Kan Europa antitrustonderzoek beginnen als bedrijven uit EU verdwijnen?

Eurocommissaris Margrethe Vestager zegt dat Europa nieuwe antitrustonderzoeken kan beginnen naar bigtechbedrijven als die dreigen van de Europese markt te verdwijnen. Dat meldde Tweakers vorige week. Vestager reageert daarmee op de controverse in Australië: het land wil dat Facebook en Google de portemonnee trekken; dat moet de Australische media-industrie helpen. Daarop besloot Facebook de nieuwsvoorziening in Australië te saboteren om zo de regering te dwingen het plan aan te passen. De Europese insteek in zo’n geval is dat een dominant bedrijf zijn machtspositie misbruikt als het op die manier zou proberen wetgeving tegen te houden. En ja, dat kan.

De kern van het argument van Vestager zit in het mededingingsrecht, meer specifiek artikel 82 EU Verdrag:

Onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt en verboden, voorzover de handel tussen lidstaten daardoor ongunstig kan worden beïnvloed, is het, dat een of meer ondernemingen misbruik maken van een machtspositie op de gemeenschappelijke markt of op een wezenlijk deel daarvan.
Vaak zeggen we hierbij dat het gaat om een monopolist, maar het is genoeg dat je “dominant” bent in een markt. Google is met het Android-besturingssysteem bijvoorbeeld zeker weten dominant in de markt voor smartphone-OS’en, hoewel er natuurlijk zeker wel concurrenten zijn (zoals Apple). En het belangrijkste criterium is dat je de handel beïnvloedt, we moeten er als afnemers dus last van krijgen.

Het argument zou dan zijn dat Facebook misbruik maakt van haar dominante positie in de markt voor nieuwsvoorziening door te zeggen “ik stop alle dienstverlening als ik moet betalen voor snippets die mensen delen op mijn platform”. Omdat Facebook zo groot is, kan ze met zo’n dreigement haast afdwingen dat die wetgeving er dan niet komt. Welke politicus wil immers bekend staan als de partij die Facebook het land uit joeg? (Ik gebruikte niet voor niets het woord “sabotage” in de opening, ik aarzelde over “chantage”.)

Natuurlijk is er het probleem dat als Facebook weg is, je moeilijk een eventuele veroordeling kunt handhaven. Er is dan niets meer te halen. Maar een bedrijf van deze omvang is niet van de ene op de andere dag wég uit je regio. En tot die tijd zijn er zeker wel geldstromen (de Irish-Dutch-Irish sandwich-route bijvoorbeeld) in de Europese Unie waar je boetes van kunt incasseren, kantoren die je kunt sluiten of desnoods mensen die je kunt arresteren tot er is betaald.

Dat geheel los van de vraag of het terecht is van een land om te zeggen dat er moet worden betaald voor wat in principe rechtenvrije citaten zijn. Die discussie mag best gevoerd worden en fel ook. Maar als je zó groot bent als Facebook, dan is “als dat wet wordt dan stoppen wij ermee” geen eerlijk argument meer.

Arnoud

VoetbalTV hoeft boete Autoriteit Persoonsgegevens niet te betalen

VoetbalTV heeft een boete van €575.000 van de Autoriteit Persoonsgegevens gekregen, maar hoeft die van de rechtbank niet te betalen. Dat meldde Rechtspraak.nl maandag.  Een mooie winst voor de amateurvoetbalaggregator en -uitzender: de Autoriteit Persoonsgegevens heeft volgens de rechtbank onvoldoende uitgelegd waarom VoetbalTV geen gerechtvaardigd belang heeft bij het opnemen en uitzenden van amateurwedstrijden. De AP vond immers dat het hier ging om zuiver commerciële belangen, die sowieso nooit de privacy mogen schenden. Dat ligt dus – het zal eens een keer niet – een stukje genuanceerder.

In juni stapte VoetbalTV naar de rechter. Privacytoezichthouder AP was anderhalf jaar geleden een onderzoek gestart naar het videoplatform, maar de resultaten lieten maar op zich wachten. Op het platform kun je amateurvoetbalwedstrijden uit heel Nederland bekijken, maar omdat men onzekerheid voelde of dat wel mag van de AVG, kwam het niet op gang. Ondanks een redelijk vlotte uitspraaktermijn is het doek toch reeds gevallen voor VoetbalTV, maar dat terzijde.

