Hee, foto’s overnemen, mag dat nou toch? Dit artikel van advocaat Jens van den Brink maakte veel los, vooral bij mensen die recent een claimbrief van een Nederlandse fotograaf hadden gehad op hun blog, forum of nieuwssite. Want de rechter Oost-Nederland (we hebben nieuwe arrondissementen) bepaalde dat de manier waarop Ik hou van Breda werkte, legaal is onder het citaatrecht. En dat vlak nadat het Brandweerforum juist onderuit ging bij de foto’s die zij overnamen.
De website Ik hou van Breda brengt een overzicht van nieuws over Breda en omgeving, en gebruikt daarbij stukjes tekst en verkleinde foto’s van andere sites, zoals Telegraaf.nl en Bndestem.nl. Een fotograaf die zijn foto’s daar terugzag, eiste € 2.550 schadevergoeding, maar bij de rechter werd dit afgewezen: IHVB is legaal onder het citaatrecht.
Nu was er een bronvermelding en waren de foto’s verkleind, beide belangrijke stappen om citaatrecht te mogen claimen. Maar er was geen eigen content toegevoegd, wat in de Brandweerforumzaak een reden was om citaatrecht af te wijzen. Echter, wat zegt nu de Oost-Nederlandse rechter:
Dat van een rechtsgeldig beeldcitaat alleen maar sprake kan zijn indien de foto wordt opgenomen ter verduidelijking of onderbouwing van de eigen mededeling van de citeerder, die in de citerende uiting besloten ligt, vindt geen steun in het recht ([onder verwijzing naar Zoekallehuizen-arrest]).
Waar het om gaat, is dat de foto een inhoudelijk relevante rol speelt en niet alleen maar als versiering dient. En “inhoudelijk relevant” betekent hier “een indruk van de desbetreffende nieuwsberichten te geven”, aldus de rechter. En daarvan is sprake:
De foto’s kunnen beschouwd worden als een beeldende beschrijving en ondersteuning van de inhoud van de desbetreffende nieuws¬berichten en hebben hierdoor een duidelijke functie bij de overgenomen tekst in het nieuwsoverzicht, namelijk het nieuwsbericht extra goed herkenbaar maken voor de lezer en een indruk geven van het achterliggende nieuwsartikel met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel op de achterliggende bronwebsite, alwaar de lezer zich het volledige nieuwsbericht eigen kan maken.
Dit doet denken aan het Maroc-arrest, waarin ook een nieuwsbericht-met-foto legaal werd verklaard onder citaatrecht: de foto versterkte de inhoud van het nieuwsbericht en voegde daarmee iets inhoudelijks toe.
Ook speelde mee dat men de foto’s een week na publicatie verwijderde. Ik vind niet dat dat een eis moet zijn, als een citaat terecht is in het bericht nu dan is het dat automatisch ook in het archief waar dat bericht opgeslagen ligt.
Waarom het Brandweerforum dan niet? Ik denk omdat daar vooral grote foto’s werden overgenomen, en de context minimaal was:
zodanig dat alle aandacht uitgaat naar de foto’s en dat de tekst slechts een verwijzing naar de tijdstip en plaats van de brand behelst.
Het voelt anders wanneer je een berg foto’s publiceert met alleen minimale feitelijke context, of wanneer je een verkleind fotootje uit een nieuwsbericht bij een snippet van dat artikel laat zien. Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt. De grootte? Het niet overnemen van contextuele tekst uit de bron? Dat de foto’s zélf nieuws zijn in plaats van illustratie van het nieuws? Dat het doel van IHVB is dat je doorklikt naar de nieuwssite, en van Brandweerforum niet?
Arnoud
Veel lezers vragen me: