Internetrecht door Arnoud Engelfriet

AdBlock Plus is legaal verklaard in Duitsland, las ik bij Business Insider. Zij wonnen een rechtszaak aangespannen door website-uitgevers die stelden dat ABP misbruik maakte van haar machtspositie en bovendien auteursrechten schond door ongeautoriseerd webpagina’s aan te passen. Dit is de tweede overwinning in korte tijd voor de advertentiefilterdienst.

Het blokkeren van advertenties bij websites is een populair fenomeen. Er zijn legitieme redenen – advertenties kunnen besmet zijn met virussen of gewoon heel erg irritant zijn – maar als je advertenties blokkeert, kan de website-exploitant geen cent meer aan je verdienen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling als je een commerciële website runt.

AdBlock Plus is de bekendste advertentieblokkeerder, met bovendien een opmerkelijke feature: tegen betaling kun je als adverteerder uitgezonderd worden van de zwarte lijst die men hanteert, zodat je standaard nog wél getoond wordt bij advertentieblokkerende bezoekers. (Je kunt ook deze gewittelijste adverteerders blokkeren maar dat moet je dan handmatig zelf doen.) En dat voelt dan een beetje, eh, dubieus: betalen of buiten beeld blijven.

ProSiebenSat.1 en RTL interactive hadden in hun rechtszaak de pijlen gericht op deze specifieke optie. AdBlock Plus is de grootste blokker wereldwijd, dus hier wordt misbruik gemaakt van een economische machtspositie om hardwerkende adverteerders geld uit de zakken te kloppen om niet geblokkeerd te worden. Bovendien pas je zo andermans webpagina aan, en dat is een vorm van auteursrechtschending.

Nee, zegt de Duitse rechter nu. ABP is weliswaar een grote naam, maar er is niet bewezen dat ze zó dominant is in de markt (welke markt, eigenlijk) dat je juridisch van een machtspositie kunt spreken. Dan moeten mensen eigenlijk niet meer om je heen kunnen. Dat is bij Chrome of Firefox wel te verdedigen: wie daar geen rekening mee houdt, is best wel zakelijk onverstandig. Maar deze advertentieblokker is echt niet zó machtig.

Ook auteursrechtinbreuk is dit niet te noemen: ABP past niet zelf de webpagina’s aan, dat doen de gebruikers. En je mag voor je eigen gebruik een (al dan niet gewijzigde) kopie maken van iemands werk.

Een logische uitspraak. Het voelde ook wat prematuur om nu al actie te ondernemen tegen ABP, want voor mijn gevoel is het echt een relatief onbekende techniek bij de gemiddelde internetter. En pas als zeg maar iedereen het kent, zou ik het een machtspositie willen toeschrijven. Tegelijkertijd: als iedereen het kent, dan is het ook normáál en dan er nog wat tegen doen is buitengewoon complex en tijdrovend (kuch TPB kuch). Dus wanneer moet je dan wél in willen grijpen als benadeeld bedrijf?

Arnoud

Bij Computerworld las ik een opiniestuk over advertentieblokkers als het volgende juridische slagveld in het internetrecht. Want nu inkomsten steeds meer onder druk staan, zullen sites naar meer en meer middelen grijpen om gemiste inkomsten tegen te gaan.

Er is geen wetsartikel dat specifiek het blokkeren van advertenties verbiedt. Als consument ben je niet verplicht om te luisteren of te kijken naar wat dan ook. Tijdens de reclame op TV naar de WC gaan is dus legaal (gelukkig).

Daar staat tegenover dat een site bést kan eisen dat je moet kijken of weggaan. Want in tegenstelling tot televisie sluit je met een site een contract. En de tegenprestatie uit dat contract is het mogen tonen van de advertenties.

Het argument van auteursrechtinbreuk uit dat opiniestuk zie ik niet. Het maken van wijzigingen in een werk valt onder de uitzondering voor privégebruik, net zo goed als ik gele strepen mag zetten in een studieboek.

Intrigerend zou nog zijn om de makers van adblocksoftware aan te pakken. Want hoewel consumenten niet verplicht zijn om advertenties te bekijken, zou je kunnen stellen dat het structureel en systematisch blokkeren van advertenties toch op een of andere manier onrechtmatig moet zijn. Het “jamaar dat kán toch niet waar zijn”-argument dus.

Iets specifieker is misschien het aanzetten tot contractbreuk een optie. Het is onder omstandigheden onrechtmatig om contractbreuk bij een ander uit te lokken, zelfs als jij daar geen partij bij bent.

Op zich mag het: als een exclusieve dealer aan mij als louche handelaar een partij verkoopt in strijd met zijn contract, dan is die koop legaal. De fabrikant kan alleen de dealer aanspreken op contractbreuk, maar ik val daarbuiten. Maar doe je het regelmatig én weet je daadwerkelijk van de contractbreuk, dan kom je in een grijs gebied.

Bij een Adblokker zou je als ontwikkelaar moeten weten dat deze maar één doel heeft en dat is advertenties blokkeren. Dat is dus een vorm van uitlokken van contractbreuk, aangenomen dat “je moet advertenties kijken” een standaardzin wordt in websitecontracten. En gezien dat doel is het best denkbaar dat een rechter bepaalt dat adbloksoftware weggeven onrechtmatig is.

Natuurlijk hebben adblokkers ook legitieme doelen, met name het voorkomen dat je malware langskrijgt via besmette advertentienetwerken. Maar ik denk dat je dan op z’n minst de blokker moet hernoemen naar “malwareblockplus” en iets moet inbouwen waardoor het op z’n minst lijkt alsof je probeert legitieme advertenties te laten staan.

(En sorry, ik ben wat kortaf maar ik heb de grieb).

Arnoud

Toch weer even terugkomen op een oude vraag, want hij komt vaak binnen de laatste tijd:

Mogen websites verbieden in de voorwaarden, dat jij advertenties blokkeert? En als ze zien dat je dat verbod overtreedt, mogen ze je dan van de site verbannen?

Ik ben er nog steeds niet uit waar een site de eis op kan baseren dat je geen advertentieblokker mag gebruiken. Je manipuleert de presentatie van een webpagina alleen voor je eigen gebruik. Daar kan auteursrechtelijk weinig mis mee zijn, en een ander absoluut recht ken ik niet.

Het is niet verboden om te weigeren naar advertenties te kijken. Net zo goed als ik mag wegzappen als ik commercials op televisie zie, mag ik advertenties wegfilteren op websites.

Dat neemt niet weg dat een sitebeheerder regels kan stellen aan wat er wel en niet op zijn site mag. Een absoluut recht is daarvoor niet nodig. Als ik niet wil dat in reacties het woord “bloemkool” wordt gebruikt, dan mag ik dat verbieden en dan hebben jullie je daaraan te houden. Het zou een raar verbod zijn, en waarschijnlijk verlies ik dan een hoop reageerders, maar als ik rare dingen wil op mijn blog dan is er niemand die me tegenhoudt.

Update (26 mei) in de comments wijst Arno Lodder terecht op het XS4All/Ab.Fab arrest dat dit standpunt onderstreept.

Regels moeten -zeker naar consumenten toe- niet onredelijk bezwarend zijn, want zulke regels zijn algemene voorwaarden in de zin van de wet. Er staat niets in de wet over deze specifieke regel. Wil je deze regel dus aanvechten, dan moet je zelf verzinnen waarom het onredelijk is dat een site die op advertenties drijft, je verbiedt advertenties te blokkeren. Ik kan daar niet echt een argument voor bedenken. Het blokkeren tast hun inkomstenbron aan. Waarom zouden ze dat aantasten niet langs technische weg mogen verhinderen?

Ik denk dus dat het wel toegestaan is als een site detecteert of je adblocking-software gebruikt, en zo ja je de toegang ontzegt tot de site. Het staat bezoekers vervolgens vrij om dan die site niet te gebruiken. Dat is dus de afweging die de site moet maken.

Arnoud

Een lezer tipte me over een zeer opvallende algemene voorwaarde van spelsite Jijbent: Het is niet toegestaan banners, statistieken scripts of andere scripts te blokkeren. Lang geleden schreef ik al eens, waar zou je deze eis als site-eigenaar op kunnen baseren? Ik zou het echt niet weten. Inbreuk op auteursrecht of zo is het niet,… Lees verder

Ik bekijk geen advertenties, mag dat? Veel Firefox gebruikers installeren de AdBlock Plus plugin, die automatisch advertenties en popups wegfiltert uit webpagina’s. Dat bladert een stuk rustiger, maar sitebeheerders zien hun advertentie-inkomsten natuurlijk wel omlaag gaan. Eén sitebeheerder is daar zo boos over geworden dat hij de site Why FireFox is Blocked is begonnen. Daarop… Lees verder