Tag: Cookie

About Cookie

Subscribe Feeds

Waarom hebben alle cookiepopups ineens een legitiem belang?

Geplaatst op in Privacy, 13 reacties

Een lezer vroeg me:

Sinds een tijdje valt me op dat allerlei cookiepopups niet alleen om toestemming vragen, maar ook opties aanbieden onder het kopje “legitiem belang”. Vaak kun je die opties niet uitzetten, maar soms wel alleen heet dat dan “bezwaar”. Wat is dit in vredesnaam?
Wie dit heeft bedacht, weet ik ook niet, maar ik vermoed dat diverse grote cookiepopuptechnologieleveranciers (dat is een branche) dit hebben ingevoerd op verzoek van organisaties zoals het Interactive Advertising Bureau (IAB). Iedereen die iets doet met cookies en tracking, ziet de bui namelijk wel hangen dat toestemming het niet lang meer uithoudt als reden (grondslag) om marketing en profiling te doen.

Toestemming was ooit het argument om persoonsgegevens te mogen verzamelen en om met cookies te kunnen werken. Dus iedereen zette lekker een dikke cookiemuur voor zijn site, waardoor we nu met het fenomeen jaklikmoeheid of consent fatigue zitten. En, belangrijker, waardoor toezichthouders eens beter zijn gaan kijken en de terechte vraag stellen waarom het eigenlijk vrijwillig is, dat mensen moeten klikken om je site te kunnen bekijken. Ja, het is jouw site en je mag mensen weigeren, maar in de AVG/GDPR staat nu eenmaal dat toestemming weigeren zonder gevolgen moet blijven – en weigeren is een gevolg, hoe je het ook wendt of keert.

Snel op zoek naar alternatieven, en dan komen we natuurlijk meteen uit bij artikel 6 lid 1 sub f AVG:

de verwerking is noodzakelijk voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of van een derde,
waarbij iedereen dan meteen wijst op overweging 47 die zegt dat “verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van direct marketing kan worden beschouwd als uitgevoerd met het oog op een gerechtvaardigd belang.” Het jargon spreekt overigens van “legitiem belang” omdat de Engelse tekst ‘legitimate interest’ zegt.

Toen is er ergens een brainstorm gekomen over welke soorten cookies en profiling onder dit kopje gerechtvaardigd kunnen worden. Je ziet dat terug in die menu’s: dingen als security & monitoring, first-party analytics en het beperken van overlast door excessief cookiegebruik (ja, serieus heb ik gezien). Daar is dan dus geen toestemming voor nodig, dus die blijven dan buiten het lijstje met dingen waar je toestemming voor moet geven.

Wel staat in de AVG dat je de mogelijkheid tot bezwaar maken moet hebben, op basis van persoonlijke omstandigheden. Bij marketing is de bezwaarmogelijkheid onbeperkt, er hoeft dan geen omstandigheid te worden opgegeven. Daarom zie je dan weer afmeldknopjes bij veel “legitiem belang” opties. Maar een afmeldoptie is in het algemeen niet verplicht. Bij security-opties (monitoring van gedrag om inbrekers-in-spe te pakken) is het natuurlijk niet zinnig om mensen zich te laten afmelden.

Arnoud

Mag een tracking cookie van de AVG als je het “gerechtvaardigd belang” noemt?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Privacy, 8 reacties

Een lezer vroeg me:

Sinds een tijdje valt het me op dat er steeds meer cookie-popups zijn die schermen met de term “gerechtvaardigd belang” als reden waarom ze cookies mogen plaatsen. Ook tracking cookies, terwijl dat toch gewoon onder toestemming valt volgens de AVG? Waar komt die term vandaan en hoezo is het niet misleidend om jouw commerciële belang op voorhand “gerechtvaardigd” te noemen?
Die term is inderdaad wat misleidend, zeker gezien hoe mensen de term nu gebruiken namelijk als schaamlap voor alles dat ze maar willen. Maar ‘gerechtvaardigd’ betekent niet dat jij het goed moet vinden, het betekent dat het binnen de wet past, van de wet te rechtvaardigen is.

In de kern komt het erop neer dat er situaties zijn waarin jij ook gewoon een belang hebt, bijvoorbeeld de bescherming van jouw eigendom (een grondrecht, immers). Dat belang moet je dan kunnen beschermen, zoals door cameratoezicht. De AVG zegt dan dat dat mag, mits je maar zo veel mogelijk de privacy van passanten beschermt.

