Wanneer mag je nou op straat filmen (en dat op Youtube zetten)?

camera-foto-filmen-straat-openbare-weg.pngNaar aanleiding van GeenStijl’s berichtje van gisteren kreeg ik een hoop vragen over wat er nou wel en niet mag met filmen van mensen op de openbare weg. Ik geef dan ook maar even een samenvatting.

Hoofdregel is dat filmen en fotograferen op de openbare weg mag, omdat dat valt onder de vrijheid van informatiegaring (onderdeel van de vrije meningsuiting, artikel 10 EVRM). Gebruik je een aangebrachte camera, dan moet je mensen daarvoor waarschuwen voordat ze in beeld zijn. Bij een met de hand vastgehouden camera hoeft dat niet.

Mensen hebben portretrecht. Dat wil zeggen dat als er een “redelijk belang tegen publicatie” is, je het filmpje (of de foto) niet zomaar mag publiceren. Het wil niet zeggen dat ze het filmen of fotograferen zelf al mogen verbieden. Voor gewone mensen op straat lijkt het portretrecht niet zo sterk, hoewel daar de nodige juridische discussie over is. Voor politieagenten die gewoon aan het werk zijn, ben ik er vrij zeker van dat je ze gewoon mag filmen. Zolang je hem maar niet nodeloos hindert bij zijn werk, dus niet voor de voeten gaan lopen of een afgezet gebied betreden.

Zet je zo’n filmpje of foto online, dan kan het zijn dat je de agent onherkenbaar moet maken, zoals bleek in een rechtszaak over foto’s van flitsende agenten:

Niet alleen kan [appellant] in het kader van het kritisch volgen van het handelen van overheidsinstanties een (journalistiek) belang hebben bij de mogelijkheid op genoemde internetsite verslag te doen van de wijze waarop deze instanties een geval als het onderhavige behandelen. In hoeverre de foto’s aan dat verslag kunnen bijdragen, is een journalistieke beslissing waarin de rechter in beginsel niet dient te treden.

Film je heel intieme situaties, dan kán sprake zijn van een privacyschending. In ieder geval zul je zulke filmpjes niet zomaar kunnen publiceren.

In het filmpje waar het GeenStijl-bericht over gaat, lijkt een gesprek gefilmd te worden. Dat maakt het enigszins discutabel. Het heimelijk met een technisch hulpmiddel opnemen van een gesprek is namelijk strafbaar. Van een afstandje onopvallend filmen (met een goeie microfoon erbij) zou daaronder kunnen vallen.

Arnoud

‘Camera in woning schendt privacy insluiper’

filmpje-politie-drenthe-bond-wetsovertreders.pngNee, ik heb het gecontroleerd: het is géén 1 april. (Wel wintertijd trouwens.) De klacht van de Bond van Wetsovertreders over privacyschending van haar inbrekende leden door camera’s in huizen is echt, hoewel ik niet uitsluit dat die alleen maar ingediend is om publiciteit voor die Bond te genereren. De kop bij Nu.nl is wat misleidend: het gaat niet om het ophangen van een camera maar om het publiceren op internet van die videobeelden.

Op het filmpje is te zien hoe een man de huiskamer doorzoekt en met een voorwerp (een tasje, denk ik) weer wegloopt. Na aangifte van de bewoner van het huis heeft de politie Drenthe de film online gezet om hem zo op te sporen. Volgens het portretrecht (art. 22 Auteurswet) mag dat:

In het belang van de openbare veiligheid alsmede ter opsporing van strafbare feiten mogen afbeeldingen van welke aard ook door of vanwege de justitie worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt.

Ik denk dus niet dat die klacht ergens toe zal leiden. Een klacht tegen de eigenaar heeft marginaal meer kans: artikel 139f Wetboek van Strafrecht bepaalt dat je strafbaar bent als je

gebruik makende van een technisch hulpmiddel waarvan de aanwezigheid niet op duidelijke wijze kenbaar is gemaakt, opzettelijk en wederrechtelijk van een persoon, aanwezig in een woning of op een andere niet voor het publiek toegankelijke plaats, een afbeelding vervaardigt;

of kort gezegd als je geen sticker op de deur hebt dat je beveiligingscamera’s hebt hangen in je huis. Het idee is dat je gasten jouw huis als besloten en dus private ruimte zullen beschouwen, en die privacyverwachting mag je niet zomaar doorbreken.

Maar hoe zit het dan met ongenode gasten? Nou, die hebben pech want dit strafwetsartikel is niet voor hen bedoeld. De minister van Justitie meldde bij de invoering van het artikel:

Dit ligt anders wanneer een persoon wederrechtelijk de woning van de rechthebbende betreedt. Deze persoon zal geen aanspraak kunnen maken op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer door de rechthebbende van de woning die hij wederrechtelijk heeft betreden. Dit heeft tot gevolg dat de rechthebbende, indien deze van de inbreker beelden heeft vervaardigd met een camera waarvan de aanwezigheid niet op duidelijke wijze kenbaar is gemaakt, niet wederrechtelijk handelt.

Oftewel een inbreker heeft geen privacy als hij andermans huis betreedt. beep Beste Bond, u bent af, ga direct naar de gevangenis, ga niet langs start, u ontvangt geen 200 dollar.

