Tag: Opsporing

About Opsporing

Subscribe Feeds

Rechter beveelt politie in te loggen op WhatsApp-account overleden slachtoffer

Geplaatst op in Regulering, Security, 3 reacties
Pexels / Pixabay

De rechter-commissaris in Den Haag heeft de politie bevolen om in te loggen op het WhatsApp- en Google-account van een overleden slachtoffer en zo de WhatsApp-communicatie en Google Takeout veilig te stellen voor zover die gegevens relevant zijn voor het onderzoek. Dat las ik bij Security.nl. Opmerkelijk, want de wet voorziet niet in een specifieke bevoegdheid hiervoor maar gezien de jurisprudentie zou het moeten kunnen.

Het slachtoffer is vermoedelijk door een misdrijf om het leven gekomen, en de politie had het vermoeden dat de WhatsApp- en Google Takeout communicatie relevant bewijs kon geven. Deze uit de telefoon van het slachtoffer halen lukte niet, omdat de telefoons onvindbaar waren. Een vordering bij WhatsApp-moederbedrijf Meta heeft geen zin vanwege de e2e encryptie, en Google zou volgens de officier makkelijk twee jaar over een rechtshulpverzoek doen en het dan waarschijnlijk afwijzen.

Blijft over de optie van de backup terugzetten. Daarvoor is technisch nodig dat je de sim van de verdwenen telefoon dupliceert (de provider kan dit), deze in een nieuwe telefoon plaatst en dan het WhatsApp-account herstelt. Alle backupdata wordt dan teruggezet, en daarna kun je deze lezen vanaf je nieuwe telefoon. Alleen, nergens in de wet is geregeld dat opsporingsambtenaren dit mogen doen. Je zou het zelfs een vorm van hacken kunnen noemen, binnendringen in andermans account bij WhatsApp immers.

De rechter-commissaris ziet in deze specifieke vorm van binnendringen weinig crimineels:

Het betreft stappen die een gebruiker zelf ook kan of zelfs moet zetten op het moment dat deze geen toegang meer heeft tot een account. Het terugzetten van een back-up (zoals bij WhatsApp) kan als een gebruikelijke handeling worden beschouwd, een back-up is immers bedoeld voor de situatie waarin er onverhoopt geen toegang meer tot de gegevens bestaat. Ook het moeten invoeren van bepaalde codes of het invullen van beveiligingsvragen om toegang te verkrijgen tot een account (zoals bij Google) is niet ongebruikelijk. … Het aanvragen van een duplicaat simkaart en het afvangen van een verificatiecode gebeurt niet alleen met toestemming van de nabestaande, maar valt naar het oordeel van de rechter-commissaris ook binnen de rechtmatige uitoefening van de politietaak gelet op artikel 3 van de Politiewet en de artikelen 141 en 142 Sv.
Het helpt natuurlijk zeer dat die nabestaande van het slachtoffer ook wilde wat er was gebeurd, en dus toestemming wilde geven. Of dat juridisch genoeg is om het binnendringen rechtmatig te maken, kun je over twisten: een nabestaande kan ook niet per definitie toestemming geven om een garagebox van de overledene open te breken. Maar de rechter-commissaris gebruikt het hier als een van de argumenten die maken waarom het binnendringen door de politie rechtmatig is.

Natuurlijk krijg je na deze actie toegang tot alle logs van alle chats, maar de vordering was beperkt tot bepaalde gesprekken in de elf dagen tot het overlijden. De overige data mag dus niet worden gebruikt.

Arnoud

Kan de politie Apple’s illegale audio-opnames opvragen en tegen je gebruiken?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, Regulering, 12 reacties
RyanMcGuire / Pixabay

Een lezer vroeg me:

Apple heeft laten weten dat ze een bug in iOS 15 ontdekt hebben die ervoor zorgde dat Siri-opnames met Apple gedeeld werden. Dit ook wanneer je in de instellingen had gezegd dat dit niet mocht. Kan de politie deze opnames opvragen en tegen je gebruiken, ondanks dat ze onrechtmatig gemaakt zijn?
Siri is Apple’s spraakbesturing met AI: het systeem herkent je vraag of instructie die je via spraak doorgeeft. Die herkenning zal niet perfect zijn, daarom is het nodig van tijd tot tijd de opnames af te luisteren om correcties aan het systeem door te voeren.

