Nog even over die e-maildisclaimers

Er zit volgens mij iets in het water, of er is net een congres geweest “Juridische aspecten van e-mail” waarin het is gezegd, maar het aantal mails met disclaimers dat ik krijg, neemt ineens sterk toe. Nog steeds begrijp ik de zin van zulke disclaimers niet, en als ik vraag waarom men die gebruikt, kom ik niet verder dan “dat moet van Legal” of “mijn e-mailprogramma had het standaard ingebakken”.

Toevallig vond ik dit prachtige artikel bij designbureau SOV waarin men het concept disclaimer op duidelijke wijze aan de kaak stelt. In de gelinkte PDF vond ik ook het prachtige Duitse woord Angstklauseln, dat precies aangeeft waar het om gaat bij deze zinnen.

In een e-mail kun je alleen mededelingen doen en geen afspraken maken. Wil je afspraken maken, dan moet de ontvanger eerst een mail terugsturen waarin hij die afspraken bevestigt. “Wij zijn niet aansprakelijk voor virussen” is geen mededeling maar een afspraak, en kan dus niet. “Deze e-mail beschouw ik als privé” is wel een mededeling, hoewel de juridische impact ervan te betwijfelen is.

Ik krijg weleens vragen waarom ik in mijn zakelijke mails nooit een disclaimer opneem. Nou, omdat ik niet weet wat ik daarin zou moeten zetten. Mijn klanten weten heus wel of mails die ik ze stuur, vertrouwelijk zijn. Bovendien is dat in mijn algemene voorwaarden al geregeld, net als mijn aansprakelijkheid voor de inhoud van mijn adviezen. Het nut van “Als u niet de beoogde ontvanger bent, gelieve dan deze mail uit te printen en op te etente vernietigen” ontgaat me volledig. Een net persoon doet dat toch wel, een onfatsoenlijk persoon doet het toch niet.

Arnoud

Kan ik volstaan met een disclaimer over auteursrechten?

Een lezer vroeg me:

Ik onderhoud een site over vliegtuigspotten. Daarbij gebruik ik graag foto’s, en dat is nog een heel gedoe. Ik moet dan bij een leuke foto flink zoeken om de fotograaf te vinden, en als ik ze vind dan moet ik uitleggen dat de site nietcommercieel is en hopen op een gereduceerd tarief. Gelukkig zitten er ook sympathieke fotografen bij en dan mag ik (met naamsvermelding) de foto gratis gebruiken.

Nu zag ik echter laatst een andere site die dezelfde foto’s had maar dan zonder naamsvermelding. Zij hadden in de linkermarge staan:

Disclaimer: voor zover bekend zitten er geen rechten op de gebruikte foto’s. Mochten er zich op deze blog foto’s bevinden in strijd met het auteursrecht, laat het mij dan weten en de foto zal dan onmiddellijk verwijderd worden.
Is zo’n disclaimer genoeg dan? Hoef ik dan ook niet meer elke keer de fotograaf te zoeken en toestemming te vragen? Want dat zou me een hoop tijd (en geld) schelen.

Teksten als die zie je vaker. Nee, dat is niet genoeg. Het moet echt zoals de vraagsteller het heeft gedaan: netjes vragen en als de fotograaf geld wil, dat geld betalen. Er zijn natuurlijk vrije en gratis bronnen van foto’s (Flickr, SXC.hu, Wikimedia Commons), maar of die net de foto hebben die jij zoekt, is nog maar de vraag.

Mensen die met zo’n tekstje volstaan, lopen een risico op claims van de fotograaf en die claims kunnen fors oplopen.

Die tekst komt van een wettelijke regeling voor internetproviders. Die kunnen inderdaad volstaan met zo’n tekst: zij zijn volgens de wet niet aansprakelijk voor inbreuken door materiaal op de sites van hun klanten, mits ze maar op basis van een klacht de foto weghalen. De fotograaf kan dus klachten indienen bij de hostingprovider van zo’n site, maar hij kan alleen eisen dat ze de foto weghalen. Schadevergoeding kan hij alleen eisen van de plaatser (uploader) zelf.

Persoonlijk heb ik nogal wat moeite met dit zwartwitte beleid. Veel mensen zijn particulier en hebben geen verstand van auteursrechten, maar worden bij de rechter net zo behandeld als grote commerciële bedrijven. Ik zou het een goede zaak vinden als niet-commerciële publicaties anders behandeld werden, bv. doordat je dan geen schadevergoeding hoeft te betalen. Dat zou recht doen aan de huidige praktijk op internet.

