Tag: Mensenrechten

About Mensenrechten

Subscribe Feeds

Europees Hof stelt website verantwoordelijk voor reacties

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 26 reacties

reageer-knop.pngHet Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft geoordeeld dat een website verantwoordelijk gehouden kan worden voor de reacties die op de website geplaatst worden, meldde Nu.nl vrijdag. In de Delfi-zaak ( 64569/09) bepaalde deze hoogste rechtbank voor de Europese mensenrechten (niet te verwarren met het Europese Hof van Justitie) dat wie zijn site open zet voor anonieme reaguurders, extra zijn best moet doen om te voorkomen dat er rare dingen tussendoor glippen. Wie dat niet genoeg doet, is aansprakelijk.

De zaak draaide om Delfi, een grote nieuwssite uit Estland met meer dan 330 nieuwsberichten per dag. Iedereen mag reageren, zonder voorafgaande moderatie en zonder identiteitscontrole van de reagerenden. En zoals iedereen met een blog of forum weet, dan ga je anoniempjes krijgen met rare opmerkingen. Natuurlijk had men huisregels: geen bedreigingen of beledigingen, op straffe van weghalen of verbanning van de auteur. Men werkte met een klachtsysteem (“notice/takedown”) waar normaal snel op werd gereageerd.

In een artikel over een bedrijf dat een ijsweg zou gaan aanleggen, kwamen twintig nogal onfrisse comments voorbij, ik citeer er even twee:

fucking bastard, that [L.]… could have gone home with my baby soon… anyways his company cannot guarantee a normal ferry service and the prices are such that… real creep… a question arises whose pockets and mouths he has filled up with money so that he’s acting like a pig from year to year<br/> …<br/> can’t make bread from shit; and paper and internet stand everything; and just for own fun (really the state and [L.] do not care about the people’s opinion)… just for fun, with no greed for money – I pee into the [L.’s] ear and then I also shit onto his head. :)”

Na klacht werden deze meteen verwijderd, maar het bedrijf eiste een schadevergoeding en kreeg die ook – 320 euro. De nieuwssite stapte naar het Mensenrechtenhof omdat ze zich gedwongen voelde haar systeem aan te passen (premoderatie) en dat zou een inbreuk op haar vrijheid van meningsuiting/doorgifte van informatie zijn. Wat het theoretisch gezien ook is.

Het Hof begint met vast te stellen dat deze inbreuk (inperking eigenlijk, neutraal gezegd) op zich op een wettelijke basis rust – smaad en belediging – en op legitieme wijze, voor een legitiem doel werd toegepast. Dat zijn basisvoorwaarden om die vrijheid te mogen beperken.

Vervolgens komt de echte hamvraag: móest dat nou echt zo? In mooi juridisch, is deze inperking noodzakelijk in een democratische samenleving en had vanuit oogpunt van subsidiariteit er geen minder hard middel ingezet kunnen worden?

Ja dat moest nou echt zo, zegt het Hof. De reaguurders waren anoniem, dus er viel niemand anders aan te klagen. En gezien de aard van het artikel (een actueel politiek onderwerp) was er wel een en ander te verwachten aan verbale oprispingen. Daar moet je dan bovenop zitten als nieuwsbedrijf. Achterover zitten en wijzen naar je “ik heb een klacht”-knop is dan onder de maat.

Nu hebben we in Europa een regeling die zegt dat tussenpersonen (zoals hosters en forumbeheerders) niet aansprakelijk zijn mits ze maar adequaat reageren op klachten (‘notice/takedown’). Het Mensenrechtenhof gaat daar niet expliciet op in. Tussen de regels door dénk ik dat ze het hierin menen te vangen:

The Court further notes that the applicant company – and not a person whose reputation could be at stake – was in a position to know about an article to be published, to predict the nature of the possible comments prompted by it and, above all, to take technical or manual measures to prevent defamatory statements from being made public. … Thus, the Court considers that the applicant company exercised a substantial degree of control over the comments published on its portal even if it did not make as much use as it could have done of the full extent of the control at its disposal.

Die term “degree of control” echo’t wat er in de Europese regels staat – je bent alleen beschermd als je niet controleert, selecteert of filtert. En een forum doet dat juist wél. Dus kennelijk vindt het Hof dat een forum zich niet kan beroepen op die beschermingsregels.

Ik pleit al een tijd voor een apart regime voor forumbeheerders in de wet. Je kunt niet van beheerders verlangen dat ze puur passieve platforms worden waar mensen zonder controle mogen reaguren, één 4chan is meer dan genoeg. Maar wie proactief gaat modereren, wordt nu juist aansprakelijk voor wat hij laat staan. Ik zeg dan ook, partijen die kunnen laten zien voldoende actief te modereren, moeten in principe niet aansprakelijk zijn voor wat zij alsnog doorlaten. Dit vertaalt zich juridisch gezien naar een inspanningsplicht: wie kan modereren, moet dat ook gaan doen en is gevrijwaard van claims als het adequaat gebeurde.

Delfi had dan nog steeds verloren trouwens. Het Hof zegt -terecht- dat als je een controversieel onderwerp online zet, je moet verwachten dat daar stevige reacties op komen. Daar moeten je moderatoren dus bovenop zitten en extra goed opletten. En dat had men niet gedaan. Dus ja, ik ben het wel eens met het resultaat. Maar dan wel graag nu die nieuwe wet die zegt dat wie wél adequaat modereert, niet aangesproken mag worden.

Arnoud

“Torrents zijn een mensenrecht”

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid, 76 reacties

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft een uitspraak gedaan die stelt dat het auteursrecht indruist tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, riep GeenStijl vrijdag. Ze verwijzen naar een blog van Rick Falkvinge, piratenpartijoprichter, die spreekt van een “direct conflict” tussen het auteursrechtmonopolie en de mensenrechten waardoor niemand zou mogen worden veroordeeld bij de rechter voor enkel het schenden van auteursrechten. Ook de juridische bloggers van ECHR blog vinden het een opsteker.

Het hoogste mensenrechtenhof deed uitspraak in de zaak Donald vs. Frankrijk (36769/08). Een aantal modefotografen had foto’s gepubliceerd van een modeshow, en het modehuis maakte bezwaar omdat ze auteursrecht op de kleding claimde (dat kan, op zich). Het beroep op citaatrecht en het mogen reproduceren van werken als deel van het nieuws werd tot aan het hoogste Franse Hof afgewezen. Daarop stapte men naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens: hier werd toch de vrijheid van informatie garen geschonden?

Die informatievrijheid is een grondrecht, een mensenrecht, en iedere inperking daarvan moet aan drie eisen voldoen: 1) een wettelijke basis hebben, 2) een legitiem doel dienen en 3) noodzakelijk zijn voor dat doel, oftewel proportioneel handelen opleveren. Die wettelijke basis is er bij een auteursrechtclaim, en dat het een legitiem doel dient dat staat ook wel vast. Auteursrechten zijn namelijk óók (soort van) een mensenrecht, beter gezegd een stukje ‘eigendom’ in de zin van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (Anheuser Busch-arrest). Hoewel volgens datzelfde verdrag ook pensioenaanspraken ‘eigendom’ zijn, dus of je daar nu écht uit moet afleiden dat auteursrecht==eigendom, weet ik niet. Maar goed, het Europese Hof doet het dus we zullen wel mee moeten.

Komen we bij de noodzaak oftewel proportionaliteit. Een maatregel kan in de wet staan en legitiem zijn maar tóch te ver gaan. Heel internet afschaffen bijvoorbeeld vanwege één inbreukmakende foto gaat te ver, maar één site-eigenaar opdragen die foto te verwijderen moet geen probleem zijn. In essentie komt dit criterium neer op een belangenafweging: hoe belangrijk is het voor de verspreider van de foto’s om dat te moeten doen en hoe belangrijk is het voor de rechthebbende om daartegen op te kunnen treden. (Vergelijk de discussie vorige maand over schotelantennes versus eigendom.)