Waar ging het nu om? VoetbalTV vond dat zij die beelden mocht maken zonder iedere voetballer individueel toestemming te vragen. Dat zou immers ook een onvoorstelbare administratieve ramp zijn geweest,  zeker omdat je toestemming op ieder moment kan intrekken – zeg, 30 seconden na een achterstand. VoetbalTV moest het hebben van het zogeheten gerechtvaardigd belang, waarmee je in beginsel de privacy mag passeren als je genoeg waarborgen neemt en jouw belang zo inkleedt dat het zwaarder weegt.

Alleen, wat voor belangen moet het dan om gaan? De AVG zwijgt hierover, en noemt alleen indirect een aantal zaken. Vrijheid van meningsuiting (journalistiek) is enerzijds een voorbeeld, anderzijds worden specifieke dingen als ‘bewaking’ en ‘direct marketing’ genoemd. De AP was er eens goed voor gaan zitten en kwam met een principieel standpunt:

Wat ook niet als een gerechtvaardigd belang kwalificeert, is bijvoorbeeld: het enkel dienen van zuiver commerciële belangen, winstmaximalisatie, het zonder gerechtvaardigd belang volgen van het gedrag van werknemers of het (koop)gedrag van (potentiële) klanten, etc.
Om als “gerechtvaardigd” belang te tellen, moest het belang eigenlijk gewoon tot een wettelijk recht te herleiden zijn. Vrijheid van meningsuiting dus, dat is een grondrecht dus daar kun je op gaan zitten. Vervolgens krijg je dan een belangenafweging die al dan niet pro-uitingsvrijheid kan uitvallen. Maar als je komt met “ik wil heel amateurvoetballend Nederland filmen en dat uitzenden als betaal-tv” dan is dat zuiver commercieel en dan gaan we het niet eens hébben over een belangenafweging. Bah, commercie, dat telt niet.

De rechtbank ziet dat anders: de AVG noch haar voorganger (de Richtlijn uit 1995) definieert in beperkte zin wat zo’n belang is. Er is niet direct jurisprudentie, maar uiteindelijk wel een gezaghebbende uitspraak van de verzamelde toezichthouders (de artikel 29-Werkgroep). En die zeiden, aldus de rechtbank:

In haar opinie uit 2014 heeft de WP29 geschreven dat het gerechtvaardigd belang moet worden geïnterpreteerd als een begrip waar een scala aan verschillende belangen onder kan vallen, of het nu gaat om triviale of dwingende belangen, en of deze nu evident of meer controversieel zijn, mits het een werkelijk en aanwezig (en dus niet speculatief) belang is. Niet alleen juridische, maar ook allerhande feitelijke, economische en ideële belangen kunnen dus als gerechtvaardigd belang kwalificeren.
Dit is dus wat de meeste juristen destijds ook al riepen: je kunt niet op voorhand zeggen dat belang X nóóit gerechtvaardigd kan zijn. Een belang moet er zijn, grofweg de enige echte grenzen zijn dan nog of het binnen de wet past (dus geen illegale belangen of tegen de openbare orde, zeg maar). Maar kwaliteitseisen of arbitraire grenzen, dat gaat niet.

Natuurlijk zal bij een zuiver commercieel winstbelang de belangenafweging sneller in het nadeel van de geldbeluste wolf uitvallen dan bij een hoogwaardige uiting die een zwaarwegend belang dient. Maar dat is dus het hele punt van die afweging van belangen. En omdat die niet was gemaakt, wordt het besluit van de AP vernietigd en moet zij gaan beoordelen hoe die afweging er dan wel zou hebben uitgezien.

