Mijn Facebookcomment staat in de krant, wat kan ik doen?

oude-krant.jpgEen lezer vroeg me:

Op Facebook had ik gereageerd op een lokaal nieuwsbericht over een controversieel onderwerp. Dat was zaterdagavond laat, dus ik ging wat kort door de bocht. Moet kunnen op Facebook toch? Maar nu heeft de lokale krant mijn reactie opgepikt en pontificaal op pagina 3 afgedrukt, met nog een paar andere extreme reacties. Ik sta nu voor gek, maar de journalist zegt dat Facebook openbaar is en ik dus pech heb. Hoe zit dat juridisch?

In principe is een journalist vrij om uit openbare bronnen te citeren wat hem goeddunkt. De afweging of iets nieuwswaardig is (oftewel, in de krant hoort) is een journalistieke, en juridisch is daar dan ook niet meteen wat van te zeggen. Alleen bij bijzondere omstandigheden kan dat anders worden.

In principe mag je ook bij uitingen op sociale netwerken enige privacy verwachten. Zeker waar het gaat om persoonsgegevens, die mogen immers niet zomaar worden verwerkt zonder dringende noodzaak (ook niet door journalisten). Alleen bij bijzondere omstandigheden kan dat anders worden.

(Oh jee, Arnoud doet weer bijdehand.) Waar het op neerkomt, is een afweging tussen de persvrijheid (mogen zeggen of herhalen wat je nieuwswaardig voorkomt) en de privacy (iets kunnen zeggen zonder daarop afgerekend te worden). Hoe belangrijk is het om dit bericht te melden aan je lezers, en hoe veel privacy mochten mensen verwachten die dingen op Facebook zeggen?

Hier is geen binaire formule voor te geven. Doorslaggevend is bijvoorbeeld niet dat de Facebookcomment openbaar was of dat het gaat over een nieuwsbericht. Het is een optelsom van factoren. Hoe openbaar was de comment, hoe belangrijk was de opmerking, hoe relevant is de mening van deze persoon en ga zo maar door. Maar ook zaken als “moeten we deze persoon tegen zichzelf beschermen” wegen mee, iemand die op zaterdagnacht er wat uit floept, zit in een andere positie dan iemand die een ingezonden brief naar de krant stuurt of een weloverwogen reactie blogt.

Mijn gevoel zegt me dat als iemand reageert onder een krantenbericht, hij weinig privacy mag verwachten. Je moet dan weten dat iedereen dit kan lezen, en ook dat de krant je reactie eruit kan lichten voor het opvolgartikel (“wat vinden mensen”). Zou iemand op zijn eigen Facebook reageren, dan zou ik dat een ander verhaal vinden. Daar schrijf je voor je eigen vrienden/volgers, niet voor het publiek. Ook al staat je Facebook open, jij beoogt niet de hele wereld te bereiken dus dan botst overname met jouw privacyverwachting.

Arnoud

Het overtrekken van een foto zonder auteursrechtinbreuk (en een nieuwtje voor startups)

monta-foto-vector-overtrekkenEen vector logo gebaseerd op een foto is geen inbreuk op het auteursrecht van de fotograaf, nu het logo geen gebruik maakt van auteursrechtelijk beschermde trekken. Dat vonniste (arresteerde?) het Gerechtshof Amsterdam twee weken terug. De foto en het logo (klik voor groot) zie je hiernaast.

Monta is een straatvoetbalmerk, en dat had een logo nodig. De foto links werd door een professioneel fotograaf aangeleverd, maar Monta had de licentie uiteindelijk niet betaald. Monta meende (denk ik) dat dat niet hoefde, omdat ze niet de foto in haar logo had verwerkt maar enkel het silhouet van de voetballer. De fotograaf zag dat toch echt als inbreuk op auteursrecht: ook een bewerkte versie van de foto is een kopie van de foto.

Een terecht argument, mits je in de bewerking creatieve elementen van de originele foto terug kunt vinden. De fotograaf wees onder meer op de wapperende jas- en broekzak, de capuchon en de wapperende broek bij de enkels.