Probleem was dat die opnames natuurlijk persoonsgegevens bevatten, en die mag Apple niet zomaar verwerken zonder toestemming. Na een schandaal in 2019 waarbij Apple dit toch bleek te doen, werd een functie geïntroduceerd om het delen met Apple aan en uit te kunnen zetten.

Nu blijkt die functie niet altijd goed te hebben gewerkt, zodat Apple soms toch audio kon verwerken terwijl men nadrukkelijk had gezegd (met de aan/uit knop) dat niet te willen. In AVG termen is die opname dan onrechtmatig verwerkt, en moet audio en transcriptie verwijderd worden.

Maar goed, stel Apple is daar nog niet aan toegekomen en ondertussen komt er via de FBI een Nederlands rechtshulpverzoek tot afgifte van die opname. Apple werkt mee, en de politie krijgt de opname. Is die dan bruikbaar als bewijs?

Ja, eigenlijk wel. Natuurlijk hoorden we net het woord “onrechtmatig” en door Justitie onrechtmatig verkregen bewijs is niet bruikbaar, maar let op: de procedure om het bewijs (de opname) te verkrijgen was geheel rechtmatig. Een Nederlandse rechter-commissaris vond het goed, de FBI heeft naar Amerikaans recht getoetst; weinig tegenin te brengen.

Dat het bewijs het resultaat is van onrechtmatig handelen, is niet relevant. Dat zou hooguit maken dat Apple onder de AVG beboet kan worden bijvoorbeeld, of wellicht strafrechtelijk vervolgd voor het illegaal afluisteren van gesprekken.

Arnoud

 

Moet de overheid zerodays wel of niet gebruiken in de handhavings- en inlichtingendiensten?

Geplaatst op in Regulering, 7 reacties
qimono / Pixabay

Op Twitter las ik deze inhaker op een NRC-column van jurist Vincent de Haan over gebruik van zero-days. “Zonder 0days wordt onze overheid nog machtelozer online dan ze nu al zijn en dat kunnen we ons niet veroorloven. Als de overheid niet digitaal kan optreden loopt onze privacy en veiligheid een groot gevaar”, aldus Ronald Prins daar. Daar stelde De Haan dus tegenover “Met behulp van [zerodays] houden autoritaire regimes journalisten, activisten en advocaten in de gaten. … Maar we moeten ons realiseren dat de Nederlandse overheid, door het gebruiken van zero-days – één van de belangrijkste ingrediënten van de Pegasus software – medeverantwoordelijk is.”

Een zeroday is security-jargon voor een kwetsbaarheid waarvan misbruik te maken is, maar die nog niet bekend is bij de maker van de software of dienst. (De etymologie is wat vaag maar lijkt afkomstig uit de warez scene waar het ging over de zeer prestigieuze actie om gekraakte software dezelfde dag als het origineel te publiceren. Het heeft dus niet perse te maken met dat de bug zero days geleden ontdekt of gemeld is of iets dergelijks.)

Wie een dergelijke kwetsbaarheid heeft, kan bij de betreffende software inbreken en bijvoorbeeld gegevens aftappen, eigen software (zoals spyware) installeren of wat je maar zou willen doen. Dat is voor criminelen aantrekkelijk maar ook voor opsporings- en inlichtingendiensten die op die manier interessante personen kunnen volgen. Of dus journalisten kunnen volgen en dan arresteren wanneer deze al te irritant worden. Zoals bij de Pegasus-software, waar deze heisa mee begon.

Het punt is dan dat overheden niet perse zelf kwetsbaarheden gaan ontdekken, maar deze ook op de vrije markt gaan inkopen. En vooral, dat die overheden vervolgens de makers niet informeren maar het gat lekker laten bestaan:

Het Pegasusschandaal is immers precies waarvoor gevreesd werd bij de invoering van de hackbevoegdheid: onschuldige mensen worden gehackt met kwetsbaarheden die bij de overheid reeds bekend waren, maar die voor het gemak van het boevenvangen niet gedicht zijn.
Prins stelt daar tegenover dat “Als duidelijk is dat 0days misbruikt worden door criminelen of andere staten moeten ze onmiddellijk gemeld worden. In het algemeen geldt dat software altijd meerdere kwetsbaarheden zal hebben. Het melden van niet gebruikte 0days maakt een product niet significant veiliger”. Dat is natuurlijk waar, maar waar het om gaat is of het ethisch is dat de overheid weet van grote kwetsbaarheden en die dan voor zich houdt omdat ze die nodig heeft voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Natuurlijk kun je dan zeggen, als die dit nodig hebben dan is dat in het landsbelang. Maar het is nooit zo dat een dergelijk gat alléén bekend is bij de AIVD, zeker niet als het op de vrije markt is ingekocht. Want reken maar dat zo’n bedrijf diezelfde informatie verkoopt aan wie dan ook, dus de criminelen hebben dit snel genoeg te pakken. Is het dan niet juist je maatschappelijke plicht als overheid om deze lekken zo snel mogelijk dicht te krijgen?

Arnoud

Zijn de Encrochat-berichten bruikbaar als bewijs?

Geplaatst op in Regulering, Security, 5 reacties

Europese speurders hebben de berichtendienst EncroChat gekraakt en zo ongeveer 1.800 vermoedelijke misdadigers kunnen arresteren. Dat meldde HLN een tijdje geleden. In het rechercheonderzoek 26Lemont kon de politie maanden live meekijken met bij criminelen razend populaire, versleutelde communicatie. Dit dankzij Nederlands/Franse samenwerking waarbij men een backdoor via de server van Encrochat ongezien op telefoons van alle 50.000 Encro-klanten wist te installeren. Een recent vonnis laat zien hoe de Nederlandse rechter daar tegen aankijkt.

De Encrochat-hack gaat niet zo ver als de Amerikaanse FBI truc waarbij men als politiedienst zogenaamd veilige telefoons verkocht (Anom) om vervolgens op het gemak mee te lezen. Er was daadwerkelijk een inbraak door politie op de servers van het bedrijf achter de Encrochat dienst gepleegd. Encrochat begon ooit als veilige dienst voor celebrities die bang waren voor hackende journalisten (met name in Engeland een reëel risico) maar werd ook veel door criminelen gebruikt.

De precieze details van de hack zijn nog steeds onduidelijk, maar het komt erop neer dat de Franse Justitie in samenwerking met de Nederlandse politie binnen wist te dringen in de infrastructuur van Encrochat en van daaruit malware op de telefoons wist te pushen. Althans, malware voor de criminelen – voor de politie was het natuurlijk een legitieme afluister- en kopieertool. Aldus wist men vele, heel vele criminele transacties en overleggen te pakken te krijgen, wat tot een golf aan arrestaties en strafzaken leidde.

Maar is dat nu legaal, zo’n actie? De operatie was goedgekeurd door de opsporingsdiensten en rechter-commissaris, maar dat is natuurlijk voor een beetje advocaat geen argument. Allereerst zit je met het punt dat de actie was gebracht als een onderzoek tegen het bedrijf van Encrochat, en hoezo mag je dan chats van gebruikers lezen? Dat staat buiten dat onderzoek, zou je zeggen. En ten tweede, hoezo mag de Franse justitie toestemming geven om chats van Duitse figuren te lezen die in Duitsland snode plannen maken?

In Nederland kwam dit voor het eerst begin juli in een vonnis terug. Acht verdachten stonden terecht in een grote strafzaak, en hadden onder meer bezwaar gemaakt tegen gebruik van Encrochat-data als bewijs tegen hen. Het eerste punt van bezwaar was dat in die Frans/Nederlandse samenwerking er geen bevel was van de Nederlandse rechter-commissaris. Maar dat hoeft niet, aldus de rechter: de feitelijke inbreuk op de privacy was door de Franse autoriteiten begaan, niet (ook) door de Nederlanders.