Als bijvangst weten we nu dat dit soort activiteiten niét onder de persvrijheid vallen. Weliswaar is ook het filmen van voetballers een vorm van informatiegaring en -verbreiding, maar:

De uitzending van de amateurvoetbalwedstrijden kan namelijk niet worden aangemerkt als een bekendmaking aan het publiek van informatie, meningen of ideeën. De wedstrijden hebben daarvoor te weinig nieuwswaarde; het gaat om het uitzenden van amateursport en- spel. De beelden geven geen informatie over bekende personen, bijvoorbeeld bekende voetballers, en dragen ook niet bij aan enig maatschappelijk debat. Het gaat om een ongefilterd verwerken van een grote hoeveelheid door eiseres zelf verzamelde persoonsgegevens. Voor het geheel van de verwerkingen geldt niet dat zij uitsluitend een journalistiek doeleinde hebben. Dat er in alle door haar verzamelde beelden nieuwswaardige informatie kan zitten, maakt niet dat alle duizenden uitgezonden wedstrijden kunnen worden gezien als journalistiek en rechtvaardigt niet het maken van opnames en uitzenden van al deze wedstrijden.
Ik zag dat zelf altijd anders; er is immers geen kwaliteitstoets bij de uitingsvrijheid. Nieuwswaarde is een argument voor de belangenafweging, als iets te weinig nieuwswaarde heeft dan zeg je dat het nieuwsbelang niet opweegt tegen de privacy van je nieuwsonderwerp. Maar ik zie wel het punt dat een grove berg met beeldmaterial (nog) geen nieuws is, je moet zoeken naar de pareltjes die je wil brengen.

Arnoud

Kabinet heeft geen interesse in Nederlandse boetewet sociale media

Het kabinet ziet niks in een nieuwe wet die sociale media beboet bij verspreiding van haatzaaiende berichten, meldde Nu.nl onlangs. Een recent aangenomen Duitse wet zet boetes tot 50 miljoen euro op het doen verspreiden van haatzaaiende, smadelijke of anderszins onrechtmatige inhoud, voor beheerders van social media platforms. Volgens de Nederlandse ministers zou dat weinig toevoegen, en bovendien botsen met de vrijheid van meningsuiting.

Duitsland loopt voorop in het bestrijden van online haatzaaien, discriminatie en dergelijke. Zij zien sociale media als een belangrijke bron van dergelijke informatie, en willen dan ook dat de beheerders daarvan hun verantwoordelijkheid nemen en proactief ingrijpen op dergelijke berichten. In het verleden is veel gesproken over samenwerking, convenanten en dergelijke maar dat mocht niet baten. Vandaar de recente Netzwerkdurchsetzungsgesetz, die verwijdering binnen 24 uur na notificatie vereist op straffe van megaboetes.

Wel moet het evident strafbaar zijn, dus bij twijfel geen boete. En de wet is beperkt tot platforms met meer dan 2 miljoen gebruikers, en geldt niet voor platforms met een wetenschappelijke of journalistieke functie.

Nederland ziet weinig in de wet, en noemt het vooral symbolisch. Uiteindelijk moet iedere klacht toch getoetst bij de rechter, wanneer zo’n boete zou worden opgelegd. Gezien het grote aantal berichten en klachten dat te verwachten is (want het gaat om klachten van bezoekers, niet officiële sommaties van Justitie) is dat niet erg realistisch.

Belangrijker is ook dat er natuurlijk een chilling effect uit kan gaan van zo’n boete. Als platform zou je dan kunnen besluiten gewoon veel minder toe te laten, om te voorkomen dat je ooit in zo’n boetetraject terecht komt. En dat is dan voor Nederland de reden om dit niet te doen.

Ons huidige systeem lijkt goed te werken. Organisaties als het Meldpunt internetdiscriminatie (MiND) beoordelen berichten naar aanleiding van klachten, en verzoeken dan bij de beheerders om weghalen als zij denken dat het illegaal is. Werkt die niet mee, dan kan de organisatie aangifte doen (dat mag immers iedereen, bij vermoede strafbare feiten). In de afgelopen twee jaar is dat drie maal gebeurd. In één geval heeft het OM deze zaak voor de rechter gebracht. Deze zaak loopt nog.

