Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Met een opvallend groot label voorzien van de tekst ‘do not remove this tag’ wil Zalando voorkomen dat kleding gedragen en vervolgens toch teruggestuurd wordt. Dat las ik in het Eindhovens Dagblad. Zalando heeft een enorm aantal retourzendingen van kledingstukken en wil dat terugdringen, omdat kennelijk de kosten en het gedoe toch fors in de papieren gaan lopen. Maar lastig is dat wel natuurlijk, want retourzenden binnen 14 dagen is een recht dat je als consument hebt, en je mag als bedrijf dat recht niet inperken. Ook niet met indirecte trucjes. Dus hoe ver mag Zalando hierin gaan?

“Retouren worden alleen geaccepteerd als dit label nog aan het product bevestigd is”, zo meldt het 10 bij 15 centimeter grote knalwitte ding. Heel letterlijk klopt dat niet: de wet Koop op afstand kent geen optie om een retour te weigeren wanneer een zelfbedacht label is verwijderd. Er zijn slechts een beperkt aantal uitzonderingsgronden, en voor kleding gaan die eigenlijk nooit op (behalve wellicht de hygiënegrond bij ondergoed dat verzegeld wordt verkocht).

Praktisch gezien zit er wel iets in. Van de wet mag je een product namelijk alleen uitproberen, om te kijken of het geschikt voor je is. Oftewel: passen, naast je andere kleding leggen et cetera. Er mee naar een feestje gaan is geen uitproberen meer (en nee, “ik wilde uitproberen of ik meer opviel op het feest” komt niet door de giecheltoets) en na zulk gebruik vervalt je retourrecht.

Het idee van Zalando is natuurlijk dat je bij gewoon uitproberen geen last hebt van dat label, het zit immers aan de buitenkant dus de pasvorm wordt niet aangetast en vergelijken met de rest van je garderobe gaat ook geen probleem zijn. Maar naar een feestje gaan met zo’n enorm label, dan moet je wel een héle erge #instafamous #influencer zijn wil je dat aandurven.

Zalando zal dan ook waarschijnlijk een mooie standaardtekst hebben geformuleerd die erop neerkomt dat omdat het label weg is, zij mogen vermoeden dat jij het product meer hebt gebruikt dan noodzakelijk was om het uit te proberen. En omdat je dat hebt gedaan, is je retourrecht vervallen. De reden is dan dus niet letterlijk “het label is weg” maar “wij denken dat je het hebt gebruikt in plaats van geprobeerd”.

Ik zie daar wel wat in, maar natuurlijk blijft er ruimte voor de consument om te zeggen, “nee, het viel eraf tijdens het uitproberen”. Maar ik denk dat je dan wel iets van een onderbouwing moet geven. Dat plastic oranje touwtje breekt denk ik niet héél snel.

Arnoud

Als je op internet iets koopt, mag je dat in principe altijd retourneren binnen 14 dagen. Je moet dan het product terugsturen en je krijgt je geld terug. Daarbuiten ben je afhankelijk van de coulance van de webwinkelier, maar als deze vergeet je de essentiële informatie over een product te geven dan komt dat wettelijk anders te liggen. Een recent vonnis laat zien hoe dat uit kan pakken.

De zaak was relatief simpel. Een consument had een product besteld bij een webwinkel, maar dit pas na de 14-dagentermijn aangemeld voor retour. De winkel weigerde deze dan ook aan te nemen, en eiste alsnog betaling via een incassobureau. Dat kwam bij de rechter, die constateert dat dit op zich te laat was en dat je dat de winkel niet kon verwijten: de retourregels stonden keurig in de voorwaarden en het retouradres was ook duidelijk gemeld.

Wat wel ontbrak, was de bijsluiter en aanvullende productinformatie. En dat is een probleem, want volgens de wet mag je consumenten niets verkopen als je ze niet vooraf de voornaamste essentiële informatie (art. 6:230m BW) verstrekt. En bij het soort product waar het hier om ging (Forskolin Naturals, een voedingssupplement) is zo’n bijsluiter best belangrijk. Belangrijk genoeg voor de rechter in ieder geval om dit als essentiële informatie aan te merken.

