Internetrecht door Arnoud Engelfriet

PeggyMarco / Pixabay

Een werknemer van een handelsbedrijf die overstapte naar een concurrent moet een half miljoen euro aan boetes betalen. Dat meldde RTL Nieuws dinsdag. Volgens de rechter schond hij zijn concurrentie-, relatie- en geheimhoudingsbeding. Dat was even schrikken voor vele lezers die in de ICT werken, want daar zijn zulke bedingen schering en inslag. Kan dat dan zomaar? Nou ja, dit is het recht: er kan veel, maar zelden zomaar. En dit is wel een uitzondering.

De man werkte sinds 2017 bij het Leidse handelsbedrijf West Coast Supply, dat twee jaar eerder was ontstaan na splitsing van het Amsterdamse handelsbedrijf Van Caem Klerks Group (VCKG). Hij stapte in 2020 over naar de andere helft van de splitsing, Van Caem, en benaderde vanuit daar oude zakenrelaties. Dat kwam bij de oude werkgever terecht, die daarop erg boos werd en met de boeteclausule ging zwaaien.

Het vonnis laat zien dat dit niet eeen heel normale zaak was. Zo lees ik dat de man de bedrijfscontacten meegenomen had op een usb-stick, wat toch iets anders is dan toevallig een oud contact tegenkomen op Linkedin of een klant die je mailt omdat hij je bij de nieuwe werkgever op de site zag staan. Ook zie ik dat na een bewijsbeslag de man vroeg een urgent privételefoontje te mogen plegen, waarna hij de bedrijfsjurist van zijn nieuwe werkgever belde, die een Sanderinkje deed: de laptop en telefoon van het werk bleken volledig gewist. Na de proeftijd werd er nog wat gegoocheld met een holding en een verkapt zelfstandige-constructie, als ik het goed lees.

Dat zijn allemaal dingen waardoor rechters niet heel goed gestemd je rechtszaak ingaan, zeg maar. De ex-werkgever zette dan ook grof geschut in: niet alleen het concurrentiebeding overtreden, maar ook de relatie-, geheimhoudings- en antironselbedingen en de boetes daarbij maximaal doorberekend. De verweren waren zeg maar niet heel sterk, ik lees in het vonnis alleen gepiep over formaliteiten zoals dat het beding in het Engels was geschreven en dat de bedingen zo onduidelijk zijn dat ze tegen de openbare orde zouden zijn (art. 3:40 BW). Ook kwam ineens het verwijt naar boven dat hij weggepest was, iets dat in tegenspraak bleek met wat bij het exitgesprek was besproken.

Toch gaat de rechter een stukje mee: het concurrentiebeding was wel erg lang, en wordt dus beperkt naar 12 maanden. (Normaal is het raar dat een onredelijk beding van een arbeidscontract zo wordt beperkt in plaats van geschrapt, want als werkgever heb je dan geen prikkel om iets netjes te regelen. Maar hier was het beding uitgebreid onderhandeld en besproken.) Voor de rest is er weinig genade: het optellen van de overtredingen levert volgens de letter van het contract een totale boete op van een miljoen euro.

Dat is alleen niet billijk voor de rechter, dus moet de man een half miljoen betalen. Dit is waar techneuten en juristen uit elkaar gaan: dat je met een keurige formule tot bedrag M komt en vervolgens vanwege je onderbuik dat door twee doet. Maar dat is wel hoe het recht werkt. De rechter laat meewegen dat de impact van een en ander (de indirecte schade, zeg maar) niet heel sterk is onderbouwd, hoewel wel duidelijk is dat er enige schade is berokkend met dit overtreden van het contract. Wat ook van belang is, is dat de nieuwe werkgever al had toegezegd de boete op zich te nemen, in het jargon hem had gevrijwaard.

Voor al die ICT’ers die ook dergelijke bedingen hebben: ja, het is dus handhaafbaar maar realiseer je ook dat het pas zo hoog oploopt als je zelf ook bewust dingen doet die écht niet de bedoeling zijn. Dat ene als bewijs naar je privé geforwarde mailtje omdat je bang was voor een arbeidsgeschil of die oude usbstick van het werk die nog in een la op zolder ligt, dat is echt niet hetzelfde als wat deze meneer had uitgehaald. Maak je je zorgen of je aan zo’n beding gehouden kan worden, overleg dan (bij voorkeur na voorspraak met je rechtsbijstand of advocaat) met je werkgever of er een uitzondering op papier gezet kan worden. En je nieuwe werkgever kan ook zeker vaak bereid zijn het beding af te kopen.

Maar vooral: speel het volgens de juridische regels, en ga dus géén rare trucs uithalen zoals het op afstand wissen van de gegevensdrager waar de meegenomen informatie op staat. Neem sowieso geen informatie mee, want hoewel concurrentiebedingen (niet werken bij de concurrent) vaak onderuit gaan, blijven relatiebedingen (geen contact met deze klanten/leveranciers) en met name geheimhouding (niet meenemen wat je van werkgever kreeg) eigenlijk altijd overeind.

Arnoud

Via Twitter kreeg ik de vraag hoe rechtsgeldig Linkedin-opschoonbedingen zijn. De vraagsteller had een specifieke clausule daarover in de arbeidsovereenkomst van een kennis gezien, en twijfelde of dat wel mocht. De clausule stond naast een ‘gewoon’ relatiebeding, dus dat inspireerde mij om te zeggen “een privé usb-stick met zakelijke gegevens moet je ook wissen”, wat niet overtuigend was. Nog een poging.

De status van Linkedin in het arbeidsrecht is bepaald onduidelijk. Mensen zien hun account daar als een stukje privébezit, iets waar je je eigen zakelijke contacten bijhoudt, je netwerk onderhoudt en je professionele kennis vergroot. Je zet erop waar je werkt, en je krijgt via het werk bijvoorbeeld zakelijke complimenten of recensies, maar in die visie blijft het een privé activiteit.

Juridisch gezien is een account bij Linkedin niets; het is gewoon een dienst die het bedrijf verleent aan mensen die daarom vragen. En je kunt je serieus afvragen hoe privé die dienst wordt geleverd als je hem primair voor werkgerelateerde zaken gebruikt. Die relaties die je als werknemer bij X toevoegt, die kennen jou via het werk bij X en die vinden iets van jouw werk vanuit X. Ik zou ze daarom al snel zakelijk vinden.

Als je een relatiebeding afspreekt, dan kom je overeen dat je zakelijke relaties die je via de werkgever hebt opgedaan, niet zult benaderen gedurende een zekere periode (meestal tot een jaar) na einde dienstverband.

Het maakt daarbij niet uit hoe je die contacten bent tegengekomen. Een ontmoeting op een beurs voldoet net zo goed als een formele introductie door je manager. En ik denk dus dat een ontmoeting via Linkedin (of de bestendiging daarvan via een connectieverzoek) daarmee al snel die relatie onder het beding laat vallen.

De vraag is dan, wat moet je met die relatie als je weggaat. Ze benaderen voor je nieuwe werk moet je zeker niet doen, ook al houd je het heel bijdehand bij “Ik ben verheugd jullie te kunnen melden dat ik per 1-1-2019 in dienst treedt bij” en laat je in het midden of je wil dat ze je daarna benaderen. Dat is een overtreding.

Maar het kan verder gaan, ook het toevoegen van een verboden relatie aan je Linkedin netwerk kan een overtreding van het relatiebeding zijn. Het hangt allemaal af van wat er precies staat, maar grosso modo zeg ik dat je op Linkedin niet meer of minder mag dan je met gegevens in het CRM systeem van je baas zou mogen.

Natuurlijk zijn er randgevallen, zoals iemand die al drie werkgevers lang in je netwerk zat en toevallig werkt bij een klant van je huidige werkgever. Dan is het beding wel van toepassing naar de letter van de tekst, maar het gaat me wel erg ver om dan ineens verwijdering van die relatie te eisen.

Ik weet alleen niet hoe je dit goed kunt oplossen, tenzij je bij indiensttreding even je huidige netwerk uitprint en ter discussie voorlegt. Of de relaties die je legt bij uittreding opnieuw bekijkt, welke is vooral ‘van jou’ en welke is écht een werkrelatie?

Arnoud

Wie een relatiebeding heeft, mag relaties na beëindiging van de arbeidsovereenkomst niet zomaar meer benaderen. Ook niet via Linkedin. Duh, zou je zeggen. Maar toch: dit is internet, sterker nog de sosjale media dus is dit vonnis (via) een heel bijzondere uitspraak. Sorry, klink ik cynisch?

