Wanneer mag je een RSS-feed herpubliceren?

Veel lezers vragen me:

Graag wil ik RSS-feeds van diverse bronnen bij elkaar brengen en daarmee een eigen site vullen. Maar hoe veel mag ik overnemen uit die feeds? Maakt het uit of de feed full-text is of dat men alleen kleine stukjes (partial feed) aanlevert?

De inhoud van een RSS-feed is vrijwel altijd auteursrechtelijk beschermd. Herpubliceren van die inhoud vereist dus toestemming van de auteur daarvan. Het feit dat men volledige artikelen in de feed heeft staan, verandert daar niets aan: dat impliceert nog geen toestemming tot overnemen op je eigen site.

Herpubliceren van korte stukjes uit een feed zou in principe wel moeten kunnen op grond van het citaatrecht. Op die manier kun je aankondigen wat er op de site te lezen is. Wel moet je dan natuurlijk een bronvermelding (“Lees meer bij Nu.nl”) doen, en duidelijk maken dát je iets aankondigt dat elders staat. Ik zou het houden bij de titel plus een paar regels uit elk artikel.

Ik zie dit vaak fout gaan bij de bronvermelding. Die wordt vaak niet expliciet toegevoegd, en dat is auteursrechtelijk echt een probleem. Sterker nog, veel blogplugins waarmee je RSS-feeds automatisch kunt herpubliceren, zetten er bij “Auteur: admin” of de naam van de blogeigenaar, en niet de werkelijke bron. Dat is natuurlijk gewoon keihard fout.

De waarde van zo’n site met bijeen geplukte content en verwijzingen lijkt me niet zo groot. Natuurlijk, een paar Adsense-centjes zijn altijd leuk maar heeft dit nu werkelijk praktisch nut voor iemand? En wanneer gaat Google zulke sites bannen vanweg ete weinig eigen originele content?

Arnoud

Mag je een krantenartikel inscannen en op internet zetten?

Niet echt een lezersvraag maar ik werd genoemd op Twitter in een discussie over auteursrechten bij ingezonden brieven in de Volkskrant. Het ging hier over een ingezonden brief die was ingescand en op internet gezet. Kan een krant daar bezwaar tegen maken?

Allereerst is dan de vraag: heeft de krant wel het auteursrecht? Dat lijkt me niet, de krant heeft de brief niet geschreven en volgens de wet heeft alleen de schrijver het auteursrecht. Het is dus de ingezondenbrievenschrijver die bezwaar moet maken tegen publicatie van zijn tekst. Bij een zeer uitgebreid geredigeerde brief zou het kunnen dat de redacteur (en daarmee de krant) een auteursrecht krijgt op de versie zoals gepubliceerd. Immers, redigeren kan creatieve arbeid vereisen en dat kan een auteursrecht opleveren. Maar meestal wordt er niet zó veel aangepast in een ingezonden brief.

Maar stel dat de krant wel een auteursrecht heeft, kan zij dan bezwaar maken tegen herpublicatie van een artikel op internet? Daarover werd in die conversatie gezegd

Wanneer is t ‘verspreiden’ en wanneer is t een vriend laten meelezen? Nogmaals, kranten laten zich voorstaan op meeleescijfers

Auteursrechtelijk gezien is het echter duidelijk: een kopie tonen is wat anders dan het origineel tonen aan een ander. Dat origineel mag je vertonen, laten rondslingeren, doorverkopen aan iemand anders, op de post doen, aan een prikbord hangen of in de vogelkooi leggen, maar met een kopie val je ineens onder de Auteurswet.

Voor die kopie is toestemming nodig. Maak je hem voor jezelf, dan valt dat onder de thuiskopieregeling: je mag een “klein gedeelte” uit een krant of tijdschrift kopiëren en bewaren voor je eigen studie of gebruik. Publiceer je deze op internet, dan is dat een publicatie.

Vaak zul je denk ik wel kunnen stellen dat sprake is van citeren: je zet die scan online omdat je wilt reageren op wat er staat. Bij korte artikelen mag je het werk integraal citeren. Bij een ingezonden brief gaat dat wel op lijkt me zo.

