Uber laat passagiers audio opnemen als ze zich niet op hun gemak voelen, mag dat?

Uber test een nieuwe functie die passagiers audio laat opnemen wanneer ze zich niet op hun gemak voelen tijdens een rit. Dat las ik bij Tweakers. De opname wordt verstuurd naar Uber, zodat die de opname als bewijs kan dienen mocht dat nietpluisgevoel in verband staan met een daadwerkelijk onrechtmatig handelen. Creatief idee, al is het nog niet duidelijk hoe breed het zal worden ingezet. Maar het riep meteen bij mensen de vraag op of dat wel mag, zo stiekem de conversatie met de chauffeur opnemen enkel omdat jou het niet bevalt.

Bij het opnemen van gesprekken heb je in de praktijk te maken met zowel de AVG als de strafwet. Eerst maar die laatste. In veel landen (waaronder alle Europese landen en de VS) is het strafbaar om gesprekken van anderen op te nemen of stiekem af te luisteren met apparatuur. Iets ingewikkelder wordt het wanneer je zelf gesprekspartner bent. Dan verschilt het nogal per land of dat mag of niet.

In Nederland is de wet duidelijk: het is alleen strafbaar een gesprek op te nemen als je daar geen deelnemer aan bent – en ook niet opdracht van een deelnemer hebt om dat te doen. Maar in bijvoorbeeld Duitsland is het ook strafbaar om je eigen gesprekken op te nemen, tenzij de wederpartij daarmee instemt. (Wikipedia heeft een lijst per land.) Het is me niet duidelijk hoe ‘papier’ die wetten zijn, het voelt nogal cru dat je een slachtoffer van aanranding in de taxi gaat vervolgen wegens illegaal opnemen en de chauffeur vrijuit laat. Ik heb zoals u leest wel hele grote moeite met dit soort wetten, vanwege de bewijsnood die het vaak geeft en de botsing die je (mede daarom) met de vrijheid van informatiegaring krijgt.

De AVG kan ook een rol spelen, maar die is beperkt. Je eigen gesprekken opnemen is een verwerking van persoonsgegevens – van je gesprekspartner immers. Maar wie dat enkel doet om voor zichzelf dat gesprek vast te leggen (als bewijs dat er iets toegezegd is, dat er een bedreiging langskwam of iets dergelijks) die handelt daarmee voor strikt eigen huishoudelijk gebruik. Daarop is de AVG dan in het geheel niet van toepassing. (Zou je die opname gaan publiceren, dan geldt de AVG wel maar kom je wellicht in de journalistieke exceptie terecht.)

Zou de chauffeur deze functie gebruiken, dan wordt dat anders. Weliswaar kan die ook prima behoefte hebben aan een gespreksopname, want ook chauffeurs worden bedreigd, aangerand, uitgescholden of opgelicht (“geef me korting of ik geef je maar één ster”), maar een chauffeur handelt bedrijfsmatig en zijn verwerkingen van persoonsgegevens vallen dan wél gewoon onder de AVG. Hij zou dus op de taxi een sticker moeten doen dat er opnames in de taxi gemaakt worden, en een reglement hebben wat daarmee gebeurt. Ook als het een zzp’er is.

Voor Uber zelf is me nog niet duidelijk hoe het uitpakt. Als ze de opname alleen bewaren ten behoeve van de passagier, dan stellen ze zich op als verwerker en dan lijkt me er verder weinig mis mee. (Ik moet een examenvraag maken over de verplichtingen van een verwerker voor een niet onder de AVG vallende partij voor mijn opleiding senior privacyjurist.) Maar ik krijg het gevoel van dat tekstje dat Uber zélf gaat beslissen wanneer de opname wordt vrijgegeven en waarvoor, en dat zou maken dat ze zelf de verantwoordelijke worden (mogelijk samen met de passagier). In dat geval valt de opname wél onder de AVG en dan moet de app duidelijk aan de chauffeur maken dat er wordt opgenomen.

Arnoud

Uber is een taxidienst, geen digitaal deelplatform

Het bedrijf Uber is een taxidienst met een app, geen bemiddelingsplatform. Dat blijkt uit het arrest van het HvJ van 20 december vorig jaar. De uitspraak volgt op vragen uit 2012 van de Spaanse rechter in een zaak aangespannen door een concurrent. Door deze uitspraak is het duidelijk dat de diensten van Uber als iedere andere taxidienst mogen worden gereguleerd, de hippe app-interface en alle mooie woorden over de deeleconomie ten spijt.

Uber is al jaren verwikkeld in een hevige strijd met taxibedrijven en toezichthouders. Zij ziet zichzelf als een exponent van de nieuwe economie, waarbij bedrijven bemiddelen tussen aanbieders en afnemers maar zelf inhoudelijk geen rol hebben bij de diensten die vervolgens worden afgenomen. Die discussie is een moeilijke, maar nu lijkt het Hof de knoop wel doorgehakt te hebben.

In deze Spaanse zaak was de vraag in essentie of Uber aan te merken was als een vervoersdienst, een in het EU-verdrag speciaal geregelde categorie van diensten. Normaal mogen diensten niet zomaar worden gereguleerd vanuit het oogpunt van een vrij verkeer van diensten, maar specifiek bij vervoers- en taxidiensten kan dat wel.

Uber verweerde zich met een beroep op de E-commercerichtlijn: zij bood immers een dienst waarbij op afstand mensen met elkaar informatie uitwisselden, waarbij Uber niet bepaalde welke informatie dat was. Een dienst van de informatiemaatschappij, in het jargon. Die kwalificatie heeft een aantal belangrijke gevolgen, zoals dat je niet aansprakelijk bent voor de inhoud, maar voor Uber ook belangrijk: zo’n informatiedienst is per definitie geen vervoersdienst (of andersom). En lidstaten mogen informatiediensten in principe niet aan nadere regulering onderwerpen.

Het Hof van Justitie prikt echter door die opstelling heen en ziet Uber gewoon als een vervoersbemiddelingsdienst, wat binnen de scope van “vervoersdiensten” valt.

the intermediation service provided by Uber is based on the selection of non-professional drivers using their own vehicle, to whom the company provides an application without which (i) those drivers would not be led to provide transport services and (ii) persons who wish to make an urban journey would not use the services provided by those drivers. In addition, Uber exercises decisive influence over the conditions under which that service is provided by those drivers. On the latter point, it appears, inter alia, that Uber determines at least the maximum fare by means of the eponymous application, that the company receives that amount from the client before paying part of it to the non-professional driver of the vehicle, and that it exercises a certain control over the quality of the vehicles, the drivers and their conduct, which can, in some circumstances, result in their exclusion.

Kort gezegd, Uber bemoeit zich inhoudelijk met wat er gebeurt en dat houdt niet op bij de informatie-uitwisseling op het platform. Daarmee is het zwaartepunt van wat Uber doet, gericht op het vervoer en niet op de informatiedienst. Uber is dus een taxicentrale met een app, en geen deelplatform.

(De uitspraak is in zoverre uniek dat hij specifiek hangt aan de regels over vervoer uit het EU-verdrag. Voor andere bemiddelingsapps zoals AirBNB (logies) of Peerby (spullen bij je buurt) gaat dit arrest dus niet meteen op.)

Arnoud

Kan mijn werk me verplichten een Uber-account te nemen?

Een lezer vroeg me:

Voor mijn werk (een klein ICT-bedrijf, paar jaar oud) moet ik regelmatig naar klanten. Nu heeft de directie gemeld dat we dit via Uber moeten gaan doen om de kosten te drukken. Iedereen moet nu een account bij dat bedrijf nemen, en de kosten mag je wekelijks declareren. Ik ben het hier principieel niet mee eens, mede gezien dat mega-datalek recent. Kan ik hier iets tegen doen?

Een werkgever heeft in principe het recht om te bepalen hoe het werk wordt uitgevoerd. Daaronder valt ook hoe jij bij externe locaties zoals klanten komt. Neem maar een taxi, zoek de goedkoopste ov-optie of declareer eigen vervoer, het is zijn vrije keuze. Wil hij alleen taxi’s van bedrijf X, dan heb je je daarnaar te schikken. Op zich is Uber een legaal taxibedrijf (de UberX dienst dus, met chauffeurs met vergunning) dus als je mensen daarin wilt vervoeren dan is dat prima.

De wijze van uitvoering gaat hier alleen een tikje mis. Wanneer mensen voor hun werk met een Uber moeten reizen, sluiten ze de vervoersovereenkomst bedrijfsmatig. Het is dus het bedrijf dat de Uber bestelt en de mensen vervoert. Dat je dat privé even voorschiet is een bijkomstigheid; het is en blijft een zakelijk contract. Het doet dan raar aan dat je privé een account zou moeten nemen daar. Beter was geweest om een corporate account te nemen.

Helemaal lastig is het hier omdat Uber als bedrijf het met de privacy niet zo nauw neemt, getuige dat datalek en vele andere incidenten die de privacy raken. Het voelt dan bepaald onprettig om verplicht als werknemer zaken te doen met zo’n bedrijf, zelfs als het met een corporate account zou gebeuren zo stel ik me voor.

Juridisch vind ik het moeilijk een argument te bedenken: Uber is in Nederland nooit veroordeeld of beboet voor privacykwesties, dus hoe onderbouw je dan dat je écht niet wilt samenwerken met deze organisatie? Je kunt natuurlijk altijd inzetten op goed werkgeverschap, een veilige werkomgeving met respect voor privacy. Bij grotere bedrijven werkt het nog wel eens om te schermen met hun gedragscode Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

Arnoud

Uber in Californië nu werkgever

taxi-verboden-uberTaxidienst Uber moet een voormalig chauffeur een vergoeding betalen van meer dan vierduizend dollar omdat ze volgens de rechter een medewerkers was, en geen zzp’er. Dat las ik bij NRC. De California Labor Commission, de lokale toezichthouder op de arbeidswetgeving in die staat, is eigenlijk geen rechter maar wel bevoegd om zulke uitspraken te doen. Uber is boos over de uitspraak want dit zet haar businessmodel volledig op losse schroeven.

Taxidienst Uber en vrijwel alle vergelijkbare diensten pretenderen te werken met zelfstandigen in plaats van werknemers. Het idee is dat mensen zelf even wat bijklussen door een taxiritje te doen, ergens even schoon te maken of een andere dienst verrichten, en die diensten zijn dan slechts bemiddelende tussenpersonen die mensen bij elkaar brengen, meer niet.

In de praktijk is het echter vaak anders. Uber helemaal: die geeft vérgaande instructies over hoe het werk moet worden gedaan (je auto mag maximaal 10 jaar oud zijn bijvoorbeeld) en bepaalt zelfs óf het werk wel mag worden gedaan (haal je een score van minder dan 4.6 uit 5, dan lig je eruit). En de Labor Commission gaat nog verder: het is uiteindelijk het werk van Uber dat wordt gedaan. Je bent niet Taxi Arnoud die toevallig dankzij Uber een ritje vond, maar je bent Uber-chauffeur Arnoud. En dát maakt het (in Californië) uiteindelijk dan tot een werkgever/werknemer-relatie.

Gevolg van die juridische kwalificatie is zowel in Californië als in Nederland dat de werkgever ineens verantwoordelijk is voor een hoop dingen die een opdrachtgever lekker bij de opdrachtnemer zou kunnen laten liggen. Denk aan het afdragen van belastingen en sociale premies, de verzekeringen voor aansprakelijkheid bij uitvoering werk, of in het geval van Uber heel simpel het betalen van de benzine voor de werkgerelateerde ritjes.

In Nederland zijn er drie eisen om een relatie tussen partijen als arbeidsovereenkomst te duiden:

  1. Er is een afspraak dat de werknemer werk gaat verrichten, en wel zelf (dus niet een collega of leverancier dit laten doen);
  2. Er wordt een vergoeding betaald die boven de onkostenvergoeding uit gaat;
  3. De werkgever heeft een instructiebevoegdheid: hij is gerechtigd aanwijzingen te geven over het werk zelf of voor de goede orde in de onderneming;

Het doet er daarbij niet toe hoe de partijen de overeenkomst zelf zien. De praktijk geeft de doorslag. Als er bijvoorbeeld in het contract staat “Opdrachtnemer mag een derde het werk laten doen” maar in de praktijk komt het daar nooit van, dan is dus aan eis één voldaan.

Eisen één en twee kunnen ook bij de relatie opdrachtgever/zelfstandige voorkomen. Het zal dus neerkomen op hoe eis drie uitpakt. Bij een zelfstandig opdrachtnemer geldt normaal dat deze zelf bepaalt hóe het werk wordt gedaan. De opdrachtgever mag wel zeggen wát er wordt gedaan en wanneer het af moet zijn, maar als zelfstandige kun je dan kiezen dat je dit woensdagmiddag doet of juist donderdagnacht. Een werknemer krijgt te horen “ga om 9 uur aan dit bureau zitten en doe het werk”. Het feit dat hij dergelijke instructies moet opvolgen, maakt het verschil.

Of eis drie ook bij Uber opgaat, vind ik een lastige. Ze bepalen niet je werktijden en je kiest zelf of je een ritje wil oppikken of niet. Ze stellen wel kwaliteitseisen (zoals de evidente eis dat je een rijbewijs hebt, maar dus ook dat je een relatief nieuwe auto hebt), en dat neigt toch lichtjes naar een werkgever. Een freelancer mag immers zelf bepalen of hij met een oud brik naar de klant gaat.

In Nederland geldt in dit soort situaties nog een paar vuistregels voor twijfelgevallen. Als er gedurende drie maanden minstens 20 uur per maand gewerkt is, dan wordt er bijvoorbeeld ‘vermoed’ dat er een arbeidsrelatie is en dan moet de werkgever bewijzen dat het niet zo is. Ook het feit dat je hoofdzakelijk voor één opdrachtgever werkt, kan als bewijs van werknemerschap gelden (dit is waarom je als opdrachtgever een VAR wil hebben bij zzp’ers).

Als particulier die meer dan 20 uur per maand voor Uber rijdt (en voor niemand anders) zou je dus wel een claim hebben denk ik. Hoewel dit vrij theoretisch is – UberPOP is immers verboden bij ons.

Het bedrijf heeft aangekondigd in beroep te gaan tegen de uitspraak van de Labor Commission. Logisch, want de nieuwe economie is leuk maar het is niet de bedoeling dat je dan ineens onder de oude regels valt.

Arnoud

Wat, worden klanten nu ook al gerecenseerd?

Niet onbeleefd doen tegen je Uber-chauffeur, las ik bij Slashdot: straks geeft hij je een laag cijfer en dan krijg je nooit meer een illegale taxi, pardon een dienst bij een disruptieve innoveerder. En ja dat is een probleem, las ik in de New York Times, dat het voorbeeld noemt van een meneer met onverwacht een slechte rating die drie weken geen Ubertaxi meer krijg. Wacht even, worden klanten nu ook al gerecenseerd?

Nou ja, het was te verwachten. Als mensen cijfers geven aan dienstverleners, dan is het logisch dat die omgekeerd ook cijfers gaan geven aan hun klanten. En dan krijg je situaties dat mensen alleen nog willen ridesharen of spullen willen uitlenen aan personen met hoge cijfers. Of, nog interessanter: dat iedereen elkaar alleen nog een vijf uit vijf geeft. “When services choose whom to serve, no one wants to be labeled difficult.”

Mag dit? Ja, in principe wel. Bijhouden hoe een klant zich gedroeg, is legitiem. Ook als je bedenkt dat een cijfer over een persoon een persoonsgegeven is, want je kunt verdedigen dat deze verwerking nodig is in verband met de uitvoering van het contract en dat is een grondslag voor verwerking. Maar je moet wel de klant vooraf mélden dat je dit doet, en inzage geven (plus correctie indien gegevens onterecht zijn) in de vastgelegde gegevens.

Discutabeler wordt het als je de rating gaat gebruiken om de klant de volgende keer te weigeren, want dát is verboden onder de Wbp. Artikel 42 lid 1:

Niemand kan worden onderworpen aan een besluit waaraan voor hem rechtsgevolgen zijn verbonden of dat hem in aanmerkelijke mate treft, indien dat besluit alleen wordt genomen op grond van een geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens bestemd om een beeld te krijgen van bepaalde aspecten van zijn persoonlijkheid.

“Computer says no” is dus geen argument. Er moet een mens bij betrokken zijn geweest, en er moet zijn uitgelegd hoe de computer bij dat nee kwam. (Maar ja. De computer says nog steeds no, dus daar sta je dan.) Dus dit is weer zo’n geval waar de wet vrij duidelijk is maar de geautomatiseerde praktijk daar vrolijk overheen fietst.

Persoonlijk ben ik vooral geïntrigeerd door dat “It’s a Barney world,” in het NYT-artikel. Als iedereen elkaar lief vindt en iedereen elkaar maximaal ratet, dan heeft raten geen enkele zin meer. Maar zodra er wél zinvol gerate wordt, gaat het mis want dan filteren mensen op die basis en sta je als persoon in de kou. Ik denk niet dat daar een juridische oplossing voor is, maar een praktische kan ik ook niet bedenken. Dat wordt dus nog een uitdaging.

Arnoud

Inspectie legt boetes op aan Uberpop-chauffeurs in Amsterdam

taxi-verboden-uberDe Inspectie Leefomgeving en Transport heeft boetes opgelegd aan een viertal chauffeurs die via Uberpop taxiritjes aanboden, meldde Tweakers gisteren. Juridisch niet gek, want taxivervoer aanbieden zonder vergunning is een strafbaar feit. Maar kennelijk wel opmerkelijk omdat de taxi’s via een app zijn geboekt en de chauffeurs ook een account bij de appdienst hebben.

