Rechter beveelt politie in te loggen op WhatsApp-account overleden slachtoffer

Pexels / Pixabay

De rechter-commissaris in Den Haag heeft de politie bevolen om in te loggen op het WhatsApp- en Google-account van een overleden slachtoffer en zo de WhatsApp-communicatie en Google Takeout veilig te stellen voor zover die gegevens relevant zijn voor het onderzoek. Dat las ik bij Security.nl. Opmerkelijk, want de wet voorziet niet in een specifieke bevoegdheid hiervoor maar gezien de jurisprudentie zou het moeten kunnen.

Het slachtoffer is vermoedelijk door een misdrijf om het leven gekomen, en de politie had het vermoeden dat de WhatsApp- en Google Takeout communicatie relevant bewijs kon geven. Deze uit de telefoon van het slachtoffer halen lukte niet, omdat de telefoons onvindbaar waren. Een vordering bij WhatsApp-moederbedrijf Meta heeft geen zin vanwege de e2e encryptie, en Google zou volgens de officier makkelijk twee jaar over een rechtshulpverzoek doen en het dan waarschijnlijk afwijzen.

Blijft over de optie van de backup terugzetten. Daarvoor is technisch nodig dat je de sim van de verdwenen telefoon dupliceert (de provider kan dit), deze in een nieuwe telefoon plaatst en dan het WhatsApp-account herstelt. Alle backupdata wordt dan teruggezet, en daarna kun je deze lezen vanaf je nieuwe telefoon. Alleen, nergens in de wet is geregeld dat opsporingsambtenaren dit mogen doen. Je zou het zelfs een vorm van hacken kunnen noemen, binnendringen in andermans account bij WhatsApp immers.

De rechter-commissaris ziet in deze specifieke vorm van binnendringen weinig crimineels:

Het betreft stappen die een gebruiker zelf ook kan of zelfs moet zetten op het moment dat deze geen toegang meer heeft tot een account. Het terugzetten van een back-up (zoals bij WhatsApp) kan als een gebruikelijke handeling worden beschouwd, een back-up is immers bedoeld voor de situatie waarin er onverhoopt geen toegang meer tot de gegevens bestaat. Ook het moeten invoeren van bepaalde codes of het invullen van beveiligingsvragen om toegang te verkrijgen tot een account (zoals bij Google) is niet ongebruikelijk. … Het aanvragen van een duplicaat simkaart en het afvangen van een verificatiecode gebeurt niet alleen met toestemming van de nabestaande, maar valt naar het oordeel van de rechter-commissaris ook binnen de rechtmatige uitoefening van de politietaak gelet op artikel 3 van de Politiewet en de artikelen 141 en 142 Sv.
Het helpt natuurlijk zeer dat die nabestaande van het slachtoffer ook wilde wat er was gebeurd, en dus toestemming wilde geven. Of dat juridisch genoeg is om het binnendringen rechtmatig te maken, kun je over twisten: een nabestaande kan ook niet per definitie toestemming geven om een garagebox van de overledene open te breken. Maar de rechter-commissaris gebruikt het hier als een van de argumenten die maken waarom het binnendringen door de politie rechtmatig is.

Natuurlijk krijg je na deze actie toegang tot alle logs van alle chats, maar de vordering was beperkt tot bepaalde gesprekken in de elf dagen tot het overlijden. De overige data mag dus niet worden gebruikt.

Arnoud

Wacht even, die Telegram takedown was een telefoon takeover

ernestoeslava / Pixabay

Vorige week blogde ik dat het Openbaar Ministerie twee kanalen van complotdenkers op chatapp Telegram had laten blokkeren. Dat leek een inzet van het logische bevel te zijn (art. 54a Strafrecht) waarmee een officier van Justitie een tussenpersoon bepaalde content offline kan laten halen – na machtiging rechter-commissaris. Maar dat bevreemdde wel, want Telegram zit niet in Nederland en staat niet bekend om zijn inschikkelijkheid naar buitenlandse autoriteiten. En nu is uitgekomen dat het gewoon een handig gebruik van de telefoon van een verdachte was.