Het punt over meeleescijfers is in zoverre terecht dat je als krant moeilijk schade kunt claimen door digitaal meelezen als je je tegelijkertijd voorstaat op het aantal meelezers. Want welke schade lijdt je dan door dit meelezen?

Arnoud

Welke rechten zitten er op een walkthrough voor een spel?

doom-faq-walkthrough.pngEen gamende lezer vroeg zich af:

Hoe zit het met copyright op een walkthrough van een video spel? Hebben de makers van het video spel hier de rechten op of valt het binnen fair use?

Ik geloof niet dat er een goed Nederlands woord voor is, maar een walkthrough is kort gezegd een hulpmiddel waarmee je een spel (of onderdeel/level daarvan) gemakkelijker kunt uitspelen. Dat kan in de vorm van een zelfgeschreven handleiding of stappenplan zijn, maar ook uitgebreide grafische walkthroughs bestaan. Vergelijk de official DOOM FAQ met dit filmpje bijvoorbeeld. (Ja ik word oud).

Het schrijven van zo’n handleiding is geen enkel probleem. Ik zou niet weten welk auteursrecht daar in stelling gebracht zou kunnen worden. Hooguit zou het merkenrecht een probleem kunnen zijn, zeker als je termen als “official” gebruikt. Dat wekt wellicht de suggestie dat deze tekst door de maker van het spel zelf uitgebracht is.

Ga je screenshots maken, of zoals in dat filmpje het hele spel laten zien terwijl je het speelt, dan komen auteursrechten in beeld. Je reproduceert immers dan een grafisch beeld uit het spel, en dat telt als “verveelvoudiging in gewijzigde vorm” volgens de Auteurswet.

Wel zul je hier in veel gevallen gebruik kunnen maken van het citaatrecht (wat de vragensteller denk ik bedoelt met “fair use”). Bij een goede uitleg van een spel helpt beeld enorm, dus dan is het gerechtvaardigd om screenshots te laten zien om te illustreren wat je bedoelt of waar precies iets ligt.

Een hele video vind ik iets lastiger liggen. Aan de ene kant zou ik zeggen, ja, zo laat je het beste zien hoe je het spel uitspeelt. Aan de andere kant toon je wel erg veel beeld, terwijl de eis van het beeldcitaatrecht juist is dat je niet meer overneemt dan strikt nodig is. Oftewel: moet dat nou echt, zo’n heel filmpje?

Oh ja: idspispopd. Waarom weet ik dat allemaal nog?! En wat is jullie obscuurste cheat code?

Arnoud

Bronvermelding bij tijdschriftcovers: ook de fotograaf

de-uitstraling-goirle-riel-foto-rons-photography.jpgOpgelet bij het tonen van tijdschriftartikelen of -covers: je moet niet alleen het tijdschrift noemen als bron, maar ook de fotograaf van daarbij zichtbare foto’s. Dat blijkt uit een vonnis van de kantonrechter (PDF) uit Den Bosch over een zaak tussen een professioneel fotograaf en het Brabants dagblad. De krant had melding gemaakt van een nieuw tijdschrift. Daarbij werd een foto van de cover getoond (inderdaad, de cover hier rechts naast).

De fotograaf maakte bezwaar: zijn naam stond niet bij de reproductie van die cover. En dat had gewoon gemoeten, want hij heeft op grond van zijn zogeheten morele rechten (persoonlijkheidsrechten) altijd recht op naamsvermelding. (Voor de zekerheid dan maar: de maker van de foto op de cover hier rechtsboven is Ron’s Photography.)

Op zich klopt dat. Je mag beeld citeren, bijvoorbeeld om te illustreren om welk nieuw tijdschrift het gaat. Daarbij moet je wel de bron noemen, waaronder de naam van de fotograaf. Alleen, artikel 15a lid 1 sub 4 Aw bepaalt:

voor zover redelijkerwijs mogelijk, de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze wordt vermeld.

