Tag: Censuur

About Censuur

Subscribe Feeds

YouTube mag video’s met onjuiste en gevaarlijke Covid-19 informatie verwijderen

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Uitingsvrijheid, 15 reacties

YouTube moet video’s met daarin kritiek op de visie van het Nederlandse RIVM en wereldwijde WHO toestaan, meldde Tweakers woensdag. Voorlopig, zeg ik er meteen bij – dit is een kort geding, dus het gaat om een ordemaatregel in afwachting van een eindoordeel in de bodemprocedure die er ongetwijfeld gaat komen. De video waar de zaak over begon – een wetenschappelijk niet gefundeerde claim dat hydroxychloroquine werkzaam is tegen Covid-19 – mocht wél worden verwijderd.

De zaak was aangespannen door burgerjournalistiekplatform Café Weltschmertz, dat onder meer op Youtube uitzendt. In interviews in mei en juli claimde een huisarts dat hydroxychloroquine (al dan niet in combinatietherapie met zink en antibiotica) zou helpen tegen Covid-19.

Youtube had eerder dat jaar regels aangenomen die stelden dat er geen content geplaatst mag worden die tegen de voorschriften van WHO of lokale gezondheidsinstanties (zoals ons RIVM) in mag gaan. Een van die regels stelt specifiek dat je niet mag claimen dat er een bewezen geneesmiddel is. De video’s van deze interviews werden verwijderd onder een standaardmededeling, kennelijk vanwege overtreding van die regel.

Je spant een kort geding aan omdat je haast hebt, of omdat er grote schade wordt aangericht die nú ongedaan gemaakt moet worden. In een kort geding is geen tijd voor een uitgebreid onderzoek en debat, dat doe je in een bodemprocedure. De kortgedingrechter moet dus snel kijken en een voorlopige inschatting maken.

In dit geval luidt die inschatting dat Youtube, als een van de belangrijkste online videoplatforms ter wereld, niet zomaar mag besluiten om

wel de content die overeenstemt met de visie van de WHO en het RIVM toe te laten en niet andersluidende, kritische content. Daarmee zou de YouTube gebruiker die brede content mag verwachten, slechts kennis kunnen nemen van de mening van de groep experts die de WHO en het RIVM adviseren, terwijl de wijze van bestrijding en behandeling van Covid-19 wereldwijd nog volop in onderzoek is en nog allerminst vaststaat.
Dit mede omdat “ook de WHO en het RIVM hun adviezen nog steeds [bijstellen]”. Dat is een wat ergerlijke samenvatting van wetenschappelijk onderzoek – helemaal omdat de rechter ook spreekt van “de visie van de WHO”. Wetenschap is geen mening. Maar goed, we hadden dus haast. En uiteindelijk ging het niet over of je kritiek op WHO of RIVM mocht hebben maar of je in strijd met hun wetenschappelijke bevindingen mag vinden dat iets wél werkt.

De vervolgvraag is dan ook of de specifieke video’s van de interviews weggehaald hadden mogen worden, als je net hebt gezegd dat in brede zin ook andersluidende, kritische meningen geuit mogen worden. Youtube wijst daartoe op onder meer de Europese afspraken tegen desinformatie en op het feit dat deze video’s onjuiste, schadelijke en gevaarlijke informatie bevatten.

De rechtbank besluit uiteindelijk dat de video’s weg moeten omdat de informatie wordt gegeven door een (huis-)arts en niet slechts een mening is maar pretendeert een feit te zijn:

Een arts die zonder sluitend bewijs en wetenschappelijk onderbouwde tests claimt dat HCQ of een alternatief middel – dat zonder recept te verkrijgen is – werkt, licht het publiek onjuist voor. Daarnaast kan het schadelijk en gevaarlijk zijn. … Zoals het in de interviews door hem is verwoord, vormt het geen onderdeel van het debat, hetgeen YouTube wel zou hebben toegelaten, maar bevatten zijn uitlatingen onjuiste informatie die mogelijk schadelijk en gevaarlijk is. Juist als arts dient hij zich dit te realiseren.
De uitkomst is dus dat Youtube wel degelijk de video’s weg mocht halen, zij het om een andere reden dan in hun beleid stond.

Natuurlijk volgt er een bodemprocedure, dus tot die tijd zal er niet veel veranderen. Ik ben benieuwd of de interviews nu opnieuw gedaan gaan worden met overal “ik vind” en “het is mijn mening” in plaats van “het is zo”. Dat voelt namelijk als de voor de hand liggende truc, als de rechter zegt dat je geen onjuiste informatie mag geven maar wel je mening, dan geef je dus een mening bestaande uit onjuiste informatie met “ik vind”.

Maar nee, zo werkt het niet. Waar het om gaat, is dat je als arts een uiting doet die door het publiek wordt opgevat als voorlichting door een deskundige. Daar helpen geen duizend ik-vind’en aan. Prima om een kritische mening te hebben over het beleid van het RIVM, je kunt ook zeggen dat het zo jammer is dat HCQ niet nader wordt onderzocht – bijwerkingen (depressie, hartritmestoornissen en psychoses) zijn ook maar een mening – maar als huisarts op welke manier dan ook suggereren dat mensen HCQ kunnen gaan nemen, dat is gevaarlijk en dat moet je niet doen. Ik verwacht dan ook dat Youtube daarop in blijft grijpen, ook als er overal “ik vind” ingemonteerd wordt.

Arnoud

 

 

 

Mag YouTube video’s blokkeren die Covid-19-middel aanprijzen?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 46 reacties

Hoever mag YouTube gaan in zijn strijd tegen misinformatie over corona, zo vroeg NRC zich onlangs af. En staat het verwijderen van video’s die niet aan de huisregels voldoen een open maatschappelijk debat over het coronabeleid van de overheid en het RIVM in de weg? Interviewer Ab Gietelink en huisarts Rob Elens hebben een kort geding tegen YouTube aangespannen omdat de videoreus video’s van de twee had verwijderd omdat ze in strijd zijn met de huisregels omtrent coronamisinformatie. De video’s prijzen het omstreden hydroxychloroquine aan als Covid-19-medicijn. Daar klinkt dus het verwijt van ‘censuur’, en hoewel ik liever wacht op het vonnis om de inhoudelijke kwestie te bespreken, toch alvast even over dat punt.

Op het moment dat iemand zegt dat er online censuur wordt gepleegd, krijg je altijd een tegenreactie dat dat niet kan – alleen de overheid pleegt censuur. Formeel klopt dat. De term censuur betekent in het juridisch jargon dat de overheid voorafgaand toezicht uitoefent op uitingen, oftewel je mag pas iets publiceren na goedkeuring. Ingrijpen achteraf (bijvoorbeeld strafrechtelijk vervolgen voor smaad) is dus geen censuur.

Een private partij kan in die definitie geen censuur plegen, om de simpele regel dat ze geen overheid is. En dat is ook wel logisch: hoezo kan een private partij eisen dat ik mijn uitingen voorafgaand aan hem voorleg? Ja, als we dat zo afgesproken hebben – denk aan werkgevers of opdrachtgevers die zoiets eisen. Maar als je dat zelf afspreekt, dan is het wat raar om vervolgens te klagen dat je privaat gecensureerd wordt.

Bij partijen als Youtube wreekt zich het feit dat zij wel private partijen zijn, maar zo machtig dat ze eigenlijk als een soort van overheid te zien zijn. Je kunt nauwelijks om ze heen. Ja, in theorie heb je andere sites, maar noem er eens twee waar jij regelmatig kijkt? Dailymotion hoor ik, ja op Vimeo staan ook films, maar hoe vaak kijkt men daar nou echt?

Ik begrijp dus wel dat mensen zeggen dat het voelt als censuur, zo’n grote partij die eigenlijk overkomt als overheid en die dan zegt “deze onderwerpen mag je niet meer bespreken”. Ik ben ooit afgestudeerd op de stelling dat als een partij zó groot is dat er effectief geen alternatieve platforms zijn (zeg maar, het marktplein versus het industrieterrein als enige twee opties voor demonstraties) dat die grote partij dan onder dezelfde regels als de overheid moet vallen.

Dat zou betekenen dat deze partij geen inhoudelijk beleid meer mag voeren over wat zij toelaat. Ik twijfel of Youtube daar is – het gaat niet perse om het publiceren van video, en er zijn ook grote platforms zoals Facebook of Instagram waar je terecht kunt om een minstens zo grote doelgroep te bereiken.

(NB iedere discussie over hydroxychloroquine, het RIVM- of overheidsbeleid en aanverwanten is off-topic. Discussie of de voorgaande zin censuur is, is wel toegestaan.)

Arnoud

Moet een forumbeheerder foto’s weggooien als een gebruiker daarom vraagt?

Geplaatst op in Privacy, Uitingsvrijheid, 23 reacties

Een jaar geleden blogde ik over de vraag wat een forumbeheerder weg moet gooien als een (ex-)lid daarom vraagt. In de comments vroeg een lezer zich af wat dat nu specifiek voor foto’s betekent. Hij had een lid van zijn forum geband, en die eist nu dat al zijn foto’s van het forum verwijderd worden. Mag het forum dit laten staan, moeten ze de foto’s anonimiseren of is verwijdering nu geboden?

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (de “privacywet”) heb je het recht om te verzoeken dat je naam en andere persoonsgegevens uit bestanden worden verwijderd, als deze niet meer “ter zake dienen” zoals de wet dat noemt. Forumberichten en foto’s die daaraan hangen zijn ook persoonsgegevens, omdat ze gekoppeld zijn aan je account. Ook als je echte naam er niet bij staat en ook als je een vaag Hotmailaccount hebt gebruikt en een proxy zodat niemand je IP-adres weet.

De algemene regel die ik vorig jaar blogde, geldt bij foto’s net zo goed als bij tekstuele bijdragen. Een bijdrage moet weg, tenzij er een aantoonbare noodzaak is die zwaarder weegt dan de privacy. Dat zal bij forums de vrijheid van meningsuiting zijn, meer specifiek het belang om een compleet en begrijpelijk archief te kunnen publiceren. Kort gezegd betekent dit dat je niet kunt zeggen “mijn privacy, weghalen”, maar trouwens ook niet dat de beheerder altijd mag zeggen “vrijheid van meningsuiting, het blijft staan”. Er moet een balans worden gevonden tussen de belangen van beide partijen.

