Mag een blogger over je rechtszaak publiceren?

blogger-blogspot.pngIemand filmt met de verborgen camera een opdracht tot een huurmoord, en verkoopt de beelden aan het programma Peter R. de Vries, die er een ophefmakende uitzending van maakt. Met een bevredigend slot: de opdrachtgever wordt strafrechtelijk veroordeeld (voor de fijnproevers: niet voor opdracht tot moord maar poging tot uitlokken van medeplegen van moord). Daarover verscheen een blog, waartegen het onderwerp van de uitzending bezwaar maakte. Moet die eraf?

Zowel rechtbank als Hof zien niets onrechtmatigs aan het artikel. Er was voldoende basis in de feiten en het artikel had voldoende nieuwswaarde. Aan de beelden wordt niet getwijfeld. Dat er voldoende basis in de feiten was, blijkt onder meer uit het feit dat de eisende partij strafrechtelijk veroordeeld werd (hoewel hoger beroep nog loopt). Verder kan natuurlijk geen beroep worden gedaan op het recht op bescherming van reputatie als het verlies van goede naam een voorzienbaar gevolg is van het eigen gedrag, zoals het plegen van een strafbaar feit (EHRM 27 oktober 2004, 55480/00, EHRC 2004/90, Sidabras, r.o. 49).

De blogger had er voor gekozen de eiser met volledige naam en toenaam én foto te noemen. Dit loopt tegen de journalistieke gewoonte aan om verdachten en veroordeelden met initialen aan te duiden, maar die gewoonte is geen harde rechtsregel. En natuurlijk kunnen ook bloggers gewoon profiteren van de vrijheid van meningsuiting. Je hoeft niet bij de pers te werken om informatie, feiten of ideeën aan het publiek te verkondigen.

Vervolgens brengt de eiser de Wet bescherming persoonsgegevens in stelling. Immers, het publiceren van feiten over een persoon op internet is een verwerking van diezelfde persoonsgegevens, en zonder toestemming is verwerking in beginsel niet toegestaan. In beginsel, want er zijn meer grondslagen. De hier relevante is artikel 8 sub f Wbp: een eigen dringende noodzaak van de verantwoordelijke (de blogger, en afgeleid ook Google) om de gegevens te verwerken, waarbij zo veel mogelijk rekening is gehouden met de privacy. Dit zijn strenge eisen.

Data protection is the new libel, heet het in sommige juridische kringen. De Wbp biedt immers zo’n mooie stok: niets mag behalve in héél specifieke situaties, en daarnaast zijn er genoeg afgeleide eisen (zoals beveiliging, informatieplichten en algemene principes van doelbinding en zorgvuldigheid) waar iemand altijd wel op te ‘pakken’ is. Zit je dus met een lastige publicatie, dan is een vordering op grond van de Wbp kansrijker dan op grond van smaad of laster.

Althans, zo lijkt het. Al eerder werd bepaald (het Kleintje Muurkrant-arrest, ECLI:NL:GHSHE:2011:BP3921) dat de Wbp géén aparte grondslag biedt voor de onrechtmatigheid van een publicatie. Als een publicatie volgens een afweging van belangen (uitingsvrijheid enerzijds en privacy anderzijds) rechtmatig is, dan is deze dat automatisch ook onder de Wbp.

Een bijzondere situatie ontstaat nog omdat het bericht bijzondere (strafrechtelijke) persoonsgegevens verwerkt. Voor deze gegevens geldt immers een nóg hogere lat binnen de Wbp: deze mogen niet worden verwerkt tenzij de Wbp bepaalt van wel (art. 16 Wbp). Dit verbod kent geen belangenafweging. In een eerdere zaak dit jaar achtte de rechter dan ook een publicatie over een strafrechtelijke veroordeling (wegens wapenbezit) in strijd met dit artikel. Dit was echter onjuist: de Wbp kent een persexceptie, en hoewel deze de journalist niet ontslaat van de gewone regels over toestemming of dringende noodzaak, is de journalist wél vrij om bijzondere persoonsgegevens te verwerken als dat nodig is bij de publicatie (art. 3 lid 2 Wbp).

Ook de argumenten tegen Google als hosting provider van de betreffende content slagen niet. Google is weliswaar als hoster gehouden in te grijpen bij klachten, maar daarvoor is vereist (art. 6:196c lid 4 BW) dat de klachten gaan over onmiskenbaar onrechtmatige inhoud, en daarvan is hier geen sprake. Ook het beroep op het Delfi-arrest slaagt niet: voor een ‘commercially-run Internet news portal’ geldt soms een iets hogere aansprakelijkheidslat, maar ook dat is pas relevant als de publicatie op zo’n portal (of de daarop volgende reacties) onrechtmatig is.

Alles bij elkaar ziet het Hof geen reden om het bestreden vonnis in stand te houden. En wij hebben er weer een mooie refresher in de onrechtmatige perspublicatie bij.

Arnoud

Is een goed doel commercieel in de zin van Creative Commons?

creative-commons.gifEen lezer vroeg me:

Wij zijn een stichting met een website die nieuws brengt over het goede doel waar wij ons voor inzetten. Hierbij gebruiken wij foto’s van Flickr.com die onder Creative Commons beschikbaar zijn. Maar nu zegt een fotograaf dat wij dat niet mogen, omdat de pers altijd commercieel is en zijn foto de GelijkDelen-NietCommercieel variant van Creative Commons gebruikt. Klopt dat?

