Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Een lezer vroeg me:

Ik heb een innovatief idee uitgewerkt om contactloos pinbetalen tegen afluisteren en dergelijke te beveiligen. Ik wil dat nu aan een paar banken voor gaan stellen, maar ik wil natuurlijk niet dat ze er met mijn idee vandoor gaan zonder mij te betalen. Hoe doe ik dat het veiligste? Is een i-depot nodig, kan ik een goed geheimhoudingscontract gebruiken of moet ik auteursrecht aanvragen?

Algemeen geldt: als je een idee hebt, dan kunnen en mogen anderen daarmee vandoor. Het is juridisch eigenlijk niet mogelijk een idee te beschermen tegen overname of afkijken, en wie adverteert dat het bij zijn dienst wel zo werkt, is een oplichter.

De enige juridische remedies tegen ongewenst overnemen zijn het idee onder een IE-recht beschermen of een contractuele afspraak te maken. Of beschermen mogelijk is, hangt helemaal af van het soort idee. Een technisch protocol (wat hier lijkt te spelen) kun je met een octrooi oftewel patent beschermen; anderen mogen dat protocol dan niet ook implementeren. Een auteursrecht beschermt tegen kopiëren of namaken van een tekst, foto of video – maar alleen de concrete uitwerking daarvan niet het onderliggende idee.

Een contractuele afspraak doe je meestal met een geheimhoudingscontract oftewel NDA (non-disclosure agreement). Daarin belooft de ontvanger om de verkregen informatie nergens voor te gebruiken, vaak op straffe van een contractuele boete. Het is toegestaan dat je jezelf een beperking oplegt die de wet niet kent, dus zo’n contract is legaal. Alleen: waarom zou je dat tekenen als ontvanger? Welk voordeel haal je eruit?

Ik zou zelf alleen adviseren om met een idee-leverancier in zee te gaan als deze concrete technologie heeft om in licentie te nemen. Dan weet je waar je voor tekent: snelle toegang tot iets dat werkt. Dat scheelt ontwikkelkosten bij jou, dus prima dat dat wat kost. Maar betalen voor enkel een idee dat je zelf nog moet uitwerken? Nee, vergeet het maar.

Een ander probleem met een NDA tekenen is dat je wellicht als ontvanger al met iets dergelijks bezig was. Toevallig las ik recent deze zaak waarin een man de Rabobank had benaderd met een anti-skimming idee. Naast dat er discussie was of überhaupt geheimhouding was overeengekomen, bleek de bank er al geruime tijd zelf mee bezig te zijn. Dan is het natuurlijk wel héél raar om te zeggen dat het jouw idee is.

Arnoud

Per 1 januari kun je bij de Belastingdienst geen onderhandse akten meer laten dateren. Alleen enkele akten waarvan datering verplicht is, kunnen nog worden gedatumstempeld door de fiscus (met name pandrechten). En voor mensen die langs deze weg dachten “hun intellectueel eigendom vast te leggen”, is dat jammer – nu moeten ze betálen om een zinloze datum te krijgen.

Want nee, het heeft geen enkele waarde als bewijs dat iets je (intellectuel) eigendom is, zo’n datumstempel van de Belastingdienst. Ook een i-Depot, een registratie bij CCproof, een “voor gezien”-akte of proces verbaal door de notaris of een naar jezelf gestuurd aangetekend poststuk betekent juridisch eigenlijk niets. Waarom mensen dit met zulke graagte doen, is me nog steeds een volslagen raadsel.

Eigenlijk is de hele term “intellectueel eigendom” misleidend, tenzij je een juridisch vakgebied wil omschrijven. Er is niet zoiets als een wet dat het IE beschermt; enkel en alleen specifieke wetten over auteursrecht, merken, octrooien of kwekersrechten kunnen je een juridische bescherming tegen overname/afkijken/namaken bieden.

Bij bijna al die wetten is een of andere vorm van registratie verplicht – met uitzondering van het auteursrecht. Dat krijg je als je het werk maakt, mits het voldoende creatief en uitgewerkt is. Dat bewijzen is niet altijd eenvoudig, maar een datumstempel vergemakkelijkt het niet. Drie regels opschrijven en laten dateren is net zo onbeschermd als drie regels zónder datumstempel.

De enige situatie waarin een datumstempel relevant kan zijn, is wanneer twee partijen twisten over wie het werk gemaakt heeft. Degene met het oudste datumstempel op zijn kopie zal wel de maker zijn. Maar een harde regel is dat niet, en bovendien hóef je niet per se een datumstempel van zo’n dienst te hebben om bewijs te leveren. Het overleggen van negatieven, RAW bestanden of conceptversies is ook prima bewijs.

