Tag: Opnemen

About Opnemen

Subscribe Feeds

Rechter veroordeelt bedrijf dat zonder toestemming gesprek werknemer opnam

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 3 reacties

Een autobedrijf uit Moordrecht dat zonder toestemming een telefoongesprek van een werknemer opnam heeft hiermee de AVG overtreden en de privacy van de medewerker geschonden, zo las ik bij Security.nl. Eind september werd de werknemer op staande voet ontslagen omdat hij zijn eigen auto buiten het autobedrijf om vanuit zijn eigen handel zou hebben aangeboden aan een klant van het autobedrijf, wat was gebleken uit een opgenomen telefoongesprek. Dat ging dus niet geheel AVG compliant.

Uit het vonnis blijkt dat de man er sinds 2019 werkte, en dat er in 2021 iets privé gebeurde waardoor de werkrelatie “bekoeld” was. Dat leidde tot twee officiële waarschuwingen, en op 24 september 2021 tot ontslag op staande voet wegens het verkopen van eigen auto’s aan klanten van de werkgever. De arbeidsovereenkomst tussen partijen bevatte geen non-concurrentiebeding, noch een verbod op het verrichten van nevenwerkzaamheden, maar echt handig is zoiets natuurlijk niet. Maar zomaar gesprekken opnemen is óók niet handig.

Het opnemen van telefoongesprekken van werknemers (maakt niet uit of het privé of zakelijke gesprekken zijn) valt gewoon onder de AVG. Een gespreksopname is immers een persoonsgegeven, daar is geen discussie over. Kort gezegd is dan de vraag of de werkgever voor het opnemen (en daarna gebruiken) een gerechtvaardigd belang heeft, dat niet op een minder ingrijpende wijze kan worden gewaarborgd. Dat komt dus neer op “wat ga je doen met de opnames”.

Meestal hoor je dan iets van “trainings– en kwaliteitsdoeleinden”, maar mij is nooit duidelijk geworden wat dat dan precies inhoudt. Dat werd hier ook aangevoerd, maar kwam niet uit de verf. Je moet namelijk wel echt de kwaliteit periodiek aanpakken met die opnames, en dat gebeurde niet. Plus, het aanpakken van werknemers is géén kwaliteitsdoeleinde, dus dat kun je nooit met dat doel aanpakken.

Hier ging men nog een stap verder: gericht terugluisteren om de werknemer te betrappen op wanprestatie en vervolgens te ontslaan. En daarbij was dus niet gezegd dat dit zou gebeuren, sterker nog het opnemen was volledig heimelijk gebeurd. En dát is juridisch echt wel een ding, dat is alleen toegestaan indien sprake is van uitzonderlijke situaties (zoals de verdenking van de werknemer van strafbare feiten of misstanden binnen de onderneming).

Volgens het autobedrijf was dat hier het geval. Nadat de werknemer had gezegd te overwegen elders te beginnen, zagen ze hem met enige regelmaat buiten bellen, wat de verdenking gaf dat hij al bezig was met een eigen bedrijf. Dus tijd om alle gesprekken op te gaan nemen. Eh, nee. Dat is echt te mager om heimelijk opnemen te rechtvaardigen, aldus de rechtbank.

Normaal is het dan nog niet klaar. Onrechtmatig verkregen bewijs mag immers in ontslagzaken (en andere civiele zaken) worden gebruikt, het kan hooguit leiden tot een extra vergoeding voor de werknemer. Zie deze zaak waarin de werkgever de privémailbox hackte van de werknemer. Maar hier veegt de rechter de opname geheel van tafel, mede omdat er na de initiële vermoedens niet eens gepraat is met de werknemer en er geen snipper bewijs was dat hij stiekem al een bedrijf aan het opzetten was.

En oh ja, dat opgenomen gesprek, hoe ernstig was dat? Oordeel zelf:

[klant] zei: Ik had bijna zo’n RS6 van iemand overgenomen. Maar die was grijs. Daar twijfelde ik toch over. Ik wil alleen maar zwarte auto’s, waarop [verzoeker tevens verweerder] heeft terug gezegd: Ik heb een uhm. Ik heb een uhm. Dat mag jij wel weten. Want dat kan ik tegen jou wel vertellen. Op de achtergrond ben ik bezig om dit voor mezelf te gaan doen met een investeerder. Ik heb zelf, die heb ik zelf gekocht, een zwarte, maar dat is een zeventiener. En ik weet niet, dat is een wat ouder model. Maar dat is zo’n performance, een zwarte met zwart-bruin interieur. Ik weet niet of je dat wat vind. Is dat wat voor jou?
Arnoud

 

 

 

Je eigen gesprekken opnemen is je goed recht en daarmee basta

Geplaatst op in Privacy, Uitingsvrijheid, 31 reacties

Via de onvolprezen Charlotte Meindersma op Twitter:

Als ik jullie goed advies mag geven: wees bij een belangrijk gesprek nooit zo fatsoenlijk om te vragen of je het op mag nemen, maar doe het gewoon. Als je zelf deelnemer bent aan het gesprek, is het niet strafbaar.

Dat gaf enige heftige reacties, van ongeloof (“mag dat echt zonder te vragen”) tot gefronste wenkbrauwen gevolgd door grote woorden over de AVG en zelfs de Grondwet. Dat schiet bij mij in het verkeerde keelgat, want het is gewoon juist wat ze zegt.

Het is inderdaad niet strafbaar om gesprekken op te nemen waar je deelnemer aan bent (art. 139a Strafrecht). Je hoeft het niet te melden aan je gesprekspartner, en komt het uit dan heeft zhij ook geen recht op een kopie. De gedachte van de strafwet is dat afluisteren van andermans privégesprekken kwalijk is, maar als je zelf in het gesprek zit, dan is er geen probleem op dat gebied.

Naast het strafrecht heb je natuurlijk de AVG. Die vindt inderdaad iets van het maken van gespreksopnamen, want dat zijn persoonsgegevens die je dan verwerkt. Alleen: wanneer je die opname maakt voor jezelf, omdat je bewijs wil van wat er is gezegd en dat bewijs hooguit inzet in juridische procedures, dan valt dat onder de exceptie voor huishoudelijke doeleinden.

Krijg je natuurlijk meteen het verwijt dat “huishoudelijke doeleinden” heel beperkt uitgelegd wordt. Daar ben ik dus even ingedoken, en dat valt reuze mee. Het is natuurlijk in zoverre beperkt, want het moet gaan om iets particuliers (dus niet met je zakelijke pet op, ook niet als eenmanszaak) en iets dat tot jouw huishoudelijke activiteiten beperkt is. Oftewel jij in je eentje doet de hele verwerking, het gaat om mensen die dichtbij je staan en alles gebeurt op kleine schaal.

Ik zie werkelijk niet hoe “ik neem mijn eigen gesprekken op en bewaar die voor het geval er een juridisch conflict is waarbij ik de opname nodig heb” conflicteert met bovenstaande.

Minstens zo belangrijk: het opnemen van je eigen gesprekken valt vrij evident onder de informatievrijheid, het recht feiten en inlichtingen te mogen verzamelen (artikel 10 EVRM, artikel 11 Handvest). Dat is een grondrecht, net zo goed als privacy (artikel 8 EVRM) en bescherming van persoonsgegevens (artikel 9 Handvest). Vanuit dat perspectief is het raar om te zeggen “moet dat nou, je kunt het toch even vragen”. Je hebt geen ‘moet’ nodig om een grondrecht uit te mogen oefenen. Dat mag je, punt.

Natuurlijk kan het ene grondrecht botsen bij het andere, en dat is wat hier dan gebeurt. Een opname is inderdaad een inperking op iemands bescherming van persoonsgegevens, en mogelijk ook een privacyschending (ik twijfel, want je was erbij tijdens het gesprek en waarom is het dan privé als de ander terug kan halen wat je zei). Je komt dan in een afweging van belangen terecht, waarbij uitgangspunt is dat beide grondrechten even zwaar wegen.

Voor mij geeft uiteindelijk de doorslag dat a) het gaat om opname ten behoeve van bewijs, dus géén publicatie b) welk bewijs je niet op andere wijze kunt krijgen en c) een gesprek van karakter verandert als je zegt dat je het opneemt. Je verliest dus je positie als je zegt wat je gaat doen, en de privacy- of persoonsgegevensinbreuk zie ik als minimaal omdat het gaat om dat beperkte doel als bewijs.

Praktische tip nog: als je dit doet, maak dan pas zo laat mogelijk bekend dat je een opname hebt. Het netste lijkt mij dat je eerst gewoon samenvat wat er is gezegd (bijvoorbeeld in je bezwaarschrift of dagvaarding), als daar over gepiept wordt dan reproduceer je wat er letterlijk is gezegd en pas als men dán nog ontkent dan laat je de opname horen.

En nog eentje: het is handig als je de opname ergens bewaart waar er een onafhankelijke timestamp op gezet wordt (wellicht een soundcloud of online cloudopslag) en liefst waar bewerken niet zomaar mogelijk is zonder dat dat sporen achterlaat. Dan weerleg je meteen het verwijt dat je de opname gemanipuleerd hebt.

(En voor de zekerheid: wie om welke reden dan ook die gesprekken publiceert anders dan in een gerechtelijke procedure die kan zich niet op bovenstaande beroepen.)

Arnoud

Mag mijn werkgever een gesprek opnemen omdat dat voor eigen gebruik is?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 4 reacties

Een lezer vroeg me:

Mijn baas heeft het gesprek opgenomen toen wij een serieus gesprek hadden. Ik vroeg omdat ik ook deelnemende aan het gesprek was en het deels ook over mij ging en hij een buitenstaander is of ik ook de opname mocht. Maar hij zei dat het voor eigen gebruik is en dat hij het mij niet kan geven. Mag hij dat zeggen?

Nee, dat mag hij niet zeggen. (Soms zijn juridische vragen makkelijk.)

Wanneer de werkgever een zakelijk gesprek opneemt, dan valt dat onder de AVG. De werknemer heeft dan bepaalde rechten, zoals het recht op een kopie van de opname (artikel 15 AVG). Hooguit kunnen stukjes worden weggelaten als daardoor de privacy van anderen in gevaar komt, maar als het gaat om een gesprek tussen werkgever en werknemer dan zie ik dat zo even niet.

In theorie kun je als werkgever zeggen, ik neem dit op voor privédoeleinden. Dat valt buiten de AVG – dat is de uitzondering voor huishoudelijk of particulier gebruik. Die kan ook gelden in de zakelijke context, mijn eigen aantekeningen in mijn adresboek met bijvoorbeeld de geboortedatum van een relatie vallen buiten de AVG.

Alleen, als het gaat om een “serieus gesprek” zoals de vraagsteller stelt, dan zie ik het puur particuliere even niet meer. Die werkgever neemt dat op als bewijs wat er is gezegd, dat is het enige dat ik in die context kan bedenken. En in die context is dat bewijs dus zakelijk bedoeld: de ontkenning van de werknemer weerleggen, aantonen dat er wél dat gezegd of zus gescholden of weet ik veel is. Dat bewijs is daarmee niet particulier, ook al doet de werkgever dat met een eigen opname-apparaat en doet hij het thuis ook.

Arnoud

Uber laat passagiers audio opnemen als ze zich niet op hun gemak voelen, mag dat?

Geplaatst op in Privacy, 3 reacties

Uber test een nieuwe functie die passagiers audio laat opnemen wanneer ze zich niet op hun gemak voelen tijdens een rit. Dat las ik bij Tweakers. De opname wordt verstuurd naar Uber, zodat die de opname als bewijs kan dienen mocht dat nietpluisgevoel in verband staan met een daadwerkelijk onrechtmatig handelen. Creatief idee, al is het nog niet duidelijk hoe breed het zal worden ingezet. Maar het riep meteen bij mensen de vraag op of dat wel mag, zo stiekem de conversatie met de chauffeur opnemen enkel omdat jou het niet bevalt.

Bij het opnemen van gesprekken heb je in de praktijk te maken met zowel de AVG als de strafwet. Eerst maar die laatste. In veel landen (waaronder alle Europese landen en de VS) is het strafbaar om gesprekken van anderen op te nemen of stiekem af te luisteren met apparatuur. Iets ingewikkelder wordt het wanneer je zelf gesprekspartner bent. Dan verschilt het nogal per land of dat mag of niet.

In Nederland is de wet duidelijk: het is alleen strafbaar een gesprek op te nemen als je daar geen deelnemer aan bent – en ook niet opdracht van een deelnemer hebt om dat te doen. Maar in bijvoorbeeld Duitsland is het ook strafbaar om je eigen gesprekken op te nemen, tenzij de wederpartij daarmee instemt. (Wikipedia heeft een lijst per land.) Het is me niet duidelijk hoe ‘papier’ die wetten zijn, het voelt nogal cru dat je een slachtoffer van aanranding in de taxi gaat vervolgen wegens illegaal opnemen en de chauffeur vrijuit laat. Ik heb zoals u leest wel hele grote moeite met dit soort wetten, vanwege de bewijsnood die het vaak geeft en de botsing die je (mede daarom) met de vrijheid van informatiegaring krijgt.

De AVG kan ook een rol spelen, maar die is beperkt. Je eigen gesprekken opnemen is een verwerking van persoonsgegevens – van je gesprekspartner immers. Maar wie dat enkel doet om voor zichzelf dat gesprek vast te leggen (als bewijs dat er iets toegezegd is, dat er een bedreiging langskwam of iets dergelijks) die handelt daarmee voor strikt eigen huishoudelijk gebruik. Daarop is de AVG dan in het geheel niet van toepassing. (Zou je die opname gaan publiceren, dan geldt de AVG wel maar kom je wellicht in de journalistieke exceptie terecht.)

Zou de chauffeur deze functie gebruiken, dan wordt dat anders. Weliswaar kan die ook prima behoefte hebben aan een gespreksopname, want ook chauffeurs worden bedreigd, aangerand, uitgescholden of opgelicht (“geef me korting of ik geef je maar één ster”), maar een chauffeur handelt bedrijfsmatig en zijn verwerkingen van persoonsgegevens vallen dan wél gewoon onder de AVG. Hij zou dus op de taxi een sticker moeten doen dat er opnames in de taxi gemaakt worden, en een reglement hebben wat daarmee gebeurt. Ook als het een zzp’er is.

Voor Uber zelf is me nog niet duidelijk hoe het uitpakt. Als ze de opname alleen bewaren ten behoeve van de passagier, dan stellen ze zich op als verwerker en dan lijkt me er verder weinig mis mee. (Ik moet een examenvraag maken over de verplichtingen van een verwerker voor een niet onder de AVG vallende partij voor mijn opleiding senior privacyjurist.) Maar ik krijg het gevoel van dat tekstje dat Uber zélf gaat beslissen wanneer de opname wordt vrijgegeven en waarvoor, en dat zou maken dat ze zelf de verantwoordelijke worden (mogelijk samen met de passagier). In dat geval valt de opname wél onder de AVG en dan moet de app duidelijk aan de chauffeur maken dat er wordt opgenomen.

Arnoud

Overheidsdienst nam duizenden gesprekken van advocaten op door softwarefout

Geplaatst op in Regulering, 16 reacties

De Nederlandse Dienst Justitiële Inrichtingen heeft drieduizend gesprekken van advocaten opgenomen door een softwarefout. Dat las ik bij Tweakers. De bron is een brief van de staatssecretaris waarin hij meldt van een incident: gesprekken van advocaten wiens nummer meerdere malen in de lijst met niet-opnemen-nummers stonden, werden wél opgenomen. Dit kwam uit nadat een advocaat het ontdekte (maar hoe dan?) en erover klaagde. De fout is nu opgelost.

Gezien het “van advocaten die meerdere malen voorkomen” zie ik het nog wel als reëel dat het echt een programmeerfout was. Een simpele verklaring is dat de te matchen nummers normaal als tekststring binnenkomen en nu als lijst met de meerdere nummers. Vergelijken van een string met een array zal nooit een match opleveren, dus dan komt dit gesprek door de check heen en wordt het alsnog opgenomen.

De grotere vraag is waarom de DJI dit nooit merkte bij het terugluisteren van de taps. Mogelijk doen ze dat alleen steekproefsgewijs, en het aantal advocaten met twee geregistreerde nummers zal klein zijn dus in theorie is het altijd toevallig goed gegaan. Maar het is natuurlijk ook goed denkbaar dat er DJI-mensen waren die wél meeluisterden. Ik zou het dan wel héél riskant vinden om er wat mee te doen, want als je wordt betrapt heb je geen enkel excuus.

Idem als je het doorbrieft aan een agent die bezig is met een onderzoek. Die kan er niets mee in het dossier, want leg eens uit waar dat bewijs vandaan komt? Natuurlijk is softe informatie handig om te hebben maar dit kan je hele onderzoek besmetten omdat de overtreding dermate ernstig is. Dus ja, het is denkbaar maar zelfs agenten die de wet willen breken, zullen denk ik even twee keer nadenken bij deze bron van informatie.

Arnoud

Hoe lang mag een bedrijf gespreksopnames eigenlijk bewaren onder de AVG?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 10 reacties

Een lezer vroeg me:

Bij ons bedrijf kunnen telefoongesprekken bij de klantenservice worden opgenomen voor trainingsdoeleinden, zo zegt ons bandje keurig. Dat gebeurt willekeurig bij 1 op de 10 gesprekken, die de HR medewerker vervolgens reviewt. Maar we maken ook opnames als een klant vervelend is, dat kan de servicemedewerker doen met een druk op de knop (retroactief wordt dan het gehele gesprek vastgelegd). Mag dat van de AVG? En wat is de bewaartermijn?

Het structureel opnemen van gesprekken met klanten is een vorm van verwerken van persoonsgegevens. Je moet dat dus onder de AVG kunnen rechtvaardigen als bedrijf of organisatie. Meest voor de hand ligt dat je het gooit op de grondslag “uitvoering overeenkomst” (dit hoort bij het netjes nakomen van het contract) of “eigen legitiem belang” (je wilt als organisatie weten hoe je werkt).

Het trainen of evalueren van je personeel lijkt me wel onder die laatste te rechtvaardigen. Optreden tegen lastige klanten vind ik een voorbeeld van het eerste, de klant moet netjes nakomen en moet dus ook netjes blijven aan de telefoon. Dus zolang je dit allebei netjes in je register uitwerkt, lijkt me dit oké.

Ik vind het een mooie dat het systeem zelf kiest welke gesprekken voor evaluatie in aanmerking komen. Zo voelt de medewerker zich niet continu bekeken maar is er wel de kans dat iemand van HR wat vindt van zijn gesprekstechnieken. Evenzo is de opnameknop (met retroactief effect) een slimme truc om lastige gesprekken op te nemen zonder dat je altijd álle gesprekken opneemt.

Natuurlijk moet je de opnames zorgvuldig bewaren en beveiligen. Dat is een algemeen probleem bij organisaties, en volgens mij is er niets specifieks of complex aan deze situatie.

De bewaartermijnen zijn lastig. De wet zegt niet dat je gespreksopnames moet maken, en er is dus geen wettelijke bewaartermijn. Je moet dus zelf verzinnen hoe lang je dat wil doen, en dat onderbouwen. Mijn advies is altijd om dat te koppelen aan functionele criteria. Bij de evaluaties kun je zeggen, we bewaren ze tot het eerstvolgende evaluatiemoment met de medewerker en die zijn eens per kwartaal. Of je zegt, de HR man/vrouw luistert ze wekelijks af en daarna gaan ze weg tenzij er een leermoment op te horen is.

De opnames van lastige klanten zou ik bewaren totdat het met de klant besproken is en/of de escalatie is afgehandeld. Dat kan kort of lang zijn: één opvolggesprek aan de telefoon waarin de klant zegt het niet meer te doen, of een rechtszaak inclusief hoger beroep waarbij het bedrijf een contactverbod eist. Maar met deze formulering vang je allebei.

Arnoud

Mag je stiekem de algemene ledenvergadering filmen?

Geplaatst op in Privacy, 10 reacties

Een lezer vroeg me:

Bij de afgelopen algemene ledenvergadering van onze vereniging bleek iemand stiekem beeld- en geluidsopnamen te hebben gemaakt. Toen hij daarop aangesproken werd, verdedigde hij zich met het argument dat hij bewijs wilde verzamelen van wat er werd gezegd, omdat hij de notulen niet vertrouwde. Staat hij in zijn recht?

In principe heb je inderdaad het recht om zelfstandig bewijs te vergaren van wat er op een vergadering wordt gezegd. De klassieke manier was je eigen aantekeningen van het gesprek te maken, maar daarmee sta je natuurlijk niet heel sterk als de officiële notulen iets anders zeggen. Geluidsopnamen zijn sterker, en helemaal als je er beeld bij hebt.

Het opnemen van beeld en geluid in een vergadering is juridisch echter problematisch. Een ALV is meestal een besloten gebeurtenis, en de wet is vrij streng in stiekem maken van opnames in zo’n situatie. Het stiekem maken van afbeeldingen van mensen is bijvoorbeeld strafbaar (art. 139f Strafrecht), net als het stiekem afluisteren van gesprekken (art. 139a Strafrecht), hoewel bij dat laatste je niet strafbaar bent als deelnemer. Kort en goed: de camera moet worden gemeld maar de microfoon mag stiekem aan.

Wel zal zo’n opname vallen onder de Wet bescherming persoonsgegevens, en straks de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Beeld en geluid maken waarop mensen herkenbaar te zien/horen zijn, vormt een verwerking van persoonsgegevens. En omdat die meer is dan een zuiver huishoudelijke vastlegging, moet je je daarbij gewoon aan de regels uit de wet houden. (Ja, ook als je zegt dat dit een journalistieke verwerking is.)

Toestemming is niet perse nodig, maar als je zonder toestemming deze opnames maakt dan moet je wel een duidelijke rechtvaardiging hebben én doen wat je kunt om de privacyimpact bij andere mensen te minimaliseren. Publiceren van die beelden zal dus in principe niet kunnen, maar stukjes als bewijs overleggen bij een geschil kan denk ik wel. Daarnaast moet je de beelden natuurlijk veilig opslaan tegen datalekken, en moet je mensen informeren over wat je doet met de beelden.

Alles bij elkaar denk ik dat het nog knap lastig wordt om dit goed te doen als individueel lid. Misschien is het dan ook beter om de ALV te verzoeken standaard geluidsopnames te maken die de secretaris goed bewaart, zodat bij geschillen dingen teruggeluisterd kunnen worden?

Arnoud

Terugblik: Mag een stiekem gemaakte geluidsopname gebruikt worden als bewijs?

Geplaatst op in Regulering, 9 reacties

Vanwege mijn vakantie deze week geen nieuwe blogs. In plaats daarvan een terugblik op de afgelopen tien jaar: ik heb vijf populaire blogs geselecteerd en kijk er anno 2017 graag nog eens naar met jullie.

Vandaag: Mag een stiekem gemaakte geluidsopname gebruikt worden als bewijs?, met bijna 100 reacties en 85.000 views (robots niet meegeteld) een zeer populair onderwerp kennelijk.

Regelmatig krijg ik in diverse varianten de vraag of een stiekem gemaakte geluidsopname van een gesprek gebruikt mag worden als bewijs. Dit meestal naar aanleiding van mijn artikel Opnemen van gesprekken, waarin dat met zoveel woorden staat:

Een telefoongesprek opnemen dat je zelf voert, mag je dus opnemen – ook wanneer je dat niet meldt aan de tegenpartij. Alleen het heimelijk opnemen van zo’n gesprek zonder deelnemer te zijn is dus strafbaar (tenzij je toestemming hebt van één van de deelnemers).

Gebruik als bewijs is eigenlijk altijd toegestaan. In het gewone (civiele) recht gelden namelijk geen specifieke eisen voor hoe het bewijs verkregen mag zijn. De rechter mag zelf alles beoordelen op de merites. Hij hoeft bewijs niet uit te sluiten omdat het een stiekeme opname is. Wel zou hij het bewijs anders kunnen waarderen: een informeel gesprekje op de vrijmibo zal minder bewijskracht hebben over de intenties van een bedrijf dan een formele verklaring van de directie bij een persconferentie. Maar dat gaat dan over de inhoud, niet over de vorm.

Toch hoor ik nog regelmatig dat mensen zeggen, dit is onrechtmatig verkregen bewijs en dus onbruikbaar. Dat klopt dus niet, naar Nederlands recht. Te veel Amerikaanse rechtbankseries gekeken. En nee, ook niet als een agent het zegt: ook in strafzaken mogen stiekeme opnames worden gebruikt als bewijs. Alleen opnames gemaakt door de politie zijn onrechtmatig verkregen bewijs als er geen taplast of andere toestemming conform het Wetboek van Strafvordering is gegeven.

Er is wel een grens: als er sprake is van inbreuk op iemands privacy en die inbreuk “rechtens ontoelaatbaar” is. Dat is een vrij hoge lat, waar je bij zakelijke gesprekken niet snel aan zult zitten. Héél misschien bij een rechtszaak over een echtscheiding, maar zelfs daar geen garanties. Ik heb in ieder geval nog steeds geen vonnis gevonden waarin een illegale gespreksopname als bewijs terzijde werd geschoven vanwege deze grond. (Vanwege kwaliteitsproblemen, authenticiteitsproblemen of gewoon te weinig concreets, ja dat wel.)

Voor bedrijven die gesprekken opnemen, geldt natuurlijk wel de privacywet (Wbp en straks AVG). Zij moeten mensen melden dat ze gesprekken opnemen en waarom, moeten op verzoek een kopie van de opname verstrekken en moeten opnames goed beveiligen. Maar ook wanneer die wet wordt geschonden, mag de opname als bewijs worden gebruikt. Dat er dan een boete voor het schenden van de privacywet volgt, staat daar helemaal los van.

Arnoud

Mag je met een Kapture armband je hele omgeving opnemen?

Geplaatst op in Regulering, Security, 10 reacties

kapture-armbandEen lezer vroeg me:

Mag je met een Kapture armband rondlopen en alles opnemen dat in je buurt gezegd wordt?

De Kapture armband is een simpel apparaatje dat continu een minuut aan geluid opneemt dat in de buurt te horen is. De opname staat in een buffertje dat continu wordt overschreven. Twee drukken op een knop zorgt er voor dat de laatste minuut permanent wordt opgeslagen en naar je mobiel wordt gestuurd.

Het is legaal in Nederland om gesprekken op te nemen waar je deelnemer aan bent. Dus als je de armband daarvoor gebruikt, zit je goed.

Lastiger wordt het als de armband dingen opneemt waar je zelf niet aan deelneemt. Denk aan het gesprek achter je in de bus of iemand die toevallig voor je loopt en net wat harder praat. Dat zijn geen eigen gesprekken, dus die regel hierboven geldt niet. Maar het zijn wél gesprekken aan de openbare weg, dus hoe zit dat dan?

Gesprekken in een woning of besloten ruimte mogen niet worden opzettelijk opgenomen zonder dat een deelnemer daarmee instemt (art. 139a Strafrecht). Het maakt dus niet uit of het heimelijk gebeurt – tenzij je de eigenaar bent van de ruimte en de opnameapparatuur duidelijk zichtbaar ophangt.

Gesprekken buiten de woning mogen niet heimelijk worden opgenomen (art. 139b Strafrecht). Buiten rondlopen met een prominente boom-microfoon is dus altijd legaal, dat ziet en snapt iedereen.

Maar die armband lijkt me een stuk minder prominent, dus daar kun je echt een probleem hebben als die het gesprek achter je opneemt. Voor de wet doet het er niet toe of het gesprek in de openbare ruimte werd gevoerd. Het gaat erom dat mensen niet verwachten opgenomen te worden, ook niet in de bus en ook niet op straat als ze vlakbij iemand anders lopen.

Arnoud

Mag een gemeente me verbieden gesprekken op te nemen?

Geplaatst op in Privacy, 22 reacties

microfoon-afluisteren-interviewEen lezer vroeg me:

Bij de uitkeringsinstantie in mijn gemeente hangen huisregels aan de deur waar onder meer in staat dat je gesprekken niet mag opnemen. Doe je dat toch, dan kun je sancties opgelegd krijgen. Hoe verhoudt zich dat tot jouw bericht dat je je eigen gesprekken mag opnemen?

In dat bericht refereer ik aan de algemene regels uit het Wetboek van Strafrecht. Die zeggen dat het strafbaar is om gesprekken op te nemen waar je geen deelnemer aan bent (of in opdracht van een deelnemer handelt).

Omgekeerd, als je wél deelnemer bent of in opdracht handelt, dan mag je dus opnemen. Ook zonder het te hoeven zeggen aan de wederpartij. Publicatie van de opname kan een probleem zijn, maar het opnemen sec is gewoon legaal.

Een deelnemer aan een gesprek kan daar bezwaar tegen hebben, en om die reden dan willen afspreken dat er geen opnames worden gemaakt. Dat mag in principe, je bent vrij om afspraken te maken (of niet). Ook als de wederpartij een overheidsinstantie is.

Lastig is alleen dat dit niet echt een vrije onderhandeling is maar een door de instantie opgelegde verplichting. En dan voelt het een stuk oneerlijker. Niet voor niets adviseerde de Ombudsman alweer een dik jaar geleden dat de overheid moet toestaan dat burgers gesprekken met ambtenaren opnemen. Maar de praktijk is hardnekkig.

Ik heb er moeite mee dat een overheid zo’n regel opstelt. Je bent als burger erg afhankelijk van de overheid, en een gespreksopname is vaak de enige manier om te bewijzen wat er écht is gezegd. Als ik dan heel formeel word, dan zeg ik dat hier censuur wordt gepleegd: een voorafgaand verbod op het vergaren van informatie (art. 10 EVRM).

De rechtvaardiging is meestal dat er misbruik gemaakt kan worden van de opname. Mensen gaan knippen in de opname en zetten dat op internet, of gebruiken de opname om de ambtenaar persoonlijk een hak te zetten. Dat is zeer kwalijk en moet kunnen worden aangepakt, maar het is nogal een paardenmiddel om dan te zeggen, dan mag niemand meer opnemen.

Arnoud