In deze zaak had een man ontslag genomen om vervolgens bij (zo te lezen) een concurrent aan de slag te gaan. Hij stuurde daarop een blij bericht naar zijn Linkedinconnecties, waaronder ook de nodige cliënten van zijn oude werkgever zaten. Het ging hier om de ‘inmail’, de berichtendienst, en niet de algemene statusupdate.

Vervolgens meldde zich de oud-werkgever met een claim van honderdduizend euro. In het contract stond immers

De werknemer zal gedurende een periode van 1 jaar na het eindigen van de arbeidsovereenkomst zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de werkgever geen cliënten van werkgever of de met werkgevers gelieerde onderneming(en), benaderen of bedienen dan wel doen bedienen, op een wijze gelijk of gelijksoortig aan de wijze van bedienen van de werkgever of de met werkgever gelieerde onderneming(en).

En welk bericht had meneer nu uitgestuurd naar vier relaties, met boete van €25.000 per bericht per relatie:

Ik ben verheugd jullie te kunnen melden dat ik per 1-6-2011 in dienst treedt bij [naam] te [plaatsnaam]. Eindelijk een werkgever die weet hoe het werkt in assurantieland. Alleen maar bedrijfsmatig klanten, goede binnendienst en vooral weer plezier in je werk en minstens zo belangrijk, een financieel solide bedrijf. Ik hou jullie op de hoogte van mijn nieuwe mobiele nummer en e-mailadres. Tijdelijk te bereiken op (…)

Is dit nu een persoonlijke mededeling via een toevallig zakelijk netwerk, of een op acquisitie/bedienen gericht bericht? De rechter ziet het als het laatste: dit bericht is “niet in het belang” van meneer zelf, maar eerder gericht op die relaties warm houden voor latere opdrachten vanuit de nieuwe werkgever. En tsja, als het verboden is mensen op dergelijke wijze te “benaderen of bedienen” (ongeacht medium) dan ga je ook nat bij een Linkedin-benadering.

Eén van de overtredingen komt echter te vervallen omdat de ontvanger geen “cliënt” was maar slechts een prospect. En het beding gaat nu eenmaal over klanten. Maar voor het overige heeft de rechter weinig sympathie voor de exwerknemer: drie overtredingen à € 25.000 zoals afgesproken als boete, dus € 75.000 te betalen. Auw.

Moeten we nu allemaal onze Linkedins gaan opheffen? Dat lijkt me nu ook weer niet. Ik zie werkelijk geen verschil tussen een e-mail met een mailprogramma en een mailtje via Linkedin. Als het vonnis over een status update zou gaan, dan zou ik het heel wat spannender vinden. Ik vind een algemeen bericht uitdoen geen “benaderen”. Jullie wel?

Arnoud

En we hebben er weer eentje: een overtreden relatiebeding dankzij Facebook. Waar eerder al gebruik van LinkedIn een overtreding bleek op te leveren, kan dat ook via Facebook. Zul je net zien: schrijf ik (samen met advocaat Elisabeth Thole) een artikel met vragen en antwoorden over arbeidsrecht versus social media, komt er vlak na publicatie… Lees verder

Het toevoegen van een relatie uit je vorige werkkring aan je LinkedIn-netwerk kan wel eens flinke financiële gevolgen hebben voor vele werknemers, las ik bij Jobbroker. De rechtbank Arnhem had namelijk gevonnist dat een werknemer een boete van 10.000 euro moest betalen omdat hij het relatiebeding had geschonden door iemand toe te voegen aan zijn… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik heb al jaren een Linkedin profiel. In het kader van de online marketing strategie eist mijn werkgever nu dat ik dit profiel aanpas aan een bepaalde Linkedin huisstijl. Ik voel me daar niet prettig bij; mijn Linkedin profiel is toch van mij en niet van mijn werkgever? Kunnen ze dit… Lees verder

Een lezer mailde me: Linkedin lijkt in veel opzichten op het visitekaartjesboek dat iedere commerciële man vroeger bijhield. Niets zo handig als je klanten en relaties daarin bijhouden. Maar wat nu als je weggaat bij je huidige bedrijf, moet je dan je Linkedin-profiel opschonen? Of kan je baas zelfs eisen dat je het profiel moet… Lees verder