Bij forumbijdragen betekent dat in de praktijk dat je berichten moet anonimiseren maar ze niet hoeft te verwijderen. Uitzondering zou een bericht zijn dat inhoudelijk van alles vertelt over de plaatser, bijvoorbeeld een voorstelbericht of een persoonlijke onthulling of berichten over iemands medische situatie bijvoorbeeld. Dergelijke berichten moeten weg op verzoek, behalve in héél uitzonderlijke gevallen waarin de nieuwswaarde zó groot is dat weghalen objectief gezien echt onacceptabel zou zijn. (Ik ben daar nog geen voorbeelden van tegengekomen.)

Anonimiseren van een foto is moeilijker. Moet je dan iemand onherkenbaar maken met een balkje of blurcirkel rond zijn gezicht? Moet je hem eraf knippen?

Bij foto’s roept iedereen natuurlijk ook “auteursrecht”. En ja, dat heeft de plaatser op zijn foto’s. Maar dat heeft hij óók op zijn tekstuele berichten. Door deze te plaatsen heeft hij een licentie (gebruiksrecht, toestemming) gegeven aan de forumbeheerder, en die licentie is niet zomaar in te trekken. Niet bij teksten en niet bij foto’s.

Als in de gebruiksvoorwaarden* komt te staan dat de licentie eeuwigdurend is, dan is die discussie eigenlijk meteen gepareerd. Eeuwigdurend is eeuwigdurend. Maar ook als het er niet staat, is niet gezegd dat de foto’s weg moeten bij beëindiging van de gebruiksovereenkomst. Volgens de Hoge Raad

Als wet en overeenkomst niet voorzien in een regeling voor opzegging, dan is een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel opzegbaar. De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien daarvoor een voldoende zwaarwegende grond bestaat.
En die zwaarwegende grond is dan de vrijheid van meningsuiting, waarbij je dan een zelfde soort afweging moet maken als bij de privacywet hierboven. Maar de afweging is dan tussen de auteursrechtelijke belangen van de fotograaf en het belang bij de licentie van het forum. En ik kan me eigenlijk geen auteursrechtelijke belangen voorstellen. Heel misschien als de fotograaf intussen de rechten verkocht heeft of een exclusieve licentie aan iemand heeft beloofd, maar zelfs dan zou ik zeggen, dat is dan zíjn probleem dat hij nu in de knoop komt.

Arnoud<br/> PS: ik durf geen advertentielink meer te zetten naar de generator want de vorige keer dat ik een ADV in de tekst opnam, wilde bijna niemand meer reageren. Was het zó vervelend om die link te zien? Of was het gewoon een saai onderwerp?

Wat moet een forumbeheerder weggooien als je dat vraagt?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 57 reacties

delete-user.pngZeer, zeer regelmatig krijg ik vragen van mensen die hun account op een of ander forum verwijderd willen hebben. Of van forumbeheerders die die vraag kregen en niet weten wat ze ermee moeten. Wat kun je eisen dat weg moet, wat mag een beheerder laten staan en wanneer wordt het moeilijk?

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (de “privacywet”) heb je het recht om te verzoeken dat je naam en andere persoonsgegevens uit bestanden worden verwijderd, als deze niet meer “ter zake dienen” zoals de wet dat noemt. Forumberichten zijn ook persoonsgegevens, omdat ze gekoppeld zijn aan je account. Ook als je echte naam er niet bij staat en ook als je een vaag Hotmailaccount hebt gebruikt en een proxy zodat niemand je IP-adres weet.

Wanneer zijn je postings niet meer “ter zake dienend”? Dat is een hele lastige. De privacywet werkt dat niet uit, omdat die er vanuit gaat dat dat eigenlijk vanzelf spreekt. Ben je ergens geen klant meer, dan zijn je adresgegevens niet meer ter zake dienend en die moeten dus op verzoek worden verwijderd. En heb je ooit toestemming gegeven om je naam ergens op een lijst te zetten, dan kun je die toestemming intrekken en dan is men in principe ook verplicht je naam te verwijderen.

Bij een forum speelt er meer. Je berichten zijn niet zomaar persoonsgegevens, het zijn óók bijdragen aan een discussie, ze maken deel uit van de gemeenschap die rond het forum is ontstaan. En daarmee gaat er een uitzondering uit de privacywet gelden: wanneer iemand een “eigen aantoonbare noodzaak” heeft om je persoonsgegevens te publiceren, dan kun je geen verwijdering daarvan eisen.

Die noodzaak is bij forums de vrijheid van meningsuiting, meer specifiek het belang om een compleet en begrijpelijk archief te kunnen publiceren. De integriteit van archieven zijn namelijk een essentieel deel van die vrijheid van meningsuiting. En die vrijheid is, net als privacy, een grondrecht. Dat betekent dat je niet kunt zeggen “mijn privacy, weghalen”, maar trouwens ook niet dat de beheerder altijd mag zeggen “vrijheid van meningsuiting, het blijft staan”. Er moet een balans worden gevonden tussen de belangen van beide partijen.