Zoals in het oorspronkelijke bericht stond:

Afgelopen week werd er aangekondigd dat op een nieuw kanaal video’s zouden worden geplaatst met bedreigende, opruiende en lasterlijke inhoud. Daarop heeft het OM besloten om maatregelen te nemen.
Het persbericht ging daar iets nader op in:
De rechter-commissaris heeft vrijdag toestemming gegeven om de kanalen af te sluiten, zowel Bataafse Republiek en Bataafse Nieuws. Daarop heeft de politie de kanalen afgesloten, leden kunnen geen nieuwe berichten meer plaatsen.
Die ene zin had ik denk ik even gemist, als je Telegram een bevel geeft dan zeg je niet dat “de politie” de kanalen afsluit maar dat “Telegram op bevel heeft afgesloten”. Bedenk ik me nu. Want nu is het bevel zelf gepubliceerd, en daaruit blijkt dat het net iets anders ligt dan “er is een bevel aan Telegram gegeven”:
De rechter-commissaris: verleent aan de officier van justitie een machtiging tot het bevel aan een medewerker van de politie om via de telefoon van de verdachte de gegevens in de Telegram-groepen [naam groep 1], [naam groep 2] en [naam groep 3] ontoegankelijk te maken; [en] daarvan verslag te doen in een proces-verbaal en een afschrift hiervan te verstrekken aan de rechter-commissaris.
Er was dus een telefoon van een verdachte in het bezit van de politie, en vanaf die telefoon was kennelijk nog een beheerdersaccount actief voor deze Telegram-kanalen. Technisch gezien is het dan niet zo moeilijk om de kanalen te sluiten. En dit is ook een stuk effectiever dan het bedrijf in een ver buitenland (Londen en Dubai) gaan sommeren om dingen te sluiten.

Het laat wel weer zien dat in Nederland de politie best veel kan; zowel technisch als juridisch. Want voor de juristen, dit valt onder artikel 125p Wetboek van Strafvordering, het op bevel ontoegankelijk maken van gegevens, en daaronder vallen dus ook chatkanalen.

Arnoud

 

 

Amerikaanse rechter claimt rechtsmacht over data op Europese Microsoft-servers

cloud-flag-usaEen Amerikaanse rechter heeft bepaald dat Microsoft data moet afgeven aan Justitie, ondanks het feit dat die data op een server in Ierland staat en onder beheer is van Microsofts Ierse dochter. Dat meldde Slashdot gisteren. Microsoft had de search warrant aangevochten met de stelling dat de Ierse dochter buiten Amerikaanse jurisdictie valt, maar de rechter bepaalt nu dat dit geen relevant argument is bij clouddatavorderingen.

Het gelinkte Reuters-artikel legt uit dat het ging om e-maildata van een klant die op servers in Ierland stond. Deze servers worden beheerd door Microsofts Ierse dochter. Toen het moederbedrijf het bevel kreeg deze data af te geven, stapte men naar de rechter – zoals het bedrijf al meerdere malen had gemeld te zullen doen, in een poging angst over wereldwijd Patriotactdatagraaien bij Europese bedrijven en instellingen weg te nemen.

Het argument van Microsoft was gestoeld in twee eeuwen jurisprudentie: de Amerikaanse Justitie kan geen bevel geven om een buitenlands huis (of kantoorgebouw) te doorzoeken, ook niet als dat huis van een Amerikaan is. Daar mag men simpelweg niet in zoeken. En wat is nu het verschil tussen een server en een kantoorgebouw?

De rechter ziet het echter anders: het gaat hier niet om fysiek bezoeken van een locatie maar om het opvragen van data. En het is óók twee eeuwen jurisprudentie dat een Amerikaan die iets heeft dat moet komen brengen als de rechter daarom vraagt. Ook al ligt het iets in kwestie in een ander land. En als je die doctrine loslaat op e-mail dan moet Microsoft Inc de data dus maar gaan halen in Ierland. Of haar dochter bevelen dit te doen, wat ze juridisch kan aangezien dochterbedrijven moeten doen wat hun moederbedrijven zeggen.

Microsoft gaat bezwaar maken tegen deze beslissing. Een goede zaak, want dan krijgen we eindelijk eens écht duidelijkheid over hoe ver Amerikaans clouddatagraaien nu mag gaan. (Overigens gaat het hier niet om de Patriot Act maar de Stored Communications Act, qua concept vergelijkbaar met ons Wetboek van Strafvordering. En nu vraag ik me dus af of onze wet ook zo te lezen zou zijn als toepasselijk op data op een in het buitenland gehoste server van een Nederlands bedrijf. Ik kan er alleen niets over vinden…

Arnoud