Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Deurbellen met een ingebouwde camera mogen niet zomaar worden opgehangen richting buren of de openbare weg, waarschuwt de Autoriteit Persoonsgegevens tegen de NOS. Volgens marktonderzoeker Multiscope heeft een half miljoen huishoudens inmiddels zo’n slimme deurbel. Wat er slim aan die deurbellen is, vermeldt het onderzoek overigens niet. Maar het probleem is natuurlijk dat dan (vaak) ook de openbare weg wordt gefilmd. En dat mag niet zomaar, en het is altijd een héle discussie wat dan de randvoorwaarden zijn.

In de meeste gevallen hangen dergelijke surveillancecamera’s echter zo dat ze wel de openbare weg filmen. De kern van het probleem is namelijk dat je de aanbeller (of portiekophouders) frontaal wil kunnen zien voor de herkenning, en vrijwel altijd is de openbare weg zichtbaar achter die personen. Huizen met grote voortuin en de bel pas bij de voordeur zijn sterk in de minderheid.

Het is echter niet verboden, omdat je wel degelijk een eigen legitiem belang kunt hebben bij dat filmen. Je wilt namelijk weten wie er aan de deur staat, wie zich ophoudt in je portiek en ga zo maar door. Dat valt onder het kopje beveiliging en is in principe een legitieme reden onder de AVG. Je komt dan ook uit bij de belangenafweging: is die camera van jou nodig en proportioneel voor dat doel? En heb je redelijke maatregelen ter bescherming van passanten en andere betrokkenen genomen?

Als je de AVG zuiver leest, dan ontkom je niet aan een duidelijke waarschuwing en een reglement cameratoezicht. Daarin moet je dan onder meer uitgewerkt hebben wanneer er wordt gefilmd, wat je met de beelden doet en hoe lang je ze bewaart. Dat doet natuurlijk niemand, en daarom waarschuwt de AP nu maar eens via de massamedia.

Weet je wat slim zou zijn van zo’n camera? Een automatische achtergrond-uitknipper net zoals Zoom en Teams hanteren. Dan zie je wel wie er voor de deur staat (dat was zeg maar het punt van een deurbel) maar worden passanten geblurd terwijl ze langslopen.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Ik heb een deurspion in de voordeur indertijd vervangen door een electronische versie die een foto of video kan maken van de persoon die aanbelt. Op de voordeur buiten is er geen melding van gemaakt en een willekeurige aanbeller kan buiten niet zien dat er een electronische deurspion aanwezig is. Moet ik i.v.m. de AVG deze deurspion weer verwijderen?

Het fotograferen of filmen van mensen kan inderdaad onder de AVG vallen, maar dat wil niet zeggen dat het automatisch niet meer mag.

Allereerst gaat het hier om een privésituatie, de deur van een woonhuis van een particulier. Daarop is de AVG lang niet altijd van toepassing; er is een uitzondering voor zogeheten huishoudelijk of privé gebruik van persoonsgegevens.

Die uitzondering houdt op wanneer je buiten de eigen particuliere sfeer treedt, aldus het Hof van Justitie. En dat doe je onder meer wanneer je de openbare weg structureel filmt. Bij een deurbel-met-camera kan dat aan de orde zijn, afhankelijk van waar hij op gericht is en hoe lang hij filmt. Een bel die alleen het eigen portiek kan ‘zien’ en alleen aangaat na aanbellen, is heel wat anders dan een dikke camera die een 360 graden overzicht van de gehele straat permanent registreert.

Als de AVG van toepassing is, dan is de volgende vraag of de inzet van het middel een grondslag heeft. Dat zou hier gaan om beveiliging van het pand en/of de mensen of goederen daarin. Dat is in principe een legitiem belang (artikel 6 lid 1 sub f AVG), maar daarbij moet je vervolgens wel toetsen of je dat middel echt nodig hebt en hoe je aan de privacyzorgen van je bezoekers (en toevallige passanten) tegemoet komt.