De privacytoezichthouder heeft in hun Richtsnoeren over privacy op internet uitgewerkt hoe die balans er in principe uit zou moeten zien. Kort gezegd komt dit op het volgende neer:

  • Wie op een forum post, geeft daarmee toestemming voor publicatie van de persoonsgegevens die hij in zijn berichten opneemt. Op die grond mag het forum de posts publiceren, verspreiden en archiveren.
  • De toestemming kan op elk moment worden ingetrokken. Het forum moet dan bepalen of ze nog een “eigen noodzaak” heeft om berichten te laten staan. Zo niet, dan moeten de berichten weg.
  • In principe bestaat die eigen noodzaak bij berichten die deel zijn van een discussie, want die discussie wordt anders onbegrijpelijk. Een los berichtje, bv. een tekst op de profielpagina, is geen deel van een discussie en moet dus in principe weg.
  • De naam en contactgegevens moeten echter worden verwijderd, het profiel moet dus worden geanonimiseerd. Men kan “gast” of “verwijderd account” of eventueel “Ex-gebruiker 651” gebruiken om de berichten alsnog een ‘eigenaar’ te laten hebben. Is de naam op zichzelf nieuwswaardig (bv. omdat veel mensen over die gebruiker discussiëren) dan zou de beheerder hiervan kunnen afzien, maar dat moet hij wel onderbouwen.
  • In bijzondere gevallen moeten berichten tóch weg als ze deel zijn van een discussie. Het beste voorbeeld is als er gevoelige medische gegevens in het bericht staan. Het privacybelang weegt dan meestal zwaarder dan de vrije meningsuiting.
  • Als het echter genoeg is om in zo’n geval te knippen in het bericht, dan hoeft het bericht niet weg. Iemand kan dus het feit dat zijn 06-nummer in het bericht staat, niet aangrijpen om het hele bericht weg te krijgen. Vervang gewoon het nummer door 06-********.
  • De bewijslast dat sprake is van een bijzonder geval ligt bij de gebruiker. Bij een verzoek tot verwijdering hoeft de beheerder dus alleen het profiel op te heffen, de gebruikersnaam te vervangen door “Ex-gebruiker 651” en eventuele profielteksten onzichtbaar te maken. Voor andere zaken moet de gebruiker aandragen om welke berichten het gaat, welke bijzondere situatie daar speelt en waarom weghalen belangrijker is dan de integriteit van het forum.

Oh ja, soms zie je dat forumeigenaren in hun huisregels expliciet bepalen dat bijdragen nooit worden weggehaald, of dat je eeuwigdurende toestemming onder de privacywet geeft. Dat kan niet: de privacywet is “dwingend recht” en kan niet via een contract opzij worden gezet. Toestemming kan altijd worden ingetrokken.

Ook fout is wat ik sommige forummers wel zie roepen: dat ze auteursrecht hebben op hun bijdragen en dat ze de licentie bij deze intrekken. Dat je auteursrecht hebt op teksten of foto’s klopt, maar de Auteurswet biedt niet zomaar een mogelijkheid om je licentie in te trekken.

Arnoud

Ik ben verbannen van het forum en dat is oneerlijk!

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 34 reacties

Zeer, zeer regelmatig krijg ik mails met als strekking “ik ben verbannen op een forum en dat vind ik onterecht”, met vervolgens een hele trits redenen waarom dat onterecht zou zijn. Men had bijvoorbeeld niet gezegd waarom, of niet de eigen huisregels goed gelezen, of de beheerder had wel iets gemeld maar wil niet in discussie over de feitelijke onjuistheden. Of hij trekt niet één lijn, zijn vriendjes mogen wel blijven maar de kritische forummer wordt eruit geschopt.

Een site-eigenaar stelt zijn eigen regels en daarbij mag hij arbitrair kiezen hoe redelijk of fair of makkelijk hij wil gaan werken. Als hij meldt mensen te bannen als ze hem tegenspreken of gewoon vervelend zijn naar zijn oordeel, dan mag dat. En daar heb je je maar bij neer te leggen als deelnemer.

Wél vind ik dat als je huisregels stelt, je als site-eigenaar daar ook naar moet leven. Als je zegt vrije discussie toe te staan en je verwijdert iedereen die je tegenspreekt, dan schend je je eigen regels en dat vind ik niet zomaar kunnen. Huisregels zijn deel van een contract tussen jou en je deelnemers, en dus ook bindend voor jou.

Ik zet daar wel tegenover dat ik veel klagers zie die ik moeilijk serieus kan nemen. Als ik tussen de regels door het gevoel krijg “wat ben jij een trol geweest” of “jamaar dit is gewoon spammen”, dan houdt het voor mij al heel snel op met de juridische analyse. Onredelijk overlastgevend gedrag is eigenlijk altijd wel een reden voor uitsluiting. En op het moment dat mensen beginnen over hun recht op vrije meningsuiting of “leven we nou in Nederland of Noord-Korea” dan ben ik er meteen klaar mee. Nee, je hebt geen recht je mening te uiten op andermans blog op forum.