Je moet dan toetsen onder het Franse recht, en dat bleek goed gegaan te zijn:

In het dossier zitten (vertalingen van) een zestal Franse processen-verbaal waaruit afgeleid kan worden dat een Franse rechter toestemming heeft gegeven voor het onderscheppen van Encrochatgegevens en dat er periodieke rechterlijke controle heeft plaatsgevonden.
De Duitse rechter zag dat dus anders: die eist dat als het gaat om Duitse burgers, de Duitse rechter om toestemming wordt gevraagd.

Maar hoe zit dat dan met dat ‘bijvangst’-argument? Hoezo mocht men chats van gebruikers lezen als het onderzoek tegen het bedrijf gericht was en niet tegen verdachte gebruikers?

Voorafgaand aan de interceptie, zo stelt het openbaar ministerie, is ingezien dat een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van gebruikers van Encrochat voorzienbaar was, maar dat dit noodzakelijk was om bewijs tegen het bedrijf Encrochat te verzamelen. De verdediging stelt daar tegenover dat de Encrochat hack in werkelijkheid bedoeld was om bewijs te verkrijgen tegen individuele gebruikers van de Encrochat telefoons en ziet dit vermoeden bevestigd in de zogenaamde Britse stukken. De rechtbank acht deze stelling van de verdediging vooralsnog onvoldoende onderbouwd nu die Britse stukken op zichzelf niet onverenigbaar zijn met het standpunt van het openbaar ministerie dat het onderzoek zich richtte op het bedrijf Encrochat.
Het argument daar achter is dus dat als je legitiem bezig bent met een bedrijf te onderzoeken, en je vindt dan ook bewijs tegen gebruikers, dat dat als ‘bijvangst’ gewoon gebruikt mag worden. Het zou raar zijn als je dat moest laten liggen, terwijl je geen regel overtrad bij het vinden. Bijvangst is legaal verkregen bewijs. Dat wordt anders als dat onderzoek niet echt naar dat bedrijf was, maar een smoesje om eigenlijk de gebruikers te kunnen volgen.

Uit de Engelse stukken blijkt niet dat de Franse/Nederlandse samenwerking daarop gericht was. Oké, denk ik dan, maar een backdoor op al die telefoons pushen voelt niet als een heel logische actie bij een onderzoek naar het bedrijf.

Een volgend probleem was dat de verdediging al die berichten moeilijk kan onderzoeken. Dit is altijd een probleem in het strafrecht: het OM kan in theorie met onbeperkte middelen technisch onderzoek doen en deskundigen laten opdraven, en de advocaat van de verdachte moet maar hopen dat hij iemand vindt die het voor een leuk bedragje wil doen.

De rechter hier is bereidwillig:

Nu de verdediging in dit dossier voor de informatie over het onderzoek voor een belangrijk deel is aangewezen op de door het openbaar ministerie door onder nummer bekend zijnde officieren van justitie opgestelde processen-verbaal, is de rechtbank van oordeel dat in het licht van een eerlijk proces aan de verdediging de mogelijkheid moet worden geboden tot het uitoefenen van meer directe controle. Om die reden zal de rechtbank beslissen dat het verzoek tot het horen van de officier van justitie van het landelijk parket bekend als LAP 0797 zal worden toegewezen.
Kennelijk zijn de meeste stukken geheim, wat natuurlijk logisch is gezien de enorme scope van de vangst, maar wel wringt met het idee van openbaarheid in de strafrechtspleging. “We hebben bewijs maar u mag er niet te lang naar kijken want dan gaan andere onderzoeken stuk” is niet echt de bedoeling.

Ondertussen werkt het NFI aan meer gedegen rapporten over de werking van Encrochat en de hack, en ook deze documenten zullen met de verdachten worden gedeeld. Het is dus sowieso nog even afwachten, en de kans lijkt me groot dat we (net als in Duitsland) hoger beroep gaan krijgen. Ik ben heel benieuwd.