Update (23 november): de Ombudsman heeft de klacht afgewezen.

Omdat er geen redelijke twijfel kon bestaan dat de man een ernstig strafbaar feit heeft begaan, vindt de ombudsman dat politie en justitie een juiste afweging hebben gemaakt.

Met verwijzing naar zijn rapport over Overvallersgezocht waarin de publicatie van beveiligingscamerabeelden juist werd afgekeurd.

Arnoud

Fotograferen verboden, ja echt

fotograferen.gifIn Remy Chavannes’ onvolprezen Nu.nl-column van afgelopen zaterdag stond een opvallende conclusie:

Fotografen in heel Europa zullen voortaan eerst toestemming moeten vragen voordat zij een medemens fotograferen ” al is het alleen maar om afspraken te maken over het verdere gebruik van de foto. De rechters hebben erover nagedacht, maar misschien toch niet lang genoeg: het lijkt me een rechtsregel die in de praktijk massaal geschonden gaat worden.

Het gaat om het Reklos vs Griekenland-arrest van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. De tekst is alleen beschikbaar in het Frans, en mijn Frans is wat minder goed dan dat van Remy, vandaar dat ik er nu pas op terugkom.

In deze zaak stond het grondrecht op privacy van artikel 8 EVRM centraal. Dit grondrecht werkt ook door in het portretrecht: het publiceren van een portretfoto kan een inbreuk op iemands privacy zijn. Maar nu gaat het Hof verder: het enkele nemen van de foto levert al een inbreuk op de privacy op.

Uit de verrassend goede Google-vertaling van het arrest:

The image of an individual is one of the main attributes of his personality because it derives its originality and allows it to differentiate itself from its peers. The human right to protect its image is an essential component of his personality and assumes primary control of it by the individual.

Oftewel: iemands portret is een wezenlijk onderdeel van die iemand, en daarom dient die persoon zo veel mogelijk zeggenschap te hebben over zijn portret. Daarom mag hij niet alleen publicatie maar ook het vervaardigen van portretfoto’s verbieden. “Otherwise, an essential attribute of personality could be held captive by others without any control on its possible future use.”

Chavannes concludeert hieruit dat ook de foto’s van het Unox-meisje op het strand niet gemaakt hadden mogen worden, maar ik betwijfel of je zo ver kunt gaan. Er speelde mee dat de foto in een duidelijke privéomgeving (een ziekenhuis) werd gemaakt. Op de openbare weg heb je ook wel privacy, maar minder dan in een ziekenhuis. Bovendien lijkt het me volstrekt onwerkbaar voor fotografen en filmers om ook op de openbare weg aan iedereen toestemming te vragen die voor de camera komt.

Arnoud

Staat u op Google Streetview?

beau-van-erven-dorens-portret-ondanks-blur.pngJaja, Google Streetview komt naar Nederland. Bij mij in Eindhoven had ik ze al eens zien rijden, maar die foto’s moeten nog ontwikkeld worden. Gelukkig had ik me die ochtend geschoren (wie mij spot op de foto wint een gratis boek).

Kan Google zomaar heel Nederland fotograferen en dat op internet zetten? Privacy bestaat ook op de openbare weg (hoewel minder dan thuis). Het Vondelpark-arrest laat zien dat het (dit klinkt vast bekend) afhangt van de “feitelijke omstandigheden, met name de aard en mate van intimiteit waarin de geportretteerde is afgebeeld, als ook het karakter van de foto en de context van de publikatie.” In die zaak ging het om een foto van een zoenend stel in het park, en dat was zo’n intieme situatie dat publicatie niet mocht. In 1996 werd ook een foto van een nogal seksueel getinte foto bij een Wasteland-party verboden.

Maar in februari vond het Gerechtshof Amsterdam dat geen sprake was van portretrecht bij een “gewone” foto van een straatbeeld met een hardlopende mevrouw. De reden daarvan was volgens het Hof:

Het belang van de informatievoorziening, brengt mee dat berichtgeving zoals hier aan de orde moet kunnen worden voorzien van illustratiemateriaal, zoals foto’s van de werkelijkheid. Het is daarbij onvermijdelijk dat foto’s van toevallige passanten worden gepubliceerd. De foto waar het in dit geding om gaat, is neutraal. Ook kan – objectief gezien – niet worden gezegd dat de foto op enigerlei wijze compromitterend of diskwalificerend is of een zodanig effect heeft.

Het lijkt mij dat Google met haar Streetview-dienst hetzelfde argument aan kan voeren. En bovendien hebben ze een blurfunctie ingevoerd waarmee gezichten en nummerborden (en, zo blijkt, ook brievenbussen met “NEE/NEE”-stickers) automatisch onherkenbaar gemaakt worden.

Maar of dat genoeg is? Bij GeenStijl vonden ze de aardige foto die ik hierboven toon. Herkent u deze meneer? Inderdaad, en daarom is dit nog steeds een portret, zo blijkt uit de jurisprudentie. Een “karakteristieke lichaamshouding” waaraan iemand te herkennen is maakt de foto ook een portret. Een karakteristiek kapsel dan ook lijkt me.

PS: via Tweakers nog de eerste bug in Streetview!

Arnoud