AD wil principeuitspraak over citaatrecht bij nieuws

regioselect-eindhoven.png Het Algemeen Dagblad daagt de Telegraaf Media Groep voor de rechter wegens ‘onevenredig gebruik’ van zijn nieuwsberichten op de website Telegraaf Regioselect, Tweakers gisteren. Regioselect is een regionale nieuwsbrief van de Telegraaf, met daarin koppen en samenvattingen van artikelen op regionale nieuwswebsites. Volgens het AD wordt daarbij onrevenredig veel gebruik gemaakt van regionale edities van het AD. Het AD wil nu dan ook een principiële uitspraak over citaatrecht bij nieuws. Zo’n uitspraak kan ook bij weblogs en andere internetmedia erg belangrijk zijn.

Samenvatten en doorgeven van nieuws valt onder het citaatrecht (“citeren in de vorm van persoverzichten uit in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen artikelen”), en belangrijker nog onder de zogeheten persexceptie. De pers heeft het recht om actueel nieuws over te nemen. Het is immers een belangrijke vorm van vrije meningsuiting om nieuws te kunnen melden. Wel moet het dan gaan om een “medium dat een zelfde functie vervult” als een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift. Een nieuwsbrief via internet lijkt me daar in principe wel onder te vallen. Alleen, de nieuwsbrief komt drie maal per week uit. Hoe actueel is de berichtgeving daarin nog?

De nieuwsbrief lijkt mij dan ook eerder een digitale knipselkrant. Ook die kunnen van de persexceptie gebruik maken, maar dat recht is wel beperkter dan bij actueel nieuws. Bij de parlementaire behandeling van de laatste aanpassing van de Auteurswet merkte de minister daarover op dat de grens zou liggen bij

de situatie waar het gebruik van nieuwsberichten een economisch zelfstandige betekenis krijgt en die ook een exploitatiebelang van rechthebbenden raakt, bijvoorbeeld omdat rechthebbenden in die behoefte met behulp van dienstverlening voorzien.

In die gevallen zou de zogeheten driestappentoets uit de Berner Conventie de doorslag moeten geven bij de vraag of er sprake is van een legitiem gebruik van de persexceptie. En dat zal neerkomen op de vragen of de “normale exploitatie” van de regionale AD-websites wordt aangetast, en of dat een onredelijke schade oplevert voor het AD.

In PCM vs. kranten.com werd erkend dat een overzicht van koppen met hyperlinks maken mocht, “om op deze wijze een overzicht van de berichten en artikelen in diverse media te geven.” Hoe belangrijk dat ‘diverse media’ was in dit vonnis durf ik niet te zeggen, maar ik zou verwachten dat het vonnis anders uitgevallen was als men zich maar op één site had gebaseerd.

Update (3 februari) via-via hoor ik dat er is geschikt. Geen toelichting over de onderlinge afspraken.

Arnoud

Breukhoven wint ook in hoger beroep

Vorig jaar won Connie Breukhoven een kort geding tegen websites Zijonline en Witheet over het door die sites opgerakelde gerucht over Breukhoven’s vermeende prostitutieverleden. De sites waren in hoger beroep gegaan, maar het arrest in hoger beroep laat het vonnis volledig intact.

Het voornaamste verweer was dat het om nieuws ging, omdat Connie Breukhoven een bekende Nederlander is. Maar dat gaat niet op. Zoals altijd gaat het om een afweging. Het enkele feit dat iets als nieuws gezien kan worden, betekent nog niet dat je het mag melden. Het (maatschappelijk) belang van een publicatie moet worden afgewogen tegen het privacy-belang van de betrokkene. Zo oordeelt het Hof:

Zodanige inbreuk kan echter wel gerechtvaardigd zijn, indien de publicatie bijdraagt aan het publieke debat of indien daarmee anderszins enig maatschappelijk belang is gemoeid. Denkbaar is bijvoorbeeld dat het prostitutieverleden van invloed op of betekenis voor (de waardering van) het handelen van de betrokkene of diens betrouwbaarheid is of kan zijn, terwijl diens handel en wandel enige maatschappelijke betekenis heeft dan wel enige maatschappelijke rol speelt.

In het geval van Breukhoven ging het om een onbevestigd gerucht van 30 jaar oud, dat absoluut niet actueel was geworden of om een andere reden nu weer gemeld zou moeten worden. Er was dus geen enkele reden om het gerucht op te rakelen, en daarom was de publicatie op Zijonline en Witheet onrechtmatig.

Via SOLV advocaten.

Arnoud

Associated Press gek geworden, wil geld voor citaten

tarieflijst-ap-citaten-nieuws.jpgVorige week werd bekend dat de Associated Press boos was op weblog Drudge Retort vanwege het overnemen van stukjes van nieuwsberichten. Het overnemen van een kop en ‘lead’ (eerste alinea) van een nieuwsbericht zou inbreuk op het auteursrecht zijn, aldus de sommatiebrief van AP naar het linkse alternatief voor de Drudge Report. Na heftige kritiek kwam AP met een oplossing: men biedt nu betaalde licenties aan voor het gebruik van enkele woorden.

Onzin natuurlijk, want het overnemen van de titel en eerste alinea van een tekst valt volledig binnen de grenzen van het citaatrecht. Op die manier kondig je namelijk aan wat er in die tekst te lezen is. En voor citaten hoef je niet te betalen, zolang je maar de bron vermeldt. Iets dat vrijwel elke blogger doet bij het citeren van een stukje uit een nieuwsbericht.