Arnoud

Politie overtreedt opnieuw regels voor inzet hackingtools

Geplaatst op in Regulering, 6 reacties

De politie heeft zich opnieuw niet aan de regels gehouden bij het inzetten van hackingtools. Dat las ik bij Tweakers, dat zich baseert op een rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid. In dit rapport concludeert de inspectie dat de politie zich niet hield aan de gestelde voorwaarden houdt voor het inzetten van hacking tools. De politie is in 2020 vier keer een apparaat binnengedrongen waar geen goedkeuring voor werd verleend. Wat de vraag opriep, wat zou er gebeuren met die agenten die dat deden? Zijn die zelf strafbaar?

Nou ja, vrij weinig eigenlijk. Zoals in de comments ook al gezegd wordt, het gaat hier om ambtenaren die een overheidstaak uitvoeren. De Hoge Raad bepaalde in de zogeheten Pikmeer-arresten dat publiekrechtelijke rechtspersonen niet vervolgd kunnen worden als het de uitvoering betreft van een specifieke overheidstaak. Dat betekent ook dat individuele ambtenaren die zo’n taak uitvoeren, daarvan gevrijwaard blijven.

Een “specifieke overheidstaak” is kort gezegd een taak die niet geprivatiseerd kan worden, iets dat de overheid niet ook een burger kan laten doen. Bij die laatste categorie taken kan de ambtenaar die het doet dus wél vervolgd worden als de uitvoering strafbare feiten oplevert. En we hebben het hier natuurlijk over het opsporen van strafbare feiten of het zogeheten “terughacken”, oftewel inbreken bij derden in de hoop daders, bewijs of controle over softwarediensten te pakken te krijgen. Dat is echt een unieke politietaak. Ja, ik weet dat je ook hackers kunt inhuren maar die verrichten dan geen opsporingstaken.

Natuurlijk heeft zo’n situatie wel gevolgen voor de strafzaak waarbij zo gehandeld blijkt. Dergelijk bewijs zal al snel uitgesloten worden, juist omdat de politie zich aan bepaalde regels moet houden bij opsporing. En omdat vaak de zaak sterk wordt opgehangen aan zulk bewijs, is de zaak daarmee vrij snel ‘stuk’.

Wat ik zelf ernstiger vindt, uit het rapport:

Evenals in 2019 gebruikte zij commerciële software, nu zelfs in het merendeel van de zaken. De leverancier hiervan heeft toegang tot deze software en de hiermee verkregen gegevens.
Ik snap best dat je als politie je tools inkoopt, je maakt ook niet zelf dienstwagens of pistolen. Maar dat de leverancier bij de gegevens kan, de telemetrie of logs neem ik aan, dat is voor mij te bizar voor woorden?

Arnoud

Zweedse politie beboet voor gebruik gezichtsherkenning Clearview

Geplaatst op in Regulering, 8 reacties

De Zweedse politie heeft van de Zweedse privacytoezichthouder een boete van 250.000 euro opgelegd gekregen wegens het onrechtmatig gebruik van het gezichtsherkenningssysteem van het bedrijf Clearview AI. Dat meldde Security.nl onlangs. “De politie heeft onvoldoende organisatorische maatregelen ingevoerd om ervoor te zorgen dat het verwerken van persoonlijke data in dit geval volgens de wet plaatsvond”, aldus de Integritetsskyddsmyndigheten (IMY). Zo ontbrak een DPIA. Maar, zo lees ik op diverse plekken, wat is nu het probleem want de politie gebruikt dit toch alleen als hulpmiddel voor eerste leads?

De database van Clearview is opgebouwd door het scrapen van zo ongeveer alle social media sites, van Facebook tot Instagram en Venmo. En omdat die allemaal een Real Name Policy hebben, heb je een handige herkenningstool. Overheden leken de aantrekkelijkste doelgroep voor de dienst, dus daar is men heen gepivot en daarom lezen we nu dat er al tientallen zaken zijn opgelost van het soort waarvan je denkt “als ze nou toch de foto eens door Facebook heen konden halen dan hadden ze ‘m zo, de naarling”.

