Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Twitter lijkt berichten die inbreuk maken op andermans copyright te verwijderen van zijn website. Onder andere grappen die gebruikers van anderen kopiëren lijken doelwit te zijn, las ik bij Tweakers. Wanneer iemand klaagt dat een ander zijn tweet heeft gecopypaste, wordt die copypastetweet vervangen door “withheld in response to a report from a copyright holder”. Maar eh, zit er wel copyright op tweets dan, zo vroegen een hoop mensen me.

Een tweet is maar 140 tekens, en veel mensen denken daarom dat je geen auteursrecht zou kunnen claimen. Dat is onjuist. Auteursrecht vereist een creatieve inspanning, maar die wordt niet vastgesteld enkel door de omvang van het werk te bepalen. Het Hof van Justitie bepaalde in 2009 dat elf woorden in principe niet te kort is om van auteursrecht te spreken.

Het gaat erom hoe, eh, creatief het is. En ik denk dat je best iets creatiefs kunt doen in 140 tekens. Er zijn in ieder geval cursussen te volgen over hoe je je boodschap in die beperkte ruimte kunt proppen.

De discussie lijkt zich vooral toe te spitsen op komieken, die grappen en ander lollig materiaal op Twitter testen en dan zien hoe mensen dat copypasten alsof het van henzelf is. Het lijkt mij dat een goede grap creatief is, en derhalve auteursrechtelijk beschermd. Natuurlijk, er is een hele traditie dat grappen worden overgenomen en herverpakt door collega-komieken, maar juridisch was dat altijd wel een grijs gebied. En met Twitter kun je nu concreet aanwijzen welke grap van jou was en wie hem overnam. Dus ja, ik denk dat de claimers hier een punt hebben.

Oh, maar natuurlijk mag je wel tweets retweeten ondanks eventueel auteursrecht. De rechthebbende geeft immers Twitter toestemming voor gebruik in het kader van die dienst, en retweeten is een standaardfeature van de dienst. Nog los van het feit dat retweeten onder het citaatrecht valt – bronvermelding, klein werk mag integraal, legitiem doel namelijk aankondigen wat iemand zojuist tweette.

Arnoud

Een lezer vroeg me onlangs waarom ik nooit wat gezegd had over het Infopaq-arrest van het Hof van Justitie. Dat Hof is toch de hoogste rechtbank in Europa die iets kan zeggen over auteursrechten, en auteursrecht is niet onbelangrijk in het internetrecht. Bovendien gaat het ook nog eens over fragmenten tonen van andere sites.

Nou, dat klopt, maar volgens mij wordt er in Infopaq niet echt een praktisch relevant punt beslist. Kort gezegd was de vraag of overnemen van een uit elf woorden bestaand fragment uit een beschermd werk inbreuk kan zijn. Het antwoord: ja, dat kan, maar het hangt er vanaf of het ook echt inbreuk is. Tsja.

Het Hof formuleert in deze uitspraak wanneer in Europa een werk auteursrechtelijk beschermd is. We hebben in Nederland de toets van het “eigen stempel van de maker”, oftewel het werk moet origineel zijn en van enige creativiteit getuigen. Het Hof formuleert het iets anders:

[Het moet gaan om] materiaal dat oorspronkelijk is in die zin dat het gaat om een eigen intellectuele schepping van de auteur ervan.

maar in feite komt dat op hetzelfde neer. Maar wat gebeurt er nu bij korte tekstjes? Nou, individuele woorden zijn natuurlijk niet beschermd.

Enkel via de keuze, de schikking en de combinatie van deze woorden op een oorspronkelijke wijze kan de auteur uitdrukking aan zijn creatieve geest geven en tot een resultaat komen dat een intellectuele schepping vormt.

Ook een kort stuk tekst kan uitdrukking zijn van een creatieve geest. Daarmee kan een kort fragment van een tekst onder het auteursrecht van de maker vallen. Oftewel, lengte is geen argument dat het geen inbreuk kan zijn. Pas als je alleen losse woorden overneemt, kan iemand geen auteursrechten meer laten gelden.

Maar: als iemand dat fragment overneemt voor een legitiem doel (bv. citeren of parodie), dan is er alsnog geen sprake van inbreuk. Je mag dus niet zeggen “auteursrecht geldt niet want het is maar een klein stukje” maar wel “ok, misschien zit er wel auteursrecht op maar ik citeer en dat mag.”

Vandaar dus mijn “tsja”. (Ik vraag me wel eens vaker af waarom mensen naar het Hof van Justitie gaan over scherpslijperij als dit.)

Voor zoekmachines verandert er dus niets. Die tonen hun tekstjes om aan te kondigen wat er te vinden is op de gevonden pagina’s, en dat is gewoon een legitiem doel in de context van het citaatrecht.

Arnoud

Stel, je krijgt als forumbeheerder of blogger een dagvaarding. Wat doe je dan? Precies, die slinger je online. Je hebt als kleine partij tenslotte maar weinig mogelijkheden om je te verweren, en publiciteit is een van de sterkste tegenreacties die je hebt. De eiser vindt dat misschien niet leuk, maar goed, die was toch al boos op je dus dan kan dit er ook nog wel bij. Hij gaat toch geen rechtszaak beginnen over het online zetten van die twee velletjes? Nou, eentje wel.

Onlangs werd het vonnis gepubliceerd van de rechtszaak tussen zweeftrainingsclub Essence en Kleintje Muurkrant. (Die zaak had niets te maken met deze zaak tegen dezelfde site trouwens). Essence was niet alleen boos over de inhoud van kritische berichten over hun bedrijf, maar ook over publicatie van de dagvaarding waarin ze schreef waarom ze boos was.