De vraag komt dus neer op, heb je nou echt zo’n deurcamera nodig, kan het niet met gewoon een klassiek spionnetje? Wie veel van huis is of slecht ter been, zal eerder een camera kunnen rechtvaardigen lijkt me. Maar voor mij is belangrijker dat de bel alleen filmt na aanbellen, en alleen livestreamt zonder op te slaan. Dan is het echt het equivalent van een groothoeklensje in de deur.

Arnoud

Politiekorpsen in de VS die van buurtbewoners video’s ontvangen van slimme deurbel Ring mogen dat beeldmateriaal eeuwig bewaren en onbeperkt delen met bijvoorbeeld andere korpsen of overheidsinstanties. Dat las ik bij Tweakers. Het vervolgt eerdere berichten dat Ring in de afgelopen jaren samenwerkingsovereenkomsten heeft gesloten met vierhonderd korpsen in de VS, die zo toegang krijgen tot beelden van de dienstverlener. Ring verzamelt en bewaart beeldopnames van de deurbel-met-camera op haar servers, en kan er dus over beschikken wanneer politie of Justitie daarom vraagt. Naar Amerikaans recht lijkt dat dus in orde, maar vele lezers vroegen zich af, hoe zit dat dan in Nederland gezien de AVG? En jaja, komt ie weer met z’n diensteneconomie.

Eerst maar dat bewaren door de politie. Als die beelden hebben verkregen, worden die in principe alleen gebruikt voor het betreffende onderzoek. Maar ze kunnen (Wet politiegegevens, artikel 8 en verder) ook voor andere onderzoeken worden ingezet. Zomaar een berg verzamelen en bewaren kan dus niet. Maar lijkt me ook niet heel praktisch want wat moet je met een berg video’s waar hooguit een datum en locatie bij zit?

Handiger is lijkt mij ze gewoon per geval vorderen (zoals ook gebeurt bij ons) want dan heb je precies wat je nodig hebt wanneer je het nodig hebt. En ja, vorderen moet, de politie kan beelden niet zomaar vragen omdat er persoonsgegevens op staan. Dat vereist een bevel van de officier van justitie en dat kan alleen worden gegeven in het belang van een strafrechtelijk onderzoek.

Daar staat tegenover dat een burger door hemhaarzelf gemaakte beelden vrijwillig mag afgeven. Als ik meen een misdrijf gefilmd te hebben, dan mag ik daarmee aangifte gaan doen en dan is er geen bevel meer nodig, ik kan dan gewoon die usb-stick met de beelden overhandigen. Dat geldt ook voor bedrijven, dus ook voor Ring. Als die vrijwillig beelden aan de politie willen geven, dan mag dat dus.

Complicatie hier is wel dat het niet hun eigen beelden zijn – de camera’s zijn eigendom van hun klanten, zij bewaren de beelden alleen maar op hun servers. Maar nee, zo werkt dat hier niet. Want daar is ie weer met de diensteneconomie: nee, zo werkt dat hier niet. Data is juridisch niets. Ring levert een dienst, en de artefacten van die dienst (zoals de camerabeelden) bestaan juridisch niet als zelfstandige entiteit. Ring kan daarmee dus doen wat ze wil, tenzij ze contractueel heeft afgesproken van niet. Maar zoals je van Amerikaanse diensten verwacht, zeggen die voorwaarden juist dat men alles mag.

In Nederland zou dat dus in principe ook zo gaan, zij het dat je hier als huiseigenaar er wél wat over te zeggen hebt. Jij hangt die camera op, jij filmt de openbare ruimte (ook al is het slechts bij aanbellen) dus dan zou je best eens de verwerkingsverantwoordelijke voor die beelden kunnen zijn met Ring als verwerker. En een verwerker mag natuurlijk niet zelfstandig de persoonsgegevens aan derden verschaffen. Ook niet als in de algemene voorwaarden staat van wel.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Onlangs installeerde ik zo’n deurbel met camera, waarmee ik op mijn telefoon dan beeld en geluid krijg als er wordt aangebeld. Ik kan zelfs terugpraten naar de bezoeker, handig als ik niet thuis ben. Maar mijn buurman maakt bezwaar: de cameralens lijkt ook naar zijn deur (we wonen in een portiek)… Lees verder