Nou ja, zoals ik vorig jaar zei:

[V]an bronnen blijf je af tenzij je kunt bewijzen dat je erin mag en dat je mag doen wat je van plan bent. En dat gaat natuurlijk hartstikke mis: die gegevens staan daar niet zodat Clearview er een matching tool mee kan maken maar omdat mensen zichzelf op social media willen presenteren. Dat is dus een doelbindingsprobleem, in het jargon. Ook gaat het mis met de informatieplicht: Clearview vertelt niemand dat hun foto in hun bestand verwerkt wordt en dat er matches zijn gedaan door politiediensten of andere snuffelaars. Dat is onderdeel van de transparantie die de AVG eist.
Dit zijn natuurlijk fundamentele bezwaren, maar ze zijn ook vrij abstract. En dat is lastig want het tegenargument is natuurlijk, als het de politie helpt een lead te vinden dan is dat toch mooi? Wat Clearview doet, is immers ‘gewoon’ dertig matches geven van mensen die lijken op de verdachte, met naam en Facebookprofiel er bij. Die namen trek je dan alsnog zelf door de politiesystemen. Hoe is dat anders dan een buurtonderzoek waarbij iemand zei dat zhij Wim ten Brink had gezien op de plaats delict?

Nou ja, dat is anders omdat je bij buurtonderzoek als agent zelf filtert. Je vraagt het aan mensen uit de buurt, je weet dat wat je binnenkrijgt een tip is zonder onderbouwing en je gaat dat zelf combineren met andere informatie. Dat in tegenstelling tot Clearview, dat pretendeert ‘echte’ matches te geven en daarmee hoge betrouwbaarheid suggereert.

Ook is het met zulke systemen mogelijk dat een vals positief wordt gegeven, waar je dan geen indicatie van hebt. Want die persoon lijkt wel natuurlijk, dus die moeten we het toch maar eens even gaan vragen. En dan krijg je een bekende valkuil, namelijk dat als je iemand als mogelijke verdachte benadert, je eerder bevestiging ziet van dat beeld.

Dit nog los van het feit dat Clearview zelf ook weer met de informatie aan de slag gaat – en hoezo mag een privaat bedrijf weten welke personen de politie zoekt?

Arnoud

Autoriteiten verwijderen Emotet-malware op 25 april van besmette pc’s

Geplaatst op in Regulering, 3 reacties

Autoriteiten zullen de Emotet-malware waarvan de hoofdservers zijn overgenomen op 25 april van besmette computers verwijderen, las ik bij Security.nl, dat weer afging op een beveiligingsonderzoeker op Twitter. Vorige week lieten politie en het Openbaar Ministerie weten dat het gelukt was om het Emotet-netwerk over te nemen en de malware te deactiveren. Het ontmantelen is dan een logische actie, maar natuurlijk komt dan ook meteen de vraag: mag je het botnet zelf deïnstalleren bij mensen op hun computer?

“De Emotet-besmetting is niet langer actief op de computers van ruim 1 miljoen slachtoffers wereldwijd”, zo meldt de politie. Op twee van de hoofdservers van het Emotet-botnet, die zich in Nederland bevinden, wordt een software-update geplaatst voor alle besmette machines. Deze computers zullen de update automatisch binnenhalen, waarna de Emotet-besmetting in quarantaine wordt geplaatst, zo lieten het OM en de politie verder weten.

Dat verwijderen gaat an sich vrij eenvoudig: de software heeft een deïnstallatie-routine ingebouwd. Een en ander gaat op 25 april gebeuren, zodat tot die tijd het netwerk kan worden gemonitord op verkeer om de aanwezigheid van Emotet aan te tonen.