En ik vraag me toch af of het hier wel redelijk is om naamsvermelding voor de fotograaf te eisen. De rechter zegt dan wel:

Niets had [de krant] in de weg gestaan op andere wijze te vermelden dat de foto van Ron’s Photography afkomstig was.

maar de afweging had volgens mij moeten zijn of Ron’s Photography in redelijkheid wel mocht eisen dat men zijn naam erbij zette bij zo’n kleine coverfoto. Misschien wel: zijn naam stond ook op de cover van het tijdschrift. Maar in het algemene geval zou ik zeggen van niet. De fotograaf van een coverfoto achterhalen is meestal niet eenvoudig, omdat je daarvoor het colofon moet hebben dat niet altijd vrijelijk online staat. Andere edities van dit tijdschrift hebben het bijvoorbeeld al niet. Moet je er dan op bedacht zijn dat een fotograaf het soms wel eist?

Ik heb er nooit echt op gelet, maar ik als ik even door wat kranten en tijdschriften blader dan zie ik eigenlijk nooit de naam van de maker van de coverafbeelding genoemd als men een tijdschrift, boek of iets dergelijks publiceert bij een bespreking. Jullie wel?

Arnoud

Mag je op Wikipedia citeren uit beschermde bronnen?

Doe je een keer mee aan Wikipedia, geloven ze niet dat je het echt bent. Eind deze week kreeg ik een mail van een Wikipediaan naar aanleiding van een gedichtje van drie regels dat was overgenomen als virtueel bedankje. Dat zou namelijk een auteursrechtenschending zijn. Ik zag daar weinig kwaads in, en mailde terug dat dat volgens mij gewoon onder het citaatrecht valt. Zo’n kort gedichtje integraal publiceren ter onderbouwing/illustratie van een “dankjewel” lijkt me (met bronvermelding) geen enkel probleem.

Maar zoals het Wikipedia betaamt, gaf dat onmiddellijk de nodige discussie. Het meest opmerkelijke argument betrof de tekst die je bij bewerkpagina’s te zien krijgt. Daar moet je namelijk verklaren dat je de tekst zelf geschreven hebt, of hebt “overgenomen uit een bron waar geen auteursrechten op rusten”. En daar voldoe je niet aan als je een gedichtje kopieert. Die interpretatie lijkt me ridicuul, omdat dan alleen werken mogen worden overgenomen van de overheid of van auteurs die meer dan 70 jaar geleden zijn overleden. Ik kan me moeilijk voorstellen dat dit met zich mee moet brengen dat Wikipedia nimmer een citaat uit welke auteursrechtelijk beschermde bron kan verwerken in een tekst.

De enige redelijke uitleg van die clausule is dan ook “overgenomen zonder schending van auteursrechten” en een citaat voldoet daaraan. Zo stond het er in 2003 ook: “Hierbij belooft u ons tevens dat u deze tekst zelf hebt geschreven, of overgenomen uit een vrije, openbare bron.” Nu kan ik me voorstellen dat dat “openbare bron” te onduidelijk is (vrijwel elke website is openbaar en vrij toegankelijk), maar “waar geen auteursrechten op rusten” is ook bepaald niet handig geformuleerd.

Enne, klink ik nou zo anders op Wikipedia dan hier? Ene Fenke had er “nogal mijn twijfels aan” dat ik het echt wel was. Beste Fenke: ja, ik ben het echt.

Arnoud

AD wil principeuitspraak over citaatrecht bij nieuws

regioselect-eindhoven.png Het Algemeen Dagblad daagt de Telegraaf Media Groep voor de rechter wegens ‘onevenredig gebruik’ van zijn nieuwsberichten op de website Telegraaf Regioselect, Tweakers gisteren. Regioselect is een regionale nieuwsbrief van de Telegraaf, met daarin koppen en samenvattingen van artikelen op regionale nieuwswebsites. Volgens het AD wordt daarbij onrevenredig veel gebruik gemaakt van regionale edities van het AD. Het AD wil nu dan ook een principiële uitspraak over citaatrecht bij nieuws. Zo’n uitspraak kan ook bij weblogs en andere internetmedia erg belangrijk zijn.