Daar zit dan een hele belangenafweging in, inclusief zo mogelijk een opt-out op basis van persoonlijke omstandigheden. Maar in de kern zegt de AVG dus dat het mag, “in principe” zoals de AVG dat noemt.

Het lastige is natuurlijk wanneer een belang “gerechtvaardigd” is. De AVG gaat daar niet op in, en er is ook geen jurisprudentie hierover van het Hof van Justitie. Onze eigen Autoriteit Persoonsgegevens publiceerde in haar normuitleg hier wel een formulering over:

[Gerechtvaardigd] houdt in dat die belangen in (algemene) wetgeving of elders in het recht zijn benoemd als een rechtsbelang. Een belang dat ook in rechte beschermd wordt, dat beschermingswaardig wordt geacht en dat in beginsel gerespecteerd moet worden en ‘afgedwongen’ kan worden.
De insteek is dus dat een belang ergens te herleiden moet zijn tot de wet, zoals in mijn voorbeeld van het eigendomsrecht dat ik wil beschermen. Een ander belang zou kunnen zijn dat ik een rechtsvordering wil instellen tegen jou, omdat jij mijn schadeclaim niet betaalt. Daarvoor heb ik jouw persoonsgegevens nodig, en dat zou ik dan onder deze grondslag kunnen doen.

Bij al die cookiedingen wordt er geschermd met “direct marketing” als gerechtvaardigd belang, omdat de AVG dat expliciet noemt als een voorbeeld. Daar zet de AP tegenover:

Wat ook niet als een gerechtvaardigd belang kwalificeert, is bijvoorbeeld: het enkel dienen van zuiver commerciële belangen, winstmaximalisatie, het zonder gerechtvaardigd belang volgen van het gedrag van werknemers of het (koop)gedrag van (potentiële) klanten, etc
Over wat een “zuiver commercieel belang” is, heb ik het eerder gehad. Ik las dat als dat je “ik wil geld verdienen anders ga ik failliet” niet als belang mag opvoeren, maar de AP lijkt het te interpreteren als “iedere motivatie waarin ‘ik wil geld verdienen’ staat, is ongeldig”. Dat gaat wel héél ver, met name omdat grondrechten wél als gerechtvaardigd belang kunnen dienen en de vrijheid van ondernemerschap een grondrecht is. Net als de vrijheid van meningsuiting; als ik jouw privacy mag schenden door iets te publiceren, waarom dan niet door jou te tracken?

Specifiek bij cookies werkt dit trouwens bijna nooit. De Telecommunicatiewet eist toestemming voor ieder plaatsen of uitlezen van informatie, ongeacht wat de AVG eventueel zegt over de persoonsgegevens-aspecten van die informatie. Dus een cookie plaatsen of een remote software update uitvoeren mag alleen met toestemming.

De Nederlandse uitzondering daarop is dat cookies die geen of geringe privacy-inbreuk maken, géén toestemming nodig hebben. Daarmee kun je dus bijvoorbeeld third-party analytics inzetten, hoewel daar tracking cookies bij komen kijken. Als je dat goed dichttimmert, dan is dat legaal zonder toestemming – en dán kun je je dus op gerechtvaardigd belang beroepen. Ik zou dus zeggen vrijheid van informatiegaring – weten hoe je site bezocht wordt.

Arnoud

Mag je door anoniem browsen een paywall omzeilen?

Geplaatst op in Security, 36 reacties

Een lezer vroeg me:

Laatst vond ik in een discussiegroep een link naar een artikel, maar dat bleek achter een paywall te zitten. Nadat ik me daarover beklaagd had, kreeg ik te horen dat ik met anoniem browsen het artikel wél gratis kon zien. Maar is dat geen computervredebreuk dan, ik omzeil dan toch een beveiliging?

De beveiliging waar het hier om gaat, is een cookie: je krijgt bij bijna alle paywall-sites een aantal artikelen gratis, en dat aantal wordt geteld in een cookie. Met anoniem browsen (“private mode”) worden cookies na elke sessie weggegooid, dus staat dat aantal elke keer op nul.

Van computervredebreuk is sprake wanneer je opzettelijk en wederrechtelijk binnendringt in een computersysteem. Een beveiliging of toegangscontrole omzeilen is een mogelijke manier om dat te doen, maar waar het uiteindelijk om gaat is of je weet of moest weten dat je ergens bent in het systeem waar je niet mag zijn.

