Hoe meer legal tech geadopteerd wordt, hoe meer het zal verdwijnen #legaltechtuesday

| AE 12374 | Innovatie | 1 reactie

Legal tech, het was een van de grootste hypewoorden het afgelopen jaar. Zo opende ik mijn eerste column op deze plaats. Terugblikkend in deze alweer laatste column kan ik alleen maar zeggen dat de term inherent een zeker hypeniveau in zich heeft. Raar is dat niet: fundamentele transformaties vereisen een hoop aandacht alvorens mensen er energie in kunnen en willen steken. Maar het gekke is vooral: hoe meer legal tech zijn plek vindt in de organisatie, hoe meer het zal verdwijnen in het spraakgebruik.

De term legal tech is breed: alle technologie en software waarmee de juridische sector zijn voordeel kan doen. In de klassieke vorm spreken we van automatisering: het versnellen en automatisch uitvoeren van bestaande processen. Met een typemachine of tekstverwerker een document opstellen gaat nu eenmaal makkelijker en is minder foutgevoelig dan met de hand deze acties uitvoeren. Maar legal tech is meer dan dat, het gaat om transformatie, verandering van de processen zelf. Dat transformeren gaat in drie stappen:

  1. De randzaken van het juridisch werk worden geautomatiseerd.
  2. Het inhoudelijk werk zelf wordt geautomatiseerd.
  3. Het inhoudelijk werk wordt anders uitgevoerd.
Die derde stap is natuurlijk het meest fundamenteel. De randzaken automatiseren stelt weinig voor, althans zo kijken we daar nu tegenaan. Maar voor veel kantoren was van typemachine naar computer toch een redelijk grote stap. (Mijn vader vertelde me ooit hoe hij als beginnend laborant zijn eerste paper aan de dames van de typekamer mocht voorleggen. De hoofdtypiste ging er doorheen en keurde het af; zo veel taalfouten daar gingen de dames niet hun dure tijd aan verspillen. Tegenwoordig typt iedereen zelf zijn papers.)

Het automatiseren van het inhoudelijk werk, dat is waar we nu een beetje in zitten. Contracten komen uit generatoren, modellen worden steeds slimmer, jurisprudentiedatabanken zijn niet alleen meer op één trefwoord of datum te vinden en fulltext door proefschriften heen kan ook al zonder problemen. We zijn daar bijna helemaal vertrouwd mee.

Legal tech is de derde stap: verandering van het juridisch werk zelf. Het analyseren van zaken met big data bijvoorbeeld: welke strategieën zijn handig, wat weten we van deze rechter gezien eerdere uitspraken of wat hebben we bij andere klanten geleerd van deze wederpartij. Het doorspitten van dossiers op red flags of aantrekkelijke bestanden. Of het door een kunstmatige intelligentie laten analyseren van een brief van een wederpartij: zit hier iets bijzonders in, kunnen we het met standaardargumenten afdoen of hoeven we niet te reageren?

Deze stap is nog erg nieuw, vrijwel niemand heeft deze al echt genomen. Daar zijn goede redenen voor, maar daardoor blijft het wel een echt nieuw iets. En nieuwe dingen, die zijn toch een beetje bijzonder. Dit is een reden dat het een eigen term blijft houden: legal tech, de volgende stap in juridische dienstverlening. En dat houdt dan weer de cyclus in stand – het heet iets nieuws te zijn, dus zal het wel nieuwerwets zijn, dus (we zijn een conservatieve beroepsgroep) laten we nog even kijken hoe het gaat.

Eerder schreef ik al, legal tech is eigenlijk een organisatieverandering. En die zijn altijd stug om door te voeren, helemaal als je het meteen groot aanpakt. Beter is dan ook om klein te beginnen: zoek het laaghangend fruit, in het Engelse jargon, dat je kunt plukken. Zet een documentgenerator naast je oude set met templates. Voeg een knopje toe aan Word waarmee je jurisprudentie snel kunt opzoeken. gebruik tools die een specifieke klus versnellen, enzovoorts. Zo leren mensen proeven van dit soort vernieuwingen, en dat smaakt naar meer.

Daar kreeg ik in de mail reacties over: Arnoud, dat soort dingen zijn toch geen legal tech, dat is gewoon automatisering. En dat is precies wat we nodig hebben, zulke reacties. Want zodra we het ‘gewoon’ de volgende stap gaan noemen, is het bijzondere, het beangstigende (mag ik dat zeggen) eraf. Dan is dit gewoon het ding dat we hierna gaan aanschaffen. Dan is legal tech gewoon de volgende stap.

En op het moment dat we daar zijn, dat we zeggen dat we gewoon de volgende stap in de vooruitgang voor juridische dienstverleners nemen, dan gebeurt er iets geks: dan valt die term ‘legal tech’ eraf. De toekomst van legal tech is dus het verdwijnen van de term. Maar als dat de prijs is voor grootschalige adoptie, dan zou ik dat fantastisch vinden.

Arnoud

 

Hoe stap je over naar legal tech? #legaltechtuesday

| AE 12364 | Innovatie | 1 reactie

Dat klinkt goed, technische tooling die juridisch werk standaardiseert, het saaie werk weghaalt bij de mensen en de kwaliteit naar een hoger plan tilt. Niet alleen maar efficiënter werken, maar op een heel nieuwe manier werken. Een prachtige belofte. Maar dit is meteen ook de grootste zwakte. Want je vraagt dan aan mensen om hun werk anders te doen. Zowel de jurist als de businessman of -vrouw. En wie legal tech invoert zonder dáár rekening mee te houden, zal gegarandeerd met een mislukking blijven zitten.

In de Franse strip Guust Flater was een veel voorkomende grap dat de heer De Mesmaeker (zie plaatje) langs zou komen om “de contracten” te tekenen. Nooit wist je waar die contracten nu precies over gingen, hoe ze onderhandeld waren of waarom het zo belangrijk was dat ze perse nu getekend moesten worden. Maar dát ze belangrijk waren, dat stond buiten kijf. (En dat het tekenen mis zou gaan door toedoen van Guust. Maar dat terzijde.)

Voor veel organisaties is contracteren een noodzakelijk kwaad. Zakendoen is afspraken maken en nakomen, en afspraken vastleggen is dan ook een verstandige stap. Lange tijd was het opstellen van het contract zelf een ietwat schimmig proces, waar slechts een paar mensen bij betrokken waren of waarvoor men de niet heel benaderbare afdeling juridische zaken nodig had. Contracten werden op die manier ook vaak als maatwerk opgesteld. Daar was vaak prima de tijd voor, net als voor overleg om tot de beste deal te komen.

Digitalisering en de explosieve groei van online zakendoen hebben deze traditionele werkwijze sterk onder druk gezet. Klanten komen online binnen, verwachten snelle resultaten en een scherpe deal. Intern zijn veel meer stakeholders betrokken bij een afspraak: niet enkel “de directeur” beslist, een hele rij afdelingen heeft wat te zeggen. Finance wil duidelijkheid over facturatie. Compliance wil borging over transparantie van inkoopprocessen. Marketing wil het persbericht vooraf inzien. De manager Innovatie moet gevraagd worden of de gevraagde exclusiviteit kan botsen met een toekomstig product. Ook zijn inkopers, verkopers en andere medewerkers steeds meer gewend geraakt om zelf dingen te regelen, zelf afspraken te maken. En niet te vergeten: iedereen wil nu alles op papier uitgeschreven, in plaats van zakendoen op basis van goed vertrouwen en een mooie offerte.

Dit alles heeft geleid tot vaak ondoorzichtige manieren van contracteren. Vele partijen in de organisatie hebben conceptteksten waarmee ze de onderhandeling in gaan, of desnoods schrijven ze zelf wel even wat. De juridische afdeling komt met standaard inkoop- of verkoopvoorwaarden, maar kan niet altijd snel genoeg reageren op verzoeken tot afwijkingen. En dan is er sinds 2018 ook nog de AVG of GDPR waardoor de privacy officer ineens óók bij contractsonderhandelingen moet worden.

Kortom, ontzettend veel partijen die op hun eigen manier tegen het contracteringsproces aankijken. En het is niet gek dat als je dan leest over veranderingen in het beroep, dat je dan denkt hoe je specialisme gewaarborgd blijft bij zulke veranderingen. Maar ik blijf het zeggen: het gaat niet om dat gespecialiseerde, het gaat juist om het standaardwerk. Hoewel ook juristen en advocaten zich veelal zien als leveranciers van uniek maatwerk (de term ‘kleermaker’ komt heel vaak langs), is een hele berg van het werk juist standaard.

