Hoe zwaar weegt gezichtsherkenning in het strafrecht?

| AE 12571 | Regulering | 17 reacties

Het lijkt erop dat degene die op 5 augustus 2017 om 2.31 uur bij de geldautomaat is gefilmd, ook in de politiedatabase staat: Thomas. Zo introduceert Nu.nl een strafzaak waarin gezichtsherkenning door het politiesysteem CATCH centraal stond in het bewijs. Nadat ook twee onderzoekers de gezichten met elkaar vergelijken, concludeert het Centrum voor Biometrie namelijk dat Thomas veel overeenkomsten en geen significante verschillen vertoont met de persoon die om half drie ’s nachts pint. Hebbes, zegt de statistiek. Nope, zegt de rechtbank Den Bosch.

De strafzaak (vonnis) gaat over een hele trits feiten, niet alleen een keer pinnen met andermans pinpas, maar ook witwassen en lidmaatschap van een criminele organisatie. De rechtszaak is namelijk onderdeel van een groter onderzoek naar een bende die bankrekeningen plundert. En kennelijk is ‘Thomas’ (de naam is nep) de leider van dat netwerk want hij heeft statistisch gezien gepind met een gestolen pas?

Herkennen van mensen van foto’s is natuurlijk altijd lastig. Maar hier werd niet door menselijke getuigen of rechercheurs gekeken; het gaat om een automatisch gezichtsherkenningssysteem dat CATCH heet. De cijfers zijn schokkend: jaarlijks gaan zo’n duizend foto’s van verdachten door de database met 1.3 miljoen mensen. En dat levert dan 98 keer een match op. Nee, niet 980 of 98%, acht-en-negentig. Net geen honderd. Ja, ik val ook van mijn stoel.

Waarschijnlijk komt dat lage aantal omdat de meeste beveiligingscamera’s de kwaliteit van een aardappel hebben, als ik de beelden van Opsporing Verzocht mag geloven. Plus, veel criminelen weten natuurlijk dat ze hun gezicht moeten bedekken om niet te makkelijk herkend te worden. En men zal vast ook alleen een match willen geven als het systeem het heel zeker weet.

Maar hoe zeker is zeker? Dat weten we niet, en dat is ook fundamenteel lastig. Al is het maar vanwege de vraag of de werkelijke dader wel in het systeem zit. Anders krijg je gewoon “de best matchende persoon is deze” en als dat ook een hoog percentage betrouwbaarheid geeft, dan is de conclusie “dit is hem” snel gelegd. Natuurlijk kijken er dan nog mensen naar, maar “even checken, dit is hem toch” is heel wat anders dan “hier zijn duizend gezichten, welke is het”.

De rechtbank is er dan ook héél snel klaar mee:

De rechtbank is van oordeel dat in dit geval de ‘hit’ op verdachte in het zgn. CATCH-systeem (Centrale Automatische Technologie voor herkenning) onvoldoende is om te concluderen dat verdachte – buiten redelijke twijfel – als pinner kan worden aangemerkt. De opmerking dat twee onderzoekers zagen dat er veel overeenkomsten waren en geen significante afwijkingen, acht de rechtbank niet zodanig overtuigend dat de ‘hit’ als basis voor een bewezenverklaring kan dienen. Nu er buiten de herkenning geen andere bewijsmiddelen voorhanden zijn die verdachte verbinden aan een van de ten laste gelegde feiten, is de rechtbank van oordeel dat verdachte dient te worden vrijgesproken.

Bij een strafzaak moet het gaan om wettig en vooral overtuigend bewijs. Oftewel, geen redelijke twijfel. Enkel “hij lijkt best goed” is niet hetzelfde als “er is geen twijfel dat dit hem is”. Tussen de regels door lees ik dat de rechtbank alléén een fotoherkenning te weinig vindt. Had zijn telefoon even uitgepeild, een vingerafdruk genomen of iets anders dat hem op de plaats delict zet. Maar dit is echt te weinig.

Arnoud

“Camera met gezichtsherkenning meestal niet toegestaan”

| AE 12310 | Privacy, Security | 15 reacties

Het gebruik van camera’s met gezichtsherkenning is, zo las ik bij Security.nl meestal niet toegestaan voor bedrijven. Dit volgt uit een recente publicatie van de Autoriteit Persoonsgegevens. De privacytoezichthouder gaat daarom sectoren die dergelijke camera’s vaak gebruiken voorlichting geven over de regels. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) verbiedt in beginsel het gebruik van biometrische gegevens om iemand te identificeren, maar het gebeurt vaak aldus de toezichthouder: Winkels gebruiken gezichtsherkenningscamera’s om winkeldieven op te sporen, terwijl bedrijven in de beveiliging, beurslocaties en pretparken de technologie inzetten voor toegangscontrole.

