Regelmatig zie ik bij domeinnaamverkopers en webhosters staan dat aangeschafte domeinnamen niet kunnen worden geannuleerd onder de Wet koop op afstand, omdat het om maatwerk zou gaan. Immers, je vult zelf in welke naam je wilt hebben. Maar een recent vonnis over maatwerkdomeinnamen laat zien dat dit écht niet klopt. Domeinnamen zijn diensten, en daarvoor geldt een ander (complexer) regime.
In deze zaak had een particulier bij een domeinnaamdienstverlener een domeinnaam gekocht, en een dag later de overeenkomst geannuleerd met een beroep op de Wet koop op afstand. Het bedrijf erkende dat niet: een domeinnaam aanvragen is een maatwerktransactie, bovendien werd deze transactie direct uitgevoerd. Dat leidde tot een rechtszaak, waarbij de rechter dan eindelijk eens een knoop hierover door moest hakken.
De Wet koop op afstand is in 2014 vervangen door een nieuwe serie wetsartikelen, maar voor het gemak blijf ik die artikelen gewoon Wet koop op afstand noemen. In essentie blijft het systeem van annuleren hetzelfde, hoewel de praktijk veel consumentvriendelijker uitpakt: een consument mag binnen 14 dagen iedere online transactie ongedaan maken, tenzij een van de wettelijke uitzonderingen van toepassing is.
De bekendste uitzondering is denk ik die van maatwerk, of zoals de wet het nu formuleert (art. 6:230p punt f sub 1 BW):
de levering van volgens specificaties van de consument vervaardigde zaken, die niet geprefabriceerd zijn en die worden vervaardigd op basis van een individuele keuze of beslissing van de consument, of die duidelijk voor een specifieke persoon bestemd zijn;
Het standaardvoorbeeld is het t-shirt dat wordt bedrukt met een door de consument aangeleverde foto. Die ‘zaak’ bestond nog niet en wordt vervaardigd op basis van een individuele keuze: deze ene foto en geen andere. Dit is wat bedrijven bedoelen met ‘maatwerk’ als ze zeggen dat maatwerk niet mag worden geannuleerd.
Je kunt inderdaad verdedigen dat een domeinnaam “volgens specificatie van de consument” is vervaardigd. Je typt inderdaad zelf de domeinnaam in die je wilt hebben. Alleen: een domeinnaam is geen ‘zaak’, geen fysiek object zoals de wet dat definieert. Daarom kan deze uitzondering niet worden ingeroepen bij domeinnamen.
Als iets geen zaak is, dan is de transactie er omheen een dienst. Daar is ook een annuleringsregeling voor, zij het dat die ingaat binnen 14 dagen na het sluiten van de overeenkomst (en niet na de dag van levering van de zaken). Deze regeling kent ook weer een uitzondering (art. 6:230p sub d BW):
een overeenkomst tot het verrichten van diensten, na nakoming van de overeenkomst, indien:
1°. de nakoming is begonnen met uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de consument; en
2°. de consument heeft verklaard afstand te doen van zijn recht van ontbinding zodra de handelaar de overeenkomst is nagekomen;
De aanschaf van een domeinnaam mag dus wél worden geannuleerd, tenzij aan deze twee eisen (allebei dus) is voldaan.
De eerste eis is dat er met uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de consument is begonnen met nakoming. In deze context betekent dat: er is expliciet gezegd “graag deze domeinnaam aanvragen en wel nu”. Dat komt uit het bestelproces van het bedrijf wel naar voren.
De tweede eis zegt dat als de levering afgerond is binnen die 14 dagen, de consument niet meer alsnog mag ontbinden. Direct vragen om levering, geleverd krijgen en dán nog zeggen “oh nee laat maar, graag geld terug” was net even te oneerlijk.
Maar bij wijze van balans is wel weer vereist dat de consument apart verklaart afstand te doen van dat annuleringsrecht. En dat is waar het hier misging: nergens in het bestelproces moest de consument een vinkje zetten (of iets dergelijks, bij wijze van verklaring) bij een tekst als “Ik geef opdracht tot directe aanvraag van de domeinnaam en doe afstand van mijn recht deze aanvraag te annuleren onder de Wet koop op afstand”. Daarom mocht de consument deze aanschaf kosteloos annuleren.
Slecht nieuws dus voor het bedrijf , ze krijgen die 29 euro (aanschafprijs plus diverse kosten) waar de zaak over ging, niet terug. Ook voor andere domeinhandelaren is dit iets om zenuwachtig over te worden: ook zij kunnen dus geen beroep doen op de maatwerkuitzondering. Maar er is een sprankje hoop, want wie nu bovenstaande tekst met aanvinkvakje toevoegt in zijn bestelproces, kan een latere annulering eenvoudig pareren.
Natuurlijk geldt dit recht alleen voor consumenten; bedrijven (dus ook eenmanszaken) hebben géén rechten onder de Wet koop op afstand, en dus ook niet op het recht de aanschaf van een domeinnaam te annuleren. Tenzij ze zich kunnen beroepen op de zogeheten reflexwerking, waarbij ze kunnen aantonen dat zij voor deze transactie eigenlijk niet te onderscheiden zijn van een consument. Die zie ik eerlijk gezegd niet voor een domeinnaam, dat lijkt me typisch iets dat je écht bedrijfsmatig aanschaft.
Arnoud
Een interessante vraag bij Tweakers:
Via Steam kunnen gebruikers voortaan het aanschafbedrag van een game terugkrijgen van Valve als zij bijvoorbeeld niet tevreden zijn over hun aankoop, 
Een lezer vroeg me: