Grapperhaus wil delen privégegevens om te intimideren strafbaar maken

Demissionair minister Grapperhaus van Justitie heeft een wetsvoorstel ingediend om het delen van privégegevens van een persoon met als doel om diegene te intimideren, strafbaar te stellen. Dat las ik bij de NOS. Het zogeheten doxing is nu nog moeilijk aan te pakken, maar als het aan Grapperhaus ligt gaat dat veranderen. Het wetsvoorstel bevat een strafbaarstelling van het gebruik van persoonsgegevens voor intimiderende doeleinden.

Doxing is de wat merkwaardige internetterm voor “iemands identiteit achterhalen”. Veel mensen op internet zijn anoniem, en het kan dan een sport zijn te achterhalen wie dit werkelijk is. En soms heeft dat vervelende gevolgen voor die persoon, variërend van rare brieven bij de buren of stapels pizza’s tot de buurt moeten ontvluchten. Maar omdat bij het publiceren van die gegevens vaak niet direct wordt opgeroepen om de betrokkene iets aan te doen, blijkt het in de praktijk moeilijk om doxing strafrechtelijk aan te pakken.

Het nieuwe wetsvoorstel introduceert een lagere strafrechtelijke lat:

Hij die zich identificerende persoonsgegevens van een ander of een derde verschaft, deze gegevens verspreidt of anderszins ter beschikking stelt met het oogmerk om die ander vrees aan te jagen dan wel aan te laten jagen, ernstige overlast aan te doen dan wel aan te laten doen of hem in de uitoefening van zijn ambt of beroep ernstig te hinderen dan wel te laten hinderen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.
Er is een uitzondering opgenomen voor het geval je te goeder trouw mocht denken dat de publicatie in het algemeen belang was. (Dat is de standaardtruc om klachten over censuur te pareren.)

Het achterliggende probleem is dat er vaak wel sprake is van intimidatie of angst aanjagen (gericht op mensen weg te jagen of ergens mee te laten stoppen) maar dat dat niet op het niveau van strafbare bedreiging met geweld komt. Of in ieder geval, het is een stuk moeilijker: als iemand een foto van je dochter publiceert en zegt “wie weet waar ze naar school gaat, en is daar een drukke weg vlakbij” dan is dat geen evidente bedreiging maar wie dit ziet over zichzelf, zal daar toch van schrikken. Dat is dus een vorm van intimidatie die niet strafbaar is.

Het gaat niet zo ver dat iedere vorm van publiceren van persoonsgegevens als doxing aangemerkt kan worden. Het doel van de publicatie moet wel die intimidatie, vrees aanjagen zijn. En daar zit hem natuurlijk de kneep: bij een politicus langsgaan met zes man met hooivorken en een fles wijn voelt intimiderend, maar je kunt natuurlijk zeggen “haha ja nee we komen net van het werk en wilden even een fles wijn geven, gewoon gezellig”. Nou heb ik de stelregel dat wie een juridisch argument begint met “haha ja nee”, automatisch verloren heeft, maar gelukkig werkt het Nederlands recht niet zo.

Juridisch is wel nog van belang dat het niet uitmaakt of je werkelijk bang wérd van de intimidatie, van de doxing. Als de dader de bedoeling had je bang te maken, dan is dat genoeg. Hiermee wil men voorkomen dat vervolging niet zou kunnen bij mensen die in het openbaar zeggen er boven te staan, bijvoorbeeld. Om diezelfde reden is er geen aangifte van het slachtoffer vereist: het OM kan optreden op basis van enkel de publicaties, en als ze dan het oogmerk rond krijgen dan zou dat genoeg moeten zijn.

Het wetsvoorstel ligt ter internetconsultatie en moet daarna nog door Tweede en Eerste Kamer. Dus het zal nog even duren voor het echt van kracht is.

Arnoud

 

Mag je persoonsgegevens van een BN’er in je online stamboom stoppen?

Een lezer vroeg me:

Op de Nederlandse Publieke Omroep wordt het programma Verborgen Verleden uitgezonden. In dit programma wordt de stamboom van een bekende Nederlander (BN-er) uitgezocht. Nu ontdekte ik (amateur-genealoog) dat een bepaalde BN-er verre familie van mij is, op basis van dit programma. Ik zou hem graag aan mijn online gepubliceerde stamboom toevoegen, maar mag dat wel van de AVG? Hoe meer publiek moet het worden dan zo’n televisieprogramma?
Hoofdregel is dat het niet uitmaakt of je bron openbaar is gepubliceerd, je hebt nog steeds zelf een grondslag (reden) nodig om jouw informatie te publiceren. Daarom moeten stambomen afgeschermd zijn (ten aanzien van levende personen) terwijl de meeste bronnen (aktes van overlijden en zo) vaak online te vinden zijn.

Specifiek hier denk ik dat het wel kan, omdat de BN’er meedoet aan een programma over genealogie en dus kennelijk specifiek daarvoor de informatie vrijgeeft. De focus van zijn verstrekking is dan volgens mij specifiek genoeg gedaan in de context van stambomen dat het hergebruik door de beugel kan.

