Tag: biometrie

About biometrie

Subscribe Feeds

Mag een abonnementsverlener eisen dat ik een toegangspas met foto gebruik?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 6 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik heb een abonnement voor toegang tot dierentuinen genomen. Daarbij stond in de voorwaarden dat het abonnement persoonlijk is, en om dat af te dwingen moest er een foto bij. Mijn foto werd echter automatisch afgekeurd omdat deze zoals een ‘echte’ pasfoto van voren, neutraal kijkend en beide oren in beeld. Is dit allemaal toegestaan?
Algemeen is het zeker toegestaan om een persoonsgebonden abonnement te verkopen. Overeenkomsten voor dienstverlening zijn namelijk als hoofdregel altijd met een specifiek persoon, niet met iedereen die een pasje kan laten zien.

Vanuit die regel is het dus ook in beginsel toegestaan om via het pasje te regelen dat je met de abonnementshouder te maken hebt, en niet met een willekeurige lener van het pasje. Een pasfoto opnemen is dan ook een op zich logisch middel.

Alleen loop je dan wel tegen het probleem aan dat je dan de foto tot biometrisch persoonsgegeven maakt: je gebruikt de foto als herkenningsmiddel. Dat mag alleen onder de strenge voorwaarde dat je geen reëel alternatief hebt, zoals de naam via een overheidsidentiteitsbewijs controleren of een eenmalige scanbare code op je telefoon laten zien die je via je account kocht.

Wat hier verder nog gebeurt, is dat de dienstverlener zo te lezen met een machine learning algoritme onderzoekt of de foto geschikt is voor het beoogde doel. Dat is toegestaan áls het onderliggende gebruik van de foto (als identificatiemiddel van de abonnementshouder) dat ook is. Wel moet de dienstverlener natuurlijk voorkomen dat de ML-aanbieder de foto gaat hergebruiken voor trainingsdoeleinden (training van het ML-algoritme, voor de duidelijkheid).

Arnoud

Onze softwareleverancier eist dat mijn personeel hun vingerafdruk gebruikt om in te loggen, wat nu?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 20 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik ben CTO van een dienstverlenend bedrijf. Wij maken gebruik van een externe tool voor gevoelige bedrijfsgegevens, en nu komt de leverancier met een security-update: mijn mensen moeten nu met vingerafdruk zich aanmelden, alle andere authenticatiemethoden zijn afgeschaft. Ik snap dat zij als verwerkingsverantwoordelijke zelf moeten afwegen wat veilig is, maar wat is mijn positie als werkgever nu? Ik zie de discussie al voor me.
Het is vrijwel nooit toegestaan om biometrie in te zetten voor authenticatie, de AP en de wet leggen de lat heel hoog. Ik weet niet om wat voor gegevens het gaat maar tenzij je in de nucleaire energievoorziening of defensie-ondersteuning zit, zie ik dus niet hoe de leverancier Y dit kan rechtvaardigen. Uit de Manfield-zaak weten we dat die lat voor gewone bedrijfstoepassingen te hoog ligt.

Het is inderdaad zo dat zo’n bedrijf als verwerkingsverantwoordelijke optreedt, zij beslissen zelf hoe hun applicatie werkt en welke beveiligingsmechanismen ze inzetten. (Slimmeriken die nu roepen, laat ze een verwerkersovereenkomst tekenen en eis dan een andere authenticatie: nee, zo werkt het niet.) Als klant van zo’n dienstverlener is het dus kiezen of delen of je dit wil doen.

De complicatie hier is natuurlijk dat je als goed werkgever je personeel niet mag verplichten om illegale biometrie te ondergaan. Dat het een keuze is van zo’n bedrijf om het zo te doen, staat daar los van. Als het bedrijf je personeel fouilleert en eist dat je je ontkleedt daarbij, dan zou ook vrij evident zijn dat jij je personeel daar niet aan mag onderwerpen, ook al is dat de keuze van die leverancier.

Conclusie zou dus zijn dat je de tool niet mag gebruiken. Ik zie hoe dat vervelend is, want waarschijnlijk ben je als bedrijf al enige tijd op deze tool en dan is overstappen niet eenvoudig. Maar ik zie geen andere optie, als men werkelijk tot iedere prijs weigert anders te authenticeren dan met biometrie dan houdt het op.

Arnoud

“Camera met gezichtsherkenning meestal niet toegestaan”

Geplaatst op in Privacy, Security, 15 reacties

Het gebruik van camera’s met gezichtsherkenning is, zo las ik bij Security.nl meestal niet toegestaan voor bedrijven. Dit volgt uit een recente publicatie van de Autoriteit Persoonsgegevens. De privacytoezichthouder gaat daarom sectoren die dergelijke camera’s vaak gebruiken voorlichting geven over de regels. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) verbiedt in beginsel het gebruik van biometrische gegevens om iemand te identificeren, maar het gebeurt vaak aldus de toezichthouder: Winkels gebruiken gezichtsherkenningscamera’s om winkeldieven op te sporen, terwijl bedrijven in de beveiliging, beurslocaties en pretparken de technologie inzetten voor toegangscontrole.

Het onderwerp is al wel vaker langsgeweest, eind vorig jaar blogde ik over gezichtsherkenning inzetten om een lokaalverbod te handhaven en eerder die sportschool die ’s nachts mensen met gezichtsherkenning binnenliet. De kern van het probleem is dat biometrische gegevens als bijzondere persoonsgegevens gelden, en je daar dus van af moet blijven. Gebruik je foto’s van mensen om ze te herkennen, dan tellen die foto’s als biometrische gegevens (een gewoon kiekje is dus geen biometrisch persoonsgegeven). En dan mag je ze dus niet gebruiken.

Dat ‘herkennen’ moet je breed opvatten: het gaat niet alleen over matchen tegen een database met NAW-gegevens of iets dergelijks. Ook enkel geautomatiseerd constateren “die was hier gisteravond ook” of “die lijkt op foto 31337 uit ons bestand overlastplegers” is al een vorm van ‘herkennen’, waarmee je camerabeelden tot bijzondere persoonsgegevens verworden.

Enige ruimte wordt gegeven door de uitzondering uit artikel 29 Uitvoeringswet: identificatie van de betrokkene die noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden. En natuurlijk, het doel van deze identificatie (inclusief de 31337-constatering) is voor beveiliging, je wilt overlastplegers, lokaalverbodshouders et cetera niet binnen hebben. Maar is er een nóódzaak? Die vraag is veel lastiger want dat is een hele hoge lat.

Kort gezegd moet er dan geen ander middel voorhanden zijn dat ongeveer zo effectief is, en de maatregel moet ook proportioneel zijn. De AP gaat zelfs nog een stapje verder:

Het moet daarbij wel gaan om een zwaarwegend algemeen [italics AE] belang. Dat is bijvoorbeeld de beveiliging van een kerncentrale. Maar de beveiliging van bijvoorbeeld een supermarkt is niet zó belangrijk dat u daarvoor biometrische gegevens mag verwerken.
Dat algemeen belang haal ik zo niet uit de Uitvoeringswet, maar het is natuurlijk waar dat beveiligen van één winkel geen algemeen belang dient. Ik had zelf altijd het idee dat ook een individueel belang goed genoeg kon zijn (dit is weer die discussie over legitiem belang, geloof ik), maar dat het misgaat op wat ik de innovatieparadox noem.

De innovatieparadox uit de AVG luidt: nieuwe maatregelen voldoen nooit aan de noodzakelijkheidseis omdat er altijd bestaande maatregelen zijn die goed genoeg zijn. Zet een portier neer die het verbod handhaaft, beveilig je supermarkt met detectiepoortjes, doe toegangscontrole met tickets op naam, et cetera. Natuurlijk zitten daar kosten aan, maar zeker in het begin zitten die er ook aan camera-identificatie – aanschaf, onderhoud, testen en beveiligen bijvoorbeeld. Dus “dit is veel goedkoper” is geen argument.

Oftewel: hoe betoog je dat een nieuwe manier van persoonsgegevens verwerken acceptabel is, als deze net zo duur is en zich nog niet bewezen heeft in de praktijk?

Arnoud

Mag ik gezichtsherkenning inzetten om een lokaalverbod te handhaven?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 6 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik werk aan een dienst die toegangsverboden in de horeca helpt handhaven door middel van gezichtsherkenning. Software kan dat beter dan portiers is het idee, en natuurlijk moet er altijd een mens nog beslissen of deze persoon echt diegene van het verbod is. Kan dit onder de AVG?

Het gebruik van biometrie is onder de AVG inderdaad zeg maar een dingetje. In principe mag dat niet, tenzij de wet (de AVG of de Nederlandse Uitvoeringswet) zegt van wel.

In gevallen als deze zou het gaan om de uitzondering uit artikel 29 Uitvoeringswet: identificatie van de betrokkene die noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

De noodzaak zou hem dan zitten in het feit dat menselijke portiers eigenlijk gewoon niet in staat zijn om adequate controle op lokaalverbodbrekers te houden. Dan kun je niet anders, en aangenomen dat er dan altijd nog een menselijke check is van het gezicht versus de vermelding in de lokaalverbodlijst, denk ik dat het dan wel oké is.

Ik denk wel dat je er niet aan ontkomt om echt aan te tonen dát het misgaat bij dat café of die club. Een abstracte “mensen maken fouten om 2 uur ’s nachts” argumentatie gaat hem niet worden, dat toont geen noodzaak in dit geval aan.

Verder vraag ik me af of de dienstverlener hier zich op gaat stellen als verwerker (bij elke klant een aparte database en gescheiden dienstverlening) of als verantwoordelijke (één database en gedeelde dienstverlening, wat je vaak ziet bij samenwerkende horeca waarbij een lokaalverbod voor al die horeca geldt). Dat laatste zou extra spannend zijn omdat je dan ook in het gebied van de zwarte lijsten valt, waarvoor verplicht een DPIA moet worden uitgevoerd én in principe toestemming van de AP gevraagd moet worden.

Arnoud

Mag een sportschool ’s nachts mensen met gezichtsherkenning binnenlaten?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 18 reacties

Het hoeft niet, maar het kán: midden in de nacht fitnessen. Dat meldde BN De Stem onlangs. Een nieuwe fitness-zaak in Etten-Leur gaat gezichtsherkenning inzetten bij klanten, vanwege haar mogelijkheid tot 24 uur toegang. Mensen krijgen een eigen tag waarmee ze binnen kunnen. We werken met camera’s met gezichtsherkenning, die aanslaan wanneer er iemand binnenkomt die niet herkend wordt, zo staat in het artikel. Er is dan geen personeel maar je kunt hulp inroepen via een keycord.

Zakelijk vast een gat in de markt, maar was er niet iets met gezichtsherkenning en camera’s onder de AVG? Ja inderdaad. Wanneer je gezichten gaat fotograferen met als doel mensen herkennen, dan spreken we van verwerking van biometrische persoonsgegevens en dat valt onder de strenge regels van de bijzondere persoonsgegevens. Heel kort: afblijven tenzij in de AVG specifiek staat dat het mag.

In principe is het idee daarmee van tafel, want de AVG kent geen ontheffing voor het gebruik van bijzondere persoonsgegevens voor herkenning. Maar dat komt omdat de lidstaten het niet eens konden worden over hoe ver die regels dan mochten gaan. Artikel 9 lid 4 zegt dan ook dat de lidstaten zelf regels mogen maken over biometrie.

Nederland heeft dat gedaan in artikel 29 Uitvoeringswet AVG, en vrij breed ook:

[het verbod is] niet van toepassing, indien de verwerking noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

Het mag dus, als er maar een duidelijk belang daarvoor is én eigenlijk geen andere optie hebt ter authenticatie of voor de beveiliging. Je moet dit onderbouwen en die onderbouwing moet in je verwerkingsregister zitten.

Bij toegangscontrole wanneer er geen personeel aanwezig is, is biometrie een op zich redelijk betrouwbare keuze volgens mij. Natuurlijk kun je zeggen, zet een nachtportier neer of ga gewoon niet open. Maar dat vind ik geen reële alternatieven: ze zijn duur en niet perse betrouwbaarder – en gewoon dicht zijn is zakelijk natuurlijk onwerkbaar. Ik denk dan ook dat aan die noodzaak wel is voldaan.

Arnoud

Mag Taylor Swift met gezichtsherkenning mensen weren van haar concerten?

Geplaatst op in Privacy, Security, 17 reacties

Popartiest Taylor Swift gebruikt gezichtsherkenning tegen stalkers die naar haar concerten gaan, meldden diverse media. Een camera was verborgen in een zuil waar men highlights van het concert kon terugkijken. Deze scande gezichten van geïnteresseerden en een extern bedrijf vergeleek ze automatisch met bekende gezichten. Voor zover bekend werd er niemand gevonden. Maar het roept wel de vraag op, mag zoiets in Europa wel van de AVG?

