Helpt een wachtwoord op mijn blog tegen auteursrechtclaims?

| AE 5689 | Intellectuele rechten | 12 reacties

groep-claim-geld.jpgEen lezer vroeg me:

Bij de Volkskrant loopt nu een discussie over gebruik van foto’s op blogsites. Schrijver Kluun heeft met veel bombarie zijn blog opgeheven na een aantal auteursrechtclaims. Om te voorkomen dat ik die ook krijg, dacht ik een wachtwoord op mijn blog te kunnen zetten. Dan is het geen openbaar blog meer. Is dat genoeg?

Die discussie voeren we hier ook met enige regelmaat. Inbreuk op auteursrechten mag natuurlijk niet, maar de manier waarop sommige fotografen claims leggen is zeer discutabel. En toegegeven, de manier waarop sommige bloggers met auteursrechten omgaan ook. Google Afbeeldingen is geen bron. (En elke keer als ik iets over Kluun en auteursrechten lees, krijg ik FTD flashbacks.)

Hoofdregel is: je mag zonder toestemming geen foto’s gebruiken van derden, tenzij sprake is van een beeldcitaat, een inhoudelijk gerechtvaardigd gebruik van beeld (met bronvermelding). Bijvoorbeeld het bespreken van de foto of het illustreren van een techniek aan de hand van een heel duidelijk voorbeeld. Net zoals je teksten zou citeren uit boeken of vaktijdschriften. Maar een plaatje bij een blog is niet automatisch een citaat, ook niet als je de bron noemt en ook niet als je zonder commercieel oogmerk blogt. (Terzijde: Kluun is, net als ik, eigenlijk altijd commercieel bezig met zijn blog want het is een professioneel blog, geen privélevensblog.)

De vraagsteller hoopt van een andere uitzondering te kunnen profiteren. De auteurswet regelt naast kopiëren het ‘openbaarmaken’, en kent daarbij een uitzondering: er is geen sprake van ‘openbaarmaking’ als dit beperkt blijft tot de familie- of vriendenkring, of daarmee gelijk te stellen groep (art. 12 lid 4 Auteurswet).

Het moet dan gaan om een kleine, beperkte groep waar niet zomaar iedereen lid van kan worden. Een reisblog dat alleen toegankelijk is voor het ‘thuisfront’ lijkt me hier wel onder te vallen. Een algemene blog waarbij iedereen op verzoek (eventueel na pro forma screening) het wachtwoord toegemaild krijgt, is echter gewoon openbaar. Alles daartussen is een grijs gebied. Zo zóu je kunnen verdedigen dat een Facebookprofiel met strenge privacyinstellingen ook onder “vriendenkring” valt, maar is de definitie van ‘vriend’ bij Facebook nogal betrekkelijk.

Dus ja, het kan, maar echt praktisch lijkt het me niet want iedere blogger wil toch gelezen worden lijkt me.

Arnoud

‘Aggregatiesites mogen foto’s overnemen van de rechter’

| AE 5104 | Intellectuele rechten | 12 reacties

ikhouvanbredaHee, foto’s overnemen, mag dat nou toch? Dit artikel van advocaat Jens van den Brink maakte veel los, vooral bij mensen die recent een claimbrief van een Nederlandse fotograaf hadden gehad op hun blog, forum of nieuwssite. Want de rechter Oost-Nederland (we hebben nieuwe arrondissementen) bepaalde dat de manier waarop Ik hou van Breda werkte, legaal is onder het citaatrecht. En dat vlak nadat het Brandweerforum juist onderuit ging bij de foto’s die zij overnamen.

De website Ik hou van Breda brengt een overzicht van nieuws over Breda en omgeving, en gebruikt daarbij stukjes tekst en verkleinde foto’s van andere sites, zoals Telegraaf.nl en Bndestem.nl. Een fotograaf die zijn foto’s daar terugzag, eiste € 2.550 schadevergoeding, maar bij de rechter werd dit afgewezen: IHVB is legaal onder het citaatrecht.

Nu was er een bronvermelding en waren de foto’s verkleind, beide belangrijke stappen om citaatrecht te mogen claimen. Maar er was geen eigen content toegevoegd, wat in de Brandweerforumzaak een reden was om citaatrecht af te wijzen. Echter, wat zegt nu de Oost-Nederlandse rechter:

Dat van een rechtsgeldig beeldcitaat alleen maar sprake kan zijn indien de foto wordt opgenomen ter verduidelijking of onderbouwing van de eigen mededeling van de citeerder, die in de citerende uiting besloten ligt, vindt geen steun in het recht ([onder verwijzing naar Zoekallehuizen-arrest]).

Waar het om gaat, is dat de foto een inhoudelijk relevante rol speelt en niet alleen maar als versiering dient. En “inhoudelijk relevant” betekent hier “een indruk van de desbetreffende nieuwsberichten te geven”, aldus de rechter. En daarvan is sprake:

De foto’s kunnen beschouwd worden als een beeldende beschrijving en ondersteuning van de inhoud van de desbetreffende nieuws¬berichten en hebben hierdoor een duidelijke functie bij de overgenomen tekst in het nieuwsoverzicht, namelijk het nieuwsbericht extra goed herkenbaar maken voor de lezer en een indruk geven van het achterliggende nieuwsartikel met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel op de achterliggende bronwebsite, alwaar de lezer zich het volledige nieuwsbericht eigen kan maken.

Dit doet denken aan het Maroc-arrest, waarin ook een nieuwsbericht-met-foto legaal werd verklaard onder citaatrecht: de foto versterkte de inhoud van het nieuwsbericht en voegde daarmee iets inhoudelijks toe.

Ook speelde mee dat men de foto’s een week na publicatie verwijderde. Ik vind niet dat dat een eis moet zijn, als een citaat terecht is in het bericht nu dan is het dat automatisch ook in het archief waar dat bericht opgeslagen ligt.

Waarom het Brandweerforum dan niet? Ik denk omdat daar vooral grote foto’s werden overgenomen, en de context minimaal was:

zodanig dat alle aandacht uitgaat naar de foto’s en dat de tekst slechts een verwijzing naar de tijdstip en plaats van de brand behelst.

Het voelt anders wanneer je een berg foto’s publiceert met alleen minimale feitelijke context, of wanneer je een verkleind fotootje uit een nieuwsbericht bij een snippet van dat artikel laat zien. Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt. De grootte? Het niet overnemen van contextuele tekst uit de bron? Dat de foto’s zélf nieuws zijn in plaats van illustratie van het nieuws? Dat het doel van IHVB is dat je doorklikt naar de nieuwssite, en van Brandweerforum niet?

Arnoud

De aansprakelijkheid van het Brandweerforum voor foto’s geplaatst door leden

| AE 5037 | Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid | 108 reacties

Het beheer van het Brandweerforum is aansprakelijk voor auteursrechtinbreuk voor door leden geüploade foto’s, meldde men vorige week. Een aantal fotografen won bij de rechter een claim van dik 12.000 euro, omdat hun foto’s op het forum verschenen. Het verweer dat een forum toch niet aansprakelijk is voor wat leden doen, werd niet geaccepteerd – maar vooral omdat de moderatoren zelf ook foto’s plaatsten en niet ingrepen na claims.

Veel mensen denken echter dat als je als beheer maar een klachtprocedure hebt, je goed zit tegen aansprakelijkheid. Maar dat is niet zo. Wanneer je een activiteit zoals een forum ontplooit, ben je gewoon aansprakelijk voor wat daar gebeurt, mits het jou te verwijten is dat dit is gebeurd. Dat is in het offline leven zo, en dus ook op internet.