En omdat hij de informatie zó breed publiek deelde in die context, denk ik dat zijn privacybelang op die gegevens zodanig laag is dat je je op de grondslag van het eigen gerechtvaardigd belang (informatieverstrekking, artikel 7 Grondwet en 10 EVRM) kunt beroepen. Dus ik denk dat je zijn gegevens dan mag publiceren ook al leeft hij nog. Maar let wel: specifiek omdat deze persoon aan een genealogieprogramma meedoet én al enige bekendheid geniet.

Arnoud

Een bruidsfoto in je portfolio opnemen, mag dat?

Een lezer vroeg me:

Als beginnend fotograaf probeer ik een portfolio op te bouwen. Ik had via internet geadverteerd voor een bruidspaar dat gratis een trouwreportage wilde, met daarbij “Om mijn portfolio aan te vullen”. Ik heb de foto’s gemaakt en de mooiste online op mijn site gezet. Nu krijg ik echter een boze mail dat deze foto’s eraf moeten wegens het portretrecht. Maar hoe moet ik dan een portfolio opbouwen?

Met enige regelmaat krijg ik vragen van mensen die hun portretfoto’s op internet terugvinden, of van fotografen die dit willen doen en zich afvragen of dat mag. Als hoofdregel zegt de wet dat je geen portretten mag publiceren als je ingehuurd werd om die te maken. Een ‘portret in opdracht’ mag alleen gepubliceerd met toestemming.

Bij portretrecht denken de meeste mensen aan die regel vanhet “redelijk belang”, een afweging die je als fotograaf moet maken tussen het belang bij publicatie en het belang (zoals privacy) dat juist tegen publicatie pleit. Maar die afweging is niet aan de orde als de foto’s in opdracht van de geportretteerde gemaakt zijn. Dan is de wet simpel: toestemming.

In een situatie als deze met gratis foto’s en een verwijzing naar portfolio opbouwen zou ik zeggen dat het bruidspaar wel moet begrijpen dat deze foto’s gepubliceerd zouden worden. Daarmee zou de toestemming dan stilzwijgend deel zijn van de overeenkomst. De fotograaf zou de opdracht niet aangenomen hebben als hij de foto’s niet mocht publiceren in zijn online portfolio.

De enige discussie kan nog zijn hoe open en bloot je de foto’s mag publiceren. Namen erbij zou ik bijvoorbeeld niet zomaar acceptabel vinden. En het moeten ook geen ‘gekke’ foto’s zijn natuurlijk.

Wellicht is het raadzaam in de advertentie voortaan “portfolio (incl. internet)” te zetten. Dan kan niemand meer zeggen “ik dacht dat je het alleen in een mapje zou doen om aan opdrachtgevers te showen”. Misschien overdreven maar nou ja. Als mensen het verkeerd begrijpen dan moet je kennelijk iets.

Arnoud

Mag je dreigen je geschil te publiceren?

twitter-scheld-dreig.pngEen lezer vroeg me:

Mag je bij een geschil met een winkelier dreigen met Kassa, Radar, Opgelicht, etc. om je recht te krijgen, of valt dat onder chantage?

Dreigen met iets legaals is normaal niet strafbaar. Bekendste is dreigen met aangifte of een rechtszaak, dat mag eigenlijk altijd. Het wordt wel strafbaar als je die dreiging gebruikt om iets af te dwingen waar je geen recht op hebt. “Repareer mijn toestel of ik bel de Consumentenbond” is legaal. “Geef me 1000 euro én een gratis toestel of ik bel de Bond” is dat dus niet.

Zoals altijd zijn er vele varianten denkbaar die de grenzen opzoeken. Uit dit boek haal ik een paar mooie voorbeelden. Stel je betrapt iemand op diefstal uit de bedrijfskas. Je kunt dan onder dreiging van aangifte/vertellen aan de werkgever twee dingen doen: a) geef mij een deel, of b) leg het geld terug. In beide gevallen dreig je met iets legaals, maar toch voelt optie a een stuk minder netjes dan optie b. Waar zit hem dat in?

En intrigerend daarbij is nog dat het uitmaakt wie begint over het “stilletjes regelen” van de zaak. Als ik zeg “geef me geld en ik zal zwijgen over je diefstal” dan is dat anders dan wanneer mijn wederpartij zegt “ik zal je geld even maar zwijg alsjeblieft over mijn diefstal”. Terwijl er objectief gezien hetzelfde wordt afgesproken: zwijgen in ruil voor geld. Waarom is het eerste erger dan het tweede?

Oké, nog een variant. Ik zou bij een vervelende winkelier kunnen dreigen met publicatie van het hele gebeuren op mijn blog. Ik heb aardig wat lezers, dus dat kan er best inhakken voor die winkelier. Mag ik dat, of heb ik een hogere verantwoordelijkheid dan een ‘gewoon’ iemnd met toevallig een blog of Facebookpagina? Het voelt ergens niet netjes, je blog of column of televisieprogramma gebruiken om je recht te halen, maar tegelijkertijd, als je die optie hebt, waarom niet?

Wat vinden jullie? Zou ik een ruzie met een winkel of bedrijf mogen oplossen met “… of anders staat u morgen op mijn blog”?

Arnoud