Tag: fotograaf

About fotograaf

Subscribe Feeds

Gastblog: Ervaring uit de praktijk: hoe kun je het beste reageren bij een online auteursrechtinbreuk (3/3)

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 54 reacties

Deze gastblog is geschreven door een bezoeker die anoniem wenst te blijven. Hij is meester in de rechten en procedeert regelmatig, maar is in het dagelijks leven niet werkzaam als jurist.

In de voorgaande twee blogs heb ik een situatie beschreven waarin de beheerder van een website eigenlijk niet zoveel fout deed, maar toch met een torenhoge claim werd geconfronteerd en uiteindelijk met 500 euro aan kosten bleef zitten. Een korte zoektocht op internet levert veel vergelijkbare verhalen op. Hieronder staat een aantal tips die je kunnen helpen om je tegen zo’n claim te kunnen verweren.

Tip 1: houd nauwkeurig een dossier bij.

Maak voor je dossier een screenshot van de pagina met de foto, en noteer zowel de URL van de pagina als de URL van de foto. Schrijf op wanneer je hebt gecorrespondeerd, gebeld, of andere acties hebt ondernomen. Een zaak kan langer dan een jaar lopen, en het is handig als je dingen terug kunt zoeken. Ook als je op een moment besluit juridische hulp in te schakelen, is een goed dossier waardevol.

Tip 2: verwijder niet alleen de verwijzing naar de foto, maar ook de foto zelf.

Wanneer andere websites de foto embedden, betaal je niet alleen voor de bandbreedte, maar kun je ook worden aangesproken voor de schade.

Tip 3: onderhandel slim met de wederpartij.

Procederen is duur en risicovol, dus schikken is voordeliger, ook voor de fotograaf. Tenzij de vordering overduidelijk geen stand houdt, kun je het beste aangeven dat je de juridische situatie niet in kunt schatten, en alleen over het tarief onderhandelen. Houd het vriendelijk.  Je kunt een reactie sturen als “Ik kan hier inhoudelijk niets over zeggen zonder juridisch advies in te winnen, maar dan ben ik al gauw honderd euro verder. Misschien kunnen we er beter onderling uitkomen. Hoeveel reken je normaal voor een foto?”.

Als de fotograaf de onderhandelingen toch weer de juridische kant op trekt, kun je dat nog een keer counteren met “daarvoor moet ik een jurist raadplegen terwijl ik het geld voor de jurist liever aan u geef, zeg maar wat uw voorkeur heeft”. De inhoudelijke discussie uit de weg gaan heeft twee voordelen: de sympathie van de fotograaf is voorbij zodra je zaken gaat betwisten, en onbedoeld kun je een deel van je bewijspositie prijsgeven.

Een paar feiten kun je wel noemen omdat die in de praktijk nooit ter discussie staan, bijvoorbeeld dat je de foto hebt verwijderd (waarmee je erkent dat er inderdaad een foto stond). In de blog van eergisteren beschreef ik dat de webmaster had gereageerd dat de foto was verwijderd, maar bleek later dat het verwijderen door een technische storing maar deels was gelukt. Toen de fotograaf weer contact opnam, legde de webmaster uit dat er een technische storing was en dat het verwijderen nog even kon duren. Voor zijn bewijspositie was het beter geweest als hij had gewacht totdat de foto alsnog weg was, en een reactie naar de fotograaf had gestuurd in de trant van ‘ik zie de foto niet meer (zie bijlage), heb je je cookies al weggegooid en je cache geleegd?’, met een screenshot van de pagina in de bijlage.

Sommige fotografen hanteren een tarieflijst zonder ooit een foto voor dat tarief te hebben verkocht. Als de tarieven excessief zijn, noem dan een redelijk bedrag per foto (bijvoorbeeld 75 euro) en een redelijk tarief voor het opsporen van jouw inbreuk (bijvoorbeeld 50 euro), maar geef aan dat je bereid bent meer te betalen als de fotograaf kan aantonen dat hij in het verleden een vergelijkbare foto voor gebruik op een vergelijkbare website voor een hoger bedrag heeft verkocht. Hiermee verleg je het procesrisico naar de fotograaf. Als hij in een procedure niet kan bewijzen dat zijn schade meer bedraagt dan wat jij hebt geboden, is hij de verliezende partij en draagt hij de proceskosten.