Verandering hoeft niet strategisch, hoeft niet enorm en hoeft niet ineens. Verandering komt er als de cultuur daar voor open staat. Vaak is dat wel het geval bij kleine dingen. Een net iets handiger tooltje om verwijzingen te checken. Een dienst die niet alleen jurisprudentie opzoekt maar het meteen als referentie in je Word document zet (én controleert of er hoger beroep was tegen de gevonden zaak). Een knop in Word die een conceptbrief afrondt en van handtekening voorziet.

Ook kan legal tech vaak snel een ingang vinden bij grote, nieuwe projecten die men nog niet vaak heeft gedaan. Dan is er nog geen culturele opvatting in de organisatie dat het op een bepaalde manier moet, dus waarom dan niet met die nieuwe tool.

Wie meer wil, moet echt aan de slag met de cultuur op kantoor. Waarom willen mensen geen documenten uit een tool halen, maar blijven ze werken met de eigen sjablonen? Dat kan zijn dat ze de tool niet vertrouwen, of omdat ze de leercurve te pittig vinden. Of – heel stom maar het komt regelmatig voor – omdat ze niet (meer) kunnen inloggen en daarna merkten dat niemand ze daarop aansprak.

En dat aanspreken, dat is uiteindelijk ook een cultuur-ding. Want als je als leiding van zo’n organisatie wil veranderen, dan moet je een cultuur van leiden hebben. Van mensen meenemen en motiveren. En als het niet anders kan, verplichten. Maar dan moet je dus zelf ook volledig achter de keuze staan en voor lief nemen dat er dan dingen (tijdelijk) minder lopen.

Een belangrijke factor daarbij is ook hoe je mensen afrekent. Als je bijvoorbeeld stuurt op omzet per maand, dan zal niemand een nieuwe tool gaan gebruiken ook al zegt het projectteam dat je er veel efficiënter mee werkt. De maanden waarin men zich inwerkt, zullen minder productief zijn – daar gaat dus de omzetdoelstelling, en de bonus. Een leider moet dat compenseren. En wanneer de directie zegt dat documenten uit de generator moeten komen, maar vervolgens de sectiehoofden met de hand deze gaan corrigeren, dan zullen mensen ook niet graag die generator gebruiken want dat levert extra werk op.

Arnoud

Uber en Lyft hoeven chauffeurs in Californië niet als werknemer te behandelen

| AE 12318 | Informatiemaatschappij | 5 reacties

Techbedrijven als Uber en Lyft hebben een belangrijke overwinning gehaald in de Amerikaanse staat Californië, meldde Nu.nl vorige week. De zogeheten Proposition 22 werd aangenomen, waardoor ride sharing platforms zoals Uber en Lyft uitgezonderd worden van de eerder aangenomen wet om gig economy-hulpjes als werknemer te behandelen. Dat scheelt de platforms 100 miljoen dollar aan kosten, hoewel ze wel minimumtarieven moeten betalen en een toelage voor ziektekosten te betalen, naar rato van de gewerkte uren.

De status van chauffeurs en bezorgers onder de wet is al een paar jaar onderwerp van forse discussie. Hebben we het over bijklussende parttime ondernemers, of juist over werknemers die met slinkse trucs buiten de beschermde arbeidswetgeving worden gehouden? Natuurlijk begonnen al die platforms als “even een centje bijverdienen” voor mensen die dat wilden, maar als je voor je inkomen zo goed als afhankelijk bent van zo’n platform én die clubs dicteren vrij gedetailleerd hoe je moet werken, dan vindt de wet daar wat van.