Het onderwerp is al wel vaker langsgeweest, eind vorig jaar blogde ik over gezichtsherkenning inzetten om een lokaalverbod te handhaven en eerder die sportschool die ’s nachts mensen met gezichtsherkenning binnenliet. De kern van het probleem is dat biometrische gegevens als bijzondere persoonsgegevens gelden, en je daar dus van af moet blijven. Gebruik je foto’s van mensen om ze te herkennen, dan tellen die foto’s als biometrische gegevens (een gewoon kiekje is dus geen biometrisch persoonsgegeven). En dan mag je ze dus niet gebruiken.

Dat ‘herkennen’ moet je breed opvatten: het gaat niet alleen over matchen tegen een database met NAW-gegevens of iets dergelijks. Ook enkel geautomatiseerd constateren “die was hier gisteravond ook” of “die lijkt op foto 31337 uit ons bestand overlastplegers” is al een vorm van ‘herkennen’, waarmee je camerabeelden tot bijzondere persoonsgegevens verworden.

Enige ruimte wordt gegeven door de uitzondering uit artikel 29 Uitvoeringswet: identificatie van de betrokkene die noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden. En natuurlijk, het doel van deze identificatie (inclusief de 31337-constatering) is voor beveiliging, je wilt overlastplegers, lokaalverbodshouders et cetera niet binnen hebben. Maar is er een nóódzaak? Die vraag is veel lastiger want dat is een hele hoge lat.

Kort gezegd moet er dan geen ander middel voorhanden zijn dat ongeveer zo effectief is, en de maatregel moet ook proportioneel zijn. De AP gaat zelfs nog een stapje verder:

Het moet daarbij wel gaan om een zwaarwegend algemeen [italics AE] belang. Dat is bijvoorbeeld de beveiliging van een kerncentrale. Maar de beveiliging van bijvoorbeeld een supermarkt is niet zó belangrijk dat u daarvoor biometrische gegevens mag verwerken.
Dat algemeen belang haal ik zo niet uit de Uitvoeringswet, maar het is natuurlijk waar dat beveiligen van één winkel geen algemeen belang dient. Ik had zelf altijd het idee dat ook een individueel belang goed genoeg kon zijn (dit is weer die discussie over legitiem belang, geloof ik), maar dat het misgaat op wat ik de innovatieparadox noem.

De innovatieparadox uit de AVG luidt: nieuwe maatregelen voldoen nooit aan de noodzakelijkheidseis omdat er altijd bestaande maatregelen zijn die goed genoeg zijn. Zet een portier neer die het verbod handhaaft, beveilig je supermarkt met detectiepoortjes, doe toegangscontrole met tickets op naam, et cetera. Natuurlijk zitten daar kosten aan, maar zeker in het begin zitten die er ook aan camera-identificatie – aanschaf, onderhoud, testen en beveiligen bijvoorbeeld. Dus “dit is veel goedkoper” is geen argument.

Oftewel: hoe betoog je dat een nieuwe manier van persoonsgegevens verwerken acceptabel is, als deze net zo duur is en zich nog niet bewezen heeft in de praktijk?

Arnoud

Mag ik gezichtsherkenning inzetten om een lokaalverbod te handhaven?

| AE 11620 | Ondernemingsvrijheid, Privacy | 6 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik werk aan een dienst die toegangsverboden in de horeca helpt handhaven door middel van gezichtsherkenning. Software kan dat beter dan portiers is het idee, en natuurlijk moet er altijd een mens nog beslissen of deze persoon echt diegene van het verbod is. Kan dit onder de AVG?

Het gebruik van biometrie is onder de AVG inderdaad zeg maar een dingetje. In principe mag dat niet, tenzij de wet (de AVG of de Nederlandse Uitvoeringswet) zegt van wel.