De straf voor het niet verschaffen van die informatie is dat de consument in het geheel niet gebonden is aan de koop. Hij hoeft dus niets te betalen, en het product moet door de winkel teruggenomen worden. Voor andere webwinkeliers lijkt het me een goed idee om die lijst uit artikel 230m eens door te lopen, want er staat behoorlijk wat belangrijke informatie op. En omdat het een ict-blog is, licht ik er twee uit:

1. de functionaliteit van digitale inhoud met inbegrip van toepasselijke technische beveiligingsvoorzieningen;
2. voor zover van toepassing, de relevante interoperabiliteit van digitale inhoud met hardware en software waarvan de handelaar op de hoogte is of redelijkerwijs kan worden verondersteld op de hoogte te zijn;

Ik kom maar weinig sites tegen waar ik duidelijk kan achterhalen waar ik digitale inhoud wel of niet mee kan lezen en waarmee een en ander interoperabel is. Dus valt dat tegen na aankoop, dan heb je een stevige stok om er vanaf te komen.

Arnoud

Regelmatig zie ik bij domeinnaamverkopers en webhosters staan dat aangeschafte domeinnamen niet kunnen worden geannuleerd onder de Wet koop op afstand, omdat het om maatwerk zou gaan. Immers, je vult zelf in welke naam je wilt hebben. Maar een recent vonnis over maatwerkdomeinnamen laat zien dat dit écht niet klopt. Domeinnamen zijn diensten, en daarvoor geldt een ander (complexer) regime.

In deze zaak had een particulier bij een domeinnaamdienstverlener een domeinnaam gekocht, en een dag later de overeenkomst geannuleerd met een beroep op de Wet koop op afstand. Het bedrijf erkende dat niet: een domeinnaam aanvragen is een maatwerktransactie, bovendien werd deze transactie direct uitgevoerd. Dat leidde tot een rechtszaak, waarbij de rechter dan eindelijk eens een knoop hierover door moest hakken.

De Wet koop op afstand is in 2014 vervangen door een nieuwe serie wetsartikelen, maar voor het gemak blijf ik die artikelen gewoon Wet koop op afstand noemen. In essentie blijft het systeem van annuleren hetzelfde, hoewel de praktijk veel consumentvriendelijker uitpakt: een consument mag binnen 14 dagen iedere online transactie ongedaan maken, tenzij een van de wettelijke uitzonderingen van toepassing is.

De bekendste uitzondering is denk ik die van maatwerk, of zoals de wet het nu formuleert (art. 6:230p punt f sub 1 BW):

de levering van volgens specificaties van de consument vervaardigde zaken, die niet geprefabriceerd zijn en die worden vervaardigd op basis van een individuele keuze of beslissing van de consument, of die duidelijk voor een specifieke persoon bestemd zijn;

Het standaardvoorbeeld is het t-shirt dat wordt bedrukt met een door de consument aangeleverde foto. Die ‘zaak’ bestond nog niet en wordt vervaardigd op basis van een individuele keuze: deze ene foto en geen andere. Dit is wat bedrijven bedoelen met ‘maatwerk’ als ze zeggen dat maatwerk niet mag worden geannuleerd.

Je kunt inderdaad verdedigen dat een domeinnaam “volgens specificatie van de consument” is vervaardigd. Je typt inderdaad zelf de domeinnaam in die je wilt hebben. Alleen: een domeinnaam is geen ‘zaak’, geen fysiek object zoals de wet dat definieert. Daarom kan deze uitzondering niet worden ingeroepen bij domeinnamen.

Als iets geen zaak is, dan is de transactie er omheen een dienst. Daar is ook een annuleringsregeling voor, zij het dat die ingaat binnen 14 dagen na het sluiten van de overeenkomst (en niet na de dag van levering van de zaken). Deze regeling kent ook weer een uitzondering (art. 6:230p sub d BW):

een overeenkomst tot het verrichten van diensten, na nakoming van de overeenkomst, indien:
1°. de nakoming is begonnen met uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de consument; en
2°. de consument heeft verklaard afstand te doen van zijn recht van ontbinding zodra de handelaar de overeenkomst is nagekomen;

De aanschaf van een domeinnaam mag dus wél worden geannuleerd, tenzij aan deze twee eisen (allebei dus) is voldaan.

De eerste eis is dat er met uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de consument is begonnen met nakoming. In deze context betekent dat: er is expliciet gezegd “graag deze domeinnaam aanvragen en wel nu”. Dat komt uit het bestelproces van het bedrijf wel naar voren.

De tweede eis zegt dat als de levering afgerond is binnen die 14 dagen, de consument niet meer alsnog mag ontbinden. Direct vragen om levering, geleverd krijgen en dán nog zeggen “oh nee laat maar, graag geld terug” was net even te oneerlijk.

Maar bij wijze van balans is wel weer vereist dat de consument apart verklaart afstand te doen van dat annuleringsrecht. En dat is waar het hier misging: nergens in het bestelproces moest de consument een vinkje zetten (of iets dergelijks, bij wijze van verklaring) bij een tekst als “Ik geef opdracht tot directe aanvraag van de domeinnaam en doe afstand van mijn recht deze aanvraag te annuleren onder de Wet koop op afstand”. Daarom mocht de consument deze aanschaf kosteloos annuleren.

Slecht nieuws dus voor het bedrijf , ze krijgen die 29 euro (aanschafprijs plus diverse kosten) waar de zaak over ging, niet terug. Ook voor andere domeinhandelaren is dit iets om zenuwachtig over te worden: ook zij kunnen dus geen beroep doen op de maatwerkuitzondering. Maar er is een sprankje hoop, want wie nu bovenstaande tekst met aanvinkvakje toevoegt in zijn bestelproces, kan een latere annulering eenvoudig pareren.

Natuurlijk geldt dit recht alleen voor consumenten; bedrijven (dus ook eenmanszaken) hebben géén rechten onder de Wet koop op afstand, en dus ook niet op het recht de aanschaf van een domeinnaam te annuleren. Tenzij ze zich kunnen beroepen op de zogeheten reflexwerking, waarbij ze kunnen aantonen dat zij voor deze transactie eigenlijk niet te onderscheiden zijn van een consument. Die zie ik eerlijk gezegd niet voor een domeinnaam, dat lijkt me typisch iets dat je écht bedrijfsmatig aanschaft.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Vorig weekend kocht ik wat bij kledingzaak Miss Etam, maar toen ik het wilde ruilen gisteren kreeg ik te horen dat dat niet meer mocht vanwege hun surseance van betaling. Maar zeiden ze, als ik via internet had gekocht dan had ik het wél mogen retourneren en dan had ik mijn… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik organiseer workshops voor creatievelingen en laat mensen via internet boeken. Dat kunnen zowel individuele privépersonen als bedrijven zijn (personeelsuitjes). Maar nu wil iemand de inschrijving annuleren onder de Wet koop op afstand. Kan dat zomaar? Ik heb al kosten gemaakt! Ook bij dienstverlening die via internet wordt afgenomen, geldt de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Bij een webwinkel vond ik een product dat ik zocht, op wat details na. Ik heb toen de winkelier gemaild en na wat discussie waren we eruit wat ik nodig had. Via mail het akkoord gegeven. Helaas viel het na ontvangst tóch tegen, dus ik wilde het terugsturen via de Wet… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik weet dat je als consument het recht hebt om binnen zeven werkdagen je koop te annuleren onder de Wet koop op afstand. Maar in welke volgorde moet dit gebeuren? Mag ik eisen dat mijn geld eerst teruggestort wordt voordat ik het product terugstuur? Als consument heb je inderdaad het recht… Lees verder

Een lezer schreef me: Ik heb een e-book gekocht bij een Nederlandse webwinkel maar direct na aanschaf besloten dat ik het toch niet meer wilde. Ik heb het nog niet gedownload. Kan ik me nu beroepen op de wet koop op afstand? Een e-book is geen product maar een dienst in de zin van de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Via een webwinkel heb ik een spel voor mijn Playstation aangeschaft. Op de website stond vermeld dat het “een Engelse versie” van het spel betrof. Het spelen gaat prima, maar toen ik extra content (downloadable content, DLC) wilde kopen via de Playstation Store, bleek dat dat niet kon omdat ik in… Lees verder

Was u van plan naar de Webwinkel Vakdagen te gaan in januari? Of aarzelt u nog? Misschien dat mijn presentatie u dan over de streep trekt: Voor webwinkels zijn er veel wetten gewijzigd en bijgekomen het afgelopen jaar. Wat betekent dat nu voor u? ICT-jurist Arnoud Engelfriet praat u in 45 minuten bij. Mag u… Lees verder