Als je eenmaal overeenstemming hebt bereikt, stel dan een vaststellingsovereenkomst op waarin je finale kwijting afspreekt, en de wederpartij je vrijwaart tegen toekomstige claims op dezelfde foto over dezelfde periode.

Tip 4: raadpleeg een expert als de fotograaf jouw redelijke bod niet accepteert.

Fotografen spelen dit spelletje vaker dan jij, en weten vaak precies hoe ze het moeten spelen. Online kun je veel vinden over de wettelijke aspecten van het auteursrecht, maar weinig over hoe je een juridisch conflict uit de weg gaat. Onderhandelen en procederen is een vak apart. Die ervaring hoeft niet de hoofdprijs te kosten: sommige advocaten rekenen een lager tarief aan particulieren, en zijn er juridische dienstverleners met een schappelijk tarief die veel ervaring hebben met auteursrechtzaken (hoi Arnoud).

Tip 5: blog over je behaalde resultaat.

In de meeste zaken die op rechtspraak.nl zijn gepubliceerd gaat de rechtbank mee in de tarieven van Foto Anoniem. Hoe meer signalen er zijn dat de tarieven in de praktijk veel lager zijn, hoe groter de kans dat de rechter in de toekomst niet meer meegaat in de hoge claims van fotografen. Bovendien help je anderen die door dezelfde fotograaf worden benaderd. Als iemand leest dat een bepaalde fotograaf voor 75 euro per foto wil schikken, kan hij hetzelfde bedrag aanbieden.

En tip van Arnoud er achteraan: ben je enigszins juridisch onderlegd, gebruik dan ook de argumenten uit het artikel Auteursrecht-trollen. Hoe ze te herkennen en hoe ze te bestrijden van professor Dirk Visser, Charlotte Vrendenbarg en Bram Bogaerts.

Arnoud

Waarom gaat die fotograaf achter mij aan en niet mijn gebruiker?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 29 reacties

groep-claim-geld.jpgEen lezer vroeg me:

Recent kregen wij een claim van een fotograaf vanwege een foto geplaatst door een lid van ons forum. In onze forumvoorwaarden staat duidelijk dat de gebruiker zelf verantwoordelijk is, ook bij schade door dit soort claims. Gebruikers vrijwaren ons van elke vorm van aansprakelijkheid. Maar die fotograaf stelt dat hij daar niets mee te maken heeft. Is dat zo, en wat is dan de waarde van die voorwaarden?

Die fotograaf heeft toch echt een punt. Als een forum iemand anders schade berokkent, dan moet de organisatie achter dat forum die schade vergoeden. Het doet er dan niet toe welke persoon de schade in gang zette. Als het forum medeverantwoordelijk is voor de schade, dan mag je daar je claim leggen als benadeelde partij.

In je gebruiksvoorwaarden kun je van alles zetten, maar voorwaarden zijn contractuele afspraken en dus alleen bindend op partijen die er mee akkoord zijn gegaan. Je forumleden zitten hier dus aan vast, maar een derde zoals zo’n fotograaf niet. Die is geen forumlid dus waarom zou hij zich moeten houden aan voorwaarden die jij aan je leden stelt?

Een veel lastiger vraag is óf het forum wel aansprakelijk is voor auteursrechtclaims wegens foto’s geplaatst door leden. Daar wordt nu vaak heel makkelijk over gedaan: het forum is geen beschermde tussenpersoon dús zijn ze aansprakelijk, klaar. Dat klopt niet volgens mij: je hebt nog altijd de vraag of de forumbeheerders iets fout doen door mensen foto’s te laten publiceren, als daar auteursrechten van derden op zitten. Zonder fout geen onrechtmatige daad.

(Je bent een beschermde tussenpersoon als je je niet inhoudelijk bemoeit met wat mensen plaatsen. Forums modereren – ze kunnen niet anders – dus voldoen ze niet aan die beschermingsregel.)

Het enkele verspreiden van berichten van derden met onrechtmatige inhoud is op zichzelf niet onrechtmatig. In de Wereldomroep-zaak werd een SMS-bericht van een luisteraar voorgelezen. Het Hof Amsterdam oordeelde dat slechts wanneer de Wereldomroep had moeten weten dat het bericht onjuist was, zij aansprakelijk geacht zou kunnen worden. Diezelfde blog citeert een Pretium-zaak waarbij dezelfde norm werd aangelegd. In de Garagetest-zaak zag de rechtbank geen onrechtmatig handelen in het incidenteel laten verschijnen van valse recensies. Deze waren niet eenvoudig kenbaar voor de beheerder. Bovendien konden gerecenseerde garages een weerwoord plaatsen en mochten negatieve recensies alleen worden geplaatst met onderbouwing.