De vraag is dus vooral, welke bevoegdheid kan de politie hierbij inzetten? Deze vraag hebben we vaker gehad (2014: Blackshades, 2010 Bredolab) maar nu zijn er meer mogelijkheden. Sinds de Wet computercriminaliteit III hebben we namelijk onder meer dit wetsartikel 125o erbij in Strafvordering:

Indien bij een doorzoeking in een geautomatiseerd werk gegevens worden aangetroffen met betrekking tot welke of met behulp waarvan het strafbare feit is gepleegd, kan de officier van justitie dan wel indien deze de doorzoeking verricht, de rechter-commissaris bepalen dat die gegevens ontoegankelijk worden gemaakt voor zover dit noodzakelijk is ter beëindiging van het strafbare feit of ter voorkoming van nieuwe strafbare feiten.

De doorzoeking vond hier plaats in de centrale server, en daarbij werd dus de command&control software aangetroffen. Die mag dan ontoegankelijk worden gemaakt. Maar de strekking kun je breder lezen: ook de clientsoftware bij de slachtoffers thuis zijn “gegevens met behulp waarvan het strafbare feit is gepleegd” natuurlijk. En die mogen dan ook ontoegankelijk worden gemaakt.

De toe te passen methode van ontoegankelijkmaking, bijvoorbeeld wissen of versleutelen, zal volgens de memorie van toelichting moeten afhangen van de effectiviteit daarvan alsmede van de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Daarbij weegt zwaar dat het gaat om computers van derden. Maar daar staat in dit geval voor mij tegenover dat het kennelijk een eenvoudige instructie is, die een ingebouwde deactivatie uitvoert. Dat is heel wat anders dan met een zelfgebakken ingreep iets proberen weg te halen dat mogelijk een logische bom aan boord heeft als het dat merkt.

Arnoud

Marechaussee mocht onder dwang vingerafdruk afnemen om telefoon te ontgrendelen

Geplaatst op in Regulering, 26 reacties

De Koninklijke Marechaussee mocht onder dwang de vingerafdruk van een verdachte afnemen om zijn telefoon te ontgrendelen, las ik bij Security.nl. De rechtbank Noord-Holland bepaalde dat dit legitiem was bij een verdachte die vorig jaar augustus was aangehouden op Schiphol aangehouden wegens het invoeren van drugs. De verdachte had betoogd dat dit in strijd was met het beginsel dat je niet tegen jezelf hoeft te getuigen, maar de rechtbank vindt dat onterecht.

In Nederland is niet expliciet geregeld dat opsporingsambtenaren vingers mogen zetten op sensors waarmee apparatuur van verdachten wordt ontgrendeld. Er is wel een algemene regel dat vingerafdrukken mogen worden genomen, maar het moet dan eigenlijk gaan om identificatie van de verdachte (art. 27a Strafvordering). Dat is toch wel even iets anders dan een vingerafdruk inzetten om een telefoon te openen. Maar bij een ernstig misdrijf mag er meer (art. 55c):

De foto’s en vingerafdrukken [van de verdachte] kunnen ook worden verwerkt voor het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten en het vaststellen van de identiteit van een lijk.

Met enige goede wil is “openen van zijn telefoon” wel te rekenen onder “opsporen van strafbare feiten”, als de data op die telefoon daar deel van uitmaakt, schreef ik in 2013. De rechter lijkt het nu met me eens te zijn, getuige de simpele opmerking dat

Een dergelijk bevel is vergelijkbaar met het (onder dwang) afnemen van vingerafdrukken voor opsporingsonderzoek. Het gaat om biometrisch materiaal wat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat en wat zonder zijn medewerking zou kunnen worden verkregen (…)

Complicatie was nog dat tegen de verdachte was gezegd “geef je pincode of ik forceer je vinger op de telefoon en unlock ‘m zo”. Het vragen om pincodes is wezenlijk anders, dat is wél een getuigenis die je dan vraagt. Het doet raar aan, want je hebt als agent gewoon de bevoegdheid om een vingerafdruk fysiek af te nemen als de verdachte tegenstribbelt. Dus waarom dan vragen om pincodes?

Maar omdat hier het ontgrendelen met de vinger wél legaal mogelijk was, ziet de rechtbank deze vraag niet als een verplichting om te getuigen tegen jezelf. Zeg maar hetzelfde als “zeg waar de huissleutel ligt of ik knal de deur open met deze stormram”.