Met enige fantasie is die cookie-teller als een beveiliging te zien, of kun je het weggooien van het cookie zien als een technische ingreep. Daarmee is aan dat deel van het delict computervredebreuk voldaan.

Blijft over de vraag: ben je wederrechtelijk binnengedrongen? Oftewel ben je ergens waar je niet mag zijn, en ben je daar zonder enige bevoegdheid?

Het lijkt me evident dat als iemand een truc uithaalt om een betaald bericht gratis voor ogen te krijgen, hij computervredebreuk pleegt. Denk aan het gebruik van andermans wachtwoord, of het kapen van iemands inlogsessie om zo die toegang te krijgen. Maar de truc hier is niet gericht op het zoamaar lezen van een betaald bericht; het gaat om het toegang krijgen tot een zesde bericht die maand terwijl je er maar vijf mag lezen.

Dat voelt toch net even anders. Deze berichten zitten niet echt achter een paywall, je staat te lezen in de tijdschriftenwinkel en de juffrouw (m/v) achter de balie snauwt je toe “het is hier geen bibliotheek meneertje (m/v)”. En nu doe je na elk artikel een andere jas aan zodat ze je niet herkent. Ik kan dat moeilijk op één lijn stellen met na sluitingstijd inbreken. Dus nee, ik denk niet dat dit een strafbaar feit is.

Arnoud

Is een tracker in je e-mail legaal?

Geplaatst op in Privacy, 57 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik krijg de afgelopen tijd veel emails met een zogenaamde email tracker. Dit houdt in dat de verstuurder precies kan zien door wie en wanneer zijn email wordt geopend. Dit is een redelijk beangstigend gevoel omdat ik niet weet wat er allemaal wordt bijgehouden door de verzender. Mag dat zomaar?

Email trackers zijn op zich niet nieuw, maar ze stijgen snel in de belangstelling. En nee, ze zijn niet legaal.

Het basisidee van e-mailtracking is dat je iets opneemt in het mailbericht dat je op afstand kunt uitlezen. Een bekend voorbeeld is een doorzichtige pixel opnemen die op een externe website staat. Als die pixel wordt opgehaald, dan moet dat wel zijn omdat de ontvanger het mailbericht ging lezen en zijn mailprogramma die afbeelding meende nodig te hebben.

Steeds meer maildiensten werken met HTML, en je kunt dan zo ongeveer een complete webpagina met alles erop en eraan opnemen. Inclusief tracking scripts, cookies of wat je maar wil. Zo kun je dan bijvoorbeeld uitlezen wat voor mailprogramma iemand gebruikt, hoe lang hij de mail leest, of hij op links klikt en ga zo maar door.

Dit is dus waar de cookiewet tegen bedoeld is. E-mailtrackers vallen onder het wettelijke begrip “gegevens opslaan of uitlezen” van andermans computer of telefoon. Of je dat nu doet vanuit een website of via een mail doet er niet toe. Zodra je gegevens wilt opslaan of juist wilt ophalen van iemands computer, zegt de cookiewet dat er toestemming voor nodig is.

Op een website is dat simpel, althans in theorie: een popupscherm of kadertje waarin wordt uitgelegd wat cookies zijn, en een knop om wel/geen toestemming. In de mail is dat veel lastiger, want volgens mij kunnen mailprogramma’s niet zomaar die dingen laten zien. Dit nog afgezien van dat daar de cookies en tracking scripts al worden gezet voordat je op ‘ja’ zou kunnen klikken, wat sowieso niet mag van de cookiewet. Dus nee, die dingen zijn niet legaal.

Arnoud

Facebook mag niet-ingelogde internetters in België weer gaan volgen

Geplaatst op in Privacy, 22 reacties

facebook-vind-ik-stomFacebook mag niet-ingelogde Belgische internetters weer twee jaar gaan volgen met een datr-cookie, meldde Tweakers vorige week. In 2015 verbood de rechtbank dit volgen op verzoek van de Privacycommissie (de Belgische Autoriteit Persoonsgegevens), maar dat verbod wordt nu ongeldig verklaard omdat er onvoldoende spoedeisend belang zou zijn geweest.

Facebook weet alles van iedereen, onder meer omdat heel veel websites zo’n handig “Vind ik leuk/Deel dit”-knopje hebben opgenomen met door Facebook aangeleverde scripting. Dat knopje zet cookies en stuurt informatie door over de bezoeker, ongeacht of die persoon ingelogd is op Facebook of zelfs maar een Facebook-account hééft.