Het gerechtshof ziet echter geen creatieve inbreng van de fotograaf terug in het logo. Wat je daar ziet is kleding, bal en lichaamshouding en dat heeft de fotograaf niet op creatieve wijze gekozen:

Dat betreft niet de keuze van de kleding en de bal, nu het gaat om productfotografie en deze door Monta aan [geïntimeerde sub 1] ter beschikking zijn gesteld. Dat betreft evenmin de actie van [W.] of zijn lichaamshouding daar uit niets blijkt dat [geïntimeerde sub 1] [W.] ter zake heeft geïnstrueerd en bovendien, een feit van algemene bekendheid, een dergelijke lichaamshouding op veel voetbalfoto’s voorkomt, omdat die houding bepaald wordt door de dribbelachtige actie.

Hiermee is het logo geen inbreuk: zonder creatieve inbreng van de fotograaf in hetgeen je in het logo ziet kan er geen sprake zijn van schending van auteursrechten.

Een veelgehoord misverstand bij dit soort zaken is dat als het logo een eigen creatief werk is van de logo-maker, er geen inbreuk zou zijn. Het is niet relevant hoe creatief het eindproduct is. Noch of er een eigen auteursrecht geclaimd kan worden op het eindproduct. Waar het om gaat, is of je creatieve trekken van het bronwerk terug kunt vinden in het afgeleide werk.

Oh, en een huishoudelijke mededeling: ik ga op vakantie en ben maandag 18 augustus er weer met verse blogs. Tijdens de vakantie publiceer ik een aantal gastblogs, en de nodige tirades die ik al een tijdje had liggen. En voor starters interessant: de serie #startuprecht bij de ICTRecht weblog gedurende de maand augustus.

Arnoud

Mag je andermans stamboom overnemen onder auteursrecht of databankrecht?

stamboom-genealogie.pngHet maken en publiceren van stambomen blijft een onderwerp met lastige juridische vragen. Met name waar het gaat om gebruik van gegeven die anderen hebben verzameld.

Het verzamelen van brongegevens voor een stamboom is een tijdrovend werk. Hergebruik van andermans gegevens is daarentegen buitengewoon eenvoudig, zeker als alles gewoon op internet staat. Niet zo gek dus dat iemand die stamboomgegevens heeft verzameld, het niet leuk vindt als een ander die gebruikt.

Toch is daar juridisch wat tegen doen, niet eenvoudig. Het meest voor de hand liggende recht, het auteursrecht, gaat eigenlijk niet op bij stambomen. Voor auteursrecht moet je creatieve arbeid hebben verricht. En hoewel het verzamelen en combineren van gegevens veel arbeid is, is die arbeid niet creatief. Feiten op een rijtje zetten en de juiste combinaties maken levert dus geen auteursrechtelijk beschermd werk op.

Dit bleek uit een onlangs gepubliceerd vonnis. In deze zaak spande de verzamelaar van een uitgebreide stamboom aan gegevens een rechtszaak aan tegen een ander die delen daaruit op een genealogie-website had geüpload. De claim werd afgewezen, want

een stamboom betreft immers een opsomming van gegevens die vaststaan en waarin dus geen creatieve keuzes kunnen worden gemaakt, omdat anders de stamboom incorrect of onvolledig is. Verder valt niet in te zien dat het verbinden van de gegevens en het trekken van conclusies uit de voorhanden zijnde gegevens enige creatieve arbeid vereist. De keuze of rangschikking van stamboomgegevens vormt geen intellectuele schepping.

Een optie die wellicht wél had kunnen werken is het databankrecht. Het verzamelen, verbinden en verrijken van een collectie gegevens in een doorzoekbaar systeem is immers haast de definitie van een databank maken. En een databank is beschermd als je voor deze handelingen een substantiële investering in tijd, moeite of geld hebt gedaan.

Hiervoor zijn echter geen harde criteria. In bovengenoemde zaak was er ook te weinig bewijs hoe veel er nu was overgenomen uit de databank, en dan houdt het ook snel op natuurlijk.

Het lijkt ergens onrechtvaardig dat iemand zo je noeste arbeid kan overnemen en er goede sier mee maken. Maar een recht geven op het resultaat van hard werken lijkt me niet bepaald wenselijk: dat zou meer blokkeren dan mogelijk maken.

Arnoud

Is een goed doel commercieel in de zin van Creative Commons?

creative-commons.gifEen lezer vroeg me:

Wij zijn een stichting met een website die nieuws brengt over het goede doel waar wij ons voor inzetten. Hierbij gebruiken wij foto’s van Flickr.com die onder Creative Commons beschikbaar zijn. Maar nu zegt een fotograaf dat wij dat niet mogen, omdat de pers altijd commercieel is en zijn foto de GelijkDelen-NietCommercieel variant van Creative Commons gebruikt. Klopt dat?

Allereerst gebruik ik deze gelegenheid even om een ander misverstand uit de weg te ruimen: de pers mag géén foto’s overnemen met een beroep op het pers-zijn. Nieuwsmedia zijn gewoon bedrijven die net als iedereen de Auteurswet moeten naleven. “Dit is nieuws” is onvoldoende basis om een foto te mogen tonen, tenzij de foto zélf nieuws is of functioneel, inhoudelijk relevant (citaatrecht).

Ja, er is een persexceptie in de wet maar a) of die voor beeld geldt, is onduidelijk en b) de persexceptie geldt niet als in een colofon de magische zin “Alle rechten voorbehouden” staat.

Maar goed, dat was de vraag niet. De vraag was, mag een nieuwssite beeld onder Creative Commonslicenties (zoals op Flickr veel staat) gebruiken? Nou ja, in principe wel, zolang ze maar de licentie naleeft. Er wordt vaak gedacht dat gebruik door de pers niet commercieel is, zeker als de foto bij een redactioneel artikel staat. Dat is onjuist. Een krant, tijdschrift of nieuwssite verkoopt abonnementen of advertenties en dat zie ik als “zakelijk of persoonlijk financieel gewin”, zoals CC het noemt. Ook als de foto bij redactionele inhoud staat.

Je rechtsvorm doet er niet toe. Ook een stichting of vereniging mag winst maken, de enige juridische beperking is dat die winst niet aan het bestuur of de leden wordt uitbetaald.

Natuurlijk kán het zo zijn dat de partij die nieuws brengt, stiekem toch niet commercieel is. Bij een goeddoelstichting is dat goed denkbaar: die is niet uit op gewin maar op dat doel, en dan is verdedigbaar dat ze niet commercieel handelen.

Tegelijk voelt dit wel een beetje krom. Je gebruikt de foto indirect om meer geld binnen te halen. Dat je dat niet gebruikt om je aandeelhouders tevreden te stellen maar om waterpompen voor hongerige kindjes te kopen, is nobel maar is dat niet ergens tóch “gewin”?

Arnoud

Mag je code snippets zomaar gebruiken in je software?

Een lezer vroeg me:

Ik werk als softwareontwikkelaar bij een groot bedrijf. Nu kan ik wel steeds opnieuw het wiel gaan uitvinden, maar op allerlei sites staan snippets, kleine stukjes code die handige functies bieden die vaak precies zijn wat ik nodig heb. Mag ik die gebruiken?

Er zijn inderdaad vele vele sites die oplossingen voor concrete probleempjes of handige trucjes om iets te bereiken aanbieden. Zulke ‘snippets’ code zijn vrijwel meteen te kopieplakken in je eigen code, maar of dat juridisch mag, is niet eenvoudig te zeggen.

De eerste vraag is altijd of er auteursrecht op een snippet zit. Dat is geen automatisme. Ook kleine werken kunnen beschermd zijn, zo weten we uit het Infopaq-arrest. Elf woorden overnemen telde in die zaak als inbreuk. Wel moet de combinatie van die woorden creatief zijn, zo zal een lijstje met elf hoofdsteden niet beschermd zijn.

Bij software is het lastiger te zeggen of iets beschermd is. Software bevat namelijk altijd een stevig stuk functionaliteit, sterker nog het ís primair functionaliteit en pas secundair creativiteit. En zeker bij kleine stukjes code heb je maar bar weinig ruimte om creativiteit te uiten. Zo veel manieren om met een SQL database te connecten of een quicksort te doen zijn er simpelweg niet. Een vuistregel (uit het Amerikaans recht maar werkt bij ons ook wel denk ik) is dat als twee programmeurs dezelfde code zouden maken gegeven het probleem, de code niet beschermd is.