Samenvatten en doorgeven van nieuws valt onder het citaatrecht (“citeren in de vorm van persoverzichten uit in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen artikelen”), en belangrijker nog onder de zogeheten persexceptie. De pers heeft het recht om actueel nieuws over te nemen. Het is immers een belangrijke vorm van vrije meningsuiting om nieuws te kunnen melden. Wel moet het dan gaan om een “medium dat een zelfde functie vervult” als een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift. Een nieuwsbrief via internet lijkt me daar in principe wel onder te vallen. Alleen, de nieuwsbrief komt drie maal per week uit. Hoe actueel is de berichtgeving daarin nog?

De nieuwsbrief lijkt mij dan ook eerder een digitale knipselkrant. Ook die kunnen van de persexceptie gebruik maken, maar dat recht is wel beperkter dan bij actueel nieuws. Bij de parlementaire behandeling van de laatste aanpassing van de Auteurswet merkte de minister daarover op dat de grens zou liggen bij

de situatie waar het gebruik van nieuwsberichten een economisch zelfstandige betekenis krijgt en die ook een exploitatiebelang van rechthebbenden raakt, bijvoorbeeld omdat rechthebbenden in die behoefte met behulp van dienstverlening voorzien.

In die gevallen zou de zogeheten driestappentoets uit de Berner Conventie de doorslag moeten geven bij de vraag of er sprake is van een legitiem gebruik van de persexceptie. En dat zal neerkomen op de vragen of de “normale exploitatie” van de regionale AD-websites wordt aangetast, en of dat een onredelijke schade oplevert voor het AD.

In PCM vs. kranten.com werd erkend dat een overzicht van koppen met hyperlinks maken mocht, “om op deze wijze een overzicht van de berichten en artikelen in diverse media te geven.” Hoe belangrijk dat ‘diverse media’ was in dit vonnis durf ik niet te zeggen, maar ik zou verwachten dat het vonnis anders uitgevallen was als men zich maar op één site had gebaseerd.

Update (3 februari) via-via hoor ik dat er is geschikt. Geen toelichting over de onderlinge afspraken.

Arnoud

Associated Press gek geworden, wil geld voor citaten

tarieflijst-ap-citaten-nieuws.jpgVorige week werd bekend dat de Associated Press boos was op weblog Drudge Retort vanwege het overnemen van stukjes van nieuwsberichten. Het overnemen van een kop en ‘lead’ (eerste alinea) van een nieuwsbericht zou inbreuk op het auteursrecht zijn, aldus de sommatiebrief van AP naar het linkse alternatief voor de Drudge Report. Na heftige kritiek kwam AP met een oplossing: men biedt nu betaalde licenties aan voor het gebruik van enkele woorden.

Onzin natuurlijk, want het overnemen van de titel en eerste alinea van een tekst valt volledig binnen de grenzen van het citaatrecht. Op die manier kondig je namelijk aan wat er in die tekst te lezen is. En voor citaten hoef je niet te betalen, zolang je maar de bron vermeldt. Iets dat vrijwel elke blogger doet bij het citeren van een stukje uit een nieuwsbericht.

Dutchcowboys schrijft nog:

De actie van AP is op zijn minst opvallend te noemen. Er wordt online zeer veel gebruik gemaakt van het quoten van nieuwsdiensten en andere websites/ blogs. Bovendien is het verkrijgen van links van anderen voor velen juist heel belangrijk. Ook al linken de betreffende bloggers naar de AP, het AP wil niet gequote worden. Is hier sprake van een trend? Het AP heeft immers vaker dit soort dingen gedaan. En gaat dit straks overwaaien naar Europa?

Ik maak me daar geen zorgen om. Het citaatrecht is duidelijk voor gevallen als dit. Bovendien hebben we voor nieuwsmedia nog een andere wettelijke uitzondering. Nieuwsmedia mogen gratis nieuwsberichten van elkaar overnemen namelijk, zo staat in artikel 15 van de Auteurswet.

De vier eisen uit het wetsartikel voor een toegelaten overname van het artikel zijn:

  1. Het overnemen moet gebeuren door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift, in een radio- of televisieprogramma of ander medium dat een zelfde functie vervult.
  2. Artikel 25 moet in acht worden genomen (dat wil zeggen, het artikel mag niet zomaar worden gewijzigd of verminkt).
  3. De bron, waaronder de naam van de maker, moet op duidelijke wijze worden vermeld.
  4. Het auteursrecht mag niet uitdrukkelijk zijn voorbehouden, behalve als het om gewoon nieuws gaat, daarvoor kan geen voorbehoud worden gemaakt.

Is een blog of nieuwssite een “medium dat een zelfde functie vervult”? Jazeker. Websites zijn vandaag de dag zonder meer op één lijn te stellen met de traditionele, gedrukte media zoals dagbladen en tijdschriften. Zeker wanneer zij actueel nieuws verzamelen over hun onderwerp en dit aan hun bezoekers beschikbaar stellen. Dit is ook al eerder in de rechtspraak erkend. Zo werd in de Kranten.com-zaak de website kranten.com als een persorgaan in de zin van artikel 15 Auteurswet aangemerkt (r.o. 4.6).

De website kranten.com is als een persorgaan in de zin van artikel 15 Aw aan te merken. Kranten.com geeft immers uitsluitend een actueel overzicht van de titels op de websites van diverse media. Daarmee is zij niets anders dan een nieuwsmedium dat periodiek (te weten dagelijks) een overzicht geeft van hetgeen die media actueel melden, waarbij de namen van die media uitdrukkelijk worden genoemd.

Kranten.com nam weliswaar alleen koppen over, maar artikel 15 staat toe om het gehele nieuwsartikel over te nemen.

En alsof het nog niet duidelijk genoeg was dat websites onder “nieuwsmedia” konden vallen, is in 2004 de Auteurswet gewijzigd, onder andere met een verruiming van dit artikel 15. Bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel blijkt expliciet dat het de bedoeling van de wetgever was om websites onder de reikwijdte van artikel 15 te kunnen rekenen:

Het voorgestelde artikel 15 breidt de werkingssfeer van de bepaling thans expliciet uit tot andere media die een soortgelijke functie als de geschreven en ongeschreven media vervullen. In navolging van het advies van de commissie auteursrecht is geopteerd voor een functionele benaderingswijze. … Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Ik zou dus werkelijk niet weten hoe Associated Press, of welke krant of persmedium dan ook, geld zou kunnen vragen voor het overnemen van een lead of zelfs een heel nieuwsbericht.

Via Singularity (bedankt, Olivier!)

Arnoud

Mag je nieuwsberichten met foto’s overnemen?

Een bloggende lezer vroeg zich af:

Ik blog regelmatig over celebritynieuws uit Amerika, en ik vertaal dan ook vaak Engelstalige berichten. Dat doe ik altijd met bronvermelding. Ik neem dan ook de foto over als onderdeel van het bericht. Nu kreeg ik een boze mail van een Amerikaanse fotograaf die beweert dat ik zijn auteursrecht schendt. Maar actueel nieuws mag ik toch overnemen?

Het overnemen van actueel nieuws mag, ook als dat in een andere taal gebeurt. Een Nederlandstalig blog mag dus Engelstalige nieuwsberichten vertalen en overnemen. Een foto is over het algemeen geen deel van het nieuws. Het wetsartikel (artikel 15 van de Auteurswet) laat alleen toe dat je nieuwsberichten overneemt. Daarom mag dat in principe niet met foto. De uitzondering is als de illustratie zelf het nieuws is. De World Press Photo is een duidelijk voorbeeld.

Let wel, de zoveelste foto van “Paris Hilton in al te onthullende kleding” is verslag van nieuws (roddelnieuws) maar het bestaan van de foto is daarmee nog geen nieuws. Zo’n foto mag alleen gebruikt worden met een licentie. Bij een verslag over een rechtszaak over een foto van mevrouw Hilton zou die foto op grond van citaatrecht getoond kunnen worden bijvoorbeeld. Denk aan een gestolen foto of een foto die tegenspreekt wat zij beweert.