Dat gaat een tikje ver, en zeker onder de Europese cookieregels lijkt me dat niet in de haak. Om cookies te mogen zetten, moet toestemming zijn gegeven. En die Facebookwidget doet dat niet. Daarmee overtreedt men dus de cookiewet. En daarom besloot eind 2015 de Belgische rechter in kort geding dat dit onmiddellijk moet stoppen.

Facebook ging in hoger beroep, en won op een formeel punt: zij doen dit al sinds 2012, en de rechtszaak kwam pas in 2015, dus hoezo is er dan nog spoed bij deze zaak? En ja, dat is een argument want in kort geding gaat het allemaal even wat sneller en dus minder grondig, en dat doen we omdat er zulke grote spoed bij is dat we niet kunnen wachten op een bodemprocedure. Blijkt er dus geen grote spoed te zijn, dan moet de rechter in kort geding de eis afwijzen en de partijen naar de bodemrechter verwijzen. En dat is wat hier is gebeurd.

Ergerlijk, maar het betekent niet dat Facebook dus legaal is. Ik kan eerlijk gezegd geen enkel argument bedenken waarom dat zo zou zijn. Facebook roept dan steeds dat de cookies belangrijk zijn voor de beveiliging tegen cybercriminelen en malware, maar dat klinkt mij als marketingblaat (wie corrigeert me?). Dus voor mij leest deze uitspraak als een juridische trucje van Facebook on mog even door te mogen gaan tot die bodemprocedure in 2017 afgerond is.

Arnoud

De cookiewet is dus gemaakt om stiekeme Windows 10-preloads tegen te gaan

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Privacy, 27 reacties

windows-10-update-downloadMicrosoft schendt de Europese cookiewet met het automatisch en stilletjes downloaden van Windows 10-installatiebestanden op Windows 7 en 8.1. Dat schreef PCM gisteren op gezag van ondergetekende. Wie Windows 7 of 8 heeft, kan nu zomaar extragratis en stiekem een installatiebestand van 5 gigabyte op zijn harddisk hebben om naar Windows 10 te upgraden (kijk gerust even, ik wacht wel). En nee, dat mag niet van de cookiewet.

De cookiewet heeft een slechte naam omdat je op elke website apart weer toestemming moet geven voor vage cookies en andere dingen, en als je dat niet bevalt dan ga je maar een krant lezen of zo. Maar het idee was leuk: iedereen moet zélf kunnen bepalen wat er wordt gedownload naar of uitgelezen van zijn computer of telefoon. Daarom moet iemand die dat wil doen, uitleggen wat hij van plan is en daarna toestemming vragen.

Het gaat bij die wet niet alleen om cookies of andere dingen die enge privacydingen doen. Data is data. Ook ongevraagde toolbars en dergelijke vallen er gewoon onder, en ook updates aan software die al op je computer staat. Stiekeme updates aan die software mogen dus niet.

Maar is het stiekem? Je moet immers zelf Windows Update aanzetten. Ja, dat klopt, máár als ik Windows Update aanzet dan bedoel ik daarmee updates voor mijn Windowsversie te krijgen. Dat er af en toe een nieuwe browser bij zit, is eigenlijk al de grens. Een heel nieuw OS dat alleen de naam deelt met wat ik heb, dat is er echt ver overheen. Dat is gewoon geen ‘update’ meer van wat ik heb.

Ongetwijfeld staat er in de gebruiksvoorwaarden van Microsoft dat ik toestemming geef voor alles dat Microsoft naar mijn computer wil downloaden. En zonder te lezen durf ik wel te zeggen dat de privacyverklaring mij volledig gerust zal stellen dat men het beste met me voor heeft, mijn privacy niet zal schenden en alleen maar enge cybercriminelen wil tegenhouden en botnets wil indammen door verouderde software tijdig te verversen. Bovendien is Windows 10 gratis, dus ik heb juridisch geen schade en dus geen poot om op te staan. (De Microsoft-PR-meelbal over verbeterde gebruikerservaring kwam al langs maar zal ik u besparen.)

Dat zal allemaal best maar daar trekt de cookiewet zich niets van aan. Informeren en toestemming vragen moet expliciet gebeuren. “Wilt u updates ja/nee” is géén expliciete vraag “mogen wij tzt ook Windows 10 naar u pushen”. Net zo min als “Deze site gebruikt cookies ok/ikgaweg” een expliciete vraag is om cookies te mogen plaatsen. Je moet in de vraag zelf al een hint geven, en pas daarna mag je verwijzen naar de cookie- of privacyverklaring voor nadere toelichting.

Bij PCM ziet Simon Hania het anders:

Hij denkt dat Microsoft nog wel binnen de wet blijft omdat het hier gaat om ‘een door de gebruiker gevraagde dienst’. De cookiewet vereist namelijk óf ondubbelzinnige toestemming óf noodzakelijkheid voor de gevraagde dienst. “Ik denk dat het aanvinken van ‘ik wil upgrades en updates’ kwalificeert als het eerste. Dat het een versie-upgrade is, maakt niet uit.”

Oftewel, u heeft gevraagd om updates, dan krijgt u updates. Net zoals wanneer ik ga winkelen bij een webshop, ik cookies krijg om mijn winkelwagentje mogelijk te maken of ik niet meer hoef in te loggen als ik aanvink “Onthoud mijn login via een cookie”. Het argument is op zich valide, alleen kom je alsnog bij hetzelfde punt uit: is Windows 10 een update van Windows 8?

Voor mij is dat evident een ‘nee’. Een update lost problemen op of verbetert de functionaliteit die ik heb. Een nieuwe release is géén update, niet per definitie en niet volgens de “kom nou”-toets (het broertje van de giecheltoets). Windows 10 is geen plusje op Windows 8.

Arnoud

Wat mag er nu de cookiewet wordt versoepeld?

Geplaatst op in Privacy, 21 reacties

cookie-bril.jpgHet voelt een tikje als verplicht nummer, deze blog, maar goed. De versoepelde cookiewet is aangenomen in de Eerste Kamer. Nu is het alleen nog even wachten op inwerkingtreding, maar dan zal het toegestaan zijn om niet-functionele cookies te plaatsen zonder toestemming te vragen zolang het gaat om cookies die “geen of slechts geringe” inbreuk op de privacy maken. Dus ook analytics, en tot mijn verrassing zélfs Google Analytics.

Al sinds de invoering heeft iedereen een hekel aan de cookiewet. Jammer ergens, want het was een goed idee, ze hadden alleen cookies uit moeten zonderen. Het principe is namelijk best sympathiek: geen data zetten op mijn apparatuur zonder mijn toestemming, en geen data uitlezen ook niet. Maar toen kreeg iemand het in zijn hoofd dat cookies ook ‘data’ zijn en toen zei iemand, dat is handig want cookies zijn privacyschendend en spyware en tracking en OMGWTFWBP daar moeten we wat mee. Vandaar.

Het idee was daarbij ook nog eens dat iedereen door de cookiewet zou denken “oei, toestemming vragen is moeilijk, laten we maar zonder tracking en zonder Analytics gaan werken”. Niet dus: dat werd de bekende domme oplossing van het de gebruiker vragen terwijl die geen idee heeft waar het over gaat. Binnen een mum van tijd stond het web vol met popups waar je een door een jurist opgestelde tekst (“Deze website wenst ‘cookies’ te plaatsen, conform artikel 11.7a Telecommunicatiewet is daarvoor specifieke, vrije en geïnformeerde toestemming nodig”) moest lezen en dan “ja” of “nee” kon kiezen. Hoewel vaker je alleen “ja” of je Back-button kon kiezen – de cookiemuur.

Na veel ophef, met name over cookiemuren bij de publieke omroep, is er dan toch gekozen voor een wettelijk compromis: je mag nu zonder toestemming cookies plaatsen die de privacy niet of slechts een klein beetje schenden én je dat doet voor het doel “informatie te verkrijgen over de kwaliteit of effectiviteit van een geleverde dienst van de informatiemaatschappij.” Analytics dus.

Ook die van Google? Nee, dacht ik altijd: Google is eng-Amerikaans en doet niet aan privacy, dus dat is meer dan “geringe gevolgen” voor de privacy. Bij dit wetsvoorstel is daar verder niet op ingegaan, maar recent publiceerde het Cbp een handreiking over hoe je je aan de privacywet kunt houden en toch Google Analytics kunt inzetten. Je moet vier stappen nemen:

  1. Accepteer het “Amendement gegevensverwerking” in je Analytics-account (‘Beheer’ > ‘Account instellingen’ en dan helemaal onderaan);
  2. Blokkeer het meezenden van volledige IP-adressen (ga('set', 'anonymizeIp', true);) en forceer als je toch bezig bent even SSL (ga('set', 'forceSSL', true););
  3. Zet het delen van gegevens met Google uit (‘Beheer’ > ‘Account instellingen’ en dan vier instellingen uitvinken);
  4. Informeer je bezoekers in een cookieverklaring of privacyverklaring over je gebruik van Google Analytics.

Hiermee is je gebruik van Google Analytics zo privacyvriendelijk mogelijk, en onder de Wbp is het dan oké via de “eigen dringende noodzaak”-uitzondering. En kennelijk vinden we het in die situatie dan ook oké om te spreken van een “geringe inbreuk op de privacy”, zodat je je popup weg kunt laten als je daarmee werkt.

Ga je mensen over meerdere sites heen tracken dan blijft de cookiewet van kracht: dat valt buiten het doel “informatie over kwaliteit of effectiviteit” en bovendien is dat écht wel een meer dan geringe inbreuk op de privacy. Hetzelfde geldt voor andere analytics-achtige tools waarbij je wél IP-adresgebonden informatie logt en analyseert.

Oh, en als je een instelling bent die op grond van de wet is opgericht dan mag je geen toestemming eisen voordat mensen op je site mogen. De Publieke Omroep werd hier een tijdje terug nog voor beboet, maar nu geldt het dus formeel voor álle openbare instellingen. Private bedrijven en organisaties mogen wel cookiemuren hanteren, omdat daar concurrentie voor bestaat.

Afijn. Ik ben benieuwd hoe dit in de praktijk gaat uitpakken.

Arnoud

Wat gaan we nou eens doen met die cookiewet?

Geplaatst op in Innovatie, Privacy, 37 reacties

cookie-bril.jpgNederlandse websites schenden massaal de privacywetgeving door informatie over surf- en klikgedrag van bezoekers, zonder hun toestemming, door te geven aan advertentiebedrijven, meldde NRC gisteren. Grote woorden: het gaat zo te lezen om de inzet van Google Analytics en dergelijke tools, niet om drones die bij de bezoeker in de slaapkamer het gedrag livestreamen naar Dumpert.nl. De reacties van enkele sites zijn dan ook schouderophalend. Uiteraard schuimbekken de politici – het is immers verkiezingstijd – over deze grove schending. Maar eh jongens wat gaan we nou eens dóen met die stomme cookiewet?

De cookiewet is in 2012 aangenomen in de verwachting dat websites dan minder cookies zouden droppen, want toestemming vragen was toch best vervelend en de privacy van de bezoeker staat toch hoog in het vaandel bij elke site, getuige immers hun privacyverklaringen. Maar de reactie was een massaal “deze wet is gek” en veel partijen gingen gewoon door met cookies zetten, of plaatsten een niet te ontwijken toestemmingsknop op hun site om zo die toestemming af te dwingen. Ik ken geen site die heeft gezegd, wat een goed idee die cookiewet, wij stoppen met het tracken van onze bezoekers.

Dat dit niet mag, staat boven kijf. De cookiewet eist dat je toestemming hebt verkregen om cookies te mogen plaatsen, en wanneer zo’n cookie gebruikt wordt voor tracking of profiling dan val je ook nog eens onder de Wet bescherming persoonsgegevens met haar eisen over inzage, correctie en zorgvuldige verwerking.

Om toch te kunnen tracken, wrong menig site zich in allerlei bochten. De populairste bocht was bovenaan een zwarte balk met “Wij zetten cookies, daar gaat u mee akkoord door deze site te blijven gebruiken”. En heel vaak roepen dat deze opt-out een opt-in was, hielp daar ook bij. Maar vooral het feit dat de OPTA – tegenwoordig ACM – geen zichtbare actie ondernam tegen sites die op deze manier de wet schenden, was een grote klap voor de geloofwaardigheid van die wet.

De doodsteek kwam toen de minister een wetsvoorstel aankondigde om analyticscookies buiten de wet te plaatsen. Cookies met als doel “informatie verkrijgen over de kwaliteit of effectiviteit van een geleverde dienst van de informatiemaatschappij” die “geen of geringe gevolgen” voor de privacy hadden, zouden dan legaal zijn zonder toestemming. Volgens de minister mag dat van Europa, omdat het doel van de cookiewet is de privacy te waarborgen dus hoeven privacymetrustlatende cookies niet onder de wet te vallen. Dat de Europese cookiewet expliciet naar álle cookies verwijst en mede als doel heeft te zorgen dat er geen informatie op iemands harddisk komt zonder toestemming, zal ik dan maar niet te hard zeggen.

De ophef en frustratie – om niet te zeggen sábotage – bij de cookiewet is ergens wel begrijpelijk want het voorziene systeem is onwerkbaar. En we zijn zó gewend aan uitgebreide analytics en monitoring van onze websites dat het voelt alsof we weer terug moeten naar paard en wagen. En ook als privacymindende gebruiker heb ik een hekel aan de cookiewet: waar ik vroeger met een cookieblocker prima kon surfen, krijg ik door diezelfde blocker nu elke keer die stomme balken in beeld. Ik moet nu dus akkoord geven op privacyschendingen die ik voorheen kon voorkomen. Hoe is dat vooruitgang?

Goed. Ja ik ben alweer rustig. Maar de vraag blijft: wat gaan we doen met die cookiewet? Het lijkt me duidelijk dat het ding niet werkt zoals verwacht. En als een wet zó massaal wordt genegeerd en gepasseerd, dan wordt het lijkt mij de hoogste tijd eens wat aan die wet te gaan doen (u krijgt nog de groeten van de Auteurswet 1912). Ik zou alleen niet weten wat.

De belangrijkste beperking die ik zie, is dat het systeem van toestemming fundamenteel niet werkt. Mensen willen geen ja of nee zeggen tegen privacy-dingen, ze willen hun plaatje of filmpje of grappig artikel. Denken dat mensen met voldoende uitleg en knoppen wél gaan nadenken hierover, vind ik uitermate naïef. De enige reële route is volgens mij in de wet opnemen wat er wel en niet mag, bijvoorbeeld via een grijze en zwarte lijst van privacyschendingen. Zwartelijstverwerkingen mogen dan nooit (bv. individuele profielen die gezondheidsinformatie bevatten aan verzekeraars geven) en grijzelijstverwerkingen mogen dan alleen als de verwerker kan aantonen een groot belang te hebben én de privacyinbreuk wordt geminimaliseerd (bv. Google Streetview met opt-out). Dan hoef je het de mensen niet meer te vragen en voeren we het debat over privacy waar het hoort: in het parlement, bij het maken van een wet hierover.

Ja, ik kan lang wachten op zulke lijsten, ik weet het. Maar wat gaan we dan wél doen met die cookiewet?

Arnoud

Europa wil cookiewet wijzigen met pseudo-anonieme cookies

Geplaatst op in Privacy, 36 reacties

analytics-cookie.pngZelfs de makers van de cookiewet zijn er niet meer blij mee. Europarlementariërs pleiten ervoor cookies in te zetten die niet tot de persoon herleidbaar zijn, maar wel interessant zijn voor adverteerders, las ik bij Nu.nl. Concreet: Europarlementariër Seán Kelly presenteerde een voorstel voor “pseudo-anonieme cookies”, meldde Emerce. Data moet niet aan een persoon maar aan een activiteit gekoppeld worden, zodat je wel getarget kunt adverteren maar niet weet over wie het gaat.

De cookiewet is op zijn zachtst gezegd nogal een tegenvaller. Waar de wet bedoeld was om mensen de controle terug te geven over hun PC, werd hij uitgevoerd als “laat overal een irritante popup zien én dwing mensen ja te zeggen”. En dat terwijl er niet eens aan cookies was gedácht bij de eerste wetsvoorstellen: het ging over browserbalken, add-ons en spyware die niet meer stiekem mocht worden geïnstalleerd.

Op zeker moment is ook cookies deel geworden van die wet, en toen ging het ineens ook over privacy – hoewel de cookiewet zelf niet over privacy gaat. Waarschijnlijk dacht er ergens iemand, cookies gaan over privacy, privacy gaat over controle, dus laten we cookies in die wet frommelen dan hebben we dat óók geregeld. Plus, dan kun je meteen dat enge targeten en profilen reguleren.

Het concept van Kelly pakt het anders aan. Cookies moeten niet tot de persoon herleidbaar zijn, maar wel interesseprofielen samenstellen. Hoe ik me dat precies technisch moet voorstellen, weet ik niet. Ik vermoed dat het idee is dat een cookie alleen interesses vastlegt (roddelnieuws=0&tech=9&politiek=4 bij een nieuwssite) en dat er getarget wordt op basis van die interesses. Zo weten ze niet dat ík die techlovin’, politiekvolgende en roddelhatende nieuwslezer ben.

Hoe nieuw is dat? Cookies wérken min of meer zo, alleen zit het profiel dan in een database en bevat het cookie de sleutel om dat profiel te vinden (visitorid=123 in het cookie en 123:roddelnieuws=0&tech=9&politiek=4 op de server). Volgens mij is dat functioneel hetzelfde en hoe het eerste dan minder de privacy schendt, ontgaat me.

In Nederland wordt al een hele tijd gewerkt aan een geplande wijziging van de cookiewet, waarbij met name analyticscookies moeten worden uitgesloten van het toestemmingsvereiste. Er ligt nu een wetsvoorstel voor internetconsultatie, maar of dit het haalt én of dit standhoudt bij de Europese rechter, valt nog te bezien.

De insteek van Kelly lijkt me véél beter. Leg vast tot hoe ver bedrijven mogen gaan, verbied de rest en leg er stevige boetes op. Mensen kúnnen geen fatsoenlijke privacytoestemming geven, zeker niet bij het internetten waarbij je gewoon op dingen klikt enkel omdat je die pagina met kattenfilmpjes wil zien.

Arnoud

Kun je wel cookietoestemming geven bij een cookiemuur?

Geplaatst op in Privacy, 41 reacties

cookiemuur-npoOh jee, de cookiewet is nóg erger dan we al dachten: “Van in vrijheid gegeven, rechtsgeldige toestemming is geen sprake” wanneer een website het geven van cookietoestemming verplicht, meldde het College bescherming persoonsgegevens tegenover Webwereld. Tenminste, als die site een “situationele monopoliepositie” heeft, zoals bij de Publieke Omroep die achter een cookiemuur zit. Maar eigenlijk, zo meldde de OPTA al tijdens het Grote Cookiedebat, is een cookiemuur sowieso niet helemaal in de geest van de cookiewet.

Nee, nergens in de cookiewet staat dat het mogelijk moet zijn om ook zónder cookietoestemming een site te bezoeken. In het algemeen is het immers ook zo dat je mensen mag weigeren je site te bezoeken, zonder opgaaf van redenen. (Hooguit zou dat níet mogen bij verboden discriminatie, ik mag geen vrouwen weigeren op deze blog bijvoorbeeld.) Dat mensen weigeren persoonsgegevens aan je te geven, kun je dus als grond aanvoeren om ze te weigeren.

Zou je denken. Want er is wel degelijk een tegenargument te verzinnen: persoonsgegevens afgeven kan niet zomaar, daar moet je “vrije, specifieke en geïnformeerde” toestemming voor geven. Niet zomaar “toestemming”, nee “vrije, specifieke en geïnformeerde”. Dat is een extra eis uit de Telecommunicatiewet en de Wet bescherming persoonsgegevens die in het gewone recht bij de rechtshandeling ’toestemming’ niet bestaat. En die eis is er met reden: persoonsgegevens raken aan je privacy, een grondrecht.

Het is dat ‘vrij’ waar het Cbp en de OPTA over vallen. Als ik zeg “cookies of opzouten” en jij wilt graag mijn content, kun je dan nog wel zeggen dat er ‘vrij’ toestemming is gegeven?

Bij een algemene site misschien, maar bij de Publieke Omroep niet, zo concludeert het Cbp. Die site heeft een “situationele monopoliepositie”, een term waar het mededingingsrecht doorheen schermt (maar dat mogen ze niet zeggen want dat is het terrein van de collega’s van de NMa). Het idee achter die term is dat je geen alternatief hebt voor de NPO site als je bv. gemiste TV-uitzendingen wilt terugzien, en als je geen alternatief hebt dan is een ‘ja ik wil’ per definitie niet in vrijheid gegeven.

Deze lijn doortrekkend levert op dat óók Facebook en Google geen cookiemuur mogen optrekken. Of, nog erger: dat Facebook je moet toestaan dat je pseudoniemen hanteert en je een opt-out voor targeted advertenties moet bieden. Eh. Wacht. Dán gaan er toch dingen even niet helemaal goed.

Ik snap de positie van het Cbp, en het ís ook de intentie van de cookiewet dat mensen niet zomaar cookies meer zetten, maar het levert wel een volstrekt onwerkbare situatie op.

Arnoud