De foto’s in dit geval hadden eigenlijk alleen een commercieel doel, en dergelijke uitingen worden al snel als minder belangrijk gezien dan inhoudelijk relevante meningen. Daarbij komt dat wanneer het gaat om een botsing tussen grondrechten (‘eigendom’ en uitingsvrijheid) de rechter een brede mate van eigen inzicht (“margin of appreciation”) mag gebruiken. Hij mag niet zomaar besluiten “auteursrecht wint het altijd” (of juist “torrenten moet altijd kunnen”) maar zodra hij iets van een inhoudelijke afweging neerlegt, is het al snel goed van het Hof.

De cirkelredenering waar Falkvinge bang voor is (“wetten handhaven is noodzakelijk dús elke auteursrechthandhaving is legaal”) gaat er niet komen maar het is wél goed denkbaar dat de afweging in de toekomst tóch in het voordeel van auteursrechthandhavers gaat uitpakken. En dat komt omdat zij wél een stevig inhoudelijk argument hebben, namelijk gemiste inkomsten. “Gewoon willen downloaden”, “het zijn dinosaurus-businessmodellen” of zelfs “ze zijn te duur” is niet genoeg als tegenargument. Heel misschien is het herpubliceren van weeswerken of het torrenten van hele oude films nu te rechtvaardigen: als we dat niet doen dan verliest de wereld toegang tot deze werken. Dát klinkt wel als een stevig belang.

Overigens is dit niet de allereerste keer dat auteursrechtinbreuk wordt gerechtvaardigd met een beroep op de uitingsvrijheid. De hele rechtspraak rond linksites, torrentsites en dergelijke is ervan doordrongen, met name omdat er eigenlijk geen ander argument is. Het is wel nieuw dat deze hoogste rechter nu zo expliciet zegt dat die belangenafweging zo moet worden gedaan, maar op zich zie je ook die afweging steeds terugkomen in onze rechtspraak. Neem het XS4All/Ziggo-vonnis:

Voor zover die abonnees van plan waren om via The Pirate Bay illegaal materiaal te gaan uitwisselen en daarbij inbreuk te maken, is dat geen rechtens te respecteren belang. … Dat beperkte belang [op toegang tot legaal aanbod op TPB] weegt niet op tegen de bescherming van de partijen die bij Brein zijn aangesloten tegen de in aantal omvangrijke inbreuken op hun rechten via The Pirate Bay die door toewijzing van de blokkade kunnen worden voorkomen.

Of je het nu eens bent met de redenering an sich, dit is het soort redenering dat nodig is om te bepalen of de blokkade “noodzakelijk” is. En met de platitude dat uitingsvrijheid een grondrecht is, kom je er niet. Auteursrecht is dat óók,en waarom moet dat wijken voor de uitingsvrijheid?

De enige case waar dit daadwerkelijk in het voordeel van de uitingsvrijheid uitpakte, was de Scientology-zaak. Daar moest het auteursrecht wijken, omdat het belang om kritiek op de Scientologybeweging uit te kunnen oefenen (en onderbouwen met citaten uit Scientology-copyrighted stukken) een zwaarwegende maatschappelijke kwestie was. Maar daaruit concluderen dat dus torrentsites ook mogen, gaat te ver.

Een argument waar ik dan wél wat in zie, is als volgt: de maatregel moet noodzakelijk oftewel proportioneel zijn, en dat betekent dat als er twee maatregelen zijn die hetzelfde doel bereiken, degene gekozen moet worden die de minste schade aan de uitingsvrijheid oplevert. Een uiting onder voorwaarden toestaan doet minder schade dan die uiting verbieden, dus dat geniet de voorkeur. Oftewel: sta torrenten toe maar verplicht torrenters tot betaling van een redelijke vergoeding.

