Wie zijn boodschappen door Albert Heijn laat bezorgen, maar niet thuis is op het moment van levering, moet een bedrag van 50 euro betalen. De een noemt het annuleringskosten, de ander spreekt van een nietthuisboete. En sommige mensen noemen het verboden, want een koop op afstand mag je toch kosteloos annuleren? Ik ga eens een analytische poging wagen.
Allereerst: ja, natuurlijk is dit een koop op afstand, en die mag je kosteloos annuleren (ontbinden). Echter, gewoon niet thuis zijn om het bestelde aan te nemen is géén annulering, want daarvoor moet je een schriftelijke mededeling doen aan de wederpartij, waarbij een online knop of iets dergelijks in de bestel-app ook goed is (art. 6:267 BW).
De gewonemensentaaluitleg van Albert Heijn suggereert dat het om een vorm van annuleringskosten gaat:
Wordt er niet op de bel gereageerd en krijgen we je telefonisch niet te pakken?Dan laat de bezorger een kaartje achter en zal de bestelling mee retour worden genomen. Er wordt 50 euro in rekening gebracht voor de gemaakte kosten. Dit gebeurt automatisch op je volgende factuur.Dus ik dacht, ik duik even in de algemene voorwaarden om te zien hoe het daar staat. Dat is eerst de bekende set Thuiswinkel voorwaarden, en dan een tot mijn verbazing zeer slecht lopende eigen tekst (met stijlbreuken, u/jij verschillen, taalfouten en wat dies meer zij). Maar onder “Levering van uw bestelling en boetes” vind je dan
Indien u op het overeengekomen levermoment niet aanwezig bent, wordt uw bestelling geannuleerd. Albert Heijn brengt kosten in rekening voor het annuleren. Deze bedragen € 50,00. … Als je bestelling echter al in productie is genomen, zal Albert Heijn kosten in rekening brengen voor het annuleren. Deze bedragen € 50,00.Gezien het kopje zou sprake zijn van een boete, maar de tekst van het artikel zegt dat u/jij 50 euro kosten moet betalen. Laten we het daar dan eens op houden. Een dergelijke vergoedingsregeling staat op de grijze lijst van algemene voorwaarden (art. 6:237 sub i BW). Dat betekent dat de ondernemer moet aantonen dat het redelijk is
dat voor het geval de overeenkomst wordt beëindigd anders dan op grond van het feit dat de wederpartij in de nakoming van haar verbintenis is tekort geschoten, de wederpartij verplicht een geldsom te betalen, behoudens voor zover het betreft een redelijke vergoeding voor door de gebruiker geleden verlies of gederfde winst;De wetgever heeft dus meteen al een voorzet gegeven: toon aan dat dat bedrag een redelijke benadering is van je nadeel als ondernemer, en dan is het goed. Dat is dus hoe Albert Heijn die 50 euro bedoelt, een grove schatting van wat gemiddeld een mislukte levering kost. De kosten van er heen rijden, de boodschappen weer terug nemen, de inmiddels onverkoopbare dingen weggooien, de rest weer in het magazijn/koeling en dat soort dingen. En dat zou dan 50 euro zijn.
Nou is het niet helemaal de bedoeling dat je gewoon een bedrag neemt, maar dat je met een onderbouwing komt. Die is er vooralsnog niet, en ik kan me ook lastig voorstellen dat die er zo kan komen. Want gezien de manier van transport is de kans vrij klein dat men echt dingen weg moet gooien (zelfs de vriezerdingen blijven volgens mij gewoon goed), de rit moest toch al gemaakt, dus dan blijft over de kosten van het gedoe voor je personeel. Maar dat zal geen 50 euro zijn.
Het riekt voor mij dan ook een tikje naar een boete, en ik voel me daarin gesterkt door dat kopje “Levering en boete” uit de algemene voorwaarden. (Gezien de rommelige tekst zou het me niets verbazen als de oude versie van de clausule ook van boetes sprak, en dat een oplettende bedrijfsjurist er een annuleringskostenbeding van heeft gemaakt maar dat het kopje is blijven staan.)