De reden dat mensen denken dat je met een klachtprocedure veilig zit, is omdat er specifiek voor internetdienstverleners een wetsartikel is ingevoerd eind jaren negentig dat zegt dat een puur passief doorgeefluik van informatie niet aansprakelijk is (art. 6:196c BW). Dat hebben ze ook in de VS – dit is de zogeheten notice and takedown uit de DMCA. In de VS geldt deze overigens alléén voor auteursrechtschendingen, terwijl bij ons notice en takedown voor alle vormen van wetsschendingen geldt (ja, ook privacy of smaad dus).

Het is echter nog maar de vraag of en wanneer een forum valt onder deze uitzondering. Een goed forum heeft immers actieve moderatie, terwijl de wet het dus heeft over “puur passief”. Het is niet dan ook weer niet automatisch zo dat als je ook maar één bitje modereert je dus nooit meer onder de “doorgeefluik”-exceptie kunt vallen. Er zijn niet echt veel zaken over geweest. De meest geruchtmakende was de Trendylaarzenzaak, waarin aansprakelijkheid voor smadelijke beschuldigingen van oplichting werd aangenomen omdat de moderatoren meededen aan de discussie. (Het vonnis werd uiteindelijk ongedaan gemaakt omdat de uitlatingen toch niet smadelijk bleken.)

Ook op het Brandweerforum is de participatie van de moderatoren doorslaggevend:

Dat F met het Brandweerforum meer is en doet dan “de beschikbaarstelling van fysieke faciliteiten om een mededeling mogelijk te maken of te verrichten”, wordt duidelijk uit de nadrukkelijke aanwezigheid van (global) moderators en de rol die zij spelen bij de discussies op het forum. Ook de omstandigheid dat een zo groot deel van de foto’s door eigen moderators geplaatst is en de in de regels van het forum opgenomen aanmoediging tot plaatsing van (meerdere) foto’s maken duidelijk dat sprake is van een actieve rol van F.

Het geciteerde criterium is wat het Europese Hof in de eBay-zaak aanvoerde als criterium om te bepalen of een dienstverlener valt onder de wettelijke bescherming voor tussenpersonen. eBay viel eronder (net als eerder Google bij Adwords) maar het Brandweerforum dus niet, vanwege die actieve betrokkenheid.

Ook het feit dat niet meteen op klachten werd gereageerd, woog hierbij mee. Maar aan het begin van het vonnis krijg ik de indruk dat één van de fotografen ook forumlid was, en dat men nogal gepikeerd was door diens (onverwachte?) harde opstelling dat zijn foto’s eraf moesten. En die eis kwam dan weer doordat de fotograaf soms een foto uploadde uit een reportage, waarna anderen meer foto’s uit diezelfde reportage overnamen, en dat was dan weer niet de bedoeling van de fotograaf.

De enige strohalm die je dan als forum nog hebt, is het citaatrecht. Dit lukte echter niet. Een citaat moet ondergeschikt zijn aan de eigen publicatie. Dat speelde bijvoorbeeld bij het Maroc-arrest, waarin een bericht met foto als topicstarter diende. Dat verweer werd hier ook gevoerd, maar afgewezen: er was totaal geen context bij het overgenomen bericht met foto. Ook bij de andere foto’s was geen sprake van citeren, want de overname was

zodanig dat alle aandacht uitgaat naar de foto’s en dat de tekst slechts een verwijzing naarde tijdstip en plaats van de brand behelst.

Daarmee kun je niet meer zeggen dat de foto’s werden geciteerd. Overigens lukte dat recent wél bij een andere internetdienst: ihvbreda.nl mocht bij haar nieuwsberichtjes wél kleine fotootjes tonen, want tekst en foto’s vormden

een geheel dat ertoe strekt om aan de lezer een indruk van de desbetreffende nieuwsartikelen te geven.

Ook speelde mee dat men de foto’s een week na publicatie verwijderde. Ik vind niet dat dat een eis moet zijn, als een citaat terecht is in het bericht nu dan is het dat automatisch ook in het archief waar dat bericht opgeslagen ligt. Maar goed.

Het forum moet dus betalen, hoewel niet het commerciële tarief met de scrabbleclaim van de fotografen (drie maal dat normale tarief bij wijze van boete) maar een bedrag van 50 euro per foto. Omdat het gaat om totaal 115 foto’s is dat toch nog een respectabel bedrag.

Vele forumbeheerders meldden zich na dit vonnis in de mail, of zij zich nu zorgen moeten maken en/of maar beter kunnen stoppen. Zó ver zou ik niet willen gaan. Ik denk wél dat je je als beheerder nu moet afvragen hoe je wilt omgaan met foto’s die je leden gaan plaatsen. Als er soms een plaatje in een topic voorbij komt, dan is daar weinig aan de hand mits je een duidelijke klachtprocedure hebt én snel reageert als daar wat op binnen komt. Is de opzet van het forum (of een topic) dat er foto’s worden gepost of doen moderatoren actief mee aan het plaatsen, dan geldt voor die foto’s dat jij als beheerder de claim waarschijnlijk moet dragen.

Arnoud

Een tweet in de krant, mag dat?

| AE 4934 | Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid | 21 reacties

Laatst had ik weer een journalist aan de telefoon die zich zorgen maakte dat sommige media “zomaar tweets overnemen” en in de krant plaatsen, of op televisie overnemen. Dat kon toch niet zomaar, er zat toch auteursrecht op tweets? Eh. Kent u dat, vrijheid van nieuwsgaring en citeren uit openbare bronnen? Natuurlijk, op een tweet… Lees verder

Kan een land Google News schatplichtig aan de uitgeefindustrie maken?

| AE 4676 | Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid | 25 reacties

Google verzet zich tegen wetsvoorstellen in Duitsland die de vrijheid om content door te plaatsen flink inperken, las ik bij Tweakers. De Duitse regering wil haar uitgeefindustrie steunen door wettelijk vast te leggen dat het soort overnemen dat Google doet, een vergoeding eist. Of die wet het gaat halen wordt betwijfeld, maar kán dit wel?… Lees verder

Mag ik al mijn klussen in een portfolio opnemen?

| AE 4509 | Intellectuele rechten | 11 reacties

Regelmatig krijg ik vragen van ontwerpers die een portfolio willen publiceren van wat ze hebben gemaakt. Een volkomen begrijpelijke stap, en commercieel heel verstandig ook. Maar juridisch wel lastig, want je maakt dan een kopie van een auteursrechtelijk beschermd werk en gaat vertellen dat jij dit hebt gemaakt. Het beste is om toestemming te vragen… Lees verder

Is tonen van een screenshot automatisch een citaat?

| AE 2603 | Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid | 23 reacties

Een lezer vroeg me: Ik weet dat op foto’s auteursrecht rust. Je kunt niet zonder meer een afbeelding van een andere website kopiëren en deze in een artikel op je eigen website plakken. Maar het valt me op dat sommige websites een truc hebben bedacht: in plaats van een afbeelding overnemen maken ze een screenshot… Lees verder

Bronvermelding bij tijdschriftcovers: ook de fotograaf

| AE 1789 | Intellectuele rechten | 16 reacties

Opgelet bij het tonen van tijdschriftartikelen of -covers: je moet niet alleen het tijdschrift noemen als bron, maar ook de fotograaf van daarbij zichtbare foto’s. Dat blijkt uit een vonnis van de kantonrechter (PDF) uit Den Bosch over een zaak tussen een professioneel fotograaf en het Brabants dagblad. De krant had melding gemaakt van een… Lees verder

AD wil principeuitspraak over citaatrecht bij nieuws

| AE 1180 | Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid | Er zijn nog geen reacties

Het Algemeen Dagblad daagt de Telegraaf Media Groep voor de rechter wegens ‘onevenredig gebruik’ van zijn nieuwsberichten op de website Telegraaf Regioselect, Tweakers gisteren. Regioselect is een regionale nieuwsbrief van de Telegraaf, met daarin koppen en samenvattingen van artikelen op regionale nieuwswebsites. Volgens het AD wordt daarbij onrevenredig veel gebruik gemaakt van regionale edities van… Lees verder