Misschien is een verklaring dat mensen denken “het is in ieder geval íets” of dat ze zich laten misleiden door kreten als “bescherm uw intellectueel eigendom” en menen dat registratie wél verplicht is. Ik krijg in ieder geval regelmatig vragen van het soort “waar registreer ik mijn auteursrecht” of “hoe vraag ik copyright aan”. Wie denkt dat dat moet, kan best geloven ook dat de datering bij zo’n dienst een waardevolle juridische stap is.

Arnoud<br/> PS: Meelezende ICT-ers, vacature hieronder al gezien? 🙂

Natuurlijk wil je voorkomen dat een ander je idee steelt en daarom wil je het beschermen, las ik bij “Goed idee – iDepot”. Maar hoe doe je dat, vraagt de site zich retorisch af. Nou, met een i-Depot natuurlijk. Want als je je idee maar opschrijft op een bierviltje, dan kun je “aantonen dat het idee op dat moment al in jouw bezit was.” Ehh, ja. En wanneer is dat ook alweer praktisch relevant?

Even verderop:

Na het indienen van je i-DEPOT kun je over je idee gaan praten met bijvoorbeeld een potentiële partner of investeerder. Je hebt immers jouw gedetailleerde omschrijving van een uitvinding, idee of concept in een i-DEPOT vastgelegd. Je kunt dus altijd aantonen dat het idee op dat moment al in jouw bezit was.

Maar het ZEGT HELEMAAL NIETS DAT HET IDEE IN JOUW BEZIT WAS. Juridisch is dat VOLSTREKT irrelevant. Een idee kun je op honderd manieren gedeponeerd hebben, maar ideeën zijn vrij en MOGEN dus worden overgenomen ook als je ze van een ander hoort. En ook als ze bij het BBIE in een envelop liggen.

Het enig juiste advies staat een zin verderop: “Het is wel verstandig om daarnaast ook een geheimhoudingsverklaring te laten tekenen.” maar ik zou nog verder willen gaan: het is niet verstándig maar het is veréist om een geheimhoudingsverklaring (sponsored link) te laten tekenen als je ook maar iets van bescherming voor je idee wil. Want als je afspreekt een idee niet verder te vertellen, dan mag je dat niet – ook niet als het idee zelf niet beschermd is.

Natuurlijk, een uitgewerkt idee (niveau draaiboek) is wél beschermd als auteursrechtelijk werk. Men mag dan dat werk niet nabootsen, verveelvoudigen of openbaarmaken. Alleen: als het in de kluis bij het BBIE ligt in zo’n i-depot envelop, dan is het best moeilijk nabootsen. En wie het idee onafhankelijk opnieuw bedenkt en uitwerkt, schendt nimmer het auteursrecht.

Je kunt een uitgewerkt technisch idee beschermen via een octrooi, maar dat is een dure grap. En een i-depot voegt daar niets aan toe, behalve in de zeer specifieke situatie van voorgebruik misschien. Maar dat zal bij deze doelgroep in 99% van de gevallen niet spelen.

Ik maak me hier regelmatig kwaad om commerciële depotdiensten die roepen “bescherm je idee” en de indruk wekken dat een recht ontstaat om anderen je idee te ontzeggen als je bij hen nu maar het idee vastlegt. Het i-Depot is van een overheidsinstantie en werd altijd keurig neutraal in de markt gezet: wij zetten er een stempel op en wensen u veel succes. Deze promotiedienst schoot me dan ook flink in het verkeerde keelgat. Nu wekt potverdorie het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom de indruk dat het deponeren van ideeën je een recht geeft waar je wat aan hebt!

Goed. Tijd voor koffie.

Update (2 maart) ik lees bij IE Forum dat i-Depot een elektronische handtekening is en daarom “als bewijsmiddel in gerechtelijke procedures wordt toegelaten in alle 27 landen van de Europese Unie”. Gast. Echt. Om mijn bloeddruk onder controle te houden zeg ik daar niet meer over dan dat ook documenten zónder handtekening worden toegelaten als bewijsmiddel.

Arnoud

Vele, vele lezers vragen me: Ik heb een geweldig idee voor [iets] en dat wil ik graag beschermen. Ik las dat je het bij de Belastingdienst, het BBIE of de notaris kunt deponeren, dus dat heb ik gedaan. Ben ik nu beschermd of kan ik nog meer doen? Nee, met een depot bij een van… Lees verder

Een lezer stuurde me een forumbericht met een vraag over puzzels. De plaatser daar schrijft: Ben “uitvinder” van de cijferpuzzel Binero. In 2006 heb ik het concept laten registreren door de Belgische federale overheid. Sinds 2008 wordt het onder mijn naam ondermeer gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift EOS. Thans wordt het op grote schaal en… Lees verder