Je zou daaruit dus kunnen concluderen dat wanneer een forum niet weet of had moeten weten dat er auteursrechten van derden op zitten, ze niet aansprakelijk zijn voor schade bij de fotograaf. Alleen: bij auteursrechten werkt dat kennelijk anders – er staat een foto, betaal maar en verhaal het op je leden of zo. Ik heb geen idee waar dat op gebaseerd is in het recht. Het wordt tijd dat een forum hier eens een principezaak van maakt.

Arnoud

Dit is dus wat ze bedoelen met ongevraagde zendingen

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 50 reacties

groepsfoto-klassenfoto.jpgEen vonnistip via Twitter:

Vrouw behoudt schoolfoto’s van dochter zonder ze te betalen. Mag dat?

Oké, niet echt internet- of ICT-recht tenzij je zegt dat camera’s computers zijn en foto’s digitale inhoud. Maar wel leuk, en het is vrijdag dus kom nou.

Uit het vonnis blijkt het volgende. Een fotograaf was op een school foto’s wezen maken als schoolfotograaf. De school deelt de foto’s vervolgens uit aan de leerlingen teneinde dit pakket thuis te laten zien, vergezeld van een machtigingsformulier, een bestelformulier en een retourenvelop. En nu komt ‘ie: onderaan het machtigingsformulier staat:

Binnen 10 dagen terugsturen anders verplicht u zich tot afname!

De gedaagde in deze zaak had niets teruggestuurd, maar meende dat ze ook niet tot afname verplicht was, omdat ze immers nergens om had gevraagd. Er was niet met de school gesproken over foto’s kopen; bij schoolfoto’s is dat ook niet echt gebruikelijk. De school faciliteert een fotograaf en die moet het onderling met de ouders verder maar regelen.

De fotograaf kon niet echt onderbouwen waarom er sprake zou zijn van een bindende overeenkomst. Hij deed dit al jaren zo, maar dat is juridisch geen argument. Je kunt niet eenzijdig zeggen, stilzwijgen is toestemming. Helemaal niet gezien art. 7:7 BW:

Degene aan wie een zaak is toegezonden en die redelijkerwijze mag aannemen dat deze toezending is geschied ten einde hem tot een koop te bewegen, is ongeacht enige andersluidende mededeling van de verzender jegens deze bevoegd de zaak om niet te behouden, tenzij het hem is toe te rekenen dat de toezending is geschied.

De rechtbank vindt het evident dat deze foto’s zijn geleverd teneinde de gedaagde tot een koop te bewegen. Er zit immers een bestelformulier bij. En dan is de enige vraag of je als gedaagde hebt uitgelokt dat de foto’s zijn geleverd, waarvan hier geen sprake was.

Hooguit zou je je nog kunnen afvragen of sprake is van ’toezending’, wanneer de school je een envelop bezorgt via je kind is dat moeilijk een ‘zending’ te noemen in de zin van een postzending. Maar dat was geen argument in deze zaak, en ik denk ook niet dat het opgaat omdat ook bezorgen via een koerier eronder zou vallen, en dat kind is gewoon de koerier dan.

Juridisch is er nog een truc als je geen contract hebt: de zogeheten ongerechtvaardigde verrijking. Dit is een beetje het stiefzusje van de onrechtmatige daad. Weliswaar heb je niets onrechtmatigs gedaan om iets te verkrijgen, maar je mag dat iets toch niet houden want je hebt er geen grondslag voor. Je zou dan kunnen zeggen, je behoudt die foto en die vertegenwoordigt waarde, dus je hebt jezelf verrijkt en dat gaat ten koste van mij, dus betalen of foto terug.

Maar ook dat gaat hier niet op. De regel uit artikel 7:7 BW is heel duidelijk in het voordeel van de consument geschreven. Met een truc die regel onderuit halen, is niet de bedoeling en dus verklaart de rechter dat argument ongeldig (dit is waarom ik rechters DWIM compilers van het recht noem).

Arnoud

Een bruidsfoto in je portfolio opnemen, mag dat?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Privacy, 12 reacties

Een lezer vroeg me:

Als beginnend fotograaf probeer ik een portfolio op te bouwen. Ik had via internet geadverteerd voor een bruidspaar dat gratis een trouwreportage wilde, met daarbij “Om mijn portfolio aan te vullen”. Ik heb de foto’s gemaakt en de mooiste online op mijn site gezet. Nu krijg ik echter een boze mail dat deze foto’s eraf moeten wegens het portretrecht. Maar hoe moet ik dan een portfolio opbouwen?

Met enige regelmaat krijg ik vragen van mensen die hun portretfoto’s op internet terugvinden, of van fotografen die dit willen doen en zich afvragen of dat mag. Als hoofdregel zegt de wet dat je geen portretten mag publiceren als je ingehuurd werd om die te maken. Een ‘portret in opdracht’ mag alleen gepubliceerd met toestemming.

Bij portretrecht denken de meeste mensen aan die regel vanhet “redelijk belang”, een afweging die je als fotograaf moet maken tussen het belang bij publicatie en het belang (zoals privacy) dat juist tegen publicatie pleit. Maar die afweging is niet aan de orde als de foto’s in opdracht van de geportretteerde gemaakt zijn. Dan is de wet simpel: toestemming.

In een situatie als deze met gratis foto’s en een verwijzing naar portfolio opbouwen zou ik zeggen dat het bruidspaar wel moet begrijpen dat deze foto’s gepubliceerd zouden worden. Daarmee zou de toestemming dan stilzwijgend deel zijn van de overeenkomst. De fotograaf zou de opdracht niet aangenomen hebben als hij de foto’s niet mocht publiceren in zijn online portfolio.

De enige discussie kan nog zijn hoe open en bloot je de foto’s mag publiceren. Namen erbij zou ik bijvoorbeeld niet zomaar acceptabel vinden. En het moeten ook geen ‘gekke’ foto’s zijn natuurlijk.

Wellicht is het raadzaam in de advertentie voortaan “portfolio (incl. internet)” te zetten. Dan kan niemand meer zeggen “ik dacht dat je het alleen in een mapje zou doen om aan opdrachtgevers te showen”. Misschien overdreven maar nou ja. Als mensen het verkeerd begrijpen dan moet je kennelijk iets.

Arnoud

Helpt een wachtwoord op mijn blog tegen auteursrechtclaims?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 12 reacties

groep-claim-geld.jpgEen lezer vroeg me:

Bij de Volkskrant loopt nu een discussie over gebruik van foto’s op blogsites. Schrijver Kluun heeft met veel bombarie zijn blog opgeheven na een aantal auteursrechtclaims. Om te voorkomen dat ik die ook krijg, dacht ik een wachtwoord op mijn blog te kunnen zetten. Dan is het geen openbaar blog meer. Is dat genoeg?

Die discussie voeren we hier ook met enige regelmaat. Inbreuk op auteursrechten mag natuurlijk niet, maar de manier waarop sommige fotografen claims leggen is zeer discutabel. En toegegeven, de manier waarop sommige bloggers met auteursrechten omgaan ook. Google Afbeeldingen is geen bron. (En elke keer als ik iets over Kluun en auteursrechten lees, krijg ik FTD flashbacks.)

Hoofdregel is: je mag zonder toestemming geen foto’s gebruiken van derden, tenzij sprake is van een beeldcitaat, een inhoudelijk gerechtvaardigd gebruik van beeld (met bronvermelding). Bijvoorbeeld het bespreken van de foto of het illustreren van een techniek aan de hand van een heel duidelijk voorbeeld. Net zoals je teksten zou citeren uit boeken of vaktijdschriften. Maar een plaatje bij een blog is niet automatisch een citaat, ook niet als je de bron noemt en ook niet als je zonder commercieel oogmerk blogt. (Terzijde: Kluun is, net als ik, eigenlijk altijd commercieel bezig met zijn blog want het is een professioneel blog, geen privélevensblog.)

De vraagsteller hoopt van een andere uitzondering te kunnen profiteren. De auteurswet regelt naast kopiëren het ‘openbaarmaken’, en kent daarbij een uitzondering: er is geen sprake van ‘openbaarmaking’ als dit beperkt blijft tot de familie- of vriendenkring, of daarmee gelijk te stellen groep (art. 12 lid 4 Auteurswet).