Het herkennen van mensen aan hun gezicht staat natuurlijk bekend als een vorm van biometrie, en de AVG is daar streng in. Biometrische gegevens mogen niet zomaar worden gebruikt, dit zijn bijzondere persoonsgegevens, net als gegevens over seksualiteit of politieke voorkeur. Daar moet een specifieke wettelijke grondslag voor zijn. Artikel 9 van de AVG noemt er een aantal, maar het screenen van gezichten om ongewenste personen te weren staat daar niet bij.

Wel staat in lid 4 van dat artikel dat lidstaten eigen regels mogen maken over de inzet van biometrie. In Nederland is er sinds 25 mei de Uitvoeringswet AVG, waarin een aantal nationale regels zijn opgenomen die de AVG nader uitwerken of aanvullen, waaronder op het punt van biometrie. In artikel 29 daarvan wordt het verbod op gebruik van biometrie opgeheven wanneer

de verwerking noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

Je kunt denk ik wel redelijk eenvoudig betogen dat hier sprake is van een beveiligingsdoel. Zij wil immers ongewenste en mogelijk zelfs gevaarlijke bezoekers buiten de deur houden.

De discussie zal gaan over noodzaak. Daarvoor is vooral de vraag of het ook anders kan. Denk aan bewakers die met foto’s voor de neus zelf kijken naar camera’s, in plaats van apparaten die dat doen. Of het vragen van identificatie van bezoekers wanneer ze een kaartje kopen, in combinatie met een verbod op doorverkoop. Maar dat voelt eigenlijk allemaal ongeveer even heftig qua privacy-inbreuk.

In de praktijk denk ik dat het zal worden uitgevoerd als een systeem dat mogelijke matches zoekt, en een mens de definitieve herkenning zal laten doen – en vooral, zal laten besluiten wat te doen. De tijd dat een robot de meneer in kwestie automatisch naar buiten werkt, ligt nog ver van ons. Ik denk om die reden dat het wel kan.

Meer moeite heb ik persoonlijk met het verborgen karakter in die zuil. Een duidelijk aangekondigde herkenning bij de ingang lijkt mij gevoelsmatig juist prettiger. Dan weet je waar je aan toe bent. Heel gechargeerd, iedereen verplicht zijn gezicht in de herkenzuil steken (en dat vooraf natuurlijk duidelijk zeggen) zou ik liever hebben dan “haha, we hebben er eentje gepakt bij de videozuil”. Wat denken jullie?

Arnoud

Mag je als bedrijf vingerafdrukken voor je prikklok gebruiken?

Geplaatst op in Privacy, 12 reacties

Bedrijven trotseren de nieuwe privacywet door gewoon te blijven werken met prikklokken met vingerafdrukken. Dat meldde het FD afgelopen vrijdag. Uitzendbureau Tempo Team is gestopt, maar supermarkt Dirk ziet er vooralsnog geen probleem in. De AVG verklaart vingerafdrukken tot biometrische en daarmee bijzondere persoonsgegevens, die in principe niet mogen worden gebruikt. De zorg is nu of de AVG een uitzonderingsgrond biedt voor deze categorie verwerkingen. Dat komt met name door een fout antwoord van de minister op Kamervragen hierover.

Biometrische gegevens zoals vingerafdrukken worden onder de AVG aangemerkt als bijzondere persoonsgegevens, waarmee ze in beginsel helemaal niet mogen worden gebruikt. Alleen als de AVG daar een aparte grondslag voor biedt, kan dat toegestaan zijn. Naast uitdrukkelijke vrijwillige toestemming -die werknemers niet kunnen geven- is voor biometrie eigenlijk de enige optie dat je je beroept op een nationale regeling die het onder voorwaarden toelaat (art. 9 lid 2 AVG). De politieke achtergrond hiervan is namelijk dat de lidstaten het niet eens konden worden over de toelaatbaarheid en risico’s van biometrie, zodat iedereen het maar zelf in zijn eigen wet moet regelen.

In Nederland is er sinds 25 mei de Uitvoeringswet AVG, waarin een aantal nationale regels zijn opgenomen die de AVG nader uitwerken of aanvullen, waaronder op het punt van biometrie. In artikel 29 daarvan wordt het verbod op gebruik van biometrie opgeheven wanneer

de verwerking noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

Opvallend daarbij is dat bij de invoering alleen over beveiligingsnoodzaak is gesproken. Biometrie is natuurlijk primair bedoeld voor de veiligheid, zeker weten dat je de juiste persoon binnen of buiten laat. In de zeer korte behandeling van dit wetsartikel komt men dan ook niet verder dan de inzet voor toegangscontrole.

In de beantwoording van de Kamervragen uit februari gaat de minister ook niet verder dan dat:

Het criterium van de regeling in de UAVG betekent dat het gebruik van vingerafdrukken noodzakelijk moet zijn voor de beveiliging van de toegang van gebouwen of ICT systemen. Het vastleggen van de biometrische gegevens moet voorts proportioneel zijn en noodzakelijk voor de toegangscontrole.

En bij het antwoord op vraag 3 (mag een werknemer straffeloos weigeren zich met vingerafdruk in de prikklok te registreren) is men nog stelliger: Ja. Dat wekt natuurlijk wel héél erg de indruk dat biometrie voor prikklokken niet de bedoeling is – het is geen toegangscontrole, en de werknemer mag niet worden gestraft met niet-uitbetaling van gewerkte uren als hij er niet aan wil meewerken. Daar zou ik ook wat zenuwachtig door worden als werkgever.

Het klopt natuurlijk niet. “Authenticatie” is een veel breder begrip dan enkel “toegangscontrole”. Authenticatie is algemeen gesteld het proces waarbij iemand nagaat of een gebruiker, een andere computer of applicatie daadwerkelijk is wie hij beweert te zijn. Er is geen enkele reden om dat te lezen als beperkt tot nagaan in de context van toegang tot controle of bijvoorbeeld een ict-systeem. De Uitvoeringswet noemt in de tekst ook nergens die beperking.

Relevant is natuurlijk wel of de inzet van biometrie noodzakelijk is voor het goed functioneren van de prikklok. Er zijn immers alternatieven, zoals authenticatie met een persoonlijk pasje. De vraag wordt dan of die alternatieven onwerkbaar zijn, bijvoorbeeld omdat er te makkelijk mee kan worden gefraudeerd. Je kunt immers het pasje van je collega meenemen en scannen, om zo fictief zijn uren op te hogen. In de praktijk gaat het vooral om gemak, zo lees ik in het FD:

‘De praktijk leert echter dat veel medewerkers de voorkeur hebben voor het gemak van de vingerscan boven het gedoe van een pasje. We hebben dan ook diverse klanten gehad die een groot deel van hun passen hebben teruggestuurd’, aldus Matthijs van den Ende van [prikklok-leverancier] Dyflexis.

Gemak zou ik zien als een te zwak argument om de noodzaak te ondersteunen. Als mensen liever met vingerafdrukken werken vanwege het gemak, dan zou je dat kunnen zien als een uitdrukkelijke toestemming. Dan kom je uit bij een prikkloksysteem dat én met vingerafdruk én met pasje werkt, zodat de werknemer de keuze heeft. Dat lost het probleem dan op, zij het dat je nog blijft zitten met de mogelijkheid van pasjesfraude. Maar dat is een al bekend probleem waar -neem ik aan- ook al oplossingen voor zijn.

Arnoud

Kan een werknemer verplicht worden mee te werken aan een vingerafdrukslot?

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 19 reacties

Een intrigerende vraag op Reddit (de /r/Nederland):

I have a 6 months contract. My employer is adding a fingerprint lock to the door, I don’t want my fingerprint or the hash calculated from it to be taken, can he force me?

(Ik baseer het antwoord maar even op de AVG/GDPR want die is het relevantst voor de lange termijn.)

Een vingerafdruk wordt gezien als een biometrisch persoonsgegeven: fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken van een natuurlijke persoon waarmee identificatie mogelijk is. Wel moet het dan gaan om verwerkingen met het oog op de unieke identificatie van een persoon, maar daarvan lijkt me hier wel sprake.

Het verwerken van biometrische persoonsgegevens valt onder de zeer strenge regels voor bijzondere persoonsgegevens. Dat mag kort gezegd niet, tenzij in de AVG staat van wel. Wie dan doorleest, zal in de AVG zelf niets vinden waarin staat dat dit mag. Echter, hoewel het hier gaat om een Europese wet is het specifiek op dit punt toegestaan dat landen eigen regels maken over biometrische persoonsgegevens.

