Mag een school mobieltjes van leerlingen verbieden?

telefoon-smartphone-kinderen-schoolEen lezer vroeg me:

Bij mijn school mag je geen mobiele telefoon hebben onder schooltijd. Die moet meteen bij binnenkomst in je kluisje, en pas als je naar huis gaat mag je hem weer aan hebben. De sanctie is dat je hem een week helemaal kwijt bent. Mag de school dat zo bepalen?

Een school is bevoegd om regels te stellen om de goede gang van zaken op de school te bewaren, en om daar sancties op te stellen bij overtreding. Zij mag zelf bepalen wat die sancties zijn, zolang ze maar redelijk en proportioneel zijn. Wel moeten de sancties en hun grondslagen (wanneer krijg je welke straf) in het onderwijsreglement zijn geregeld. Een leraar mag dus niet ter plekke bedenken “jij kauwt kauwgum onder de les, lever je telefoon maar in tot 4 uur”.

Regelmatig lees ik dat mensen denken dat sancties zoals inbeslagname van spullen niet zouden mogen omdat dat in strijd is met het eigendomsrecht op die spullen of iets dergelijks. Dat is onjuist. Sanctie is sanctie. Een school mag je ook van je vrijheid beroven als sanctie – nablijven. En het is om diezelfde reden ook onjuist dat alleen de politie dingen in beslag mag nemen.

De vraag is dus, wat is de overtreding en waarom is het langdurig innemen van een telefoon gepast als sanctie bij die overtreding? Daar is geen algemene regel voor.

In 2012 blogde ik ook over dit onderwerp, met een paar uitspraken van de Onderwijscommissie. Sindsdien heb ik geen nieuwe uitspraken over het onderwerp kunnen vinden, noch van de Onderwijscommissie noch van de rechter. Het lijkt er dus op dat we het moeten doen met uitspraken uit 2008 als

De samenleving is van dien aard dat door de Commissie aan de telefonische bereikbaarheid van de vo-leerling bij het verlaten van de school na zijn laatste uur een doorslaggevend belang wordt toegekend.

Oftewel: in beginsel mag een telefoon niet langer dan de schooldag van inbeslagname worden ingehouden. Net zoals je een leerling niet een nachtje mag laten nablijven. Een leerling mag je wel diverse dagen nablijven aanzeggen, dus je zou kunnen zeggen, die telefoon mag je voor straf nu de komende vijf dagen elke dag inleveren zodra je op school komt.

De vraagsteller heeft het niet direct over sancties – de school zegt gewoon, geen telefoon tijdens de schooluren. Dat is op zich ook een orde-regel die een school kan opleggen. Alleen, om nu telefoonbezit categorisch te verbieden gedurende alle schooluren, dus ook de pauze? Dat gaat me wel erg ver. Ja natuurlijk, je kunt ook praten met je medeleerlingen en andere schoolplein/kantine-dingen doen in plaats van allemaal gebogen over dat schermpje te zitten. Maar is dat niet een heel erg achterhoedegevecht ondertussen? Als ruim 90% van de jongeren een telefoon (met internet) heeft, moet je dan nog wel regels stellen die ze het gebruik daarvan ontzegt?

Arnoud

Inbeslagname van criminele bitcoins

bitcoin-cc-by-sa-flickr-zach-copleyIn de jacht op crimineel verkregen vermogen heeft het Openbaar Ministerie (OM) er een nieuw wapen bij, meldde het AD onlangs. Men kan bitcoins in beslag nemen als deze door criminele activiteiten verkregen zijn. Er was altijd twijfel of dat wel mocht, maar het OM heeft ondertussen drie gerechtelijke uitspraken verkregen waarin dit werd toegestaan. Daarmee is je criminele geld verstoppen in bitcoins geen optie meer. Maar hee, data was toch “niets”, juridisch gezien?

Ik zeg regelmatig dat data niets is inderdaad. En elke keer zegt er dan iemand dat daar wel wat nuances aan zitten. Oké oké, dat is ook terecht. Helemaal als je het hebt over strafrecht versus civiel recht. Negentig procent van de blogs en discussies hier gaat over civiel recht – tussen burgers onderling. Strafrecht is echt een heel ander beest, Linux versus Windows zeg maar. Soms lijken dingen op elkaar of werken ze ongeveer hetzelfde maar dat is meer toeval dan design.

Eén van die dingen die in het strafrecht echt anders werken is wanneer iets een ‘voorwerp’ is, een item dat gestolen of door misdrijf verkregen kan worden. We weten uit het Runescape-arrest dat dit kan met virtuele goederen in online spellen en dergelijke. Dit zegt alleen niets over de status van dat iets in het civiele of burgerlijke recht. Het is dus niet zo dat virtuele goederen dankzij deze uitspraak in eigendom gehouden kunnen worden, civielrechtelijk. Ga je scheiden, dan hoef je dus niet je World of Warcraft-bezit in de boedelscheiding te betrekken.

Bij de Runescape-uitspraak was het kerncriterium dat de virtuele goederen ‘verplaatsbaar’ waren: slechts één persoon kon ze tegelijk bezitten, kopiëren is niet mogelijk. En ze vertegenwoordigden waarde. Die criteria gaan wat mij betreft net zo hard op voor bitcoins, dus bitcoins zijn te stelen. En in beslag te nemen, want daarbij geldt dezelfde eis – het moet een voorwerp zijn, een ding.

In het strafrecht dus – dit maakt bitcoins nog geen voorwerpen, geen zaken zoals het civiel recht dat noemt. De status van bitcoins in het civiel recht is nog onduidelijk. Het is geen geld in ieder geval. Zaken (fysieke dingen waar je eigenaar van kunt zijn) lijken het ook niet te zijn. Je moet er belasting over betalen maar dat is gebaseerd op de waarde van de bitcoins en niet op het eigendom/bezit daarvan.

Wie die bitcoinbeslagvonnissen heeft, ik hoor graag van je. Het is erg frustrerend dat dergelijke vonnissen niet standaard online komen.

Arnoud

Britse politie vraagt registrars om blokkade torrentsites

seized-domain-name-city-londen-policeDe Britse politie heeft registrars van piraterijsites brieven gestuurd met de eis de domeinnaam te blokkeren, las ik bij Tweakers. De sites MisterTorrent, SumoTorrent en ExtraTorrent zouden volgens de auteursrechtafdeling van de Britse politie in strijd zijn met de wet, dus of men even in wilde grijpen. Met een ondertoon dat de bobbies anders even hun ouders de registry (ICANN) zouden wijzen op het feit dat de registrars dan de aansluitvoorwaarden zouden overtreden en dus geschorst zouden worden als domeinnaamuitgevers. Excuse me?

Als een dienst werkelijk in strijd handelt met toepasselijke wetgeving, dan mag de politie daar natuurlijk tegen optreden. Ze kunnen dan de site-eigenaren zelf aanpakken, maar als dat niet lukt dan is aanspreken van de hostingprovider of andere tussenpersoon ook een optie.

In Nederland is dit wettelijk geregeld: een hostingprovider moet op grond van artikel 54a Strafrecht dingen offline halen als de officier van justitie dat zegt. Wel moet die officier daar een machtiging van de rechter-commissaris voor hebben. Dat is een onafhankelijke toetsing – maar de site-eigenaar of hoster wordt niet vooraf gehoord.

Hoe het zit met een domeinnaamprovider is bij mijn weten nog nooit getest. Ik gok omdat de meeste sites domeinnaam en hosting bij dezelfde partij hebben, zodat het nooit aan de orde kwam. Maar het kan natuurlijk best dat de site bij partij A ondergebracht is en de domeinnaam bij partij B.

Het is juridisch eigenlijk al onduidelijk of een domeinnaamprovider een hostingprovider is, een partij die “een telecommunicatiedienst verleent bestaande in de doorgifte of opslag van gegevens die van een ander afkomstig zijn” zoals in dat wetsartikel staat. ‘Gegevens’ slaat eigenlijk op de inhoud van de site, als je de wetsgeschiedenis leest. Maar je kunt zeggen, de dns records van de site zijn ook gegevens (hoewel maar weinig) en die komen van de klant dus dan is dns de dienst van opslag/doorgifte van gegevens van een ander afkomstig.

Oké maar stel. Dan zou de politie dus met zo’n bevel een dns blokkade kunnen eisen, als de rechter-commissaris dat goed vindt. En dan moet je als domeinnaamregistrar daaraan gehoor geven. Je mag niet protesteren dat dit te ver gaat, dat er op de site ook legaal spul staat. Dat heeft (als het goed is) die rechter-commissaris meegenomen in de beslissing die machtiging te geven.

In deze zaak is echter geen sprake van een bevél maar van een verzoek. En dan wel een van een geniepig soort – als je niet doet wat wij zeggen dan gaan wij even jouw leverancier bellen en zeggen dat jij willens en wetens iets illegaals faciliteert. Want in zijn algemene voorwaarden staat dat jij dit niet mag, dus dan raak jij je accreditatie kwijt.

Ja, daar word ik cynisch van. Natuurlijk, áls er sprake is van overtreding van de voorwaarden dan mag de registry ingrijpen. Maar ís dat wel zo? Die agenten weten donders goed dat zij op hun blauwe uniformen vertrouwd gaan worden, en dat de dreiging van negatieve publiciteit dan genoeg kan zijn voor bot afsluiten door die registry. Een CEO die twee agenten op bezoek krijgt, heeft geen zin meer in een diepgravend juridisch onderzoek door de huisjurist – eruit met die lastpakken. En dat voelt als machtsmisbruik door die auteursrechtpolitie.

Arnoud

Wat mag een docent met telefoons van leerlingen?

Een minderjarige lezer vroeg me:

Bij ons op school is het een populaire straf om telefoons in te nemen om van alles en nog wat. Bij bellen in de klas okee, maar het gebeurt ook wel als we gewoon iets te lang op het plein rondhangen. Of niet hard genoeg werken in het huiswerklokaal. Kan dat zomaar? En hoe lang mogen ze de telefoon dan bij zich houden?

Een school is bevoegd om sancties op te leggen om de goede gang van zaken op de school te bewaren. Zij mag zelf bepalen wat die sancties zijn, zolang ze maar redelijk en proportioneel zijn. Een week je telefoon kwijt omdat je kauwgum kauwt, is niet proportioneel, maar de hele dag je telefoon kwijt omdat je zat te sms-en onder de les is dat wel.

De op te leggen sancties moeten in het leerlingenstatuut zijn vastgelegd. Dit is een wettelijk voorgeschreven document (artikel 24g Wet voortgezet onderwijs), waarin de rechten en plichten van leerlingen moeten staan. Ook moet zijn toegelicht hoe “uitvoering wordt gegeven aan de bescherming van gegevens uit de persoonlijke levenssfeer”, oftewel hoe de school bij dit alles de privacy van de leerlingen gaat bewaren.

Er is geen rechtspraak over mobieltjes, of zelfs maar in het algemeen over onterechte straffen door een school. Wel zijn er uitspraken van diverse klachtencommissies. Deze zijn ingesteld op grond van die wet, maar kunnen geen bindende uitspraken doen. Er zijn een paar uitspraken over telefooninbeslagname, maar het is moeilijk daar een duidelijke lijn in te zien.

Ik denk dat je in 2012 wel mag stellen dat de mobiele telefoon op het voortgezet onderwijs een primaire levensbehoefte van de leerling is. Al in 2008 vond de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs werd in 2008 dat telefoons alleen tijdens schooltijd ingenomen mogen worden:

De samenleving is van dien aard dat door de Commissie aan de telefonische bereikbaarheid van de vo-leerling bij het verlaten van de school na zijn laatste uur een doorslaggevend belang wordt toegekend.

Innemen tijdens schooltijd is dus mogelijk. (Wat in de praktijk neerkomt op: ‘innemen gedurende één schooldag’.) Maar dan moet dat wel in het reglement van de school staan, en moet er een (algemene) beroepsmogelijkheid zijn voor het geval de leerling het oneens is met het innemen van zijn telefoon.

Een ingenomen telefoon moet natuurlijk veilig bewaard worden, en dat is dus niet de binnenzak of bureaulade van de docent. En de docent mag niet fysiek geweld gebruiken (ik zeg het maar even) om de telefoon in beslag te nemen. Hij mag alleen eisen dat het toestel wordt afgegeven, en gebeurt dat niet dan kan dat leiden tot schorsing van de leerling. Maar fysiek dingen uit handen trekken kan écht niet.

Helaas veel voorkomend is dat leerlingen rare of vervelende filmpjes of foto’s maken van schoolsituaties, medeleerlingen of docenten. Dit kan op zich prima in het leerlingenstatuut worden verboden, en als iemand wordt betrapt dan kan men op die grond ingrijpen. De regels kunnen zelfs bepalen dat zulke foto’s of filmpjes moeten worden gewist.

De Landelijke Klachtencommissie Onderwijs vond het niet meer dan normaal dat als een leerling een ‘verboden’ filmpje niet wil wissen, de docent dat even doet:

Dat verweerder vervolgens de gewraakte filmpjes wilde verwijderen toen klaagster daarmee in gebreke bleef, acht de Commissie niet meer dan redelijk en in het geheel niet strafbaar, zoals door klaagster is gesteld.

Ik vind dat best opmerkelijk, want de politie mag dat niet – je wist immers zo het bewijs en zet daarmee de betrokken leerling op forse achterstand bij een klacht. En de docent natuurlijk ook: als de leerling stellig volhoudt dat iets heel anders is gewist, wat ga je dan zeggen als docent?

Als je gaat zoeken op leerlingenstatuten over mobiele telefoons dan kom je best aparte dingen tegen trouwens. Scholen die mobieltjes compleet verbieden, die het maken van foto’s behandelen als strafbaar feit (wat het niet is) en scholen die een telefoon twee weken innemen als ie aan blijkt te staan vóór 15:40 op een schooldag (“Er vindt geen restitutie van abonnementskosten of sim-kaart plaats.”). Zouden ze die regels ook aan leraren opleggen?

Arnoud