Het lijkt er op dat de meeste bedrijven een aardig effectieve klachtenprocedure hebben, dus ook vanuit dat perspectief zou het weinig toevoegen om boetes te zetten op het niet hebben van een klachtenregeling of uitvoering daarvan.

Arnoud

Mogen Facebook en consorten wel fakenieuws weigeren op hun platform?

Een lezer vroeg me:

In hoeverre is de ban op ‘Fake news’ door Google en Facebook legitiem? Op dit moment gelden deze voor het advertentieplatform, maar zouden ze ook kunnen gelden voor individuele gebruikers? Dan mag je dus in feite niets meer zeggen dat Facebook of Google ‘fake’ vindt. Is dat geen censuur?

Sinds de afgelopen Amerikaanse verkiezingen staat het onderwerp ‘fake news’ sterk in de belangstelling. Wat het precies is, daar is niet echt consensus over – om het netjes te zeggen. Vaak wordt ermee bedoeld, nieuws dat steunt op onbewezen feiten, maar anderen wijzen erop dat dit voor heel veel nieuws geldt en/of dat nieuws altijd al speculatief was.

Fake news zoals Facebook en Google dat nu in de ban hebben gedaan, gaat in principe over nieuws dat bewezen onjuiste feiten bevat of totaal ongefundeerde conclusies wegzet. Maar zelfs dat is al heel moeilijk af te bakenen. Aanpakken van nepnieuws via het strafrecht lijkt mij dan ook te moeilijk.

Facebook en Google zijn echter geen strafrechter, en zouden dus kunnen zeggen, we hebben er gewoon geen zin in. Dat mag. Als beheerder van een platform beslis jij wat er op het platform gebeurt. Mag het alleen over kantklossen gaan, of moet iedereen positief doen: jouw platform, jouw regels. Censuur is dat niet; alleen de overheid kan censueren.

Alleen: dat principe werkt voor gewone platforms, waarbij je eventueel naar een concurrent kunt overstappen of je eigen site kunt beginnen als het je niet bevalt. Bij Facebook en Google werkt dat niet, die zijn daarvoor te groot. Hier hebben we het al vaker over gehad: in hoeverre mogen zulke machtige platforms wel inhoud weigeren op grond van zelfverzonnen huisregels? Ik blijf er moeite mee houden.

Specifiek bij dit onderwerp is er iets meer van een objectieve rechtvaardiging en wordt gewerkt met externe bronnen (zoals het bekende Snopes) die de beoordeling doen of nieuws ‘nep’ is. Dat maakt het eerder gerechtvaardigd dan interne normen als gezelligheid of passend bij de eigen normen en waarden. Maar het blijft een ontzettend lastige kwestie.

Arnoud

Waarom is fakenieuws eigenlijk niet gewoon strafbaar?

krant.jpgEen lezer vroeg me:

Sinds de verkiezing van Trump is er veel te doen over fakenieuws en hoe dat geholpen zou hebben bij de verkiezing. Maar waarom wordt er niet opgetreden tegen al dat nepnieuws? Het is toch valsheid in geschrifte, compleet verzonnen ‘nieuws’ uitbrengen alsof het serieus en waar is?

Ik vrees dat dit juridisch wel érg ingewikkeld zou worden. Inderdaad is valsheid in geschrifte strafbaar, maar het gaat dan wel om een specifieke handeling (art. 225 Strafrecht):

Hij die een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk opmaakt of vervalst, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken, wordt als schuldig aan valsheid in geschrift gestraft, met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie.

Het moet allereerst dus gaan om een geschrift. Oké, elektronisch telt ook, dus daar is aan voldaan bij zo’n nepsite. Maar dan komt het: het geschrift moet bestemd zijn om tot bewijs van een of ander te dienen. En daar gaat het mis. ‘Bewijs’ betekent hier niet “er wordt iets verteld als waarheid”, het geschrift moet de functie van bewijsstuk hebben. Een diploma, een identiteitskaart, een bioscoopkaartje, dat soort zaken. Een onware mededeling is dus niet strafbaar onder dit artikel.

