Rechter veroordeelt bedrijf dat zonder toestemming gesprek werknemer opnam

| AE 13194 | Ondernemingsvrijheid | 3 reacties

Een autobedrijf uit Moordrecht dat zonder toestemming een telefoongesprek van een werknemer opnam heeft hiermee de AVG overtreden en de privacy van de medewerker geschonden, zo las ik bij Security.nl. Eind september werd de werknemer op staande voet ontslagen omdat hij zijn eigen auto buiten het autobedrijf om vanuit zijn eigen handel zou hebben aangeboden aan een klant van het autobedrijf, wat was gebleken uit een opgenomen telefoongesprek. Dat ging dus niet geheel AVG compliant.

Uit het vonnis blijkt dat de man er sinds 2019 werkte, en dat er in 2021 iets privé gebeurde waardoor de werkrelatie “bekoeld” was. Dat leidde tot twee officiële waarschuwingen, en op 24 september 2021 tot ontslag op staande voet wegens het verkopen van eigen auto’s aan klanten van de werkgever. De arbeidsovereenkomst tussen partijen bevatte geen non-concurrentiebeding, noch een verbod op het verrichten van nevenwerkzaamheden, maar echt handig is zoiets natuurlijk niet. Maar zomaar gesprekken opnemen is óók niet handig.

Het opnemen van telefoongesprekken van werknemers (maakt niet uit of het privé of zakelijke gesprekken zijn) valt gewoon onder de AVG. Een gespreksopname is immers een persoonsgegeven, daar is geen discussie over. Kort gezegd is dan de vraag of de werkgever voor het opnemen (en daarna gebruiken) een gerechtvaardigd belang heeft, dat niet op een minder ingrijpende wijze kan worden gewaarborgd. Dat komt dus neer op “wat ga je doen met de opnames”.

Meestal hoor je dan iets van “trainings– en kwaliteitsdoeleinden”, maar mij is nooit duidelijk geworden wat dat dan precies inhoudt. Dat werd hier ook aangevoerd, maar kwam niet uit de verf. Je moet namelijk wel echt de kwaliteit periodiek aanpakken met die opnames, en dat gebeurde niet. Plus, het aanpakken van werknemers is géén kwaliteitsdoeleinde, dus dat kun je nooit met dat doel aanpakken.

Hier ging men nog een stap verder: gericht terugluisteren om de werknemer te betrappen op wanprestatie en vervolgens te ontslaan. En daarbij was dus niet gezegd dat dit zou gebeuren, sterker nog het opnemen was volledig heimelijk gebeurd. En dát is juridisch echt wel een ding, dat is alleen toegestaan indien sprake is van uitzonderlijke situaties (zoals de verdenking van de werknemer van strafbare feiten of misstanden binnen de onderneming).

Volgens het autobedrijf was dat hier het geval. Nadat de werknemer had gezegd te overwegen elders te beginnen, zagen ze hem met enige regelmaat buiten bellen, wat de verdenking gaf dat hij al bezig was met een eigen bedrijf. Dus tijd om alle gesprekken op te gaan nemen. Eh, nee. Dat is echt te mager om heimelijk opnemen te rechtvaardigen, aldus de rechtbank.

Normaal is het dan nog niet klaar. Onrechtmatig verkregen bewijs mag immers in ontslagzaken (en andere civiele zaken) worden gebruikt, het kan hooguit leiden tot een extra vergoeding voor de werknemer. Zie deze zaak waarin de werkgever de privémailbox hackte van de werknemer. Maar hier veegt de rechter de opname geheel van tafel, mede omdat er na de initiële vermoedens niet eens gepraat is met de werknemer en er geen snipper bewijs was dat hij stiekem al een bedrijf aan het opzetten was.

En oh ja, dat opgenomen gesprek, hoe ernstig was dat? Oordeel zelf:

[klant] zei: Ik had bijna zo’n RS6 van iemand overgenomen. Maar die was grijs. Daar twijfelde ik toch over. Ik wil alleen maar zwarte auto’s, waarop [verzoeker tevens verweerder] heeft terug gezegd: Ik heb een uhm. Ik heb een uhm. Dat mag jij wel weten. Want dat kan ik tegen jou wel vertellen. Op de achtergrond ben ik bezig om dit voor mezelf te gaan doen met een investeerder. Ik heb zelf, die heb ik zelf gekocht, een zwarte, maar dat is een zeventiener. En ik weet niet, dat is een wat ouder model. Maar dat is zo’n performance, een zwarte met zwart-bruin interieur. Ik weet niet of je dat wat vind. Is dat wat voor jou?
Arnoud

 

 

 

Je eigen gesprekken opnemen is je goed recht en daarmee basta

| AE 12047 | Privacy, Uitingsvrijheid | 31 reacties

Via de onvolprezen Charlotte Meindersma op Twitter:

Als ik jullie goed advies mag geven: wees bij een belangrijk gesprek nooit zo fatsoenlijk om te vragen of je het op mag nemen, maar doe het gewoon. Als je zelf deelnemer bent aan het gesprek, is het niet strafbaar.

