Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Een rechter in Wisconsin heeft een gemeentelijke vergunningseis voor augmented reality games ongrondwettig verklaard, las ik bij Ars Technica. De maker van het spel Texas Rope ‘Em (een soort Pokémon Go) had bezwaar gemaakt tegen de regeling dat dergelijke aanbieders een vergunning moeten aanvragen en aan diverse eisen moeten voldoen, zoals de rotzooi van je spelers opruimen en zorgen voor toiletfaciliteiten en beveiliging (net zoals bij fysieke evenementen verplicht was). Maar die eis mocht men niet opleggen: een augmented reality spel is een mening, geen evenement. Hoe zou dat bij ons uitpakken?

In Nederland speelt iets vergelijkbaars: de gemeente Den Haag ligt in de clinch met de aanbieder van Pokémon Go omdat deze in Kijkduin wel heel veel spelers aantrekt, en dat de nodige overlast en schade geeft, met name in de fragiele duinen. Het aangekondigde kort geding is voor zover ik kan zien nog niet tot een einde gekomen. Ik denk dat Den Haag niet zal winnen, omdat het lastig is een spelaanbieder te verwijten dat haar spelers in een heel ander land zich misdragen.

Om diezelfde reden betwijfel ik sterk of het zou werken om zulke regels in een algemene plaatselijke verordening (APV) op te nemen, zoals die Wisconsinsche gemeente had gedaan. Regulering van een fysiek evenement is één ding: dat gebeurt in zijn geheel in jouw gemeente, er is een stuk terrein aan te wijzen waar de spelaanbieder verantwoordelijk voor is. Maar een virtueel evenement gebeurt niet feitelijk in de gemeente. Dat er spelers zijn in de gemeente vind ik wat anders.

Tegelijk zie ik het probleem wel, en we kwamen er niet uit vorig jaar toen dit gebeuren een ding werd. Het lastige helemaal is hier dat de spelaanbieders vaak niet eens zelf de locaties kiezen, die komen door crowdsourcing tot stand of worden gekozen uit openbare bronnen. Dan kun je moeilijk spreken van invloed van de aanbieder om op die locatie het spel te gaan spelen. Ik zou het pas hun verantwoordelijkheid vinden als de virtuelespelaanbieder zelf koos voor die locatie, bijvoorbeeld wanneer Scouting Nederland een speurtocht aankondigt in Scheveningen en scouts uit het hele land daar ineens neerstrijken.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Af en toe krijgen wij als PC-reparateurs per mail allerlei persoonlijke informatie van klanten gemaild, ongevraagd. Denk aan een verslag wat er misging, maar soms ook medische of andere gevoelige gegevens. Soms zelfs van collegabedrijven die ons als tweedelijns ondersteuning inschakelen. Dat is een probleem onder de AVG, want die mail is natuurlijk onbeveiligd. Wat moeten wij daar mee?

Inderdaad ben je onder de AVG verplicht zorgvuldig met persoonsgegevens om te gaan die je binnenkrijgt, en het doet er niet toe of je gevraagd hebt om die gegevens. Maar het is niet zo dat je per direct een boete krijgt wanneer iemand je ongevraagd zijn medisch dossier mailt, of zelfs maar dat die persoon een schadeclaim kan indienen. Zolang je maar adequaat je mail monitort op dergelijke gegevens, en ze wist zodra duidelijk is dat ze irrelevant zijn.

Wanneer de gegevens van een collega komen, wordt het een iets ander verhaal. Die collega is verantwoordelijke voor die gegevens, en mag ze niet zomaar aan een derde verstrekken. Dat mag in dit soort situaties eigenlijk alleen als jij als verwerker (voorheen: bewerker) bent aangesteld en er een verwerkersovereenkomst tussen jou en hem is gesloten, waarin staat dat jij in de uitvoering van je PC-reparaties persoonsgegevens kan ontvangen, dat je daarmee zorgvuldig om zult gaan et cetera. Die zal er dus sowieso moeten komen.

Nog steeds ben je dan niet schadeplichtig als je die mails binnenkrijgt en er adequaat op reageert. Maar hij is dat wel: hij verstrekt persoonsgegevens aan derden zonder afdoende maatregelen te hebben genomen. Dus de bal ligt bij hem om hier wat aan te doen. Hooguit ontstaat voor jou een probleem als dit stelselmatig gebeurt en je nooit eens een escalatie opstart om hier een einde aan te maken (of een verwerkersovereenkomst te sluiten).

Arnoud

Amerikaanse politici mogen van een rechter in de staat Virginia geen mensen blokkeren op sociale media, las ik bij Nu.nl. Dit is strijd met het 1st Amendment, de vrijheid van meningsuiting, omdat politici in een openbaar forum niet zomaar mensen mogen verbieden hun mening te uiten. En daaronder valt ook het als politicus jezelf afschermen voor die mening. Dat geldt op het dorpsplein maar ook op het virtuele plein van Twitter. Hoe zou dat bij ons uitpakken?

Bij ons gaat de vrijheid van meningsuiting niet zo ver dat de beoogde ontvanger naar je moet luisteren. Wie zich wil afschermen voor andermans uiting, staat in zijn recht. Dus dat Amerikaanse argument van het public forum gaat hier niet op.

Alleen specifiek politici, althans diegenen die je redelijkerwijs tot “de overheid” kunt rekenen hebben wel rekening te houden met een ander recht, namelijk het Grondwettelijk recht van petitie:

Ieder heeft het recht verzoeken schriftelijk bij het bevoegd gezag in te dienen.

En nee, dat gaat niet alleen over formele petities en verzoekschriften. Ook het indienen van vragen en klachten – en complimenten, om in communicatiesfeer te blijven – is een Grondwettelijk recht. En opmerkelijk: aan dit recht zitten géén grenzen, zoals bij de vrijheid van meningsuiting die bijvoorbeeld moet wijken voor andermans eigendomsrecht (geen mening in de krant zonder toestemming van de eigenaar van die krant) of de privacy die moet wijken voor bijvoorbeeld de volksgezondheid.

Twitter is een elektronisch medium en dus een geschrift in de zin van dit artikel. Daarmee heeft iedereen dus het recht om via Twitter verzoeken, vragen, klachten en complimenten bij het bevoegd gezag in te dienen. Dat laatste begrip betekent zo veel als de overheid, maar dat iemand politicus is, betekent nog niet dat hij “bevoegd gezag” is. Hij moet echt aan de overheid verbonden zijn, maar zitting hebben in een gemeenteraad, de Eerste of Tweede Kamer of minister/staatssecretaris zijn is daarvoor al genoeg.

Het blokkeren van iemand op Twitter zorgt er voor dat de bevoegdgezaghebbende achter het account de berichten van de geblokkeerde in het geheel niet meer ziet. Ik zou dat wel durven aanmerken als een blokkade op dat recht om verzoeken in te dienen. Het komt immers niet meer aan. En nee, dat je nog steeds een brief kunt sturen is daarbij geen argument. Als de overheid zou zeggen, verzoekschriften alleen vrijdag in persoon afgeven tussen twee en vier dan zou dat ook geen toegestaan alternatief zijn voor gewoon elektronische of schriftelijke post.

Daar staat tegenover dat de overheid niet verplicht is om te antwoorden op een verzoek. In principe hoort dat wel, dat volgt uit de beginselen van behoorlijk bestuur zoals dat heet. Als je als burger een antwoord mag verwachten, dan mag je een antwoord verwachten. Maar een verplichting is het niet, tenzij uit andere wetgeving volgt van wel (denk aan een Wob-verzoek of een bezwaarschrift onder de Awb).

Lastig is natuurlijk dat zo’n recht zich goed leent voor misbruik, denk aan querulanten die de overheid bestoken met allerlei verzoeken met als geen ander doel overlast veroorzaken of dwangsommen incasseren. Dat bestrijden is een hele moeilijke, juist omdat toegang tot de overheid zo belangrijk is. Je moet het dan ook wel heel bont maken wil de rechter je verbieden contact te zoeken met politici.

Alles bij elkaar denk ik dus dat het nog best moeilijk ligt, om als politicus (verbonden aan de overheid) mensen te blokkeren op Twitter. De enige escape zou nog kunnen zijn dat je account persoonlijk is en niet aan de overheid gelieerd. Voor bijvoorbeeld het Twitter-account van de minister-president zie ik dat niet*, maar bij veel politici zie je eigenlijk alleen persoonlijke uitingen. Daar zou een blokkade dus niet gericht zijn op het tegenhouden van verzoeken bij het bevoegd gezag en dus wel toegestaan.

• De RVD meldt desgevraagd dat het @MinPres account nul blokkades in Twitter ingesteld heeft.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Onlangs kreeg ik de politie aan de deur: ik zou in het bezit zijn van een gestolen laptop! Bij navraag bleek het te gaan om een tweedehands die ik keurig in een computerwinkel had gekocht (met bon, reële prijs, semi-bekende keten wiens naam ik even niet noem) dus niets aan de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Er is natuurlijk veel te doen over data die naar de USA kan gaan. Ik hoor echter nooit discussies over data die bijvoorbeeld naar India gaat. Wat zegt de AVG over andere landen buiten de EU? Het gaat inderdaad vaak om de Verenigde Staten, maar juridisch gezien is de VS niet… Lees verder

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Een cynisch stukje piratenbaaifrustratie, met bijna 2000 woorden en 287 stevige reacties een van mijn cynischste stukken ooit. Goed…. Lees verder

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Wanneer URL-manipulatie strafbaar is als computervredebreuk, De man die de kersttoespraak van koningin Beatrix op internet vond, heeft zich… Lees verder

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Mag een stiekem gemaakte geluidsopname gebruikt worden als bewijs?, met bijna 100 reacties en 85.000 views (robots niet meegeteld)… Lees verder

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Stilzwijgende verlenging aan banden gelegd?, over de Abonnementenwet (ook wel de “Wet-Van Dam”) die in 2009 ingevoerd werd om… Lees verder

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Gaat Getty Images procederen in Nederland?, met verreweg de meeste reacties ooit (924 stuks). In 2009 blogde ik over… Lees verder