Meer algemeen loop je al heel snel tegen de vrijheid van meningsuiting aan. Naast gewone verslaggeving is ook de satire en parodie een belangrijk deel van de uitingsvrijheid. En een nepbericht wordt meestal onder die noemer gebracht. Zo hebben wij in Nederland natuurlijk al jaren het geweldige De Speld: nepnieuws maar wel altijd met een duidelijke hint én een grappige ondertoon. Geen twijfel over dat dat legaal is, ook al zijn er regelmatig mensen die de Speld voor waar aannemen. Dat noemen we “er in trappen” maar dat maakt het bericht niet strafbaar.

Alleen is er nooit echt gedacht aan de situatie dat mensen opzettelijk legitiem uitziende berichten gaan maken die echt nep zijn en zonder een spoortje van humor of poging daartoe. Natuurlijk, je had altijd mensen die leugens verkondigde, maar die kwamen niet door het filter van krant of televisie heen. Dat loste zichzelf dus altijd wel op. En een krant die een vals bericht verspreidde, rectificeerde dat (meestal vrijwillig, anders via de rechter) en dan kwam het weer goed. Of het bleek een grap en dan lachten we erom. Deze situatie is dus echt nieuw: echt keihard nepnieuws dat gepresenteerd wordt als volkomen echt, en niet eens een poging om het onder satire te rangschikken.

Ik zou het lastig vinden als officier van justitie hier wat aan te doen. Waar begin je? Wanneer zeg je, dit is geen poging tot humor meer maar echt volksverlakkerij? Hoe vermijd je de schijn van vooringenomenheid, je treedt wel op tegen dat fakenieuws over Mark Rutte maar niet tegen dat over Wilders. Hoe ga je om met de reactie, je snapt de grap niet. Nee, ik zou mijn handen er niet aan willen branden.

Arnoud

Geldt de persexceptie bij Twitter als bron?

oude-krant.jpgBegin april hadden we een discussie over kranten die tweets afdrukken, waarbij ik twijfelde of dat als citaat te rechtvaardigen is. In de comments deed Alex de Kruijff een suggestie: valt dit overnemen niet onder artikel 15 Auteurswet, de persexceptie? Die is immers gemaakt voor het overnemen van actuele zaken, en die tweets (met cartoon-reacties op de aanslag te Zaventem) zijn toch evident nieuws.

De persexceptie uit artikel 15 Auteurswet is bedoeld om het overnemen van nieuws te vergemakkelijken. Actueel nieuws móet worden gebracht, en het is niet de bedoeling dat auteursrecht daar al te hard in de weg bij zit. Kort gezegd is toegestaan

het overnemen van berichten of artikelen over actuele economische, politieke, godsdienstige of levensbeschouwelijke onderwerpen alsmede van werken van dezelfde aard die in een dag-, nieuws- of weekblad, tijdschrift, radio- of televisieprogramma of ander medium dat eenzelfde functie vervult, zijn openbaar gemaakt,

mits je aan een aantal eisen voldoet, zoals naamsvermelding van de auteur en bronvermelding van het medium waar je het in vond. De belangrijkste twee eisen zijn echter

  1. De bron is een “dag-, nieuws- of weekblad, tijdschrift, radio- of televisieprogramma of ander medium dat eenzelfde functie vervult”;
  2. Het overnemende medium ook.

Kort gezegd: het moet gaan om overnemen uit de pers door de pers. Wat de vraag oproept, wat is dan “de pers”. Die definitie is vrij breed: ook websites die nieuws brengen, vallen eronder. En als er iets is waar Twitter goed in is, dan is het wel berichtgeving over de actualiteit. Het lijkt me dan ook goed verdedigbaar dat Twitter een persmedium is vandaag de dag. Het vervult voor veel mensen dezelfde functie als de krant of televisie vroeger.

Maar de persexceptie is dood, zeg ik altijd. Maar dat heeft ermee te maken dat het Hof Leeuwarden in 2011 bepaalde dat de persexceptie niet geldt wanneer ergens in het bronmedium een auteursrechtvoorbehoud staat. En dat heeft iedereen. Maar bij Twitter zie ik dit niet; de eerste Twitteraar met een voorbehoud in zijn bio moet ik nog tegenkomen. (Wie dat wil: Zet “Auteursrechten uitdrukkelijk voorbehouden” aan het einde van je tekst.)