Het moet dan gaan om een kleine, beperkte groep waar niet zomaar iedereen lid van kan worden. Een reisblog dat alleen toegankelijk is voor het ’thuisfront’ lijkt me hier wel onder te vallen. Een algemene blog waarbij iedereen op verzoek (eventueel na pro forma screening) het wachtwoord toegemaild krijgt, is echter gewoon openbaar. Alles daartussen is een grijs gebied. Zo zóu je kunnen verdedigen dat een Facebookprofiel met strenge privacyinstellingen ook onder “vriendenkring” valt, maar is de definitie van ‘vriend’ bij Facebook nogal betrekkelijk.

Dus ja, het kan, maar echt praktisch lijkt het me niet want iedere blogger wil toch gelezen worden lijkt me.

Arnoud

Britten introduceren weeswerkenwet

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 14 reacties

Met de Enterprise and Regulatory Reform Bill hebben de Britten een weeswerkenwet met “seismic repercussions” voor fotografen, meldde BJP gisteren. Deze wet bepaalt dat werken waarvan de maker niet te achterhalen is, via een collectief licentiesysteem gebruikt mogen worden. En de aardschok voor fotografen zit hem in wanneer een werk een weeswerk is.

Een weeswerk is algemeen gesproken een werk waarvan de rechthebbende niet kan worden achterhaald, maar dat nog geen publiek domein is. Gebruiken van een weeswerk mag dus niet (behalve onder citeren of thuisgebruik, et cetera) maar toestemming vragen is niet mogelijk. En dat leidt tot vervelende situaties, zeker als het werk in een verouderd formaat is en dus moet worden gedigitaliseerd of bewerkt om het te behouden. Of zelfs maar wanneer je als bibliotheek het werk beschikbaar wil stellen aan het publiek, zoals je altijd doet als bieb.

Iedereen is het er eigenlijk wel over eens dat dit weeswerkenprobleem moet worden opgelost. Maar hoe dat moet gebeuren, weet eigenlijk niemand. Het probleem is namelijk fundamenteel dat je een ontkenning moet bewijzen als gebruiker: de rechthebbende moet onmogelijk te vinden zijn. Maar dat jij hem of haar niet hebt gevonden, kan ook betekenen dat je niet hard genoeg hebt gezocht. Dus hoe trek je daar de grens?

Het klinkt dan als een oplossing om te zeggen dat je een “diligent search”, oftewel stevig je zoekbest, moet hebben gedaan en dan niets hebt gevonden. Maar wat is een ‘diligent’ search? Wanneer heb je genoeg je best gedaan bij een foto die je ergens op een website vond?

Het FUD-verhaal van Andrew Orlowski dat nu rondzingt op Slashdot en elders, komt er op neer dat als er geen metadata in de foto staat, je meteen mag stoppen met zoeken. En omdat Instagram en collega’s bij het uploaden alle metadata strippen, zijn alle foto’s op social media nu publiek domein. Eh, nee. Dát staat niet in die wet. Zonder metadata is je zoektocht moeilijker, maar even de foto in Google Afbeeldingen gooien is nul moeite en levert vaak meteen zeer nuttige resultaten. Ik zou dus zeggen dat wie géén zoekresultaten van Google (en TinEye) kan overleggen, niet ‘diligent’ handelde.

De achterliggende discussie specifiek voor foto’s vind ik eigenlijk nog interessanter. Ik riep al eens het failliet van het plaatjesauteursrecht uit, en ik zie nu weer precies dezelfde argumenten langskomen: plaatjes zijn de olie, de grondstof van de internetcultuur en die moet iedereen kunnen gebruiken – versus, foto’s maken kost geld en vereist deskundigheid en ervaring, dat wordt nu onmogelijk dus je maakt een branche kapot op deze manier.

In de comments zei ik toen: als de overgrote meerderheid van de bevolking iets vindt, dan moet je daar als wetgever wat mee doen. Niet per se het volk haar zin geven, maar blijven zitten op een uitgangspunt uit 1912 is echt onwenselijk.