Arnoud

Meningsuiting op internet ook grondwettelijk beschermd

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Uitingsvrijheid, 20 reacties

Grondrechten gelden ook gewoon op internet. Dat lijkt logisch, maar het is toch goed om te zien dat dat principe ook in de rechtspraak gevolgd wordt. In een recent vonnis van de Europese strafkamer van de rechtbank Amsterdam wordt een uitlating op internet als “minder openbaar” aangemerkt dan bijvoorbeeld radio of televisie. Daarom zal er bij uitlatingen op internet minder snel sprake zijn van strafbare belediging of discriminatie.

Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is het belangrijkste verdrag voor grondrechten in Europa. Het recht op vrije meningsuiting wordt in dit verdrag gegarandeerd. Een inbreuk daarop mag alleen als dat bij wet geregeld is, de inbreuk noodzakelijk is om de goede naam of rechten van anderen te beschermen, en de maatregel ook nog eens de best passende (minst erge) remedie is om die anderen te beschermen.

Belediging, smaad, laster, haatzaaien en dergelijke zijn in het Wetboek van Strafrecht verboden. Een strafrechtelijke vervolging mag dus in principe, maar de staat moet hier wel heel terughoudend mee zijn. Het is tenslotte een zeer zwaar middel. In veel gevallen kun je het beter overlaten aan de beledigde of besmade persoon zelf om bij de rechter actie te ondernemen (of niet natuurlijk). En de vervolging moet ook nog eens noodzakelijk zijn om die anderen te beschermen. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens legt dit strikt uit: er moet een “dringende maatschappelijke noodzaak” zijn, een dringend algemeen belang, om op te treden tegen een meningsuiting. Dat zal er niet snel zijn – zeker als het gaat om politieke discussie mag je erg veel zeggen.

In deze zaak vond de rechtbank dat de uitlatingen wel degelijk beledigend bedoeld waren. Het waren vooral grove woorden zonder dat daar nu enige bijdrage aan een debat uit op te maken was. Maar: deze werden geuit op een forum, en voor strafbare belediging moet je in het openbaar gesproken of gepubliceerd hebben. En dat was hier niet het geval. De rechtbank vroeg zich af

of de groepen in kwestie redelijkerwijs tegen de beledigende uitlatingen konden aanlopen, en dus ongevraagd met de uitlatingen geconfronteerd konden worden, zonder zich daartegen te kunnen beschermen. Als verdachte de uitlatingen in zodanige openbaarheid had gedaan dat mensen er onverhoeds tegenaan zouden lopen, zou het opzet op de openbaarheid zonder meer zijn komen vast te staan. Aannemelijk is echter dat verdachte juist door de keuze voor het forum [naam forum] in de veronderstelling verkeerde – en ook de bedoeling had – dat zijn uitlatingen slechts door een klein groepje gelijkgestemden zouden worden gelezen. Zijn opzet was derhalve gericht op een beperkte mate van openbaarheid.

Je moest met andere woorden echt actief op zoek naar deze uitlating. Het was zelfs nodig om je te registreren op het forum voordat je het kon lezen. Je kon er niet onverhoeds tegenaan lopen, aldus de rechtbank. Daarmee vindt de rechtbank deze uitlating wezenlijk anders dan een mededeling op radio of televisie, waar je zomaar onverhoeds tijdens het zappen tegenaan kunt lopen.

Deze Europese strafkamer heeft nog meer uitspraken waarin aan het EVRM werd getoetst, gedaan. En dat is ook precies het doel van deze afdeling van de rechtbank: in het verleden werd niet altijd even expliciet nagegaan of een inbreuk op een grondrecht eigenlijk wel mocht gezien het EVRM. Vandaar dit samenwerkingsverband tussen de afdelingen strafrecht van de rechtbanken van Amsterdam, Alkmaar en Haarlem.

(Bedankt, Piter!)

Arnoud