Arnoud

Mag de NOS een portret publiceren als dat nieuws is?

video-camera-filmen-fotoDe foto ging de hele wereld over en al snel gingen media op zoek naar de vrouw op de foto, schreef de NOS vorige week. De foto was een van de eerste foto’s van de aanslag in Zaventem, en toonde een daarbij gewond geraakte stewardesse. Nieuws? Zeker. Maar wel nieuws waarbij deze dame in haar ondergoed in gewonde toestand herkenbaar in beeld is. Moet dat nou? Mag dat nou?

In feite zijn dit dezelfde vragen. Het mag (juridisch) omdat het moet (van de nieuwswaarde). Iets formeler gezegd: er is hier sprake van een botsing tussen twee grondrechten, de uitingsvrijheid van de journalist en de privacy van de persoon in beeld. Die twee grondrechten zijn gelijkwaardig, dus je kunt alleen concluderen dat het mag op basis van een afweging van alle argumenten voor en tegen. Het is niet zo dat de privacy altijd wint of juist dat als het nieuws is, je het maar moet slikken als je in beeld bent.

De grote argumenten vóór zijn de urgentie en het belang van het nieuws. Dit gebeurt nú en hier zie je wat er gebeurt. Dergelijke argumenten rechtvaardigen al heel snel het tonen van het beeld. Beeld zegt veel meer dan woorden, zeker bij urgente en belangrijke, schokkende zaken.

Daar staat tegenover dat het hier niet gaat om een bekend persoon, of zelfs maar een specifiek ‘doelwit’ waardoor je zou kunnen zeggen dat de identiteit van deze dame ertoe doet. Het was een ongerichte aanslag immers. En dan voelt het als een kleine moeite om even een blurcirkel over haar gezicht te halen. Dus waarom dat niet even gedaan? (Terzijde: ik vond ooit een fotocollage waarbij in de VS alleen de borsten en in Europa alleen het gezicht van een selfie waren geblurd.)

Maakt het nog uit dat de foto op Facebook stond? Dat denk ik hier niet. Het was immers de fotograaf die deze op Facebook zette, niet de geportretteerde. Als je zelf welbewust een privéfoto geheel publiek zet, en deze foto blijkt nieuwswaarde te hebben, dan is een privacyargument om publicatie tegen te houden nauwelijks nog denkbaar. Maar wat de fotograaf doet met het portret, is volstrekt irrelevant voor het portretrecht van degene op de foto.

Het portretrecht noemde ik inderdaad niet in de analyse. Dat staat wel in de wet (art. 19-22 Auteurswet) maar in feite is dat niet meer dan een uitwerking van de algemene regel over die botsende grondrechten. Bij een portret als deze – wat de wet een “portret anders dan in opdracht” noemt – moet bij publicatie een afweging worden gemaakt van de belangen voor en tegen publicatie. De voornaamste aanvullende waarde van het portretrecht is bij het portret in opdracht (dan geldt een publicatieverbod zonder toestemming) en bij andere belangen dan privacy (bv. het gebruik van een BN’er in reclame).

Alles bij elkaar denk ik dat het tonen van de foto wel door de beugel kon. De actualiteit en ernst rechtvaardigen dat, en het blurren kost net even meer tijd en tast misschien toch de zeggenschap van het beeld aan. Ik snap alleen niet wat de nieuwswaarde is van vervolgens gaan achterhalen wie deze dame is, waar ze werkt en wat ze aan het doen was?

Arnoud

Is embedden van mijn nietcommerciële Youtubevideo een inbreuk op auteursrecht?

youtube-logo.pngEen lezer vroeg me:

Ik publiceer films op Youtube, maar ik wil niet dat die commercieel worden gebruikt. Dat heb ik ook netjes in de beschrijving staan én middels een tekst aan het begin van de video. Toch embedt een lokale krant mijn films steeds, omdat zij ze nieuws vinden. Ze overtreden dus mijn licentie, wat kan ik doen?