De rechter kwalificeert de berichten van Muurkrant als nieuws, wat enigszins opmerkelijk is nu in die andere zaak tegen Muurkrant daar nauwelijks aandacht aan werd besteed. Vervolgens is eiser even gegoogeld, waarna de rechter constateerde dat “allerhande webfora en artikelen op internet te vinden zijn, waarop allerlei meningen zijn te vinden ten aanzien van Essence trainingen, zowel positieve als negatieve”. De uitlatingen waren ook zo’n mening, droegen bij aan een actueel debat en waren dan ook niet onrechtmatig.

Goed, en toen nog even die dagvaarding.

“4.5. Ten aanzien van de vordering onder punt 3 overweegt de voorzieningenrechter dat de enkele stelling van Essence c.s. dat mr. H.F.C. Kuijpers maker is van de dagvaarding, nog niet betekent dat sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk in de zin van de Auteurswet. De Stelling c.s. hebben zulks gemotiveerd betwist (zie pleitnota mr. M.J. Jeths, pagina 6), zodat zonder enige nadere concrete onderbouwing van de zijde van Essence c.s., welke ontbreekt, niet kan worden gezegd dat sprake is van een werk dat auteursrechtelijke bescherming geniet. De dagvaarding is bovendien een nieuwsfeit waarvan de kennisneming door het publiek bijdraagt tot beter begrip van het ter openbare terechtzitting verhandelde en uiteindelijk van dit vonnis. Nu de dagvaarding reeds ter inzage heeft gelegen bij de centrale informatiebalie van de rechtbank, waar een ieder kennis heeft kunnen nemen van de inhoud daarvan en De Stelling c.s. ook overigens niet hebben onderbouwd welk (spoedeisend) belang zij hebben bij hun vordering tot het verwijderen en verwijderd houden van de inhoud van de dagvaarding en overige processtukken op www.stelling.nl en in uitgaven van Kleintje Muurkrant zullen deze vorderingen worden afgewezen.”

Ik heb de pleitnota van mr. Jeths helaas niet, maar ik vermoed dat het argument daar was dat een dagvaarding een zakelijke opsomming is van de feiten en juridische kwalificaties. Er zit weinig creativiteit van de auteur in een dagvaarding, het is geen wetenschappelijk artikel of iets dergelijks. Daarmee kan ik goed volgen dat er geen auteursrecht op een dagvaarding zit.

Het stukje over nieuws is een interessante. Hier wordt het auteursrecht wel erg makkelijk ondergeschikt gemaakt aan de vrije nieuwsgaring. Een goede zaak hoor, daar niet van, maar dit is niet bepaald gebruikelijk in het huidige recht. Andermans auteursrechten mogen schenden om nieuws te melden is toch een hoge uitzondering. Het nieuwsfeit had ook in eigen woorden gemeld kunnen worden. Maar goed, als het al vrij onwaarschijnlijk is dat er auteursrecht zit op een dagvaarding, dan is de uitkomst wel binnen het huidige recht.

De geschifte bescherming, pardon geschriftenbescherming voor dagvaardingen bestaat natuurlijk wel. Daarmee kun je ook (vrijwel) letterlijk kopiëren van zakelijke teksten zonder creatieve inbreng verbieden. Maar ja, die was men vergeten mee te nemen in de eis. En bovendien zal bovengenoemde redenering over auteursrecht versus nieuws ook wel opgaan bij geschriftenbescherming versus nieuws.

Publiceren jullie je dagvaardingen op je site? Of zou je boos worden als iemand dat deed als jij hem wilde aanklagen?

Via Boek9.nl.

Arnoud

Een lezer mailde me: Ik ben fotograaf en verkoop onder andere foto’s van een standbeeld in mijn woonplaats. De manier waarop ik het heb gefotografeerd wijkt nogal af van hoe anderen het doen: ik fotografeer vanaf de achterzijde en gebruik ook een flinke telelens. Nu zag ik laatst bij een concurrent op de site een… Lees verder

Auteursrecht krijg je ook bij spontane uitlatingen. Weliswaar moet er creativiteit aan te pas komen, maar die hoeft alleen uit het werk zelf te blijven. Of je als maker van plan was een werk te maken of niet, is irrelevant. Dat blijkt uit het arrest van de Hoge Raad in de zaak Willem Endstra van… Lees verder

Wie heeft het auteursrecht op deze website, vroeg een kennis me laatst. Hij had in opdracht een site gebouwd, gebruikmakend van een door de opdrachtgever aangeleverd template. Ook foto’s, afbeeldingen en teksten had hij niet zelf hoeven ontwikkelen. Maar het eindresultaat was wel zijn werk. En freelancers hadden toch zelf auteursrecht op het werk? Nou,… Lees verder

Wikipedia zegt wat anders dan ik, zo meldde een lezer mij. Nou ja zeg. En het gaat nog over auteursrecht ook. Heel stellig staat er namelijk op de pagina over het Van Dale/Romme arrest: Een fotografische reproductie van bijvoorbeeld De Nachtwacht kan nooit auteursrechtelijk beschermd zijn, aangezien het geen persoonlijk stempel van de maker draagt…. Lees verder

In Nederland gaat auteursrecht krijgen automatisch: er is geen registratie nodig. De enige eis is dat een werk het ‘stempel van de maker’ moet dragen om auteursrechtelijk beschermd te zijn. Maar hoe kom je nu aan die stempel? Simpel, die koop je via Boek9.nl: Arnoud