Dat gaf enige heftige reacties, van ongeloof (“mag dat echt zonder te vragen”) tot gefronste wenkbrauwen gevolgd door grote woorden over de AVG en zelfs de Grondwet. Dat schiet bij mij in het verkeerde keelgat, want het is gewoon juist wat ze zegt.

Het is inderdaad niet strafbaar om gesprekken op te nemen waar je deelnemer aan bent (art. 139a Strafrecht). Je hoeft het niet te melden aan je gesprekspartner, en komt het uit dan heeft zhij ook geen recht op een kopie. De gedachte van de strafwet is dat afluisteren van andermans privégesprekken kwalijk is, maar als je zelf in het gesprek zit, dan is er geen probleem op dat gebied.

Naast het strafrecht heb je natuurlijk de AVG. Die vindt inderdaad iets van het maken van gespreksopnamen, want dat zijn persoonsgegevens die je dan verwerkt. Alleen: wanneer je die opname maakt voor jezelf, omdat je bewijs wil van wat er is gezegd en dat bewijs hooguit inzet in juridische procedures, dan valt dat onder de exceptie voor huishoudelijke doeleinden.

Krijg je natuurlijk meteen het verwijt dat “huishoudelijke doeleinden” heel beperkt uitgelegd wordt. Daar ben ik dus even ingedoken, en dat valt reuze mee. Het is natuurlijk in zoverre beperkt, want het moet gaan om iets particuliers (dus niet met je zakelijke pet op, ook niet als eenmanszaak) en iets dat tot jouw huishoudelijke activiteiten beperkt is. Oftewel jij in je eentje doet de hele verwerking, het gaat om mensen die dichtbij je staan en alles gebeurt op kleine schaal.

Ik zie werkelijk niet hoe “ik neem mijn eigen gesprekken op en bewaar die voor het geval er een juridisch conflict is waarbij ik de opname nodig heb” conflicteert met bovenstaande.

Minstens zo belangrijk: het opnemen van je eigen gesprekken valt vrij evident onder de informatievrijheid, het recht feiten en inlichtingen te mogen verzamelen (artikel 10 EVRM, artikel 11 Handvest). Dat is een grondrecht, net zo goed als privacy (artikel 8 EVRM) en bescherming van persoonsgegevens (artikel 9 Handvest). Vanuit dat perspectief is het raar om te zeggen “moet dat nou, je kunt het toch even vragen”. Je hebt geen ‘moet’ nodig om een grondrecht uit te mogen oefenen. Dat mag je, punt.

Natuurlijk kan het ene grondrecht botsen bij het andere, en dat is wat hier dan gebeurt. Een opname is inderdaad een inperking op iemands bescherming van persoonsgegevens, en mogelijk ook een privacyschending (ik twijfel, want je was erbij tijdens het gesprek en waarom is het dan privé als de ander terug kan halen wat je zei). Je komt dan in een afweging van belangen terecht, waarbij uitgangspunt is dat beide grondrechten even zwaar wegen.

Voor mij geeft uiteindelijk de doorslag dat a) het gaat om opname ten behoeve van bewijs, dus géén publicatie b) welk bewijs je niet op andere wijze kunt krijgen en c) een gesprek van karakter verandert als je zegt dat je het opneemt. Je verliest dus je positie als je zegt wat je gaat doen, en de privacy- of persoonsgegevensinbreuk zie ik als minimaal omdat het gaat om dat beperkte doel als bewijs.

Praktische tip nog: als je dit doet, maak dan pas zo laat mogelijk bekend dat je een opname hebt. Het netste lijkt mij dat je eerst gewoon samenvat wat er is gezegd (bijvoorbeeld in je bezwaarschrift of dagvaarding), als daar over gepiept wordt dan reproduceer je wat er letterlijk is gezegd en pas als men dán nog ontkent dan laat je de opname horen.

En nog eentje: het is handig als je de opname ergens bewaart waar er een onafhankelijke timestamp op gezet wordt (wellicht een soundcloud of online cloudopslag) en liefst waar bewerken niet zomaar mogelijk is zonder dat dat sporen achterlaat. Dan weerleg je meteen het verwijt dat je de opname gemanipuleerd hebt.

(En voor de zekerheid: wie om welke reden dan ook die gesprekken publiceert anders dan in een gerechtelijke procedure die kan zich niet op bovenstaande beroepen.)

Arnoud

Mag mijn werkgever een gesprek opnemen omdat dat voor eigen gebruik is?

| AE 11969 | Ondernemingsvrijheid, Privacy | 4 reacties

Een lezer vroeg me:

Mijn baas heeft het gesprek opgenomen toen wij een serieus gesprek hadden. Ik vroeg omdat ik ook deelnemende aan het gesprek was en het deels ook over mij ging en hij een buitenstaander is of ik ook de opname mocht. Maar hij zei dat het voor eigen gebruik is en dat hij het mij niet kan geven. Mag hij dat zeggen?

Nee, dat mag hij niet zeggen. (Soms zijn juridische vragen makkelijk.)

Wanneer de werkgever een zakelijk gesprek opneemt, dan valt dat onder de AVG. De werknemer heeft dan bepaalde rechten, zoals het recht op een kopie van de opname (artikel 15 AVG). Hooguit kunnen stukjes worden weggelaten als daardoor de privacy van anderen in gevaar komt, maar als het gaat om een gesprek tussen werkgever en werknemer dan zie ik dat zo even niet.

In theorie kun je als werkgever zeggen, ik neem dit op voor privédoeleinden. Dat valt buiten de AVG – dat is de uitzondering voor huishoudelijk of particulier gebruik. Die kan ook gelden in de zakelijke context, mijn eigen aantekeningen in mijn adresboek met bijvoorbeeld de geboortedatum van een relatie vallen buiten de AVG.

Alleen, als het gaat om een “serieus gesprek” zoals de vraagsteller stelt, dan zie ik het puur particuliere even niet meer. Die werkgever neemt dat op als bewijs wat er is gezegd, dat is het enige dat ik in die context kan bedenken. En in die context is dat bewijs dus zakelijk bedoeld: de ontkenning van de werknemer weerleggen, aantonen dat er wél dat gezegd of zus gescholden of weet ik veel is. Dat bewijs is daarmee niet particulier, ook al doet de werkgever dat met een eigen opname-apparaat en doet hij het thuis ook.

Arnoud

Uber laat passagiers audio opnemen als ze zich niet op hun gemak voelen, mag dat?

| AE 11524 | Privacy | 3 reacties

Uber test een nieuwe functie die passagiers audio laat opnemen wanneer ze zich niet op hun gemak voelen tijdens een rit. Dat las ik bij Tweakers. De opname wordt verstuurd naar Uber, zodat die de opname als bewijs kan dienen mocht dat nietpluisgevoel in verband staan met een daadwerkelijk onrechtmatig handelen. Creatief idee, al is… Lees verder

Overheidsdienst nam duizenden gesprekken van advocaten op door softwarefout

| AE 10951 | Regulering | 16 reacties

De Nederlandse Dienst Justitiële Inrichtingen heeft drieduizend gesprekken van advocaten opgenomen door een softwarefout. Dat las ik bij Tweakers. De bron is een brief van de staatssecretaris waarin hij meldt van een incident: gesprekken van advocaten wiens nummer meerdere malen in de lijst met niet-opnemen-nummers stonden, werden wél opgenomen. Dit kwam uit nadat een advocaat… Lees verder

Hoe lang mag een bedrijf gespreksopnames eigenlijk bewaren onder de AVG?

| AE 10692 | Ondernemingsvrijheid, Privacy | 10 reacties

Een lezer vroeg me: Bij ons bedrijf kunnen telefoongesprekken bij de klantenservice worden opgenomen voor trainingsdoeleinden, zo zegt ons bandje keurig. Dat gebeurt willekeurig bij 1 op de 10 gesprekken, die de HR medewerker vervolgens reviewt. Maar we maken ook opnames als een klant vervelend is, dat kan de servicemedewerker doen met een druk op… Lees verder

Mag je stiekem de algemene ledenvergadering filmen?

| AE 9736 | Privacy | 10 reacties

Een lezer vroeg me: Bij de afgelopen algemene ledenvergadering van onze vereniging bleek iemand stiekem beeld- en geluidsopnamen te hebben gemaakt. Toen hij daarop aangesproken werd, verdedigde hij zich met het argument dat hij bewijs wilde verzamelen van wat er werd gezegd, omdat hij de notulen niet vertrouwde. Staat hij in zijn recht? In principe… Lees verder

Terugblik: Mag een stiekem gemaakte geluidsopname gebruikt worden als bewijs?

| AE 9559 | Regulering | 9 reacties

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie. Vandaag: Mag een stiekem gemaakte geluidsopname gebruikt worden als bewijs?, met bijna 100 reacties en 85.000 views (robots niet meegeteld)… Lees verder