Als een snippet lang en creatief genoeg is, dan is deze beschermd en mag je deze niet overnemen zonder toestemming. Sommige snippetsites erkennen dit en vermelden een standaardlicentie voor alle snippets die je daar kunt vinden. Maar andere laten het aan de auteur over, en dan moet je maar hopen dat die er “Do whatever you want” bij heeft gezet, of iets dergelijks. Staat er niets bij, dan moet je het navragen bij de auteur.

Natuurlijk, je kunt je afvragen of een auteur van tien regels code jou een factuur gaat sturen als je die code overneemt. Als hij er al achterkomt natuurlijk dat die code in jouw product zit. Maar formeel heb jij het probleem als blijkt dat je code gebruikt zonder licentie.

Oh, en vergeet niet te documenteren welke licentie erbij stond toen je de snippet overnam. Als die licentie een paar jaar later verandert, dan zit jij met een bewijsprobleem – erg lastig als de nieuwe licentie ineens jouw vorm van gebruik verbiedt.

Arnoud

Blaffen met het databankenrecht

Er zal recent wel een cursus databankenrecht voor juristen zijn gegeven of zo, want ik kreeg het de afgelopen weken opmerkelijk vaak: mensen met blafbrieven van advocaten tot wie zich wendden diverse site-eigenaren wiens gegevens werden overgenomen. Het overnemen van die gegevens zou onrechtmatig zijn (“en mogelijk zelfs strafbaar”) en dit dient onmiddellijk gestaakt te worden. Voorts dienen in het bijzijn van een notaris of forensisch IT-expert alle gegevens onomkeerbaar gewist te worden, plus nog eens enkele duizenden euro’s advocaatkostenvergoeding. In de meeste gevallen zijn die claims aperte onzin, en wel hierom.

Wie substantieel investeert in het opbouwen van een databank, heeft daarop een databankrecht. Dit recht is eind jaren negentig ingevoerd om producenten daarvan te beschermen tegen overname. Op een databank rust namelijk meestal geen auteursrecht, omdat het op een rijtje zetten van feiten niet ‘creatief’ is in de zin van de Auteurswet. Een databank maken kan wel hard werk zijn of veel geld kosten, maar dat zijn auteursrechtelijk geen relevante criteria.

Hard werk of veel geld zijn nadrukkelijk wél de criteria voor het krijgen van een databankrecht. Wie “substantieel investeert” in opbouw of onderhoud van een databank, heeft daar bescherming voor. Wat ‘substantieel” is, staat niet in de wet, maar 1,9 miljoen euro voor de Autotrack-site werd in november 2007 als substantieel aangemerkt.

Er is echter een belangrijke grens. De enige investering die je mag meetellen, is de investering op de databank zelf. Investeringen in een andere activiteit tellen niet mee. Anders gezegd: als je databank een bijproduct is van een andere activiteit, dan is deze niet beschermd. Dat blijkt uit het William Hill-arrest, dat bepaalde dat de lijsten met uitslagen van paardenraces geen beschermde databank waren omdat ze een bijproduct waren van het organiseren van die races. De investeringen waren gericht op dat organiseren, en niet op het maken van de lijstjes als zodanig. En een databankrecht krijg je als beloning voor het bouwen van een databank omdat je de substantiële investering dáárvoor anders niet terug kunt verdienen.

In Nederland komt dat ook gewoon terug in de rechtspraak. Zo weten we uit het Zoekallehuizen-arrest dat databanken van makelaars niet beschermd zijn. Post.nl verloor eind vorig jaar een rechtszaak over het eigendom van de postcodes, hoewel daarbij de rechter nu juist niet inging op het databankrecht. Wél beschermd was Autotrack.nl, maar ik vind het opbouwen van een databank met aangeleverde advertenties wel iets anders dan het naar HTML exporteren van een bestaande databank.

Niet dat zo’n arrest een beetje advocaat hindert bij het sturen van boze brieven zoals in de opening geschetst. Zo blogde ik eerder over de de app Trein en de RTL Gemist applicatie die inbreuk op databankrechten zouden maken, maar dat niet doen. Trein bestaat nog steeds, de Gemist app is vanwege angst voor legale stappen uit de lucht. En per mail heb ik er (binair geteld) nog een kleine hand vol langs zien komen.

Opmerkelijk vaak zie ik het van sportbonden, die het niet leuk vinden dat anderen applicaties gaan bouwen om ‘hun’ wedstrijden en standen in kaart te brengen. Want zij hebben het databankrecht op die uitslagen en wedstrijdschema’s – zeggen ze. Maar wie in William Hill de term ‘paardenrace’ vervangt door ‘voetbal/hockey/korfbal/tenniswedstrijd’, krijgt volgens mij precies te horen waar die bonden aan toe zijn: geen databankrecht natuurlijk.

Ook verbaasde ik me hogelijk (nou ja, eigenlijk niet) dat 9292ov databankrecht claimt op de dienstregeling van het openbaar vervoer. Is het organiseren van busroutes wezenlijk wat anders dan het organiseren van voetbalwedstrijden of paardenraces?

Een buitengewoon ergerlijke ontwikkeling. Juridisch blaffen terwijl je wéét dat er rechtspraak ligt die je standpunt onderuit gaat halen is buitengewoon ongepast. Maar vanwege de hoge kosten die je moet maken om terug te blaffen, komt men er vaak ongestraft mee weg.

Arnoud

Haalt Google de Belgische kranten uit haar index, is het weer niet goed

gnews-be.pngDiverse Franstalige kranten uit België zijn niet meer te vinden in de zoekresultaten van Google, meldde Nu.nl. Franstalige kranten als La Capitale (dat het een boycot noemt) zijn uit de complexe index van de zoekmachine verwijderd. Het Belgische Hof van beroep had in mei Google News inbreukmakend geacht, en volgens Google moet men nu zo handelen om aan dwangsommen te ontkomen.

Met dank aan Tweakers vond ik het arrest van begin mei dit jaar. Hoewel wat Google doet, best wel lijkt op citeren, is daarvan geen sprake. Google neemt telkens het “hart” van het artikel over volgens het Hof. Dat lijkt me echter onvermijdelijk bij nieuws: nieuwsberichten zijn eigenlijk altijd zo opgebouwd dat je in de eerste drie zinnen de kern leest, en pas als je dan doorleest krijg je meer achtergrond.

De persexceptie gaat ook niet op, want daarvoor moet het gaan om actueel nieuws dat nú nú nú gebracht moet worden. Google bewaart nieuws 30 dagen, daar is geen haast bij. Bovendien publiceert Google geen eigen nieuws, ze is meer een knipselkrant (wat het Hof onderbouwt met een link in het arrest naar een Frans Wikipedia-artikel ter onderbouwing).

Google herpubliceert volgens het Hof eenvoudigweg het nieuws, en zorgt er daarbij voor dat de bron inkomsten en bezoekers misloopt. Dat is dus in strijd met de driestappentoets (zie ook het Infopaq-arrest van het Europese Hof). Je mag stukjes uit andermans werk gebruiken maar zij mogen er geen boterham minder om eten.

Vanwege deze schendingen van het auteursrecht werd Google verplicht

à retirer des sites Google.be et Google.com, plus particulièrement des liens en cache visibles sur «Google Web» et du service «Google News», tous les articles (…)

Dit was in lijn met de eisen van de kranten, die ook hun pijlen hadden gericht op “tout ses sites (Google News et «cache» Google sous quelque dénomination que ce soit)”.

Het draait dus om “plus particulièrement” oftewel “meer in het bijzonder”. Bedoelt het Hof daarmee “deze specifieke diensten op Google.com/.be” of “alle diensten op Google.com/.be en met name maar niet alleen deze specifieke”? De dwangsom van 25.000 euro per dag dat niet voldaan wordt aan het bevel zou voor een gemiddeld bedrijf reden moeten zijn om de conservatieve interpretatie te kiezen.

Nu is Google geen gemiddeld bedrijf, maar ook voor hen lijkt me 25.000 euro per dag toch aan te gaan tikken. Hoewel men recent in Taiwan toch enige tijd de boetes voor schenden van het retourrecht op apps willens en wetens heeft laten oplopen, maar dat is nu ook gestopt. Het komt natuurlijk wél heel goed uit dat het vonnis hier net een tikje ambigu is.

Arnoud

Wanneer mag je een RSS-feed herpubliceren?

Veel lezers vragen me:

Graag wil ik RSS-feeds van diverse bronnen bij elkaar brengen en daarmee een eigen site vullen. Maar hoe veel mag ik overnemen uit die feeds? Maakt het uit of de feed full-text is of dat men alleen kleine stukjes (partial feed) aanlevert?

De inhoud van een RSS-feed is vrijwel altijd auteursrechtelijk beschermd. Herpubliceren van die inhoud vereist dus toestemming van de auteur daarvan. Het feit dat men volledige artikelen in de feed heeft staan, verandert daar niets aan: dat impliceert nog geen toestemming tot overnemen op je eigen site.

Herpubliceren van korte stukjes uit een feed zou in principe wel moeten kunnen op grond van het citaatrecht. Op die manier kun je aankondigen wat er op de site te lezen is. Wel moet je dan natuurlijk een bronvermelding (“Lees meer bij Nu.nl”) doen, en duidelijk maken dát je iets aankondigt dat elders staat. Ik zou het houden bij de titel plus een paar regels uit elk artikel.

Ik zie dit vaak fout gaan bij de bronvermelding. Die wordt vaak niet expliciet toegevoegd, en dat is auteursrechtelijk echt een probleem. Sterker nog, veel blogplugins waarmee je RSS-feeds automatisch kunt herpubliceren, zetten er bij “Auteur: admin” of de naam van de blogeigenaar, en niet de werkelijke bron. Dat is natuurlijk gewoon keihard fout.

De waarde van zo’n site met bijeen geplukte content en verwijzingen lijkt me niet zo groot. Natuurlijk, een paar Adsense-centjes zijn altijd leuk maar heeft dit nu werkelijk praktisch nut voor iemand? En wanneer gaat Google zulke sites bannen vanweg ete weinig eigen originele content?

Arnoud

“GeenStijl is gericht op digitale nieuwsvoorziening”

“Dit is een principezaak”, zeggen ze zelf. Maar een leuke opsteker is het wel: GeenStijl mocht een nieuwsbericht uit de Nijmeegse Stadskrant overnemen op haar eigen site, en pleegde daarbij geen inbreuk op het auteursrecht. Dat blijkt uit een vonnis (Een, Twee, Drie, Vier, Vijf, Zes) van de rechtbank Amsterdam van vorige week.

Overnemen van nieuwsberichten is voor veel bloggers doodnormaal, maar nieuwsmedia kunnen er aardig over schuimbekken. De situatie is niet eenvoudig: in de Auteurswet staat (artikel 15) de zogeheten persexceptie, het recht voor nieuwsmedia om actuele berichten van elkaar over te nemen. Daarbij moet wel bronvermelding worden gehanteerd, en mag het auteursrecht niet zijn voorbehouden. Zo’n voorbehoud staat vaak in het colofon trouwens, en het is de vraag of dat genoeg is.

Een open discussiepunt is of blogs überhaupt onder deze exceptie kunnen vallen. In 2000 werd dit voor kranten.com onder bevestigd beantwoord. Bij de laatste wetswijziging in 2006 van dit artikel werd “een ander medium dat eenzelfde functie vervult” toegevoegd aan het lijstje van media die van deze uitzondering gebruik kunnen maken. Daarbij werd opgemerkt:

Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Echter, in 2008 moest blogger Joffrey Vermeule nog 365 euro betalen voor overname van een nieuwsbericht. Zijn blog was geen nieuwsmedium. Ook enkele andere blogs konden niet met deze exceptie wegkomen.

Dat GeenStijl een nieuwsmedium is, staat echter buiten kijf. Ze zijn “gericht op digitale nieuwsvoorziening” zoals de rechter het formuleert. En omdat ze keurig (nou ja, keurig) aan bronvermelding hadden gedaan en er bij het artikel zelf geen voorbehoud te bekennen is, kent de rechter het beroep op artikel 15 toe. Het artikel mag dus worden overgenomen.

Ik ben benieuwd of ik zelf ook een nieuwsmedium ben eigenlijk.

