Categorie: Intellectuele rechten

In een al wat ouder artikel in het Friesch Dagblad wordt gemeld dat het auteursrecht op een park (ja, een park) in de weg staat bij een geplande renovatie. Het Reidingpark is ontworpen door ir. Hein Otto (1916-1994) in 1959 met onder andere een tien meter hoge berg, waar de gemeente nu vanaf wil. Echter:

Otto kreeg nadat de gemeente in 1959 het Reidingpark verwierf, de opdracht als particulier bureau een ontwerp tot verbetering te maken. ,,Op dat ontwerp rust derhalve zijn auteursrecht”, aldus Osinga. Duidelijk is ook de hand van Otto in het Reidingpark te herkennen, met verwijzingen naar tuinarchitecten Heimans, Thijsse en Roodbaard, stelt de Drachtster. ,,Het ziet er dus nu naar uit dat de gemeente Smallingerland inbreuk wil maken op het ‘droit au respect’ (artikel 25 van de auteurswet van 912) van wijlen ir. Hein Otto, en thans van zijn erven.”

Osinga citeert uit artikel 25: ,,De maker van een werk heeft, zelfs nadat hij zijn auteursrecht heeft overgedragen, de volgende rechten: het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van het werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.”

En inderdaad, dat morele recht bestaat. Net als de andere auteursrechten tot zeventig jaar na het overlijden van de maker.

Het blijft natuurlijk altijd een lastige discussie wat een ‘verminking’ van een werk is. Niet elke verandering is een verminking.

Arnoud

Via Slashdot vond ik deze op-ed van Mark Halprin in de New York Times. Halprin maakt zich kwaad over wat hij ziet als het afpakken van zijn auteursrechten doordat deze zeventig jaar na zijn dood verlopen. Dit in tegenstelling tot de rechten op zijn fysieke bezit, dat tot in lengte van dagen bij zijn (achterachter)(klein)kinderen blijft liggen.

Auteursrecht is inderdaad in zoverre anders dan eigendom dat het na een zekere tijd vervalt. De Berner Conventie bepaalt dat de termijn voor auteursrechtelijke bescherming tenminste gelijk moet zijn aan de levensduur van de auteur plus vijftig jaar na zijn overlijden. Zowel in Europa als de Verenigde Staten is dit ondertussen opgerekt naar zeventig jaar in plaats van vijftig.

Het achterliggende idee is dat een auteursrecht verstrekt wordt om auteurs te stimuleren werken te maken. Met hun auteursrecht kunnen ze dat werk dan exploiteren zonder last te hebben van anderen die hun werk kopiëren en verspreiden zonder daarvoor te hoeven betalen. Maar die stimulans moet wel een keertje afgelopen zijn. Daarna komt het werk ten goede aan de maatschappij, het belandt dan in het publiek domein.

In de Verenigde Staten is men daar heel expliciet in. Het staat zelfs in de Grondwet dat een auteurswet alleen mag dienen:

to promote the Progress of Science and useful Arts, by securing for limited Times to Authors and Inventors the exclusive Right to their respective Writings and Discoveries.

Nu wordt auteursrecht wel eens één van de vormen van intellectuele eigendom genoemd. Daar is op zich niets mis mee, zolang je je maar realiseert dat “intellectueel eigendom” toch echt wat anders is dan “eigendom” zoals het recht dat kent. Mijn site heet niet voor niets “ius mentis”, geestesrechten, in plaats van “proprius mentis”, geestelijk eigendom. Een huis of een boek heb je in eigendom. Een auteursrecht is weliswaar intellectueel eigendom, maar de analogie met het huis of boek gaat maar heel beperkt op. Er zijn aparte wetten die vrijwel volledig regelen hoe intellectueel eigendom werkt. De regels voor verkrijgen en overdragen zijn anders, net zoals de regels over schendingen.

Lawrence Lessig, de man die ooit het proces voerde (en verloor) over de zeventigjarige termijn in de VS, heeft een wiki opgezet om een antwoord op Halprin’s tekst te schrijven. Ook hier komt het verschil tussen fysieke en intellectuele zaken duidelijk naar voren:

Besides monetary differences, physical property and intellectual creations have deep differences in their respective uses by society. While one’s ownership of some object may prevent someone else from owning the very same object, it often does not prevent that person from owning a physically or functionally identical one. (While two people can’t have the very same waterfront view, two people can own virtually identical cars.) And because one can own a functionally identical object, another’s physical ownership does not generally impede ones own personal behavior or use.

A copyright, however, impedes others’ behavior, and not just behavior but their speech, because to communicate something someone has already said, you must reproduce it (orally, visually on paper, etc.). To put it simply, a world in which physical property mirrored copyrighted intellectual property would be a world where no one could own anything without paying royalties for it to someone else. If one happens to find Mr. Helprin’s article a most effective argument, and wants to convince others of the same point by using those very effective words, copyright can prevent such speech from taking place. And because new creative works are often derivative in some ways from older works (i.e. mixes of excerpts of older works, original transformations of various kinds), copyrights stifle the ability to create. How many high school plays would be impossible if Shakespeare’s descendants charged a fee for every production?

Arnoud