Ik maakte me in april al boos over het idee dat vergunningen niet meer belangrijk zouden zijn als je een innovatieve dienst aanbiedt. Wat is er zo fundamenteel anders aan Uberpop dat rechtvaardigt dat je taxi mag spelen, terwijl de klassieke snorder met gestencilde briefjes met een prepaid 06-nummer hard aangepakt moet worden want onveilig en geen toezicht et cetera?

De taxibranche is sterk gereguleerd. Je mag beroepsmatig geen mensen vervoeren tegen betaling, staat in de Wet personenvervoer 2000. En een taxivergunning krijgen (of een vergunning voor een taxicentrale) is niet eenvoudig te krijgen. Met reden: er gaat (ging) te veel mis in de taxibranche, dus daar hoort vanuit bescherming van de klant toezicht en een vergunningsstelsel bij. En dat geldt dan ook voor taxi’s met hippe app en bestuurders die het als bijbaantje zien.

Waarom zou UberPop buiten de vergunningen vallen? Noem jezelf geen taxi en je komt weg met het negeren van alle regels? Dus wel personenvervoer tegen betaling maar geen meter hoeven hebben en geen opleiding of keuring of wat dan ook? Dat vind ik niet eerlijk. Het hele púnt van het systeem met taxivergunningen is kunnen zien wie er veilig/betrouwbaar is. Ik denk dat daar deel van is dat je jezelf ‘taxi’ moet noemen als je die dienstverlening verricht.

Het is alleen wel een typisch internetding dat je op een disruptive manier een bestaande tak van dienstverlening gaat herimplementeren en daarbij de bestaande wetgeving en gebruiken daarop gaat negeren. Denk aan Napster dat hetzelfde deed binnen de auteursrecht’vergunningen’. En ik ben er nog niet goed uit waarom het de ene keer wel en de andere keer niet volstrekt logisch voelt dat men recht heeft op die disruptive manier van zakendoen.

Zit het hem in de risico’s van de dienst? Zeg maar net zoals medicijnenverkoop zonder vergunning ernstiger is dan domeinnaamhandel. Of in het doel van de beperking? Verouderde verkoopmodellen van muziek in stand houden versus het beschermen van klanten tegen ripoffs.

Arnoud

Zijn vergunningsloze taxi’s echt anders wanneer je ze per app bestelt?

kroes-tweet-uberNeelie Kroes is boos, meldde de NOS. De eurocommissaris vindt het belachelijk dat taxidienst Uber is verboden in Brussel. De Belgische rechter had Uber verboden haar “UberPop” dienst aan te bieden, omdat ze in strijd met de Belgische taxiwetgeving rijdt. Zo had men geen taxivergunning, toch een vrij basaal iets als je met taxi’s gaat rondrijden.

Eerder schreef de NOS al dat Uber ook bij ons de wet overtreedt. En de reden is heel simpel: de taxibranche is sterk gereguleerd. Je mag beroepsmatig geen mensen vervoeren tegen betaling, staat in de Wet personenvervoer 2000. En een taxivergunning krijgen (of een vergunning voor een taxicentrale) is niet eenvoudig te krijgen.

Uber had die vergunning niet, dus dan ligt het voor de hand dat er een verbod komt als de welvergunninghebbende concurrenten dat bij de rechter gaan eisen. Dat is immers het hele punt van vergunningen. De boosheid van Kroes verbaast me dan ook een beetje. Is dit zó bijzonder, dat de rechter een vergunningsloze taxicentrale verbiedt?

Ja, ik snap best dat die wet niet geschreven is voor het soort luxe bakken dat je via Uber kunt laten voorrijden. Dat gaat om snorders en vage figuren die nietsvermoedende toeristen op de Dam oppikken en 50 euro laten betalen voor een rit naar het Rembrandtplein. Uber is hip en heeft een app, bovendien is het peer-to-peer, dat is volstrekt iets anders dan .

Toch? Is het wérkelijk archaïsch om te zeggen, taxi’s moeten een vergunning ook al gaat het per hippe app? Ik ben alleszins voor innovatie, maar we weten uit het verleden dat de taxibranche zonder regulering volloopt met slechte kwaliteit dienstverleners. Dus dan maar een vergunning, net zoals dat bakkers aan hygiëne-eisen moeten voldoen. We willen geen bakkers met vies brood, en geen vervelende taxichauffeurs met slechte auto’s. Of is het genoeg dat Uber met reviews werkt zodat het systeem zichzelf reguleert?

Arnoud