Voorbeeld: fietsers reden massaal rechtsaf door rood. Dat was tegen de wet, maar het gebeurde zó massaal en het verbod werd zo onzinnig geacht, dat daar nu een wettelijke uitzondering voor is gemaakt (art. 68 RVV, moet wel met bordje aangegeven zijn).

Fietsers reden ook massaal zonder licht ‘s nachts. Dat werd door fietsers óók onzinnig geacht (auto’s hebben zelf toch licht, en er staan lantaarnpalen, en de automobilist is toch aansprakelijk) maar daar is de wet niet op veranderd. Nou ja, een beetje: volgens art. 35 RVV is naast verlichting op de fiets ook toegestaan dat “de bestuurder een wit of geel licht voert op zijn borst” en/of dat “de bestuurder of een achter de bestuurder gezeten passagier een rood licht voert op zijn rug.”

Daarnaast is er flink geïnvesteerd in campagnes om fietsers licht te laten voeren, en zijn daarna intensieve boetecampagnes opgezet. En zo creëer je draagvlak, ik zie nu véél minder fietsers die fietsen zonder licht (no pun intended).

Beide keuzes zijn democratisch gezien legitiem. Een vergelijking in het auteursrecht zou kunnen zijn dat je bv. nietcommercieel hergebruik toestaat, of dat je een heffing bij providers neerlegt die het dan weer aan klanten kunnen doorberekenen (“Nu Hyves Premium met recht om drie filmpjes te plaatsen”). Of alle auteursrechten onder Buma/Stemra schuiven en zo één loket bieden. Maar er moet íets gebeuren.

Arnoud

Ik mag mijn eigen foto’s niet publiceren?!

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 111 reacties

Een boze lezer vroeg me:

Onlangs heb ik een fotograaf ingehuurd om een setje mooie foto’s van mij en mijn gezin te maken. Die zette ik vervolgens trots op de familieweblog, maar wie schetst mijn verbazing toen ik daarna vrolijk een factuur van 200 euro wegens “ongeautoriseerd hergebruik” kreeg van die fotograaf! Ik heb de fotografenfederatie gebeld en die zeggen dat ik blij mag zijn met “maar” 200 euro, omdat hij in zijn recht zou hebben gestaan om nog veel meer te vragen! Dit kan toch niet waar zijn?!

Ik ben bang van wel. Het grootste misverstand bij fotoauteursrechten is dat je als opdrachtgever alles mag doen met de foto’s die in jouw opdracht zijn gemaakt. Dat is niet zo. De fotograaf heeft alle rechten, en jij hebt alleen die rechten die je in de offerte of apart zijn toegekend. Je mag er niet vanuit gaan dat enkel omdat je de fotograaf betaalt, je alles mag doen met de foto.

Dit is met alle auteursrechtopdrachten zo, denk aan de discussie enige tijd terug over eigendom van websites. Maar het wringt wel bij niet-professionele opdrachtgevers, die staan hier zelden bij stil – en weinig fotografen die dit vooraf uitleggen. (In mijn cynische buien denk ik dan, ja, omdat ze zo achteraf lekker kunnen cashen met extra factuurtjes.)

Speciaal voor portretfoto’s in opdracht zit er ietsiepietsie meer ruimte. De Auteurswet bepaalt namelijk dat de geportretteerde het recht heeft (artikel 19 lid 1) om kopietjes (verveelvoudigingen) te maken van zijn portret. De foto scannen en uitprinten voor bij dochterlief aan de muur is dus toegestaan. Maar publicatie valt niet onder dit speciale recht.

Voor publicatie (openbaarmaking) is er de uitzondering van lid 3 nog:

Ten aanzien van een fotografisch portret wordt mede niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd het openbaar maken daarvan in een nieuwsblad of tijdschrift door of met toestemming van een der personen, in het eerste lid genoemd, mits daarbij de naam des makers, voor zoover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt.

Hier wordt dus héél specifiek toegestaan om een foto-portret (niet een schilderij of tekening) te publiceren in een “nieuwsblad of tijdschrift”. Ik kan nergens ontdekken of ook een website eronder zou vallen. Dat zou wel moeten m.i., ik zie het verschil niet tussen een nieuwsblad/tijdschrift en een weblog of Facebookpagina. Maar dit artikel is ouder dan het internet(tm) en er lijkt nooit over te zijn geprocedeerd vanuit de internetcontext.

Ook kun je je wellicht beroepen op artikel 12 lid 4: verspreiding binnen de familiekring is geen openbaarmaking. Je zou een afgeschermd Facebookprofiel of een weblog achter wachtwoord wellicht hieronder kunnen rekenen, maar ik zou zeggen dat zodra de fotograaf met TinEye de foto kan vinden het niet meer de familiekring is.

Het beste is dus om vóóraf met de fotograaf af te spreken wat je mag doen met de foto, en dat ook nog eens expliciet vast te leggen.

Arnoud

Hoe om te gaan met schadeclaims van fotografen

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 75 reacties

Vrijwel dagelijks krijg ik mails van mensen die een foto hebben gepubliceerd en nu een claim of factuur van de fotograaf hebben gehad. Soms gaat het dan om tientjeswerk, maar vele honderden of zelfs een paar duizend euro voor één foto is ook niet ongebruikelijk. De gebruikte taal is vaak bepaald niet mals: u bent een vuile inbreukmaker en we gaan alles op u verhalen, en wel over drie werkdagen. Dat is dus behoorlijk schrikken voor mensen die vaak te goeder trouw even een fotootje nodig hadden.

In de basis is de claim meestal wel terecht; foto’s overnemen zonder toestemming mag eigenlijk nooit. Ook niet als ze vrijelijk op internet staan, ook niet als er geen watermerk doorheen staat, ook niet als er geen fotograafnaam of “copyright” bij staat. De enige echte uitzondering is het beeldcitaatrecht: als de foto inhoudelijk onmisbaar is voor de eigen tekst. (De persexceptie kun je vergeten.)

Een bijzonder geval is wanneer je een RSS feed herpubliceert waarin foto’s zitten. Als die feed met toestemming voor publicatie wordt aangeboden (en dat is géén automatisme), dan zou ik zo snel mogelijk contact opnemen met de feed-eigenaar om na te gaan hoe het zit met de toestemming door de fotograaf gegeven. Ook forumeigenaren die claims krijgen over foto’s geplaatst door hun gebruikers, kunnen zich wellicht vrijwaren van aansprakelijkheid.

Als er geen toestemming of geldig beeldcitaat is, dan mag de fotograaf eisen dat zijn schade wordt vergoed. De discussie gaat dan ook eigenlijk altijd over hoe hoog die schade is.

Hoofdregel is dat het tarief van de fotograaf zelf de schade is: dat had je hem immers betaald als er vooraf overleg was geweest. En nee, “hij is zo duur” is dan geen argument meer, de aanname is op dat moment dat je wél een licentiecontract zou hebben gesloten en de vraag is dan dus tegen welke prijs.

Fotografen schermen dan graag met richtprijzen zoals van Foto Anoniem of Richtprijzen.org, maar die worden in de overgrote meerderheid van de gevallen niet overgenomen door de rechter. Het gaat immers om jóuw prijs als fotograaf en niet om wat een vrijwaringsstichting als afkooptarief wil hebben.

Verder wordt vaak geroepen dat het normale tarief met een factor 2 of 3 mag worden verhoogd, omdat dit zo staat in de algemene voorwaarden van de Fotografenfederatie. Ook dat is zeker geen vaste regel bij de rechter, hoewel menig rechter toch wel gevoelig blijkt voor het argument “zonder verhoging is er geen prikkel om vooraf een licentie te onderhandelen”. Een zelfverzonnen boeteconstructie dus. Ik erger me elke keer weer rot als een rechter dat zegt, zo wérkt het civiele recht niet.

Hoe dan ook: wie foto’s overneemt zonder toestemming (of beeldcitaat) moet daarvoor betalen. Zeker als het gaat om een bedrijf. Excuses als “ik wist niet dat er auteursrecht op zat” gaan bij particulieren héél misschien op, maar reken er niet op. En ook het weghalen van de foto is niet genoeg; schade is schade, en die wordt niet ongedaan gemaakt door het weghalen.

Onderhandelen over de hoogte van de vergoeding blijkt zeker wel mogelijk, maar je zult wel met een reëel bod moeten komen. Als de fotograaf zelf al komt met zijn tarief en dat maal drie doet, dan is gewoon eenmaal het tarief met eventueel een kleine opslag “voor de moeite” een prima tegenbod. Je kunt zelfs overwegen dat bedrag gewoon meteen te betalen en daarmee de discussie te sluiten.

Arnoud