Liken valt onder de vrijheid van meningsuiting (duh?)

facebook-dislike-like.pngOp dat Like-knopje klikken is hetzelfde als op straat een slogan gaan scanderen, juridisch gezien dan. Dat vonniste een Amerikaanse rechter bij een ontslagzaak in Virginia. Een sheriff aldaar (een gekozen beroep in de VS) ontdekte dat zes medewerkers zijn concurrent hadden geliked, waarop hij deze ontsloeg. Zij vochten dit aan met een beroep op de vrijheid van meningsuiting, en wonnen in hoger beroep.

Iemand ontslaan om een meningsuiting ligt erg moeilijk in het arbeidsrecht. Zeker in de VS waar free speech heilig is. De rechtbank in eerste aanleg moest dan ook een trucje toepassen om het beroep op de uitingsvrijheid te mogen negeren: nee, die uitlating is te triviaal om als ‘speech’ te kwalificeren, dus is er geen sprake van een inbreuk op free speech. Je schouders ophalen of een boer laten is ook niet echt een meningsuiting.

Het beroepshof maakt daar terecht gehakt van, om de eenvoudige reden dat klikken op ‘like’ hetzelfde is als typen “Ik vind het leuk dat concurrent X sheriff wil worden.” En dat laatste is zonder enige twijfel een meningsuiting.

“On the most basic level, clicking on the ‘like’ button literally causes to be published the statement that the User ‘likes’ something, which is itself a substantive statement.”

Bij ons zou een rechter op dezelfde manier oordelen. De discussie zou dan ook gaan of je van een “goed werknemer” (wat iedere werknemer moet zijn) kunt verlangen dat hij zich van dergelijke uitingen onthoudt. We hebben een paar socialemediazaken in het arbeidsrecht gehad waarbij het ging om gescheld en getier richting collega’s. Dat is nog wel verdedigbaar, maar iemand ontslaan bij de BCC omdat hij Bol.com liket? Een BMW-verkoper op nonactief stellen tot hij Ferrari ontleukt?

Bij ambtenaren ligt dit iets gevoeliger. Artikel 125a Ambtenarenwet bepaalt dat een ambtenaar “dient zich te onthouden van het openbaren van gedachten of gevoelens” wanneer daardoor “een goede vervulling van zijn functie of de goede functionering van de openbare dienst” in gevaar zou komen. Mijn collega Mathieu Paapst schreef eerder over de situatie van een ambassadeur die een anti-regeringspagina likete, waarvoor hij op de vingers werd getikt door de minister.

Wat zou volgens jullie een werknemer echt niet zomaar kunnen liken?

Arnoud

Mag een protestsite bedrijven mailen met een oproep?

angry-protestEen lezer vroeg me:

Ik beheer een protestsite tegen kinderarbeid. Via de site kunnen mensen door middel van het invullen van een formulier gemakkelijk via email een (voorbeeld)brief naar bedrijven sturen om aan te geven dat ze willen dat dit stopt. Maar nu kreeg ik klachten dat ik de spamwet zou overtreden. Hoe kan dat nu, ik verstuur niet massaal e-mail, mensen sturen één mail via mijn formulier die ze ook nog gedeeltelijk zelf samen kunnen stellen. Hoe is dat nu spam?

Veel mensen denken dat de wet alleen grootschalige, commerciële spam verbiedt. Dat is niet zo. De wet (11.7 Tw lid 1) noemt niet het “grootschalig” versturen als criterium. Ook één handmatig verstuurde commerciële, charitatieve of ideële mail is verboden als dit ongevraagd gebeurt. En om diezelfde reden is ook niet alleen commerciële spam verboden – ook het promoten van goede doelen of het nastreven van ideële motieven valt eronder.

Een mail waarin de afzender aangeeft het niet eens te zijn met een bepaalde beleidslijn of werkwijze van een bedrijf is wel degelijk ideëel van aard. Hierin wordt immers een idealistisch doel nagestreefd: de hoop dat het bedrijf de werkwijze aanpast door de mails. Dus ja, dat valt onder het spamverbod.

In de spamwet staat een uitzondering op het spamverbod: je mag ongevraagd commerciële, ideële of charitatieve mails sturen naar e-mailadressen die zijn aangewezen voor een bepaalde soort communicatie, mits dat in overeenstemming met de door de gebruiker aan die contactgegevens verbonden doeleinden. Het idee is bijvoorbeeld dat je persberichten mag mailen naar pers@nu.nl of ongevraagd mag solliciteren bij personeelszaken@bedrijfsnaam.com.

Dit betekent echter niet dat een gepubliceerd e-mailadres automatisch voor alle doelen mag worden gemaild. Het doel moet erbij staan, of dat moet duidelijk volgen uit de context.

Arnoud