En dáár weer tegenover staan de forumeigenaren die zich absoluut onredelijk gedragen, van dag tot dag andere regels hanteren, privéberichten lezen of zelfs aanpassen, modder over leden online zetten en zo de sfeer in hun eigen forum verpesten. Ja, dat is buitengewoon frustrerend en ik kan me voorstellen dat je dan kokend in de mail hangt naar een jurist om aan dat onrecht een einde te maken. Maar ja, als zo iemand tegen jou als lid onredelijk is waarom zou ik als buitenstaander dan wél wat kunnen bereiken?

Arnoud

Wanneer heb je recht op toegang tot de media?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 12 reacties

Nee, op andermans blog of site heb je géén recht om je mening te uiten. Je kunt niet zomaar eisen dat een site jouw ingezonden opiniestuk publiceert. Dat maak ik op uit de recente uitspraak van het EHRM in de zaak-Saliyev (35016/03, via) over een ingezonden artikel dat de krant eerst zou plaatsen en uiteindelijk terugtrok (al dan niet onder kennelijke druk van de lokale overheid).

Voor website-eigenaren relevant is de overweging waar het Hof mee opent:

[A]s a general rule, privately owned newspapers must be free to exercise editorial discretion in deciding whether to publish articles, comments and letters submitted by private individuals or even by their own staff reporters and journalists. The State’s obligation to ensure the individual’s freedom of expression does not give private citizens or organisations an unfettered right of access to the media in order to put forward opinions

Wat voor een krantenuitgever geldt, geldt natuurlijk ook voor de eigenaar van een website. Het censuurverbod betekent dat de Staat mensen niets in de weg mag leggen om te publiceren, maar niet dat andere private partijen zich actief moeten inspannen om een mening door te geven. Persvrijheid bestaat alleen voor wie een pers heeft, zeg maar.

Op zich acht ik dat terecht. Het zou ook wel een grote uitholling van het eigendomsrecht zijn als een ieder al te gemakkelijk met een beroep op vrije meningsuiting zich onbeperkt toegang tot en gebruik van andermans eigendom kon verschaffen. Een winnend beroep op de uitingsvrijheid dient dan ook de uitzondering te zijn: het kán wel maar alleen onder zéér bijzondere omstandigheden. Zo werd in de jaren zeventig het recht bevochten om andermans eigendom te mogen gebruiken ten behoeve van een eigen meningsuiting, namelijk door posters met meningen te mogen plakken op muren of gebouwen. Als de staat totaal géén mogelijkheid gaf om legaal aan te plakken, dan moesten de burgers maar tolereren dat er op hun muur werd geplakt. Vandaar dus dat er allerlei openbare aanplakborden in vrijwel elke gemeente staan.

In de jaren tachtig speelde deze kwestie bij de vraag of verslaggevers toegang moesten krijgen tot voetbalstadions, dit op grond van het recht van vrije nieuwsgaring. De gebouwen zijn eigendom van de voetbalclubs, maar in principe kan iedereen (tegen betaling) naar binnen gaan. Mag de voetbalclub dan de voorwaarde stellen dat men alleen naar binnen mag indien men niet filmt? De Hoge Raad oordeelde van wel. Ook in situaties als deze behoort het eigendomsrecht boven de vrije meningsuiting te gaan. De stadions waren opgesteld voor publiek, maar nog steeds privé-eigendom.

In de Europese Appleby-zaak wilde een groep demonstranten in een winkelcentrum ” ook een semi-openbare ruimte ” haar mening uiten. De (private) eigenaar verbood dit op grond van zijn eigendomsrecht. Het EHRM oordeelde dat dit in beginsel inderdaad toegelaten was. Het eigendomsrecht woog zeer zwaar en kon in beginsel slechts opzij gezet worden wanneer sprake was van

preventing any effectieve exercise of freedom of expression or [if] it can be said that the essence of the right has been destroyed (r.o. 47).

Bij wijze van analogie: als het gehele stadscentrum privaat eigendom is, dan mag de eigenaar van het stadscentrum niet categorisch iedere demonstratie of flyeractie weigeren. Maar als het alleen gaat om één koopgoot, dan mag dat wel want je hoeft dan niet per se daar te demonstreren of flyeren.

Als ik dat doortrek naar internet, dan zou ik niet snel een site of dienst weten waar je zou moeten kunnen eisen dat men je mening doorgeeft. Heel misschien bij een zeer zeer machtige partij zoals Google. Als Google jou categorisch blokkeert, ongeacht site of dienst waarmee je communiceert, dan heb je wellicht een kans bij de rechter. Ja, ook in Californië: Robins v. Pruneyard Shopping Center (1979, 23 Cal. 3d 899, 910).

Maar het wordt al snel heel gezocht: zou je Facebook kunnen verplichten je profiel intact te laten, omdat je anders je vrienden niet meer kunt bereiken? Kun je van WordPress.com (of de Volkskrant) eisen dat ze je blog online laten staan, met als argument dat een privé opgezette blog lang niet zo goed vindbaar is als een bij hen gehost blog? Ik twijfel.

Arnoud

Het duimenfilter versus het auteursrecht

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 21 reacties

duim-omhoog-thumbs-up-vote-oordeel-positief.jpgDe discussie over censuur ken ik, maar deze variant nog niet: is het ‘wegminnen’ van berichten op een forum, site of blog een vorm van auteursrechteninbreuk? Toevallig kwam ik terecht op het stamboomforum, waar de beheerder een “duim omhoog/omlaag”-knop had ingevoerd. Berichten met veel duimpjes omlaag worden onzichtbaar gemaakt, maar ze zijn wel aan te klikken voor wie het echt wil lezen.

Een gebruiker wees de beheerder echter op artikel 25 Auteursrecht, dat de auteur te allen tijde het recht geeft om verminking en andere aantastingen van het werk te verbieden als daardoor zijn eer of goede naam in gevaar komt. Want:

Als je een oordeel wilt geven doe je dat met een authentiek geschrift dat onafhankelijk staat van het oorspronkelijke werk. In het geval van het duimenfilter voorzie je het authentieke artikel van een oormerk. Dat mag dus niet.

(Ik vermoed dat hij met “authentiek” bedoelt “apart nieuw”.) De redenering is dus: door een bericht weg te minnen, wordt het bericht voorzien van een aanduiding, iets als “Dit bericht is het lezen niet waard”. Die aanduidingen hebben hun weerslag op de auteur, die nu immers te kijk staat als schrijver van iets dat het lezen niet waard is. En dat zou je met enige goede wil kunnen zien als een aantasting van zijn goede naam.

Maar wordt het werk zelf wel aangetast? Ik denk het niet. Dat werk staat er nog steeds, en wie wil kan het lezen. Er is een extra drempel, maar die zit niet in het werk zelf.

Een vergelijking met de fysieke wereld is altijd gevaarlijk, maar het lijkt me toch gepast hier: als de bibliotheek een boek van de plank neemt en alleen op verzoek uit het magazijn haalt, wordt de auteur ook als “niet echt lezenswaardig” gekarakteriseerd. Maar is het werk, het boek zelf, aangetast? Dat lijkt me toch niet.

Arnoud

Publiek debat over internetcensuur

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Uitingsvrijheid, 18 reacties

adsl-filter-internet-censuur.pngHet schiften van internetverkeer is niet langer iets van landen met een dictatoriaal regime, maar komt ook in Europa op. Nu.nl schrijft over het artikel in het Tijdschrift voor Internetrecht van emeritus professor Dommering (IViR), waarin deze zich terecht boos maakt over de trend om steeds meer dingen op internet preventief te gaan filteren. Hij hoopt hiermee een publiek debat over nut en noodzaak van filteren op te zetten.

Waarom deugt filtering niet? Dommering ziet vier redenen waarom dat zo is:

  1. Filtering is preventieve controle op openbare informatiestromen. Dat valt onder het kopje “censuur” en dat is verboden onder onze Grondwet.
  2. Filteren is disproportioneel. Het is zowel ineffectief als te breed: er is te makkelijk omheen te gaan, terwijl er ook te veel legitieme informatie geblokkeerd wordt door zo’n filter.
  3. Het ontbreekt aan transparatie. Zwarte lijsten zijn meestal geheim en daarmee oncontroleerbaar.
  4. De gefilterden hebben geen eerlijk proces. Gebruikers die de toegang geweigerd worden via een filter, hebben meestal geen mogelijkheid om daartegen te protesteren. En belangrijker: mensen wiens site op de zwarte lijst gezet wordt, hebben die mogelijkheid niet.

Hij wijt de wens om toch te filteren aan de risicomaatschappij: er kunnen nadelige dingen te vinden zijn op internet, dus moeten we dat risico inperken door te gaan filteren. Ook merken de meeste mensen niet snel dat er een filter is, zodat er “niets aan de hand is”. Zwartgemaakte artikelen in de krant vallen iedereen op, en als een tijdschrift een week niet verschijnt wegens een verbod door de censor, merken alle abonnees dat meteen. Maar een willekeurige website?

Een loffelijk streven van Dommering dus, maar ik vraag me om precies die redenen wel af of dat debat er gaat komen. Er zijn namelijk hele nare dingen op internet te vinden, en tot nu toe is er weinig te merken van filters. Dus waarom zou de burger dan iets tegen filters moeten hebben?

(Excuses, deze was in de conceptmodus blijven hangen.)

Arnoud

Heb je vrijheid van meningsuiting op andermans blog?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 14 reacties

Blogs zijn eigendom van hun beheerders. Die mogen kiezen of ze wel of geen reacties toelaten, en als ze reacties toelaten onder welke voorwaarden ze dat willen. Wie geen zin heeft in gezeur, mag de comments dus uitzetten en niemand kan hem verplichten die aan te zetten. Maar ja, dan ben je wel een bloggende in de woestijn. De meeste bloggers kiezen er dus voor om de comments aan te zetten, en krijgen dan binnen de kortste keren viagraspam, vervelende reacties en andere vormen van verbaal onkruid.