Arnoud

Bewijs van overname uit databank

adresboek-gids-lijst-databank.pngWie stelt dat zijn databank is overgenomen, zal daarvoor bewijs op tafel moeten leggen. Je kunt niet eisen dat het bewijs geheim moet blijven, ook niet als het gaat om ‘sleepers’ die je speciaal tegen inbreukmakers hebt opgenomen. Dat blijkt uit een vonnis van de rechtbank Rotterdam. In deze zaak had de eiser, Ad Hoc Data, een CD-ROM met een bedrijfsgids verkocht aan de gedaagde. Deze had vervolgens een cafégids op internet opgezet, maar volgens Ad Hoc was daarbij haar CD-ROM gebruikt en dat was niet toegestaan onder de licentie. Ad Hoc eiste een contractuele boete van 25.000 euro per overtreding.

De cafégids vocht dit aan met als eerste argument dat de algemene voorwaarden (waar die boete in stond) nooit waren overhandigd. Ad Hoc meldde daarop

dat de bestelprocedure al sinds jaar en dag zo is ingericht, dat de bestelprocedure voor het online afsluiten van een abonnement niet kan worden afgerond indien niet wordt aangevinkt ‘ik ga akkoord met de Algemene Voorwaarden voor een doorlopend jaarabonnement tot schriftelijke wederopzegging’ (zie productie 10). De woorden ‘algemene voorwaarden’ zijn clickable, door hierop te klikken krijgt men de voorwaarden in html-format op het scherm en kunnen deze voorwaarden desgewenst tevens in pdf-format worden gedownload.

Klinkt goed, zou je zeggen. Alleen had Ad Hoc niets overlegd waaruit daadwerkelijk bleek dat die procedure ook zo bestond toen de cafégids het product bestelde. De overlegde producties lieten niet zien hoe de bestelprocedure van specifiek deze bedrijvengids verliep, laat staan dat daaruit bleek dat inderdaad dat aanvinkvakje moest worden aangevinkt.

Het tweede verweer van de cafégids was dat er in de huidige gids geen gegevens van Ad Hoc opgenomen waren. Ad Hoc reageerde daarop met de mededeling dat “ten aanzien van de ‘cafégids’ en ‘cafetariagids’ geldt dat nog in oktober 2008 is gebleken van de aanwezigheid van tenminste één sleeper“. Een sleeper of copyright trap is een item dat niet werkelijk bestaat en dus alleen in een database kan belanden door overname uit andermans database.

Op zich is dat een goede manier om te bewijzen dat er inderdaad is overgenomen, maar je zult dan wel die sleeper aan moeten wijzen. Maar dat weigerde Ad Hoc: men wilde alleen een verklaring overleggen van een getuige die dit had geconstateerd. De sleeper zelf moest strikt geheim blijven, en alleen de advocaten plus de rechtbank mochten daarnaar kijken (artikel 27 Rechtsvordering). De reden was -neem ik aan- dat als Ad Hoc die sleepers onthult, de cafégids die er gauw uit verwijdert en dan kan claimen dat er nu echt niets meer overgenomen is.

De rechter accepteert deze gang van zaken echter niet.

[Ad Hoc] wordt niet in haar belangen geschaad als zij in de databank van gedaagde aangetroffen sleepers openbaart: er zullen in haar databank nog genoeg andere sleepers blijven staan en zij kan in volgende edities van haar databank nieuwe creëren en tussenvoegen, aldus gedaagde. Een gang van zaken als door [Ad Hoc] verlangd, een besloten zitting, zou het de advocaat van gedaagde onmogelijk maken namens deze verweer te voeren tegen aangevoerde bewijsmiddelen . Het zou onaanvaardbaar zijn als gedaagde wordt veroordeeld op basis van geheime bewijsmiddelen.

Op zich terecht: je moet je inderdaad kunnen verweren tegen zulk bewijs, bijvoorbeeld door te controleren of die sleepers wel echt nep (echt nep, ahem) zijn en of die ook in de CD van Ad Hoc stonden. Maar het is wel lastig nu voor Ad Hoc als die sleepers bekend worden. Want je kunt wel zeggen ‘stop maar nieuwe in je volgende editie’ maar daarmee is de huidige versie alsnog kwetsbaar voor onbewijsbare overname. Het is dus maar te hopen voor Ad Hoc dat ze inderdaad genoeg andere sleepers in die database heeft.

Arnoud