Hier valt denk ik erg weinig tegen te doen. Volgens de hoogste Europese rechter is het geen inbreuk op auteursrechten om te linken naar een foto of film, maar ook niet om deze te embedden.

Omdat het geen inbreuk is om dit te doen, heb je als embedder ook niets te maken met eventuele voorwaarden die de maker van het werk stelt. Voorwaarden zijn immers pas aan de orde als je iets doet dat normaal auteursrechtinbreuk is. Dan heb je een licentie nodig, en dan moet je de licentievoorwaarden nakomen.

Het is dus toegestaan een Youtube-video te embedden, ongeacht wat de plaatser van de film daarvan vindt. Pas als de film werd gedownload en opnieuw gepubliceerd, zou je met je voorwaarden nog iets kunnen doen.

Bij herpublicatie door de pers is trouwens “het is nieuws” een erg zwak argument. Als de beelden zelf het nieuws zijn (unieke beelden van een ontsnapte gorilla, bijvoorbeeld), dan misschien. Maar gewoon willekeurig beeld van een nieuwswaardige gebeurtenis mag niet zomaar geherpubliceerd worden. Een kort fragment met bronvermelding wel, bij wijze van citaat, maar niet de gehele film.

Arnoud

Google News sluit in Spanje na nieuwe wet

google-spanjeDe nieuwssite van Google sluit zijn deuren in Spanje, nadat een nieuwe wet het verplicht maakt om te betalen voor het tonen van fragmenten uit nieuwsartikelen. Dat las ik bij Nu.nl na enig aansporen vanuit de comments hier. Een Spaanse wet

Google News is controversieel bij nieuwsuitgevers, omdat ze gerichte snippets van nieuws aanbiedt zonder contractuele afspraken met die uitgevers. Formeel past dat binnen het citaatrecht. Het is immers kort, functioneel en met bron. Maar als je bij een nieuwsbericht de eerste twee regels overneemt, dan gaan weinig mensen de rest nog lezen. En dat maakt het misschien toch een verkapte exploitatie van het werk.(Wie van jullie las eerst het Nu.nl artikel uit zin 1 en wie dacht er “handig Arnoud, zo hoef ik niet door te klikken”? Bij overwegend antwoord 2 schend ik het auteursrecht van Nu.nl.)

In Duitsland was eerder al een wet aangenomen die het vragen van geld voor nieuwssnippets legaliseerde, maar de Spaanse wet gaat een stapje verder: daar is het verplicht te betalen, ongeacht wat de nieuwsuitgever ervan vindt. Dit om machtsspelletjes van zoekmachines te voorkomen: oh je wil geld, nou dan laat maar en dan gooien we je integraal uit de zoekmachine. Een soort Buma/Stemra-constructie, of beter gezegd Sena-constructie: als je muziek openbaar maakt dan móet je geld betalen aan de Sena, ongeacht wat de uitvoerend artiest daarvan vindt.

Of dit mag van de Europese auteurswetgeving is nog wel een relevante: je mag geen andere criteria voor bescherming of inbreuk invoeren dan wat in de Europese regels staat. Om die reden is onze geschifte bescherming, pardon geschriftenbescherming dan ook afgeschaft. En deze regel lijkt het citaatrecht tog enigszins te doorkruisen.

Afijn. Google ziet met die constructie geen andere optie dan geheel te stoppen met Google News in Spanje. Ik gok met name omdat als ze wél gaan betalen, alle andere landen meteen ook zo’n betaalregeling invoeren. Maar het zal ook vanuit het principe zijn dat openbare content te indexeren en te herverpakken moet zijn.

Ja, ik hink op twee gedachten hier. Het doet gek aan om categorisch te zeggen “snippet gebruiken == geld betalen” maar aan de andere kant gaat Google News voor mij wel een paar stappen verder dan de gewone Google zoekresultaten.