Nederland heeft dat gedaan, althans in concept: de concepttekst van de Uitvoeringswet AVG bepaalt (artikel 26) dat deze gegevens mogen worden verwerkt ter identificatie. Voorwaarde hiervoor is wel dat de verwerking noodzakelijk en proportioneel is ter behartiging van gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of een derde. Het is onder omstandigheden eveneens toegestaan om biometrische gegevens te verwerken indien de betrokkene hiervoor in vrijheid toestemming heeft gegeven.

Dat van die toestemming kun je vergeten als werkgever. Even kort door de bocht, omdat iedereen graag salarisverhoging/vast contract/promotie wil, zullen ze op iedere toestemmingsvraag ja zeggen uit angst dat mis te lopen. Dat is dus niet vrijwillig.

Je moet als werkgever dus op zoek naar een rechtvaardigingsgrond. Waarom moet dat nou met biometrie, die deur. Is er werkelijk geen andere, net zo effectieve oplossing? Natuurlijk, sleutels kan men kwijtraken en pincodes kunnen worden vergeten, uitgelekt of afgekeken. Een portier is ook ietwat begrotelijk. En de kans dat een derde vingers gaat afsnijden om binnen te komen is bij het gemiddelde Nederlandse bedrijf niet zo groot.

Vanuit dat standpunt denk ik dat het dus wel mag, mits alléén voor toegangscontrole. Zou je die vingerafdrukken ook gaan gebruiken om bijvoorbeeld te kijken hoe goed iemand zijn werk doet (“neemt wel héél vaak pauze”) dan zul je daar een apart verhaal voor moeten bouwen waarom jouw belang als werkgever het alsnog wint van de privacy van de werknemer.

Arnoud

Gastpost: Mag mijn telefoon mijn vingerafdruk eigenlijk wel gebruiken?

Geplaatst op in Privacy, Security, 27 reacties

iphone-vingerafdrukDeze week ben ik met vakantie, dus traditiegetrouw een aantal gastblogs. Vandaag: Xinthia Krielaart met een juridische kijk op vingerafdrukken op je telefoon.

Tot twee maanden geleden behoorde ik nog tot de zeer kleine groep mensen die nog nooit een smartphone had gekocht. Maar toen ik in dienst kwam bij een hip IT-bedrijf, moest mijn oude telefoon plaatsmaken voor een state-of-the-art smartphone. Vol met nieuwe snufjes, inclusief handige vingerafdruk scanner. Geweldig: geen gezeur meer met het onthouden en vegen van specifieke patronen of het intikken van een pincode. Alleen: wordt mijn vingerafdruk wel veilig opgeslagen? Hoe weet ik zeker dat mijn unieke afdruk niet gebruikt of doorgestuurd wordt naar een bepaalde app of leverancier?

De General Data Protection Regulation (GDPR) Aangezien ik een juridische achtergrond heb, begon ik mijn zoektocht bij wet- en regelgeving. Mijn startpunt was de nieuwe General Data Protection Regulation (GDPR, in het Nederlands ook wel de Privacyverordening) die in mei 2018 van kracht gaat samen met de huidige Wet bescherming persoonsgegevens (wbp). In vergelijking met de Wbp gaat er behoorlijk wat veranderen in 2018, waaronder de uitgangspunten omtrent het gebruik van biometrische gegevens.

Volgens de GDPR zijn alle biometrische gegevens bijzondere persoonsgegevens. De verwerking van biometrische gegevens is hiermee verboden, tenzij is voldaan aan een van de uitzonderingssituaties. Bovendien moet in het geval van een uitzonderingssituatie de verwerking van persoonsgegevens voldoen aan het subsidiariteit en proportionaliteit principe en aan strenge organisatorische en technische maatregelen.

Werp je een vlugge blik op de limitatief opgesomde uitzonderingen in de GDPR, dan lijkt het opslaan van biometrische gegevens ten behoeve van authenticatie door commerciële bedrijven hier niet direct onder te vallen. De meeste uitzonderingssituaties vallen namelijk binnen de publieke sector (zoals publieke gezondheid, werkgelegenheid en sociale veiligheid). Ik kan bijvoorbeeld geen situatie bedenken waarbij het gebruik van je vingerafdruk voor het ontgrendelen van je smartphone noodzakelijk is voor je werkgever.

