Museum claimt copyright op foto’s van schilderijen zonder auteursrecht

blackboard-zwarte-lijst.jpgSoms denk je: nee, al die rants over auteursrecht, ik overdrijf. Het is gewoon een recht als alle andere, en het is internetgekkigheid waardoor het allemaal zo raar lijkt soms. En dan lees je “Een Duits museum klaagt Wikimedia aan omdat daar foto’s op staan van schilderijen zonder auteursrecht. Het museum is het niet eens met opname van deze foto’s in de Wikimedia Commons, en stelt dat de foto’s wél onder auteursrecht rusten omdat, eh, ja waarom eigenlijk?

Auteursrecht verloopt 70 jaar na de dood van de maker. Wat je daar ook van vindt: een portret uit 1862, geschilderd door de in 1886 overleden Caesar Willich, is nu in het publiek domein. Daar is geen twijfel over mogelijk.

Toch vindt het Mannheimer Museum dat zij rechten heeft op de foto’s die Wikimedia heeft opgenomen. Er zit meer achter dan alleen “auteursrecht want wij verdienen geld in de souvenirshop”: Heise meldt dat men de “Lichtbilder”-regeling uit het Duitse auteursrecht inroept (72 Urhebergesetz) dat bepaalt dat op foto’s een termijn van 50 jaar na eerste publicatie zit. (Dat mag van Berne.) En die foto’s zijn nog geen 50 jaar oud.

Leuk geprobeerd natuurlijk, maar er zit nog wel één voorvraag bij: is er enige creativiteit te ontwaren in de foto? Want zonder eigen intellectuele creatie van de maker is het onmogelijk een auteursrecht te claimen, zo bepaalde het Hof van Justitie alweer een paar jaartjes terug. Onze geschriftenbescherming sneuvelde om die reden – het enige criterium daarvoor was “het staat op schrift” en dat mag niet van het Europese auteursrecht.

Waar is de creativiteit in een foto van een schilderij? De handboekjes auteursrecht roepen bij die vraag standaard enigszins plichtmatig dingen als lichtinval, hoek, schaduw of sluitertijd en dat geloof ik graag maar bij een foto van een schilderij met niets meer of minder dan het schilderij? Een foto die identiek zou zijn aan een vergelijkbare foto van een ander? Nee, dat gaat hem niet worden. Deze foto’s zijn publiek domein, punt.

(RTL zet dan weer © Wikimedia Commons bij een plat screenshot met een foto van een publiekdomeinschilderij, wtf.)

Arnoud

Wanneer mag een beschadigde bestelling in de open haard?

Een lezer vroeg me:

Ik had een reproductie van een schilderij besteld op internet. Deze bleek helaas beschadigd bij het bezorgen, en de leverancier was zo netjes om meteen een nieuwe te sturen die wel goed aankwam. Maar nu zit ik met de oude. De leverancier heeft gezegd dat ik hem op hun kosten terug mag sturen, maar TNT Post (die het heeft bezorgd) weigert hem terug te nemen. De leverancier reageert niet meer op mijn mails met de vraag hoe het terug moet en wat het maximaal mag kosten. Hoe lang moet ik nu door zoeken naar een andere bezorger, en wanneer mag ik dat schilderij in de open haard duwen?

Het is inderdaad goed van de leverancier dat hij gratis een nieuwe heeft gestuurd, want zo hoort dat: een beschadigd schilderij is niet conform de verwachtingen van de koper en dan moet het gratis hersteld of vervangen worden.

Inderdaad moet het oude schilderij dan terug. De leverancier heeft gezegd dat het op zijn kosten gaat, maar hoewel dat klinkt als een blanco cheque moet je wel zorgen dat het redelijke kosten zijn.

Je moet je nu dus maximaal inspannen om een vervoerder te vinden tegen redelijke kosten. Je kunt bv. twee of drie offertes van DHL, TNT en nog eentje opvragen om zo te laten zien dat dit echt de goedkoopste (maar toch best duren) manieren zijn. Dat stuur je ze dan per mail met het dringend verzoek te reageren met hun keuze. Wil je het helemaal netjes doen, dan stuur je het per post.

In de kachel stoppen kan eigenlijk alleen als zij weigeren het schilderij terug te nemen of tegen jou zeggen “als het zo duur wordt om terug te sturen dan laat maar”. Ik zou dat nooit uit mezelf doen, dan zul je namelijk net zien dat ze een dag later zelf even langskomen omdat ze net in de buurt waren.

Arnoud