Arnoud

Originele disclaimer van de NOS

Via Retecool vond ik deze prachtige disclaimer van de NOS over publieksbeelden bij uitzendingen van voetbaltoernooien:

Om te verdoezelen dat de publieke belangstelling voor het toernooi tegenvalt, wordt in sommige stadions te pas en (vooral) te onpas een bandje afgespeeld met daarop toeterende supporters. Dit geluid is zo hard dat wij het alleen weg kunnen drukken door álle geluid uit het stadion weg te drukken, inclusief de commentator. Zo ver willen we niet gaan, die keus laten we aan u als kijker over. Onze excuses voor de overlast.

Waarschijnlijk heeft men dit ingevoerd vanwege de kritiek over het extragratis ingemonteerde applaus bij het optreden van de koningin op Dodenherdenking.

Voor andere aparte of opvallende disclaimers houd ik me altijd aanbevolen!

Arnoud

Leraar24: nieuw platform voor leraren, ouderwetse voorwaarden

leraar24-logo.pngAls je een Web 2.0 site begint, lijkt het logisch dat je dan ook in je gebruiksvoorwaarden rekening houdt met het actieve karakter van de website. Toch gebeurt het nog vaak genoeg dat prachtige nieuwe initiatieven worden gelanceerd met een set voorwaarden en disclaimer die neerkomt op “wij mogen alles met wat u doet en u niet met wat wij doen”. Zo ook Leraar24, een online platform van, voor en door leraren. Het initiatief werd met veel bombarie gelanceerd, maar de onderwijscommunity (o.a. Margreet van den Berg, Pierre Gorissen en Willem Karssenberg) viel het al snel op dat de ‘disclaimer’ heel wat meer deed dan aansprakelijkheid uitsluiten.

Ik mag bijvoorbeeld het logo van Leraar24 niet tonen om te verwijzen naar Leraar24, omdat ik geen uitdrukkelijke toestemming heb. Guess what: die heb ik niet nodig als ik een nieuwsbericht over Leraar24 schrijf. Ook mag ik de broncode van de HTML-pagina’s niet reverse engineeren.

Raadselachtig vond ik het verbod op “Hyperlinks of een vorm van linken die de URL wijzigen”. Wie weet wat dit zou kunnen betekenen?

Ook eist men alle gebruiksrechten op alles wat je plaatst of bijdraagt op de site:

De gebruiker verleent Leraar24 een onherroepelijke, onvoorwaardelijke, wereldwijd en voor altijd geldende, royaltyvrije licentie voor het gebruik van dergelijk materiaal of een onderdeel daarvan in enige en alle media op een naar eigen goeddunken in te vullen wijze. De gebruiker doet tevens afstand van alle persoonlijkheidsrechten en/of morele rechten en soortgelijke rechten op het materiaal;

Dat kan op zich wel (afgezien van de afstand van ‘alle’ persoonlijkheidsrechten), maar het is natuurlijk bepaald onvriendelijk. Als je een communitysite gaat uitprinten en als boek gaat uitgeven, is het op zijn minst wel zo netjes om dat even te overleggen met je leden.

Verder ontbreekt de privacyverklaring waar men in de disclaimer naar verwijst.

De mooiste vind ik nog steeds:

Leraar24 ervaart geen enkele aansprakelijkheid voor enige content of enige schade…

Ik ervaar ook zelden aansprakelijkheid, maar de ervaring leert dat aansprakelijk gesteld worden een interessante ervaring kan zijn.

Misschien moet ik maar eens een cursus “gebruiksvoorwaarden schrijven voor advocaten” gaan geven.

Update: (19 maart) Leraar24 heeft haar voorwaarden aangepast en ze lezen nu een stuk prettiger. Het scheelt dat ik ze (mede) mocht schrijven.

Arnoud

De zin en vooral onzin van e-mail disclaimers

wij-stellen-ons-niet-aansprakelijk.jpgGisteren kreeg ik een e-mail van iemand die mijn boek wilde bestellen. De e-mail bevatte zes regels informatie en 25 regels disclaimer. De e-mail was informeel bedoeld, bevatte mogelijk vertrouwelijke informatie die ik dan niet mocht doorgeven, kon virussen bevatten hoewel deze gescand was, mocht niet worden opgevat als een juridische toezegging(!) en vertegenwoordigde niet noodzakelijkerwijs de mening van de werkgever van de afzender.

Waarom doen mensen dit? Juridisch stelt het namelijk bizar weinig voor. Een echte disclaimer, een uitsluiting van aansprakelijkheid dus, is alleen geldig als dat vooraf zo afgesproken is. Hetzelfde geldt voor vertrouwelijkheid van een e-mail. Briefgeheim voor e-mail bestaat niet. Wie een mededeling per e-mail dan ook vertrouwelijk wil laten zijn, moet dat afspreken met de ontvanger.

De informatiedichtheid van de overige mededelingen is ook vrijwel nul. Omdat de tekst bij elke mail moet passen, moet men wel algemeen zijn: “bevat MOGELIJK vertrouwelijke informatie”, “KAN virussen bevatten” en is “niet NOODZAKELIJKERWIJS” de mening van de werkgever. Die teksten zijn altijd waar en vertellen dus niets.

Ik stel voor dat we vanaf nu de disclaimer op e-mails afschaffen en alleen nog zinnen toevoegen als dat werkelijk zinnig is. Zet er alleen een confidentiality notice onder als de mail echt vertrouwelijk is, en stuur mails die niet de mening van uw werkgever bevatten niet vanaf een zakelijk adres. Doet u mee?

Arnoud<br/> Plaatje via Eric’s blog

De zin en onzin van disclaimers, algemene voorwaarden, etcetera?

Bij Lancelots Forum – Voor freelancers werd een interessante vraag opgeworpen: wat is de (on)zin van disclaimers/voorwaarden/privacyverklaringen op een website?

Zie door de bomen het bos van disclaimers/ algemene voorwaarden/ privacybeleid niet meer. Hoe moet ik een disclaimer of dergelijke op een website plaatsen als, in mijn mening, zover ik begrijp de juristen er nog niet over uit zijn. Op het ene moment lees ik dat het plaatsen van een disclaimer geen rechtsgeldige zin heeft (omdat de website toch onder Nederlandse recht valt – indien gehost in Nederland(?)) anderszijds lees ik dat het wel weer verplicht/ handig kan zijn.

Vaak plaatsen mensen die teksten alleen omdat iedereen het doet, wat ongeveer de slechtste reden is om iets te doen. Nadeel is ondertussen wel dat het zo ingeburgerd is dat het nu opvalt als je het niet meer doet. Misschien zou dat tegen je gebruikt kunnen worden, dus dan kun je maar beter toch met de massa meedoen.

Staan wij juristen hier echt puur voor de vorm die teksten te produceren, vraag ik me wel eens af. Niemand leest algemene voorwaarden of privacyverklaringen. Je gaat er vanuit dat ze redelijk zijn en dat het met je privacy wel goed zal zitten. Dat is vaak niet zo, maar wie heeft er tijd voor (of zin in) om dat allemaal te gaan controleren?

Zou het niet eens tijd worden voor een strengere wettelijke regeling voor gebruiksvoorwaarden voor websites?

Arnoud

Het nut van een disclaimer

Software-licenties, met name open source licenties, hebben altijd uitgebreide en vergaande disclaimers. De OpenBSD open source licentie zegt bijvoorbeeld:

THE SOFTWARE IS PROVIDED “AS IS” AND THE AUTHOR DISCLAIMS ALL WARRANTIES WITH REGARD TO THIS SOFTWARE INCLUDING ALL IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS. IN NO EVENT SHALL THE AUTHOR BE LIABLE FOR ANY SPECIAL, DIRECT, INDIRECT, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES OR ANY DAMAGES WHATSOEVER RESULTING FROM LOSS OF USE, DATA OR PROFITS, WHETHER IN AN ACTION OF CONTRACT, NEGLIGENCE OR OTHER TORTIOUS ACTION, ARISING OUT OF OR IN CONNECTION WITH THE USE OR PERFORMANCE OF THIS SOFTWARE.

De basisregel uit het recht is dat je aansprakelijk gehouden kunt worden voor onrechtmatig gedrag, en ook voor beloftes die je niet nakomt. Als je dus claimt dat je software perfect werkt, en er blijkt een fout in te zitten, dan heb je een probleem. Vandaar dat iedereen roept dat de software niets kan en nergens geschikt voor is.

Zo’n disclaimer werkt echter niet altijd. Zo mag een bedrijf in relaties met consumenten niet zomaar elke aansprakelijkheid uitsluiten. Als ik een wasmachine koop, dan moet deze gewoon werken en de leverancier kan niet met een sticker “This washing machine is provided as-is” daar onderuit komen.

Waarom trouwens met hoofdletters? Omdat Amerikaans recht (de Uniform Commercial Code, artikel 2-316) eist dat je bepalingen over aansprakelijkheid “conspicuous” weergeeft. En wat dat is, staat weer in artikel 1-201(b)(10):

“Conspicuous”, with reference to a term, means so written, displayed, or presented that a reasonable person against which it is to operate ought to have noticed it. Whether a term is “conspicuous” or not is a decision for the court. Conspicuous terms include the following: (A) a heading in capitals equal to or greater in size than the surrounding text, or in contrasting type, font, or color to the surrounding text of the same or lesser size; and (B) language in the body of a record or display in larger type than the surrounding text, or in contrasting type, font, or color to the surrounding text of the same size, or set off from surrounding text of the same size by symbols or other marks that call attention to the language.

Het hoeft dus niet per se in hoofdletters, maar in een plat tekstbestand heb je weinig andere keus.

Arnoud

Langste disclaimer ooit

Je kunt ook overdrijven natuurlijk.

By entering this website, the user hereinafter agrees to abide by all the terms and conditions of the following agreement that nobody ever reads, as well as the Geneva Convention and the U.N. Charter and the Secret Membership Oath of the Benevolent Order of Weasels and such other terms and conditions, real and imaginary, as we shall deem necessary and appropriate, including the right to come to the user’s home and examine the user’s hard drive, as well as the user’s underwear drawer if we feel like it.

En zo gaat het nog enige kilobytes verder.

Arnoud

Wij stellen ons niet aansprakelijk voor de inhoud van deze disclaimer

Burger@Overheid.nl ergert zich aan de ook bij de overheid oprukkende disclaimers, las ik op Nu.nl:

Een afzender kan niet eerst allerlei informatie verstrekken en aan het eind doodleuk vermelden dat de boodschap eigenlijk als niet betrouwbaar moet worden beschouwd”, protesteert de organisatie. “Overheidscommunicatie moet gevrijwaard zijn van dergelijke onnodige voorbehouden.

Het voorstel is om een proclaimer in te voeren: wat beloven en wat doen we wel. Een nuttige zaak lijkt me. Zelf erger ik me ook dagelijks aan domme disclaimers die voor de zekerheid van alles uitsluiten. Ik zou zeggen, je bent aansprakelijk of je bent het niet, en daar horen zes regels tekst op een bordje aan de muur niets aan te kunnen veranderen.

Arnoud

Juridische status van e-mail

Onlangs ontving ik een vraag van een lezer van mijn site over de juridische status van e-mail. Daar zitten twee aspecten aan: de vertrouwelijkheid van de inhoud van de e-mail, en het recht om de e-mail te mogen kopiëren of verder te verspreiden.

Eerst maar dat laatste. De inhoud van een e-mail is auteursrechtelijk beschermd. De enige eis die de wet stelt voor auteursrecht is dat het werk origineel is (zelfgemaakt en niet ontleend dus) en bovendien het resultaat is van creatieve arbeid. Wie er dus “eens goed voor gaat zitten” en een mail schrijft, heeft auteursrecht op die tekst.

De ontvanger van de e-mail heeft het recht om de tekst te lezen, af te drukken en te bewaren. Of hij de e-mail door mag sturen dan wel mag publiceren, hangt helemaal af van de omstandigheden. Een beschermde tekst publiceren mag niet zonder licentie. Dat geldt voor e-mail net zo goed als voor een boek. Omdat bij e-mail er zelden een expliciete licentie bij zal zitten, is het is de vraag of de verzender impliciet toestond dat het werk mocht worden gepubliceerd. Staat er bij dat de mail vertrouwelijk is, dan mag het natuurlijk niet. Stuurde hij de mail naar een mailinglijst, dan mag deze best in het archief van de lijst worden opgenomen.

Bij papieren brieven is het zo dat de ontvanger eigenaar wordt van het stuk papier en de letters die er op staan. Hij is dan vrij om dat stuk papier aan een ander te geven of te verkopen. De schrijver kan daar niets tegen doen, ook niet met zijn auteursrecht. Dat is uitgeput zoals dat heet. De schrijver kan alleen nog optreden tegen kopieën van de papieren brief die zonder zijn toestemming worden gemaakt.

Deze regel over uitputting geldt niet voor e-mail. Een e-mail bestaat niet als een fysiek ding zoals een stuk papier. Er is dus geen ‘ding’ om weg te geven of te verkopen.

Geheel los daarvan is er ook nog zoiets als briefgeheim op e-mail. Briefgeheim wil zeggen dat mensen geen kennis mogen nemen van de inhoud van andermans communicatie. Formeel geldt het briefgeheim niet voor e-mail. Om andermans e-mail te lezen, is het in veel gevallen wel nodig in te breken op diens mailbox of server. En dat is computervredebreuk, een misdrijf. Wie echter zonder ‘hacken’ een mail van een ander onder ogen krijgt, is in principe vrij de inhoud daarvan verder te vertellen. Maar dat moet hij dan wel in zijn eigen woorden doen. Want op de tekst van de e-mail zelf zit dus auteursrecht.

Voor het loggen van e-mail verkeersgegevens gelden ook nog beperkingen.

Arnoud