Wettelijke uitzondering: toestemming De enige situatie waarin commerciële bedrijven wel biometrische persoonsgegevens mogen verwerken is de situatie waarin het datasubject expliciete toestemming heeft gegeven. Mijn mobiele telefoon mag dus mijn vingerafdruk gebruiken, omdat ik hiervoor expliciete toestemming heb gegeven. Of niet?

De vraag is namelijk of mijn toestemming wel expliciet genoeg was. Je kunt je namelijk, net zoals bij cookies, afvragen wanneer er sprake is van expliciete toestemming. Zoals ik al zei was ik bij ingebruikname vooral gedreven door het voor mij nieuwe en interessante technologische snufje. Ik dacht op het moment van instellen niet na over mogelijke gevolgen voor mijn privacy. Ik heb bovendien nergens zien staan wat er precies met mijn vingerafdruk gebeurt. Heeft de fabrikant nu ook mijn vingerafdruk in een database staan?

Toestemming of niet? Op basis hiervan zou ik dus kunnen beargumenteren dat ik geen expliciete toestemming hebben gegeven. Ik heb immers niet alle consequenties afgewogen. Door het gebrek aan informatie was dit bovendien ook niet echt mogelijk. De fabrikant daarentegen zou kunnen zeggen dat ik een keuze heb gehad. Het was namelijk ook mogelijk om mijn smartphone niet te beveiligen, of om enkel een wachtwoord of patroontje te gebruiken. Doordat ik toch heb gekozen voor mijn vingerafdruk, zou de fabrikant kunnen zeggen dat ik expliciet toestemming heb gegeven.

Wie heeft er nu gelijk? Ik weet het niet. Ik denk wel dat dit vraagstuk een stuk makkelijker wordt wanneer de biometrische gegevens versleuteld worden opgeslagen. Als je dit doet, zijn de data immers niet meer direct herleidbaar tot een natuurlijke persoon. In de GDPR staat bovendien dat persoonsgegevens data zijn die direct of indirect herleidbaar is tot een geïdentificeerd of identificeerbaar persoon. Maakt de versleutelmethode de data onherleidbaar tot een persoon? Dan is de kans groot dat deze data niet meer als persoonsgegeven te bestempelen zijn. De GDPR is dan niet meer van toepassing.

Toekomst Er zijn tegenwoordig legio van functionaliteiten te verzinnen waarbij biometrische gegevens gebruikt kunnen worden om de gebruiker te authenticeren. Continuous authentication kijkt bijvoorbeeld niet meer naar fysieke kenmerken, maar ‘leert’ van het gedrag van de gebruiker. Op basis van deze informatie kan de applicatie bijvoorbeeld bepalen om de toegang van de gebruiker te blokkeren, of extra bewijs te vragen, als zijn handelingen te veel afwijken van hoe de gebruiker normaliter acteert. Ook dit soort informatie valt binnen de GDPR onder bijzondere persoonsgegevens. In mijn situatie is het gebruik van een vingerafdruk nog redelijk behapbaar en is het uitleggen aan de gebruiker wat er met deze gegevens gebeurt nog vrij eenvoudig. In het kader van zelflerende techniek wordt dat een behoorlijke uitdaging.

De toekomst van biometrische authenticatiemethoden is enigszins onzeker. De GDPR lijkt immers enkele barrières op te werpen die het gebruik van biometrische authenticatiemethoden kunnen vertragen of tegenhouden. De lat voor het verkrijgen van expliciete toestemming lijkt namelijk steeds hoger te worden. Voor mij zal de regeling in de GDPR voor het verwerken van biometrische gegevens geen directe gevolgen hebben. Ik zal nog steeds elke dag blij zijn dat het zo makkelijk is om mijn telefoon met mijn vingerafdruk te ontgrendelen. Of mijn toestemming nou expliciet was of niet.

Xinthia Krielaart is Associate Advisory bij Everett B.V. Dit is een advies- en systeemintegratiebureau dat gespecialiseerd is in digitale identiteiten. Xinthia heeft een achtergrond in Privaatrecht en in Communicatie. Haar interesses liggen op het vlak van IT en dataprotectie.