Uiteindelijk komt het neer op de gunfactor, zoals bij wel meer van dit soort geschillen. Gunnen we het Google dat die (indirect, want geen advertenties) verdient aan deze slimme exploitatie, of gunnen we het meer aan de aanbieders van de informatie zelf? Een beetje zoals we het Über lijken te gunnen dat die slimmer maar zonder vergunning opereert en we het The Pirate Bay gunnen omdat dat nu eenmaal zo veel efficiënter is (en goedkoper) dan een dvd kopen. Hm. En we gunnen het die nieuwe jongens omdat de oude zulke fossielen zijn. Toch?

Arnoud

Aansprakelijk voor je algoritmes

uploading.pngWie anderen informatie op zijn site laat plaatsen, is daarvoor niet aansprakelijk mits hij snel ingrijpt bij klachten. Echter, dat geldt alléén voor de user-generated content als zodanig. Wat je zelf daar vervolgens mee doet, al dan niet met een algoritme, komt alsnog voor je eigen rekening. Dat maak ik op uit een vonnis van eind vorig jaar over nieuwssite De Nieuwe Krant.

De site liet gebruikers nieuws plaatsen, en daarbij werden langs geautomatiseerde weg populaire artikelen geselecteerd en op de homepage geplaatst. Toen (uiteraard) Cozzmoss dat ontdekte, volgde gelijk een forse claim. DNK wilde dit pareren met een beroep op het beschermingsregime voor tussenpersonen (hosters): zij plaatste niet zelf de artikelen maar liet gebruikers dat doen, en ze reageerde adequaat op klachten. Dat er artikelen van Cozzmoss-achterban op de homepage kwamen, kwam uitsluitend omdat een algoritme dat volautomatisch bedacht. DNK had daarmee niet zelf redactionele invloed op deze selectie.

De rechtbank haalt uit het Europese eBay-arrest dat een tussenpersoon volstrekt neutraal moet zijn en geen controle mag hebben over wat waar terecht komt. Dat is op zich juist, maar de rechter concludeert dat het hebben van een selectie-algoritme controle oplevert. Dat bouw je zelf, dus bepaal je zelf wat er op je site komt.

Daarbij komt dat DNK de mogelijkheid had om het algoritme zodanig aan te passen dat inbreukmakende artikelen van het algoritme werden uitgesloten, maar dat zij van deze mogelijkheid geen gebruik heeft gemaakt omdat de software daarvoor te duur was. De rechtbank is van oordeel dat DNK aldus het algoritme heeft bedacht, heeft toegepast en in staat was om dit aan te passen zodat vastgesteld kan worden dat DNK controle had over de van andere afkomstige informatie.

Het is wel érg makkelijk om te zeggen dat je ‘controle’ hebt en het algoritme had kunnen aanpassen om zo inbreukmakende artikelen weg te laten. Ik zou niet weten hoe dat moet; het eerste algoritme dat me kan vertellen “stop, dit is van de Volkskrant” moet nog gemaakt worden volgens mij.

Bovendien, we hebben ook nog het Google Adwords-arrest: daar ging het om advertenties van users die vervolgens middels een Google-algoritme hier en daar getoond worden. Google was daar een passief doorgeefluik omdat ze niet zelf selecteerde wat waar moest komen, dat deden de adverteerders immers. Wat is het verschil tussen Adwords op de Googlezoekresultatenpagina en nieuwsberichten op een nieuwssite-homepage?

Het past in de lijn die we kennen uit het 123video-vonnis en eerder Galeries.nl, waarbij het beheer ook enigszins actief modereerde, hoewel dat daar handmatig gebeurde.

Ik moet zeggen dat ik in dubio zit. Dat handmatig modereren/kiezen aansprakelijkheid oplevert kan ik ergens begrijpen, hoewel me dat wel steekt omdat modereren juist maatschappelijk zeer wenselijk is om je site netjes en nuttig te houden. Maar als je zegt, inzet van een selectie-algoritme leidt óók tot aansprakelijkheid dan wordt de ruimte wel héél erg beperkt. Een spamfilter is ook een algoritme. En willekeurig de site van een van je bloggers uitzoeken en op je homepage vermelden is óók een algoritme. Een blogsite die dus zo zijn klanten in het zonnetje wil zetten, zou dan ook aansprakelijk zijn?

Arnoud<br/> PS: Gelukkig nieuwjaar!