Arnoud

Politie en FBI geven elkaar toegang tot databank met vingerafdrukken

Geplaatst op in Privacy, Regulering, 38 reacties

De Nederlandse politie krijgt toegang tot databanken met daarin vingerafdrukken van miljoenen Amerikanen, las ik bij Tweakers. Omgekeerd kan de FBI de Nederlandse strafdatabank met vingerafdrukken van 1,3 miljoen veroordeelden en verdachten benaderen. Zo moeten beide politiediensten makkelijker vingerafdrukken kunnen matchen aan bekende daders (of verdachten) uit eerdere onderzoeken. Een nogal opmerkelijke stap, die veel vragen opriep bij lezers, maar ik moet zelf zeggen dat ik het niet meteen de grootste inbreuk van 2018 vindt. Nee, een vingerafdrukdatabank, dát is eng.

Voor de duidelijkheid: de bedoeling is nadrukkelijk niet dat het gehele vingerafdrukbestand met naam en rugnummer als zipfile naar de VS gaat. De organisatorische opzet komt erop neer dat de FBI een vingerafdruk van een person of interest heeft, ze die opsturen naar onze politie die kijkt of er een match is. Het antwoord gaat als “nee” dan wel “ja” terug, in het geval “ja” voorzien van een willekeurig gekozen identificatienummer. Dat nummer neemt de FBI dan op in een ouderwets rechtshulpverzoek “graag ontvangen wij wat u weet over deze persoon”.

Door deze dubbele slag voorkom je dat er al te makkelijk gespit wordt zonder dat het opvalt. Er wordt niets verstrekt zonder rechtshulpverzoek, iets dat al tijden de procedure is. En zo’n verzoek wordt alleen toegewezen bij ernstige misdrijven. Het enige nieuwe is dus feitelijk dat je voorheen als FBI iets van een naam moest hebben om aan te geven wie je zocht, en dat je nu op basis van een vingerafdruk kunt aangeven wie je waarschijnlijk bedoelt. Dat is op zich wel een mooie privacyconstructie.

Zo ongeveer de enige vorm van misbruik die ik kan bedenken, is dat je met een vingerafdruk van een betrekkelijk onschuldige nu kunt gaan vissen in de FBI databank (of de FBI bij ons) of er in die databank iets bekend is. Je zou als FBI dan dus bijvoorbeeld irritante toeristen (die met vingerafdruk zich moeten registreren bij bezoek aan de VS) kunnen matchen, en als er een “ja, 481” terugkomt dan gooi je ze het land uit omdat ze op het inreisformulier hebben gezegd “nooit met Justitie in aanraking geweest”. Maar in die situatie heb je de namen ook al, dus of dat nu veel toevoegt?

Enger vind ik de opmerkingen in Trouw dat men bij de politie liever een nationale vingerafdrukdatabase zou hebben (gekoppeld aan het paspoort) waar alle Nederlanders in moeten zitten. Dat idee is al in 2011 afgeschoten, “Een ingrijpend besluit, waar we wekelijks ongemak van ondervinden” aldus de initiatiefnemers van dit databankdelen. De redenen voor afschaffen waren technische problemen, zoals twijfel over de veiligheid van de opslag maar ook onbetrouwbare matching.

Met name dat laatste zou voor mij genoeg reden zijn dit niet te willen: ik schrik te lezen dat bij vingerafdrukken 1 op 10.000 gevallen vals positieven geven. Bij een databank met zelfs maar 1,3 miljoen mensen heb je dus 130 matches voor elke vingerafdruk, bij een databank met 17 miljoen Nederlanders zijn dat er dan 1.700. Hoe kun je daar überhaupt nog in zoeken als politie? Waar filter je dan op, zonder bias te introduceren zoals “nu iedereen met een zwaar strafblad, en de 5 die overblijven maar even ophalen”? Hoe meer ik er over nadenk, hoe enger ik dat vind.

Arnoud