Het citaatrecht is een ander verhaal. Ik mag een foto overnemen als ik dat nodig heb voor mijn aankondiging of betoog dat met die foto te maken heeft. Niet alleen als de foto het nieuws is. Ik zou bijvoorbeeld twee foto’s kunnen tonen en aantonen dat de een duidelijk afgekeken is van de ander. Een kleine uitsnede van b.v. 100×100 pixels bij een Nederlandstalige versie van een Engels nieuwsbericht waarin het origineel staat, zou ook nog wel onder citaatrecht vallen. Dat is dan deel van de aankondiging van het Engelse nieuwsbericht. Integraal het origineel overnemen lijkt mij geen geldig citaat.

Arnoud

Auteursrechtelijk beschermde Twitterberichten

Naar aanleiding van mijn blogpost over Twitter en privacy kreeg ik nog de vraag of je je op auteursrecht zou kunnen beroepen bij herpublicatie van de inhoud van je Twitterberichten (’tweets’).

Het is nog maar de vraag of een Twitterbericht auteursrechtelijk beschermd is. 140 tekens (de maximumlengte van zo’n bericht) is wel erg kort voor het auteursrecht. Je moet dan wel heel creatief zijn. Een simpele mededeling als “ben een blogpost aan het schrijven” of “luister naar een saaie presentatie” is te zakelijk om onder het auteursrecht te vallen.

Maar zelfs als een bericht voldoende creatief is om beschermd te zijn, dan zal vrijwel elke herpublicatie op grond van het citaatrecht toegestaan zijn. Bij zo’n kort bericht is het namelijk toegestaan het integraal te citeren als je wilt aankondigen, bespreken of bekritiseren wat er in het bericht staat. De enige eis is een bronvermelding.

Een mooi voorbeeld is Erwin Blom’s compilatie van een vervelende gebeurtenis van Meisje van de Slijterij. Dat mag gewoon. Zolang het dus maar om openbare tweets gaat en niet om hergepubliceerde privéberichten.

Arnoud

Filmfragment: beeldcitaat of commerciele exploitatie?

Wat is er nu een betere reclame voor een film (zeker eentje voor volwassenen) dan een stukje uit die film laten zien? Dat dacht ook het Nederlandse bedrijf Cyborg, dat op haar site tegen betaling korte stukjes toonde uit adult movies, die je vervolgens bij hen als DVD kon bestellen. De Ofpact, zeg maar het erotische neefje van BREIN, dacht daar anders over en kreeg in een rechtszaak gedaan dat Cyborg hiermee op moest houden.

Cyborg had twee verweren voor haar gebruik van fragmenten van 20 seconden: ten eerste het recht om een stukje uit een werk te tonen in het kader van verkoop van dat werk, en ten tweede het beeldcitaatrecht.

Artikel 23 van de Auteurswet kent namelijk een bijzondere regeling voor mensen die een exemplaar van een beschermd werk willen verkopen. Die mogen in het kader van de verkoop dat werk tentoonstellen of vertonen zodat klanten weten wat ze kopen. Tenminste, als wat ze laten zien echt nodig is om een goed beeld van het werk te geven. En daarbij moet je eerder denken aan het tonen van de cover van het DVD-doosje dan een fragment van 20 seconden uit de film.

Bovendien waren de fragmenten alleen tegen betaling zichtbaar, waardoor de rechter concludeerde dat men bezig was met commerciële exploitatie van de fragmenten en niet met promotie van de films. Met een stapel fragmenten kom je ook een heel eind als het om porno gaat, nietwaar?

En die commerciele exploitatie zorgde er ook meteen voor dat Cyborg geen beroep kon doen op het citaatrecht. Weliswaar mag je om een werk aan te kondigen een kort stukje daaruit laten zien, maar ook hier weer moet het niet meer zijn dan nodig voor het doel van je citaat.

Interessant was nog wel dat de rechter Nederlands recht van toepassing verklaarde:

Het toepasselijke recht is op grond van artikel 5 Berner Conventie het Nederlandse recht nu vaststaat dat de vordering gericht is tegen een in Nederland gevestigde onderneming die vanuit Nederland de beelden op de website plaatst.

Via Volledig bericht, pardon Boek 9.

Arnoud