In Nederland blijft dit een langlopende discussie, maar in Californië pakten ze het wat voortvarender aan: daar werd gewoon een wet aangenomen die zulke hulpkrachten gewoon als werknemer aanmerkt. Klaar, geen discussie meer. Alleen wel gelijk een berg lobbywerk natuurlijk, wat dus leidde tot initiatiefswetsvoorstel 22 (de nummering is arbitrair geloof ik) waarin Uber en Lyft juist een uitzondering bedongen:

(…) an app-based driver is an independent contractor and not an employee or agent with respect to his or her relationship with a network company if the following conditions are met:

Die voorwaarden komen neer op (1) niet voorschrijven op welke tijden je moet werken, (2) niet verplicht elke klus aannemen, (3) niet uitsluitend voor dit ene bedrijf werken en (4) niet verbieden dat men andersoortig werk er naast heeft. Ik denk dat je met zo’n definitie ook in Nederland een heel eind komt, aangezien ook bij ons een werknemer iemand is die tijden voorgeschreven krijgt en moet doen wat de baas zegt (en gewoonlijk ook niet elders mag werken).

Wel weer een opsteker zijn dus die minimumtarieven, maar ook het feit dat het contract niet mag worden opgezegd behalve vanwege redenen die in het contract staan, waarbij er ook nog een appeals proces moet zijn binnen het bedrijf. Ook mogen fooien niet worden opgeëist door het bedrijf.

Arnoud

De toekomst van legal tech: verdwijnen naar de achtergrond

| AE 11700 | Innovatie | 9 reacties

“De Nederlandse legal tech-markt is nog onvoldoende rijp en te onvolwassen om de vorm van geïntegreerde dienstverlening die we voor ogen hebben, succesvol te laten zijn.” Dat las ik half december in Advocatie. Merkwaardig, ik had niet het idee dat de rijpheid van de technologieleveranciers het grote probleem was bij de adoptie van legal tech… Lees verder

Hoe terecht is de kritiek op legal tech vanuit de juridische sector?

| AE 10497 | Informatiemaatschappij | 3 reacties

Legal tech proponenten doen er goed aan lering te trekken uit het Theranos debacle, las ik bij Above The Law. Dat bedrijf heeft een serieus probleem nu de Amerikaanse SEC haar beweerdelijk innovatieve technologie voor niet-invasief bloedonderzoek serieus betwist – nog lang niet klaar voor de markt. Maar lange tijd kwam men ermee weg, omdat… Lees verder

Het onderbelichte probleem van dataverzameling in de artificial intelligence

| AE 9913 | Innovatie | 14 reacties

Jaja, vrijdag wordt machine learning/AI dag, maar ik vond vrAIdag zo’n rare hashtag. Deze week een netelige en vaak onderbelichte kwestie: hoe kom je aan je data? Veel mensen denken dat het bij AI vooral gaat om het bouwen van het netwerk, maar dat is in feite niet meer dan op de “Generate” knop drukken… Lees verder

Sonos-speakers mogelijk onbruikbaar bij weigeren privacyvoorwaarden

| AE 9622 | Innovatie | 29 reacties

Gebruikers die niet instemmen met de nieuwe privacyvoorwaarden van Sonos, riskeren mogelijk dat hun speakers op termijn niet meer werken. Dat meldde Nu.nl eerder deze week. De speakerfabrikant gaat de apparaten voorzien van stemassistent Alexa van AmazonGoogle, en dat vereist een akkoord op privacyvoorwaarden. Wie dat weigert, kan geen updates meer installeren en zal dus… Lees verder

Gastpost: Hoe T-shaped moet je worden als advocaat?

| AE 8841 | Innovatie | 8 reacties

Omdat ik met vakantie ben, traditiegetrouw een aantal gastblogs. Vandaag advocaat Nine Damsté over de T-shaped lawyer, en die moest ik ook even opzoeken (klik op plaatje voor Het Concept). De advocatuur en de rechtspraak proberen te moderniseren. Zo worden er in de rechtspraak digitale dossiers toegevoegd, werken veel meer advocatenkantoren papierloos en in the… Lees verder

Ministerie: apparaten zoals Oxboards mogen niet de openbare weg op

| AE 8239 | Innovatie | 21 reacties

Apparaten zoals Oxboards, waarop gebruikers zich voortbewegen zonder stuur, zijn in Nederland verboden op de openbare weg. Dat las ik bij Tweakers op gezag van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Deze apparaten vallen een beetje buiten de definities die de Wegenverkeerswet en aanverwante regelgeving kent, met name als het gaat om de aanwezigheid van… Lees verder