In gevallen als deze zou het gaan om de uitzondering uit artikel 29 Uitvoeringswet: identificatie van de betrokkene die noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

De noodzaak zou hem dan zitten in het feit dat menselijke portiers eigenlijk gewoon niet in staat zijn om adequate controle op lokaalverbodbrekers te houden. Dan kun je niet anders, en aangenomen dat er dan altijd nog een menselijke check is van het gezicht versus de vermelding in de lokaalverbodlijst, denk ik dat het dan wel oké is.

Ik denk wel dat je er niet aan ontkomt om echt aan te tonen dát het misgaat bij dat café of die club. Een abstracte “mensen maken fouten om 2 uur ’s nachts” argumentatie gaat hem niet worden, dat toont geen noodzaak in dit geval aan.

Verder vraag ik me af of de dienstverlener hier zich op gaat stellen als verwerker (bij elke klant een aparte database en gescheiden dienstverlening) of als verantwoordelijke (één database en gedeelde dienstverlening, wat je vaak ziet bij samenwerkende horeca waarbij een lokaalverbod voor al die horeca geldt). Dat laatste zou extra spannend zijn omdat je dan ook in het gebied van de zwarte lijsten valt, waarvoor verplicht een DPIA moet worden uitgevoerd én in principe toestemming van de AP gevraagd moet worden.

Arnoud

Mag een sportschool ’s nachts mensen met gezichtsherkenning binnenlaten?

| AE 11093 | Ondernemingsvrijheid, Privacy | 18 reacties

Het hoeft niet, maar het kán: midden in de nacht fitnessen. Dat meldde BN De Stem onlangs. Een nieuwe fitness-zaak in Etten-Leur gaat gezichtsherkenning inzetten bij klanten, vanwege haar mogelijkheid tot 24 uur toegang. Mensen krijgen een eigen tag waarmee ze binnen kunnen. We werken met camera’s met gezichtsherkenning, die aanslaan wanneer er iemand binnenkomt… Lees verder

Mag Taylor Swift met gezichtsherkenning mensen weren van haar concerten?

| AE 11022 | Privacy, Security | 17 reacties

Popartiest Taylor Swift gebruikt gezichtsherkenning tegen stalkers die naar haar concerten gaan, meldden diverse media. Een camera was verborgen in een zuil waar men highlights van het concert kon terugkijken. Deze scande gezichten van geïnteresseerden en een extern bedrijf vergeleek ze automatisch met bekende gezichten. Voor zover bekend werd er niemand gevonden. Maar het roept… Lees verder

Camera’s Britse politie herkenden duizenden mensen onterecht als crimineel

| AE 10573 | Privacy | 21 reacties

De politie van Wales zette tijdens de Champions League-finale van 2017 in Cardiff technologie met gezichtsherkenning in om criminelen op te sporen, maar het systeem zat in 92 procent van de gevallen fout. Dat meldde Nu.nl onlangs. De technologie scande van 170.000 mensen het gezicht en vond daarbij 2.470 potentiële gelijkenissen tussen bezoekers en bekende… Lees verder

Hoe kan Facebook legaal gezichten gaan scannen onder de AVG?

| AE 10513 | Privacy | 10 reacties

Als voorbereiding op de AVG gaat Facebook gezichtsherkenning aanzetten voor Europese gebruikers die dat willen, las ik bij de socialenetwerksite. Dat is verrassend, omdat ze het in 2011 uitgezet hadden na klachten dat de (Duitse) Wbp werd overtreden met deze feature. Doel van de nieuwe feature is te zorgen dat mensen in kunnen grijpen als… Lees verder

AP gaat vragen stellen over reclameschermen met camera’s op stations

| AE 9656 | Privacy | 36 reacties

De Autoriteit Persoonsgegevens gaat vragen stellen aan de NS over reclameschermen van ExterionMedia die camera’s bevatten, meldde Tweakers eergisteren. Digitale reclameschermen van het bedrijf op stations bevatten camera’s waarmee wordt waargenomen of passanten naar de advertentie kijken. Daarover is veel discussie ontstaan: valt dat nu onder de privacywet of zijn het “alleen maar enen en… Lees verder

Mag je iemands gezicht opzoeken op sociale netwerken?

| AE 8676 | Innovatie | 9 reacties

Rusland is in de ban van FindFace, een app waarmee gebruikers anderen kunnen identificeren door een foto van ze te maken, meldde de Volkskrant vorige week. De app vergelijkt een foto van iemands gezicht met profielfoto’s op Vkontakte, de Russische variant van Facebook. En dat is dan weer handig voor stalkers en dergelijk volk. Oh… Lees verder