Als je comments weghaalt, beginnen er al snel mensen “censuur” te roepen. Censuur betekent formeel gesproken voorafgaande toestemming (vergunning) van de overheid. Juridisch zou je iemand dus niet van censuur kunnen beschuldigen als hij je van je weblog verwijdert, tenzij het gaat om een weblog dat beschikbaar gesteld wordt door de overheid. En die zijn er niet, dat ik weet.

Er is geen jurisprudentie, laat staan wetgeving over het al dan niet terecht ingrijpen in reacties bij weblogs of forums. Mijns insziens mag de beheerder van een weblog ingrijpen als reacties over de schreef gaan, hoewel dat natuurlijk altijd discussies kan en zal opleveren. Wanneer gaat iets te ver? Geenstijl heeft daarover een heel andere mening dan een kattenblog bij web-log.nl.

Een mening verwijderen die on-topic en binnen de perken is, alleen maar omdat je het er als blogger mee oneens bent, gaat mij te ver. Als je je weblog, forum of site openzet voor anderen, dan geef je daarmee die anderen een bepaalde ruimte. Die kun je dan niet zomaar meer afpakken. Net zoals een winkelcentrum niet zomaar meer mensen eruit kan zetten, ook al is het gebouw privéeigendom.

Net als een winkelcentrum staat het een weblogger natuurlijk vrij om vooraf bepaalde grenzen aan te geven. Gaat iemand die grenzen te buiten (hoe arbitrair gekozen ook), dan kun je het bericht op die grond verwijderen. Wie “Het is verboden het met mij oneens te zijn” in zijn huisregels zet, zal vast niet veel reaguurders krijgen. Maar uiteindelijk is het wel jouw weblog en dus jouw huisregels. Hoe bekrompen of selectief mensen die ook mogen vinden.

Bij het Volkskrantblog van Satuka staat het mooi geformuleerd:

Je hoeft een medium dat naar jouw mening een eenzijdig beeld schetst niet te lezen of te bekijken. Je hoeft niet op een weblog te komen waar naar jouw idee niet genoeg ruimte wordt gegeven aan jouw mening, of waar de wijze waarop je die mening kenbaar maakt blijkbaar niet op prijs wordt gesteld. Maar je kan van die krant niet eisen dat jouw protestbrief wordt gepubliceerd. Je kan van een omroep niet verwachten dat ze jouw persoonlijke visie als leidraad nemen voor de invulling van hun programma’s. En je kan van die blogger niet eisen dat hij alles over zich heen laat komen. Laat staan dat hij zijn weblog volgens jouw persoonlijke regels (niet) modereert.

Maar blogger alib_bondon zegt juist:

Mijn blog is openbare ruimte. Mijn blog is een plein waar iedereen kan komen kijken naar en reageren op de beelden (stukken) die ik daar heb geplaatst. Ik wens geen gebruik te maken van de mogelijkheid om reacties te wissen of personen te bannen. Voor reacties wissen geldt één uitzondering: waar de privacy wordt geschonden, treed ik op.

Wat vinden jullie? Mijn server, dus schop er maar af wiens nick je niet aanstaat? Of alle discussie laten staan tenzij er grenzen uit het strafrecht overtreden worden?

Arnoud

Kan Wilders’ film preventief verboden worden?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 7 reacties

Het kabinet heeft verkend of de anti-Koranfilm van Geert Wilders vooraf kan worden verboden. Dat melden bronnen rond de ministerraad volgens de Telegraaf (via Nu.nl). Maar een voorafgaand verbod is toch censuur, en censuur is toch verboden in Nederland? Niet per se, zoals ook Christiaan Alberdingk Thijm betoogt in zijn column op Nu.nl.

De vrije meningsuiting is niet onbeperkt. Zo is het verboden iemand te beledigen, of smaad of laster over iemand te verspreiden. Je publiceert, en als iemand zich beledigd of belasterd voelt, spant hij een proces aan. Wint hij dat proces, dan krijgt hij schadevergoeding. En misschien moet de publicatie uit de winkel of van de site gehaald worden. Maar dat is iets dat pas achteraf gebeurt.

Niemand heeft voorafgaand verlof nodig wegens de inhoud van zijn meningsuiting, zo blijkt uit artikel 7 van de Grondwet. Een voorafgaande vergunning mag alleen worden geëist op grond van niet-inhoudelijke criteria. Zo mag het folders uitdelen in een winkelstraat op zaterdagmiddag worden verboden zonder vooraf verstrekte vergunning. Maar dat verbod moet dan voor alle folders gelden: reclame, politieke boodschappen en de Hare Krisna.

Toch blijkt het wel degelijk mogelijk om een uitzending of andere publicatie te verbieden. Hoogleraar Gerard Schuijt schreef in 2003 hierover het artikel Het censuurverbod in de Nederlandse grondwet en de rechtspraak. Een voorafgaand verbod is mogelijk, maar alleen als het gaat om een werk waarvan de strijdigheid met de wet vaststaat. De inhoud moet bekend zijn en getoetst kunnen worden door de rechter.