Heel veel maakt het niet uit, want boetebedingen aan consumenten opleggen is eigenlijk al snel onredelijk bezwarend. Dat komt namelijk door de Europese blauwe lijst van verboden bedingen:
de consument die zijn verbintenissen niet nakomt, een onevenredig hoge schadevergoeding op te leggenVoor ‘schadevergoeding’ mag je ook een zelfverzonnen bedrag lezen dat als straf (“prikkel tot nakoming”) wordt opgelegd. De kern is dus: is het evenredig, is het reëel welk bedrag hier wordt gevraagd? Daarvoor moet je kijken naar de totale consequentie die de consument ondergaat. Een boetebeding is dus niet automatisch verboden, maar enkel een relatief laag bedrag is ook niet genoeg om het altijd legaal te maken.
Het Landelijk overleg van kantonrechters formuleerde in 2018 een set vuistregels voor boetebedingen (sectie 4.3), die ik hier even herformuleer in gewone taal:
- Het handelen van de consument is op zichzelf ernstig.
- Zo ernstig zelfs dat we het redelijk vinden dat het bedrijf meer mag dan alleen de wettelijke consequenties (zoals wettelijke rente of annuleren overeenkomst).
- De boete staat in redelijke verhouding tot de schade of het belang van het bedrijf.
- In zijn totaliteit bekeken is de uitkomst voor de consument niet onaanvaardbaar.
Bij 3 weegt zwaar dat de boete niet tot een idioot bedrag op kan lopen. Niet aan de orde hier, de 50 euro is vast ongeacht je bestelomvang. En hoewel ik dus niet weet welke schade AH precies lijdt, zie ik wel dat AH een redelijk belang heeft dat mensen zorgen thuis te zijn als ze boodschappen bezorgen. Dus in zijn totaliteit zie ik de redelijkheid.
Blijft over de vraag: wat nou als je de koop op afstand gauw annuleert als je merkt niet thuis te kunnen zijn? Want de wet zegt niet tot welk moment je mag annuleren, alleen dat je tot 14 dagen mag annuleren. Uitgezonderd zijn de houdbare producten, maar niet alles dat je in de supermarkt koopt telt als “zaken die snel bederven of die een beperkte houdbaarheid hebben” (art. 6:230p sub f lid 2 BW).
AH stelt in de voorwaarden een grens aan het moment waarop je de bestelling mag annuleren:
U kunt uw bestelling tot een uur voordat deze in productie wordt genomen kosteloos annuleren via de AH Compact app. Het moment waarop uw bestelling in productie gaat is afhankelijk van de tijd waarop de bestelling wordt geleverd: [grofweg een dag].Waar sta je als consument als je tien minuten voordat de vrachtwagen je straat in draait gauw via de chat zegt “ik beroep me op artikel 6:230o BW en ontbind bij deze de overeenkomst”. Zoals gezegd, de wet verbiedt dat nergens letterlijk, die stelt alleen een uiterste termijn van 14 dagen na de levering.
Dit is denk ik het moment dat je uitkomt bij zaken als redelijkheid en billijkheid of misschien zelfs misbruik van recht. Het is voor mij erg onredelijk als je op zo’n laat moment dat recht inroept, omdat het dan eigenlijk alleen is om je eigen tekortkoming (het niet thuis zijn) te verhullen en die boete (die dus legaal is bij die tekortkoming) te kunnen vermijden. Dat behoort niet te kunnen.
Voor wie het daar niet mee eens is: hoe kan AH dan wel zorgen dat mensen extra hard hun best doen om thuis te zijn op het bestelmoment?
Arnoud
Snelle quiz, als er “Bestel nu” op een bestelknop in een webwinkel staat, sluit je juridisch gezien dan een overeenkomst als je erop klikt? Eh, nee, 
Interessante 
Een lezer vroeg me:
Een lezer vroeg me:
Een lezer vroeg me:
Een lezer vroeg me:
Een lezer vroeg me: