Moet je aangifte doen als een webwinkel dat eist bij een nietbezorgde bestelling?

Bij Tweakers vond ik weer een aardige discussie:

Mijn vriendin heeft een Google Pixel 6 besteld en wanneer het pakketje binnen kwam, zat wel de doos van de pixel erin, maar geen telefoon. Seal was ook verbroken. Nu zou je denken, (Web)winkel inlichten, nieuwe telefoon of terugbetaling. Helaas willen ze dat ik aangifte doe bij de politie(Van wat?) en ik vind dit de vreemdste gang van zaken.
Deze gang van zaken heb ik vaker langsgezien. Er zijn grofweg twee lijnen waarlangs je kunt reageren.

De eerste is de formeel-juridische. Er is een telefoon besteld maar die is niet geleverd. Dat is het probleem van de winkel, die moet zorgen dat het over de drempel komt bij de consument. Dat is hier niet gebeurd, en dus schiet de winkel te kort. Dat de doos aankomt maar de inhoud niet, is daarbij totaal niet relevant.

Gezien het verbroken seal is het zeker reëel om te vermoeden dat het toestel is gestolen. Dat is alleen nog steeds het probleem van de winkel, want die moet bewijzen dat het pakket mét telefoon is afgeleverd bij de consument thuis. De winkel kan aangifte overwegen natuurlijk, hun eigendom is weggenomen. Maar de consument is niet bestolen. Immers het is niet de vriendin haar telefoon want die Pixel 6 wordt pas eigendom van de ontvanger nadat deze fysiek in haar macht is gekomen.

Er is geen rechtsregel die je als consument verplicht om aangifte te doen als de winkel dat zegt. In theorie kán het wel, je kunt als getuige met kennis van een mogelijk strafbaar feit daar aangifte van doen. Wat precies het strafbaar feit is, dat moet de politie maar uitzoeken. Ik zou kunnen denken – naast diefstal – aan verduistering door de bezorgdienst (art. 321 Strafrecht) of wellicht vernieling (het pakket is eruit gehaald en weggegooid, art. 350 Sr). De aangifte lijkt me dus kansloos omdat je als niet-eigenaar een aantal essentiële zaken niet kunt aangeven, zoals dat je niet wilde dat jouw eigendom werd gestolen, verduisterd of vernield. Wat dat betreft is het dus verspilling van tijd.

De reden dat de webwinkel dit zo doet, is natuurlijk omdat er mensen zijn die een pakket ontvangen (en daarvoor tekenen), dan gauw de inhoud verdonkeremanen en gaan klagen dat ze een lege doos hebben ontvangen. Die mensen zou je dan afschrikken door ze aangifte te laten doen, want dat zou dan een valse aangifte zijn (art. 188 Sr). Ze weten dan immers dat het pakket niet door een ander is gestolen, want ze verduisteren het zelf. Of dat zo werkt, weet ik niet, ik kan me voorstellen dat iemand die een dergelijke oplichterstruc uithaalt, niet bang is van een kansloze aangifte.

Maar dan komen we dus bij de tweede lijn. Zonder die aangifte gaat de procedure niet verder, en dat is enorm frustrerend voor de consument die gewoon zijn of haar pakketje wil. En dan kun je in gebreke stellen of sommeren wat je wil, de procedure gaat niet verder tot een kopie aangifte is verstrekt. Je rechtsbijstandsverzekeraar zal je met een beetje geluk de aanschafprijs teruggeven (idem voor de creditcard of aankoopbescherming) maar je telefoon heb je dan nog steeds niet. Dit is het frustrerende van het consumentenrecht: gelijk heb je vaker dan je denkt, gelijk krijg je echter zelden.

(Compleet zinloos is een aangifte van oplichting door de webwinkel. Ik lees dat een paar keer als serieuze suggestie, maar de winkel licht niemand op, althans daar is nul bewijs van. Opsturen van zo’n aangifte naar de winkel gaat je niet helpen, de winkel ziet dat het niet de gewenste aangifte is en negeert je verder. De politie doet niets want geen aanknopingspunten van oplichting.)

In de comments lees ik de tip om via het Europees Consumenten Centrum (ECC) een klacht in te dienen, deze organisatie helpt gratis en het schijnt vaak indruk te maken. Ik heb daar zelf geen ervaring mee maar ik zou het zeker aanraden gezien de ervaringen.

Arnoud

Mag de politie computerreparateurs betalen om te dataspitten?

De Amerikaanse FBI zou sinds 2007 medewerkers van de Geek Squad, een computerreparatiedienst van elektronicaketen Best Buy, betaald hebben om als informanten te dienen. Dat meldde Tweakers onlangs. De reparateurs spitten door binnengebrachte computers heen op zoek naar bijvoorbeeld kinderporno. De truc daarachter zou zijn dat de reparateurs dat kunnen zonder gerechtelijk bevel of zelfs maar verdenking, en dat die dan daarna een aangifte doen dat wél grond is voor een verdenking en juridische actie. Hoe zou dat in Nederland uitpakken?

Ook bij ons geldt natuurlijk dat de politie niet zomaar in computers mag snuffelen. Een officier van justitie zou bevel geven tot doorzoeking, en meestal is daarvoor toestemming van de rechter-commissaris nodig. Dat vereist al een stevige verdenking van een misdrijf, op de bonnefooi eens gaan zoeken is niet toegestaan.

Privépersonen zijn niet aan die regels gebonden. Als een reparateur dus bij herstelwerk iets strafbaars aantreft, dan is hij bevoegd daar aangifte van te doen. Hij heeft geen toestemming nodig van een overheidsinstantie om te zoeken naar strafbare informatie of om aangifte te mogen doen.

Het maakt zelfs niet uit of de reparateur toestemming van de eigenaar had om op die plek te gaan zoeken. Snuffelen zonder grondslag kan een probleem zijn – contractbreuk, misschien zelfs computervredebreuk – maar dat maakt het aldus verkregen bewijsmateriaal niet onbruikbaar voor Justitie. In theorie zou de reparateur dan vervolgd worden voor die computervredebreuk, parallel aan de rechtszaak tegen de eigenaar voor hetgeen dat er gevonden is middels die computervredebreuk.

Het punt is hier alleen wel: dit is niet zomaar wat tegenkomen, of zelfs maar snuffelen uit nieuwsgierigheid en wat tegenkomen. Dit is werken in opdracht van de politie. En dán val je ook als burger onder die regels voor de politie. Bewijs dat uit zo’n betaalde snuffelopdracht komt, is dus onbruikbaar bij ons.

De elektronicaketen ontkent overigens dat ze zo’n regeling getroffen hebben. Ik kan me ook moeilijk voorstellen dat de FBI dat wél zou aanbieden, al is het maar omdat de kans dat je wat strafbaars vindt, toch vrij klein is. Nog los van de discussie over rechtmatig verkregen bewijs.

Arnoud

Filmproducent Klaas de Jong gaat internet aanklagen wegens films downloaden

adsl-filter-internet-censuur.pngProducent Klaas de Jong, mede verantwoordelijk voor bioscoophits als Michiel de Ruyter en Verliefd op Ibiza, heeft aangifte bij de politie gedaan tegen Ziggo, Telfort, KPN en Vodafone, zo las ik bij het Parool. Hij meent dat die strafrechtelijk aan te pakken zijn omdat ze downloadsites toegankelijk maken. Nope, nee, nada, kansloos, vergeet het maar.

Naar de letter van de wet heeft De Jong een punt: art. 31 Auteurswet stelt opzettelijke inbreuk strafbaar (zes maanden cel) en omdat het misdrijven zijn (art. 33), zijn ook medeplichtigen strafbaar. En dat ben je als je opzettelijk gelegenheid en middelen verschaft. Als je dan zegt, die providers wéten van de toegankelijkheid van die sites, dan zou je kunnen spreken van opzettelijk middelen (internettoegang en routering richting die sites) verschaffen kunnen spreken.

Alleen, er speelt meer dan alleen die letter van de wet (en dan negeer ik art. 54a Sr nog even, dat bepaalt dat providers niet worden vervolgd voor doorgifte van informatie van en naar klanten). Het beleid van het OM telt namelijk óók, en dat beleid is hier vrij simpel: er wordt niet vervolgd tegen inbreuken op intellectuele-eigendomsrechten zoals auteursrechten. Daarop zijn maar vier uitzonderingen:

  1. Bedreiging van de volksgezondheid of de veiligheid van de samenleving.
  2. Grootschalige namaak en piraterij, gepleegd in beroep of bedrijf, die de markt verstoren.
  3. Het bestaan van aanwijzingen van betrokkenheid van criminele organisaties of georganiseerde criminaliteit.
  4. Recidive.

Alleen uitzondering 2 zou misschien op kunnen gaan. Echter, het moet dan gaan om

grootschalige en zeer verspreid voorkomende inbreuken die dermate omvangrijk zijn dat civielrechtelijk optreden ernstig bemoeilijkt wordt, terwijl de inbreuk grote economische schade aan de rechthebbende toebrengt, omdat de afzet van zijn producten en de daaraan verbonden goodwill ernstig bedreigd worden.

Bij online auteursrechtinbreuken en het faciliteren daarvan is dit niet aan de orde.

Dat beleid staat al sinds 2006 en heeft de status van ‘recht’: handelt het OM in strijd met dat beleid, dan is ze niet-ontvankelijk. In december 2010 werd het OM niet-ontvankelijk verklaard in een strafzaak over twee e-Donkey indexeringsites; Releases4U en ShareConnector. In het arrest werd bepaald dat vervolging nooit had gemogen, want:

Volgens het hof blijkt uit het dossier niet dat er op het moment waarop de officier van justitie besloot tot de toepassing van dwangmiddelen jegens de verdachten sprake was van een redelijk vermoeden van schuld overeenkomstig de criteria als opgenomen in die Aanwijzing. Daarnaast heeft het hof vastgesteld dat niet is gebleken dat na ontvangst van de dossiers van stichting Brein door of op last van het openbaar ministerie nader onderzoek heeft plaatsgevonden voordat het openbaar ministerie besloot tot strafrechtelijke handhaving over te gaan.

Door toch te vervolgen, werden “de beginselen van een behoorlijke procesorde geschonden”. Dat klinkt heftig maar betekent gewoon dat dit niet had gemogen, einde rechtszaak.

Die aangifte is dus volslagen kansloos.

Arnoud

Mag je persoonsgegevens eigenlijk wel gebruiken in een aangifte?

Een lezer vroeg me:

Ons bedrijf neemt inkomende telefoongesprekken op voor kwaliteits- en trainingsdoeleinden. Dit wordt ook keurig gemeld. Alleen nu is er iemand die onze receptioniste ernstig heeft bedreigd. Alleen, nu zegt onze security officer dat we geen aangifte mogen doen met de opname omdat we die niet voor dit doel verkregen hebben (art. 9 Wbp). Klopt dat?

De vraag klinkt absurd, maar onder de Wbp moet je toch altijd even verder kijken.

Wie persoonsgegevens wil verwerken, moet daar een grondslag voor hebben. Dat kan toestemming zijn, uitvoering van een overeenkomst of een eigen dringende noodzaak. Het opnemen voor trainings-of servicedoeleinden zie ik als nodig voor uitvoering overeenkomst. Ook de aanloop tot contracteren valt daaronder, net als klantenservice achteraf.

Echter, met een grondslag ben je er nog niet. Er is ook het principe van doelbinding (art. 9 Wbp):

Persoonsgegevens worden niet verder verwerkt op een wijze die onverenigbaar is met de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen.

Je moet dus concreet nagaan waarom (binnen die grondslag) je de gegevens exact kreeg. En dan mag je de gegevens alleen gebruiken (binnen die grondslag) voor dat doel. Vraag je bijvoorbeeld een geboortedatum om na te gaan of de klant 18 is, dan mag je niet de klant op zijn verjaardag een felicitatie sturen. Dat is immers een ander doel, hoewel ze beiden binnen het ‘uitvoeren overeenkomst’ gerekend zouden kunnen worden.

Hierbij moet je kijken naar zaken als het soort gegevens, de relatie tussen de doelen, de gevolgen van het nieuwe gebruik, de wijze van verkrijging van de gegevens en de waarborgen tegen misbruik die je inbouwt bij het nieuwe gebruik. Dit is een open norm, dus het komt neer op een goede onderbouwing.

Specifiek bij aangifte is er gelukkig een escape. Artikel 43 Wbp bepaalt dat je artikel 9 (de doelbinding) mag negeren bij “de voorkoming, opsporing en vervolging van strafbare feiten”. Aangifte doen en daarbij die opgenomen gesprekken aanleveren als bewijs is dus legaal, ongeacht het doel waarvoor die gesprekken ooit zijn opgenomen.

Zou je wat anders willen, bijvoorbeeld de opname aan een tv-programma als Opgelicht?! geven, dan zul je dat wél moeten rechtvaardigen onder de doelbindng. Dat lijkt me iets lastiger. Aan de andere kant, het voelt ongepast om bij crimineel handelen je te beroepen op je privacy.

Arnoud

Mag een PC-reparateur aangifte doen van wat hij op je harddisk vindt?

Een lezer vroeg me:

Als je je pc voor reparatie aanbiedt, kan men daarbij bijvoorbeeld zien dat je illegale software gebruikt. Of, als je pech hebt, dat je echt illegale zaken hebt staan (gestolen bedrijfsgegevens, terroristische literatuur, kinderporno, vul maar in). Mogen ze daar aangifte van doen? Ze hebben toch een geheimhoudingsplicht als opdrachtnemer?

Als je een PC ter reparatie aanbiedt, dan is het logisch dat de reparateur kennis neemt van bepaalde informatie of onderdelen als dat relevant is voor de inhoud. Een expliciete geheimhoudingsplicht kent de wet niet. Er is wel de “zorgplicht van een goed opdrachtnemer”, waar je “wees discreet over privézaken van je klant” best onder kunt rekenen.

Zie je iets strafbaars, dan mag een ieder daar aangifte van doen. Dat staat los van die zorgplicht, het recht aangifte te doen als je kennis hebt van een strafbaar feit bestaat altijd. Het is dus toegestaan. Of het handig is en of het echt wat oplevert, is dan weer een andere vraag.

(Een aangifte doen is niet verplicht, behalve bij een setje zeer ernstige misdrijven zoals een dreigende aanslag op regering of Koningshuis. Ook bij moord, doodslag, hulp bij zelfdoding en bij abortus, mensenroof en verkrachting geldt deze plicht. Voor kinderporno strikt gesproken niet, tenzij je die foto’s aanvoert als bewijs van verkrachting en dan dáár aangifte van doet.)

Wanneer je illegale software aantreft, is strikt gesproken sprake van een strafbaar feit: opzettelijke inbreuk op het auteursrecht is immers een misdrijf, zo staat in de Auteurswet. Er zal echter niets met die aangifte worden gedaan, want het staand beleid van het OM is om alleen te vervolgen bij grootschalige commerciële inbreuk, bedreigingen voor de volksgezondheid en banden met georganiseerde misdaad. Dat betekent natuurlijk niet dat aangifte niet mág maar het voelt wel wat zinloos. Plus, je bent gegarandeerd die klant kwijt. Ik zou dat dus afraden.

Arnoud

Is een belastingsoftwaremaker aansprakelijk voor valse aangiftes?

turbotax-intuit-softwareBelastingsoftwaremaker Intuit heeft de e-filing van belastingaangiftes via TurboTax tijdelijk stopgezet vanwege vermoedelijke fraude, las ik bij Slashdot. Criminelen zouden de identiteit van derden hebben gestolen en via TurboTax grootschalig valse aangiftes doen. Het bedrijf deed dit nadat de staat Utah 28 zekere fraudegevallen en 8.000 mogelijke fraudegevallen bij hen meldde. Wat voor mij de interessante vraag oproept: is Intuit aansprakelijk voor een frauduleuze belastingaangifte?

In principe is het natuurlijk aan de gebruiker hoe deze de software gebruikt. Als ik een dreigbrief typ in Word, is Microsoft daar niet aansprakelijk voor. Dat is ook logisch: hoe kunnen zij in vredesnaam zien wat ik typ, laat staan daaruit concluderen dat ik iets strafbaars doe? Pas als men zelf routines zou toevoegen waarmee aangezet werd tot strafbare feiten, zou dat anders komen te liggen.

Een verschil is wel dat TurboTax niet alleen een aangifte faciliteert, maar deze ook instuurt. Je aangifte gaat dan naar de servers van Intuit, en wordt vanaf daar aangeleverd aan de belastingdienst. (Bij ons werkt dat geloof ik iets anders: het pakket Elsevier Belasting Aangifte stuurt direct je aangifte naar de Belastingdienst, niet naar een Elsevier-server. Dit voelt ook iets logischer.)

Als je in die rol gaat zitten als bedrijf, dan kun je onder zekere omstandigheden aansprakelijk worden voor wat er door je servers heengaat. Een dienst zoals van Intuit valt onder dezelfde regels voor aansprakelijkheid als die voor internet- en hostingproviders, omdat de wet (art. 6:196c BW) spreekt van een “dienstverlener van de informatiemaatschappij” oftewel een partij die diensten op of via internet levert. Het faciliteren van belastingaangiftes is dat net zo goed als het hosten van informatie.

Het maakt daarbij uit of je alleen informatie doorgeeft (zoals een ISP doet, eventueel met een tijdelijke cache) of dat je informatie opslaat en doorgeeft (zoals een hostingbedrijf doet). De laatste kan namelijk aansprakelijk worden voor de opgeslagen informatie wanneer hij niet ingrijpt na een klacht; dit is waarom elke hoster een notice/takedown-beleid heeft.

Ik kan op de site niet ontdekken of Intuit informatie opslaat of direct doorgeeft, dus dat maakt de vraag een tikje lastig om te beantwoorden. Het meest logisch is dat de informatie meteen doorgegeven wordt, en dan is Intuit niet aansprakelijk voor wat er door haar servers heengaat. Ook niet als ze het een paar minuten vasthoudt. Dat lijkt me ook normaal want wat kún je doen in die situatie, hoe kun je doorgifte van data tegenhouden als je deze niet opslaat?

Als men het lange tijd opslaat, dan zou de vraag worden wanneer zij weet dat een aangifte onmiskenbaar frauduleus is, want dat is de standaard voor aansprakelijkheid bij hosting van opgeslagen informatie. Ik denk dat daar weinig situaties zijn anders dan a) de gebruiker klaagt en b) de Belastingdienst klaagt. Dus dat is relatief makkelijk voor Intuit. Wacht op een klacht van een van beiden en grijp dan in.

In beide gevallen mag de rechter overigens een bevel uitspreken om aan het onrechtmatig handelen een eind te maken. Ook bij internetproviders; wel moet het verbod natuurlijk proportioneel zijn en effectief, iets dat bij de Piratebayblokkades niet bewezen kon worden.

Ik twijfel wel. Móet een partij als Intuit aansprakelijk gehouden worden voor zulke valse aangiftes? Het voelt wat gezocht. Aan de andere kant, ze kiezen er zelf voor om er met hun servers tussen te gaan zitten dus dan zet je jezelf in een positie om in te kunnen grijpen. En als je het kunt, dan zullen er situaties komen waarin je het moet.

Arnoud

Moet je aangifte doen over je bitcoinbezit?

bitcoin-cc-by-sa-flickr-zach-copleyDe Amerikaanse Internal Revenue Service (IRS) heeft geoordeeld dat bitcoins in de VS geen valuta, maar bezit zijn, meldde Nu.nl. Hierdoor zullen Amerikanen de waarde van de munt in dollars (op de datum waarop de bitcoins zijn ontvangen) moeten aangeven. Bij ons is vandaag de laatste dag (tenzij je uitstel hebt aangevraagd) om je belastingaangifte te kunnen doen, dus: hoe zit dat bij ons?

De cryptografische munt Bitcoin is juridisch moeilijk in een hokje te duwen, omdat zo ongeveer alles anders werkt dan bij traditionele munten. Formeel is Bitcoin geen ‘geld’: de Richtlijn elektronisch geld eist daarvoor dat er een vordering op de uitgever tegenover staat en dat het geld is geruild voor ander, ontvangen geld. Een prepaid kaart opladen levert dus wél elektronisch geld op, maar bitcoin niet want er is niet echt een uitgever. Ook is de verandering in waarde een lastige factor hierbij.

In 2013 beantwoordde de minister Kamervragen over Bitcoin. Hierin bevestigde hij allereerst dat Bitcoin inderdaad geen geld is (en ook elders niet onder de Wet financieel toezicht valt). Ook valt het niet onder de definitie van “financieel product”, waar onder meer betaalrekeningen, kredieten en verzekeringen onder vallen. In theorie kan het eronder geplaatst worden, want de minister kan bij AMvB bepalen dat andere producten “financieel” zijn.

Wie vermogen of winst verkrijgt met Bitcoins, moet daar wel gewoon aangifte over doen in box 3. Dat geldt immers altijd, ongeacht of je winst of inkomen nu onder de Wft als ‘geld’ telt. Er ontstaat alleen een praktisch probleem als het niet in Euro’s is: wat zijn die Bitcoins nu waard en hoe reken je dat om naar Euro’s? Dit heb je natuurlijk ook met andere valuta. Bij buitenlandse valuta publiceert de Belastingdienst dan ook koerslijsten waarop ik bijvoorbeeld zie dat mijn dollarvermogen (januari 2014) volgens de belastingdienst tegen €0,72732562 per dollar in box 3 moet.

In een Besluit uit 2008 wordt voor lokale valuta (zoals de noppes) bepaald dat je de koers moet nemen van de organisatie. En als mensen zowel geld als noppes als prijs noemen, dan is dat geld de waarde van de noppes. Wie dus zegt “1 BTC of €350”, erkent dat zijn bitcoins €350 het stuk waard zijn – mits dat een reële prijs is. Bij Bitcoin is er geen centrale organisatie, maar wellicht dat daar sites als Bitcoinaverage een objectieve basis kunnen geven.

Het lastige voor de Belastingdienst is natuurlijk dat het best moeilijk te achterhalen is wat iemands Bitcoinbezit is. Daarmee is het nog aardig eenvoudig de belasting te ontduiken, hoewel je dan wel je bankrekening niet moet gebruiken om Bitcoins te kopen of verkopen. Een bedrag ontvangen van een Bitcoinbeurs is bewijs dat je iets met Bitcoins doet, zodat de Belastingdienst best eens kan vragen naar je wallet, en daarin kan gaan snuffelen wat je zoal aan transacties hebt gedaan.

Gewetensvraag: wie heeft zijn Bitcoin-bezit aangegeven of gaat dat vandaag nog doen?

Arnoud

Mag een reparateur zomaar rondkijken in de bestanden op je pc?

Een lezer vroeg me:

Is het een reparateur van een pc toegestaan om in de bestanden op de pc rond te snuffelen? Er kan vertrouwelijke of zelfs beursgevoelige informatie op staan. Maar reparateurs vinden af en toe ook ranzige inhoud die aan de politie wordt gerapporteerd. Dat is dus kennelijk wel toegestaan. Waar liggen de grenzen?

Als je een PC ter reparatie aanbiedt, dan is het logisch dat de reparateur kennis neemt van bepaalde informatie of onderdelen als dat relevant is voor de inhoud.

De wet noemt hier geen expliciete grenzen. De enige relevante grens die ik kan bedenken, is die van de zorgplicht die je in acht moet nemen. In de wet staat dat je moet werken als een goed opdrachtnemer. Een goed opdrachtnemer respecteert de privacy van zijn klant, dus die gaat niet snuffelen in bestanden en kopieert ook geen foto’s uit de map c:\documenten\privé\mijnvrouw\naakt.

Toch kan het gebeuren dat je als opdrachtnemer dingen tegenkomt, bv. omdat ze op het bureaublad staan waar je ze niet kunt missen, of omdat je tijdens bestandsherstel de inhoud langs ziet komen. Daar is dan weinig aan te doen. Wel moet je dan geheimhouding betrachten over wat je ziet.

Zie je iets strafbaars, dan mag je daar aangifte van doen. Dat staat los van die zorgplicht, het recht aangifte te doen als je kennis hebt van een strafbaar feit bestaat altijd.

Aangifte is niet verplicht, behalve bij een beperkte set misdrijven die je zelden tegen zult komen bij pc-herstel. Als reparateur kun je er dus voor kiezen om niets te doen met strafbaar materiaal dat je aantreft. Maar besluit je wel aangifte te doen, dan is er niets dat je tegenhoudt.

Arnoud