Associated Press gek geworden, wil geld voor citaten

tarieflijst-ap-citaten-nieuws.jpgVorige week werd bekend dat de Associated Press boos was op weblog Drudge Retort vanwege het overnemen van stukjes van nieuwsberichten. Het overnemen van een kop en ‘lead’ (eerste alinea) van een nieuwsbericht zou inbreuk op het auteursrecht zijn, aldus de sommatiebrief van AP naar het linkse alternatief voor de Drudge Report. Na heftige kritiek kwam AP met een oplossing: men biedt nu betaalde licenties aan voor het gebruik van enkele woorden.

Onzin natuurlijk, want het overnemen van de titel en eerste alinea van een tekst valt volledig binnen de grenzen van het citaatrecht. Op die manier kondig je namelijk aan wat er in die tekst te lezen is. En voor citaten hoef je niet te betalen, zolang je maar de bron vermeldt. Iets dat vrijwel elke blogger doet bij het citeren van een stukje uit een nieuwsbericht.

Dutchcowboys schrijft nog:

De actie van AP is op zijn minst opvallend te noemen. Er wordt online zeer veel gebruik gemaakt van het quoten van nieuwsdiensten en andere websites/ blogs. Bovendien is het verkrijgen van links van anderen voor velen juist heel belangrijk. Ook al linken de betreffende bloggers naar de AP, het AP wil niet gequote worden. Is hier sprake van een trend? Het AP heeft immers vaker dit soort dingen gedaan. En gaat dit straks overwaaien naar Europa?

Ik maak me daar geen zorgen om. Het citaatrecht is duidelijk voor gevallen als dit. Bovendien hebben we voor nieuwsmedia nog een andere wettelijke uitzondering. Nieuwsmedia mogen gratis nieuwsberichten van elkaar overnemen namelijk, zo staat in artikel 15 van de Auteurswet.

De vier eisen uit het wetsartikel voor een toegelaten overname van het artikel zijn:

  1. Het overnemen moet gebeuren door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift, in een radio- of televisieprogramma of ander medium dat een zelfde functie vervult.
  2. Artikel 25 moet in acht worden genomen (dat wil zeggen, het artikel mag niet zomaar worden gewijzigd of verminkt).
  3. De bron, waaronder de naam van de maker, moet op duidelijke wijze worden vermeld.
  4. Het auteursrecht mag niet uitdrukkelijk zijn voorbehouden, behalve als het om gewoon nieuws gaat, daarvoor kan geen voorbehoud worden gemaakt.

Is een blog of nieuwssite een “medium dat een zelfde functie vervult”? Jazeker. Websites zijn vandaag de dag zonder meer op één lijn te stellen met de traditionele, gedrukte media zoals dagbladen en tijdschriften. Zeker wanneer zij actueel nieuws verzamelen over hun onderwerp en dit aan hun bezoekers beschikbaar stellen. Dit is ook al eerder in de rechtspraak erkend. Zo werd in de Kranten.com-zaak de website kranten.com als een persorgaan in de zin van artikel 15 Auteurswet aangemerkt (r.o. 4.6).

De website kranten.com is als een persorgaan in de zin van artikel 15 Aw aan te merken. Kranten.com geeft immers uitsluitend een actueel overzicht van de titels op de websites van diverse media. Daarmee is zij niets anders dan een nieuwsmedium dat periodiek (te weten dagelijks) een overzicht geeft van hetgeen die media actueel melden, waarbij de namen van die media uitdrukkelijk worden genoemd.

Kranten.com nam weliswaar alleen koppen over, maar artikel 15 staat toe om het gehele nieuwsartikel over te nemen.

En alsof het nog niet duidelijk genoeg was dat websites onder “nieuwsmedia” konden vallen, is in 2004 de Auteurswet gewijzigd, onder andere met een verruiming van dit artikel 15. Bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel blijkt expliciet dat het de bedoeling van de wetgever was om websites onder de reikwijdte van artikel 15 te kunnen rekenen:

Het voorgestelde artikel 15 breidt de werkingssfeer van de bepaling thans expliciet uit tot andere media die een soortgelijke functie als de geschreven en ongeschreven media vervullen. In navolging van het advies van de commissie auteursrecht is geopteerd voor een functionele benaderingswijze. … Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Ik zou dus werkelijk niet weten hoe Associated Press, of welke krant of persmedium dan ook, geld zou kunnen vragen voor het overnemen van een lead of zelfs een heel nieuwsbericht.

Via Singularity (bedankt, Olivier!)

Arnoud

Mag je nieuwsberichten met foto’s overnemen?

Een bloggende lezer vroeg zich af:

Ik blog regelmatig over celebritynieuws uit Amerika, en ik vertaal dan ook vaak Engelstalige berichten. Dat doe ik altijd met bronvermelding. Ik neem dan ook de foto over als onderdeel van het bericht. Nu kreeg ik een boze mail van een Amerikaanse fotograaf die beweert dat ik zijn auteursrecht schendt. Maar actueel nieuws mag ik toch overnemen?

Het overnemen van actueel nieuws mag, ook als dat in een andere taal gebeurt. Een Nederlandstalig blog mag dus Engelstalige nieuwsberichten vertalen en overnemen. Een foto is over het algemeen geen deel van het nieuws. Het wetsartikel (artikel 15 van de Auteurswet) laat alleen toe dat je nieuwsberichten overneemt. Daarom mag dat in principe niet met foto. De uitzondering is als de illustratie zelf het nieuws is. De World Press Photo is een duidelijk voorbeeld.

Let wel, de zoveelste foto van “Paris Hilton in al te onthullende kleding” is verslag van nieuws (roddelnieuws) maar het bestaan van de foto is daarmee nog geen nieuws. Zo’n foto mag alleen gebruikt worden met een licentie. Bij een verslag over een rechtszaak over een foto van mevrouw Hilton zou die foto op grond van citaatrecht getoond kunnen worden bijvoorbeeld. Denk aan een gestolen foto of een foto die tegenspreekt wat zij beweert.

Het citaatrecht is een ander verhaal. Ik mag een foto overnemen als ik dat nodig heb voor mijn aankondiging of betoog dat met die foto te maken heeft. Niet alleen als de foto het nieuws is. Ik zou bijvoorbeeld twee foto’s kunnen tonen en aantonen dat de een duidelijk afgekeken is van de ander. Een kleine uitsnede van b.v. 100×100 pixels bij een Nederlandstalige versie van een Engels nieuwsbericht waarin het origineel staat, zou ook nog wel onder citaatrecht vallen. Dat is dan deel van de aankondiging van het Engelse nieuwsbericht. Integraal het origineel overnemen lijkt mij geen geldig citaat.

Arnoud

Auteursrechtelijk beschermde Twitterberichten

Naar aanleiding van mijn blogpost over Twitter en privacy kreeg ik nog de vraag of je je op auteursrecht zou kunnen beroepen bij herpublicatie van de inhoud van je Twitterberichten (’tweets’).

Het is nog maar de vraag of een Twitterbericht auteursrechtelijk beschermd is. 140 tekens (de maximumlengte van zo’n bericht) is wel erg kort voor het auteursrecht. Je moet dan wel heel creatief zijn. Een simpele mededeling als “ben een blogpost aan het schrijven” of “luister naar een saaie presentatie” is te zakelijk om onder het auteursrecht te vallen.

Maar zelfs als een bericht voldoende creatief is om beschermd te zijn, dan zal vrijwel elke herpublicatie op grond van het citaatrecht toegestaan zijn. Bij zo’n kort bericht is het namelijk toegestaan het integraal te citeren als je wilt aankondigen, bespreken of bekritiseren wat er in het bericht staat. De enige eis is een bronvermelding.

Een mooi voorbeeld is Erwin Blom’s compilatie van een vervelende gebeurtenis van Meisje van de Slijterij. Dat mag gewoon. Zolang het dus maar om openbare tweets gaat en niet om hergepubliceerde privéberichten.

Arnoud

Waar liggen de grenzen van het beeldcitaatrecht?

Ik schijn wat streng in de leer te zijn wat de grenzen van het beeldcitaatrecht. Je mag een afbeelding, foto of ander plaatje gebruiken in het kader van een citaat, maar niet zomaar:

Dat wil niet zeggen dat elk hergebruik van een plaatje een toegestaan citaat is. Het beeld moet echt worden overgenomen omdat het nodig is bij de bespreking, kritiek of wat dan ook van dat beeld. Bij een film is een still van een relevante scene bijvoorbeeld toegestaan in de context van een filmkritiek. Bij een artikel over molens een willekeurige afbeelding van een molen tonen is geen beeldcitaat.

Artikel 15a van de Auteurswet heeft het immers over “het citeren uit een werk”, dus het leek mij logisch dat het beeld dat je gebruikt, moet komen uit het werk waar je het over hebt.

Toch blijk ik daarin nog wat strenger te zijn dan wellicht nodig is. In het standaardwerk Auteursrecht door Spoor/Verkade/Visser staat namelijk op pagina 240:

Het opnemen van een toepasselijke foto kan o.i. gelden als ‘ citeren’ , ook al gaat het in de context niet om het werk van deze fotograaf, doch om het onderwerp van de foto.

De juridische basis is het Damave/Trouw-arrest (HR 26 juni 1992, NJ 1993, 205). Hierin werden tekeningen van Damave getoond bij een boekbespreking. Hoewel de tekeningen uit het boek kwamen, werden ze op zich niet besproken in de boekbespreking. Toch was dit toegestaan, omdat de afbeelding samen met de tekst ertoe strekte om aan de lezer een indruk van het betreffende boek te geven.

Pas als op de afbeelding een zodanige nadruk komt te liggen dat zij in overwegende mate de functie van versiering verkrijgt, ga je de grenzen van het beeldcitaatrecht te buiten.

Een willekeurige maar kleine portretfoto van de auteur van een boek zou dus toegestaan zijn bij een boekbespreking. Ook die portretfoto draagt bij aan de boekbespreking; een indruk van de persoon van de auteur kan verhelderend of informatief zijn.

Hoe dan ook denk ik wel dat er een duidelijke relatie tussen het werk en de foto moet zijn. Bij een foto van de auteur is dat duidelijk het geval, maar bij zomaar een foto van een windmolen bij een boek over molens door de eeuwen heen is dat al heel wat minder duidelijk. Ik zou dan toch echt proberen een foto uit het boek zelf te gebruiken, in plaats van een heel andere molenfoto zomaar ergens van internet.

Wat zou nog meer een toegestaan beeldcitaat kunnen zijn als je deze vuistregel hanteert?

Arnoud

Auteursrecht-incasso, Cozzmoss stijl

Weblogger beboet wegens auteursrecht-inbreuk, schrijft Marketingfacts. En die is dan nog netjes. Elders lees ik blogposts over copyright-aasgieren, Kotsmos, Amerikaanse toestanden, Siciliaans aandoende intimidatie, chanteurs en provocateurs en zo kan ik nog wel even doorgaan. Henk Blanken is zowat het enige tegengeluid.

Weblogster Cinner kreeg een blafbrief van een bedrijf genaamd Cozzmoss, dat “schendingen opspoort en de kosten voor u verhaalt op degene die inbreuk heeft gemaakt op uw auteursrecht.”

Nu mag je zonder toestemming niet zomaar hele teksten overnemen van een ander. Op teksten zit auteusrecht. Je kunt er natuurlijk wel gewoon naar linken. Ook mag je uit een webpagina citeren. Ik heb geen idee hoe veel er nu precies overgenomen was en of dat onder het citaatrecht zou vallen. Maar het gaat mij om die “boete”. Bedrijven kunnen namelijk geen boetes opleggen. Dat kan alleen de rechter.

Als de auteursrechthebbende vindt dat zijn copyright geschonden is, dan moet hij naar de rechter en aantonen dat er werkelijk sprake is van inbreuk. Is dat het geval, dan moet hij aantonen hoe veel schade hij heeft geleden, en dan moet de inbreukmaker die vergoeden. Zet de auteur zelf het artikel gratis en vrij op internet, dan zal de schade door een eveneens gratis herpublicatie niet zo vreselijk groot zijn lijkt mij.

Nu mag je als rechthebbende (of vertegenwoordiger) natuurlijk best een schikking voorstellen. Rechtszaken zijn tenslotte duur en verre van snel afgehandeld. En dat schikkingsvoorstel kan prima je normale factuurbedrag zijn. Of iets meer. Maar dat is feitelijk niet meer dan gewoon een aanbod, en het staat de wederpartij vrij om er al dan niet mee akkoord te gaan. Ik vind het ietwat kwalijk als een bedrijf zo’n schikkingsvoorstel presenteert als een voldongen feit of zelfs het woord “boete” gebruikt.

Wat de meeste mensen hier steekt, is de hoogte van de gevraagde schikking. Cozzmoss komt aan dat bedrag door de schade gelijk te stellen aan drie maal het bedrag dat men normaal gefactureerd zou hebben als er netjes om toestemming was gevraagd. Plus nog eens een vierde maal dat bedrag omdat de naamsvermelding zou ontbreken. Dat staat namelijk netjes zo in de algemene voorwaarden van de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Dat mag, maar daar heeft een inbreukmaker niet zo veel mee te maken natuurlijk. Algemene voorwaarden gelden pas als je een contract sluit met de rechthebbende.

Deze passage:

Elk gebruik van een bijdrage dat niet is overeengekomen, wordt beschouwd als een inbreuk op het auteursrecht. Bij inbreuk komt de leverancier een vergoeding toe van tenminste drie maal het overeengekomen honorarium.

is dus geen wet maar een voorstel van de leverancier aan degene die het werk wil gebruiken. Je kunt daar wel van alles zetten, en het zou een mooie boel worden als de inbreukmaker zomaar aan die voorwaarden gehouden wordt.

En nee, het is zeker geen vaste prik dat de rechter die bedragen overneemt als inschatting van de schade. Zo vonniste de rechter in de Galeries.nl zaak (over inbreuk op auteursrecht op een foto):

[eiser] heeft betoogd dat de richtprijzen van de Fotografenfederatie in de fotografiebranche als gebruikelijk worden aanvaard … In beginsel zouden deze richtprijzen derhalve als uitgangspunt kunnen gelden bij de begroting van de door [eiser] gederfde licentievergoeding. De rechtbank is echter van oordeel dat onverkorte toepassing van de richtprijzen in deze zaak niet tot een realistisch en redelijk resultaat leidt.

En over de specifieke vergoeding voor de ontbrekende naamsvermelding:

Voor toekenning van de door [eiser] gevorderde additionele vergoeding van 200% van de gebruikelijke vergoeding overeenkomstig artikel 15 van de Algemene Voorwaarden van de Fotografenfederatie, bestaat geen ruimte. Toepasselijkheid van die voorwaarden is immers niet tussen [eiser] en [gedaagde] overeengekomen en er bestaat evenmin een wettelijke grondslag voor het opleggen van een dergelijke verhoging, die naar het oordeel van de rechtbank het karakter van een boete heeft.

Bij een commerciële site kan dat anders uitpakken. Een bedrijf wordt geacht te weten dat er auteursrecht op teksten of foto’s zit, en welke tarieven er daar normaal voor gerekend worden. Die kunnen dus wel degelijk deze standaardvergoedingen opgelegd krijgen als schadevergoeding. Zie bijvoorbeeld de Go2Web zaak.

Cozzmoss zelf heeft een wat merkwaardige blogpost als reactie, waar de reaguurders vooral roepen dat hun reacties verwijderd zijn. Als bedrijf een blog op Punt.nl hebben is sowieso wat apart.

Arnoud<BR/> PS: Jolie, als je wilt weten wat ik er van vind, dan kún je me natuurlijk ook mailen hoor 🙂

“Het bekijken van onze HTML-code is verboden”

Weer eentje in de categorie maffe algemene voorwaarden: de User Agreement/Privacy Policy van Dozier Internet Law.

As you may know, you can view the HTML code with a standard browser. We do not permit you to view such code since we consider it to be our intellectual property protected by the copyright laws. You are therefore not authorized to do so.

Grapjassen. Moet ik nog citaatrecht zeggen?

U kent Dozier misschien nog van hun auteursrechtelijk beschermde blafbrief.

Via Techdirt.

Arnoud