Dutchcowboys schrijft nog:

De actie van AP is op zijn minst opvallend te noemen. Er wordt online zeer veel gebruik gemaakt van het quoten van nieuwsdiensten en andere websites/ blogs. Bovendien is het verkrijgen van links van anderen voor velen juist heel belangrijk. Ook al linken de betreffende bloggers naar de AP, het AP wil niet gequote worden. Is hier sprake van een trend? Het AP heeft immers vaker dit soort dingen gedaan. En gaat dit straks overwaaien naar Europa?

Ik maak me daar geen zorgen om. Het citaatrecht is duidelijk voor gevallen als dit. Bovendien hebben we voor nieuwsmedia nog een andere wettelijke uitzondering. Nieuwsmedia mogen gratis nieuwsberichten van elkaar overnemen namelijk, zo staat in artikel 15 van de Auteurswet.

De vier eisen uit het wetsartikel voor een toegelaten overname van het artikel zijn:

  1. Het overnemen moet gebeuren door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift, in een radio- of televisieprogramma of ander medium dat een zelfde functie vervult.
  2. Artikel 25 moet in acht worden genomen (dat wil zeggen, het artikel mag niet zomaar worden gewijzigd of verminkt).
  3. De bron, waaronder de naam van de maker, moet op duidelijke wijze worden vermeld.
  4. Het auteursrecht mag niet uitdrukkelijk zijn voorbehouden, behalve als het om gewoon nieuws gaat, daarvoor kan geen voorbehoud worden gemaakt.

Is een blog of nieuwssite een “medium dat een zelfde functie vervult”? Jazeker. Websites zijn vandaag de dag zonder meer op één lijn te stellen met de traditionele, gedrukte media zoals dagbladen en tijdschriften. Zeker wanneer zij actueel nieuws verzamelen over hun onderwerp en dit aan hun bezoekers beschikbaar stellen. Dit is ook al eerder in de rechtspraak erkend. Zo werd in de Kranten.com-zaak de website kranten.com als een persorgaan in de zin van artikel 15 Auteurswet aangemerkt (r.o. 4.6).

De website kranten.com is als een persorgaan in de zin van artikel 15 Aw aan te merken. Kranten.com geeft immers uitsluitend een actueel overzicht van de titels op de websites van diverse media. Daarmee is zij niets anders dan een nieuwsmedium dat periodiek (te weten dagelijks) een overzicht geeft van hetgeen die media actueel melden, waarbij de namen van die media uitdrukkelijk worden genoemd.

Kranten.com nam weliswaar alleen koppen over, maar artikel 15 staat toe om het gehele nieuwsartikel over te nemen.

En alsof het nog niet duidelijk genoeg was dat websites onder “nieuwsmedia” konden vallen, is in 2004 de Auteurswet gewijzigd, onder andere met een verruiming van dit artikel 15. Bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel blijkt expliciet dat het de bedoeling van de wetgever was om websites onder de reikwijdte van artikel 15 te kunnen rekenen:

Het voorgestelde artikel 15 breidt de werkingssfeer van de bepaling thans expliciet uit tot andere media die een soortgelijke functie als de geschreven en ongeschreven media vervullen. In navolging van het advies van de commissie auteursrecht is geopteerd voor een functionele benaderingswijze. … Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Ik zou dus werkelijk niet weten hoe Associated Press, of welke krant of persmedium dan ook, geld zou kunnen vragen voor het overnemen van een lead of zelfs een heel nieuwsbericht.

Via Singularity (bedankt, Olivier!)

Arnoud

Mag je nieuwsberichten met foto’s overnemen?

Een bloggende lezer vroeg zich af:

Ik blog regelmatig over celebritynieuws uit Amerika, en ik vertaal dan ook vaak Engelstalige berichten. Dat doe ik altijd met bronvermelding. Ik neem dan ook de foto over als onderdeel van het bericht. Nu kreeg ik een boze mail van een Amerikaanse fotograaf die beweert dat ik zijn auteursrecht schendt. Maar actueel nieuws mag ik toch overnemen?

Het overnemen van actueel nieuws mag, ook als dat in een andere taal gebeurt. Een Nederlandstalig blog mag dus Engelstalige nieuwsberichten vertalen en overnemen. Een foto is over het algemeen geen deel van het nieuws. Het wetsartikel (artikel 15 van de Auteurswet) laat alleen toe dat je nieuwsberichten overneemt. Daarom mag dat in principe niet met foto. De uitzondering is als de illustratie zelf het nieuws is. De World Press Photo is een duidelijk voorbeeld.

Let wel, de zoveelste foto van “Paris Hilton in al te onthullende kleding” is verslag van nieuws (roddelnieuws) maar het bestaan van de foto is daarmee nog geen nieuws. Zo’n foto mag alleen gebruikt worden met een licentie. Bij een verslag over een rechtszaak over een foto van mevrouw Hilton zou die foto op grond van citaatrecht getoond kunnen worden bijvoorbeeld. Denk aan een gestolen foto of een foto die tegenspreekt wat zij beweert.

Het citaatrecht is een ander verhaal. Ik mag een foto overnemen als ik dat nodig heb voor mijn aankondiging of betoog dat met die foto te maken heeft. Niet alleen als de foto het nieuws is. Ik zou bijvoorbeeld twee foto’s kunnen tonen en aantonen dat de een duidelijk afgekeken is van de ander. Een kleine uitsnede van b.v. 100×100 pixels bij een Nederlandstalige versie van een Engels nieuwsbericht waarin het origineel staat, zou ook nog wel onder citaatrecht vallen. Dat is dan deel van de aankondiging van het Engelse nieuwsbericht. Integraal het origineel overnemen lijkt mij geen geldig citaat.

Arnoud