Pieter Storms verloor hierom ooit een proces aangespannen door iemand die hij met draaiende camera had ‘overvallen’. Hij wilde zijn gelijk aantonen door de ruwe montage van de geplande uitzending aan de rechtbank te laten zien. Na het zien van de beelden concludeerde de rechtbank echter juist dat uitzending onrechtmatig zou zijn. Dit was volgens de Hoge Raad aanvaardbaar.

De rechter kan iemand echter niet verplichten langs te komen met ongepubliceerde beelden om zo te kunnen toetsen of uitzending mag. Schuijt noemt (p. 9) een zaak uit 1993 waarin de eis om een ongepubliceerd manuscript in te mogen zien om te kijken of er iets onrechtmatigs in stond, werd afgewezen. Het enige doel van die eis, aldus de rechtbank, was om gedaagden in de situatie te brengen dat zij voorafgaand verlof nodig zouden hebben voor publicatie. En dat is in strijd met de Grondwet. Wacht maar tot publicatie en kom dan terug, was de boodschap.

Ook vergelijkbaar is de rechtszaak over deel twee van Ayaan Hirsi Ali’s film Submission. Ook hier werd de eis afgewezen om deze film voorafgaande aan uitzending voor te leggen aan de rechtbank of aan een door de rechtbank te benoemen deskundige.

De grondwet is niet de enige plek waar meningsuiting beschermd wordt. Ook het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens erkent het recht op vrijheid van meningsuiting “zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen.” Maar ook dit Europese grondrecht is niet onbeperkt: er kunnen bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties worden opgelegd, mits deze maar bij wet zijn bepaald, een legitiem doel dienen en niet verder gaan dan absoluut noodzakelijk is in een democratische samenleving.

In dit verdrag staat geen eis dat zo’n voorwaarde of beperking pas na publicatie mag worden opgelegd. In de Wingrove-zaak werd een mogelijk blasfemische film bijvoorbeeld preventief verboden door de Engelse Board of Film Classification, een overheidsorgaan voor filmkeuring. Dit mocht van het Europese Hof voorde Rechten van de Mens, omdat het verbod zou passen binnen de Engelse normen en waarde van de tijd. In de Murphy-zaak werd een radioverbod voor religieuze reclameboodschappen toelaatbaar geacht, omdat de boodschap via de radio een groot publiek in het religieus verdeelde Ierland zou bereiken en daar grote gevolgen zou kunnen hebben.

Bij beide zaken was er echter een wettelijke verplichting om de meningsuiting vooraf te laten keuren door een overheidsinstantie. Een dergelijke club hebben wij niet. Wil je iets op televisie laten verschijnen, dan moet je een omroep zien te overtuigen dat dat een goed idee is. Maar een omroep is geen overheid en mag dus zelf kiezen of ze daaraan mee willen werken. Wil geen enkele omroep het uitzenden, dan is dat helaas voor Wilders – maar geen censuur.

Ook het feit dat zijn film niet past in de Zendtijd Politieke Partijen (de PVV heeft maar 3 minuten zendtijd), maakt het nog geen censuur. De overheid is immers niet verplicht om politieke partijen zendtijd op de televisie te geven.

Het zal er dus waarschijnlijk op neerkomen dat Wilders zijn film op Youtube zal publiceren. Daar is geen toestemming van welk Nederlands overheidsorgaan voor nodig. En zolang Geert Wilders niet vrijwillig met zijn film naar de rechtbank komt om te laten zien wat hij wil vertonen, zie ik niet hoe hem nog vóór publicatie een verbod kan worden opgelegd.

Natuurlijk kan Youtube de film binnen 10 seconden na publicatie blokkeren. De Youtube Community Guidelines verbieden hate speech. Youtube is erg makkelijk in dingen als hate speech aanmerken als er klachten komen. En reken maar dat die er zullen komen.

Ook is het goed mogelijk dat de publicatie tot rechtszaken wegens haatzaaien of godslastering. Beiden zijn namelijk strafbaar: de beledigende uitlating over een groep mensen op basis van godsdienst of levensovertuiging staat in artikel 137c en het aanzetten van mensen tot haat op die basis is verboden in artikel 137d van het Wetboek van Strafrecht. Een WODC studie uit 2006 hierover concludeert:

Het strafrecht biedt, althans gezien de huidige stand van de jurisprudentie, geen volledige bescherming tegen krenking in de godsdienstige gevoelens. Indien religiekwetsingen nodeloos grievend zijn, uitsluitend het kwetsen als doel hebben en (dus) geen functie hebben in het maatschappelijk debat, behoeft het strafrecht niet tandeloos toe te zien. Ook indien bepaalde kwetsingen de openbare orde serieus in gevaar brengen, bieden de antidiscriminatie-bepalingen voldoende aanknopingspunten voor toepassing.

Er zijn dus genoeg aanknopingspunten om achteraf strafrechtelijke vervolging wegens haatzaaien of discriminatie in te stellen tegen Wilders. Ook kunnen mensen die schade ondervinden als gevolg van de film Wilders hiervoor civielrechtelijk aansprakelijk stellen. En niet alleen schadevergoeding voor belediging of discriminatie, maar ook heel plat voor hun in brand gestoken auto vanwege relletjes die het direct gevolg zijn van de vertoning.

Arnoud