Allereerst gebruik ik deze gelegenheid even om een ander misverstand uit de weg te ruimen: de pers mag géén foto’s overnemen met een beroep op het pers-zijn. Nieuwsmedia zijn gewoon bedrijven die net als iedereen de Auteurswet moeten naleven. “Dit is nieuws” is onvoldoende basis om een foto te mogen tonen, tenzij de foto zélf nieuws is of functioneel, inhoudelijk relevant (citaatrecht).

Ja, er is een persexceptie in de wet maar a) of die voor beeld geldt, is onduidelijk en b) de persexceptie geldt niet als in een colofon de magische zin “Alle rechten voorbehouden” staat.

Maar goed, dat was de vraag niet. De vraag was, mag een nieuwssite beeld onder Creative Commonslicenties (zoals op Flickr veel staat) gebruiken? Nou ja, in principe wel, zolang ze maar de licentie naleeft. Er wordt vaak gedacht dat gebruik door de pers niet commercieel is, zeker als de foto bij een redactioneel artikel staat. Dat is onjuist. Een krant, tijdschrift of nieuwssite verkoopt abonnementen of advertenties en dat zie ik als “zakelijk of persoonlijk financieel gewin”, zoals CC het noemt. Ook als de foto bij redactionele inhoud staat.

Je rechtsvorm doet er niet toe. Ook een stichting of vereniging mag winst maken, de enige juridische beperking is dat die winst niet aan het bestuur of de leden wordt uitbetaald.

Natuurlijk kán het zo zijn dat de partij die nieuws brengt, stiekem toch niet commercieel is. Bij een goeddoelstichting is dat goed denkbaar: die is niet uit op gewin maar op dat doel, en dan is verdedigbaar dat ze niet commercieel handelen.

Tegelijk voelt dit wel een beetje krom. Je gebruikt de foto indirect om meer geld binnen te halen. Dat je dat niet gebruikt om je aandeelhouders tevreden te stellen maar om waterpompen voor hongerige kindjes te kopen, is nobel maar is dat niet ergens tóch “gewin”?

Arnoud

Zweden gaan fotograferen van iemands privé verbieden

foto_prive.jpgRare jongens, die Zweden. Eerst ongoogelbaar uit het woordenboek laten, nu fotograferen in de privésfeer verbieden. Schrijft althans Nu.nl. Het werkelijke wetsvoorstel gaat iets verder dan “je mag geen foto’s meer maken zonder toestemming”, maar toch.

De Zweden worstelen al een tijd met gluurderfotografie: upskirts, kleedkamerfotografie, doucheopnames en andere creepshots. Met dit wetsvoorstel wil men een strafrechtelijk verbod daarop instellen. Nadat een eerder voorstel een paar jaar terug al sneuvelde, probeert men het nu opnieuw met een verbod op fotografie die

irrespective of place, occurs in a way which is obtrusive, intrusive, or hidden and that is meant to be a serious violation of a person’s privacy as an individual.

Samengevat: als je opdringerig of stiekem fotografeert met de inténtie iemands privacy te schenden, dan val je onder de strafwet. Fotografeer je daarentegen niet stiekem of zijn je intenties oprecht, dan is er niets aan de hand.

Testcase: zijn de verborgencameraopnames van Peter R. de Vries’s Joram-uitzending nu legaal of niet?

Of wat te denken van het Zweedse voorbeeld van een vrouwelijke adviseur van de ministerpresident die zoent met een politiek verslaggever, dat The Local noemt. Soort van vergelijkbaar met onze beroemde foto van (toen ook) prinses Beatrix met haar vriendje Claus in de achtertuin van het ouderlijk huis. Behoorlijk intieme momenten en die persmuskieten zaten écht met een telelens te wachten tot ze die privacy eens lekker kon schenden. Maar wél gewoon nieuws.

Ja ik kan me goed voorstellen dat de Journalistsförbundet (de Zweedse NVJ) begint te stuiteren over het aan de ketting leggen van de persvrijheid.

En nee, ik weet ook niet hoe je dit beter zou kunnen oplossen. het ís gewoon een probleem dat je met een beetje spycam of telefoon alles van iedereen kunt vastleggen en op Youtube kunt knallen, hoe privé het ook is en hoe pesterig dat plaatsen ook uitpakt. Maar dat probleem oplossen met een verbod lijkt me zo goed als onmogelijk omdat er geen definitie te verzinnen is van creepshots die legitieme fotografie uitsluit.

Eigenlijk is dit het moment dat je over fatsoen begint, maar juridisch gezien bestaat fatsoen niet. (En cynische ikke denkt nu, in de praktijk ook niet.)

Arnoud

Haalt Google de Belgische kranten uit haar index, is het weer niet goed

gnews-be.pngDiverse Franstalige kranten uit België zijn niet meer te vinden in de zoekresultaten van Google, meldde Nu.nl. Franstalige kranten als La Capitale (dat het een boycot noemt) zijn uit de complexe index van de zoekmachine verwijderd. Het Belgische Hof van beroep had in mei Google News inbreukmakend geacht, en volgens Google moet men nu zo handelen om aan dwangsommen te ontkomen.

Met dank aan Tweakers vond ik het arrest van begin mei dit jaar. Hoewel wat Google doet, best wel lijkt op citeren, is daarvan geen sprake. Google neemt telkens het “hart” van het artikel over volgens het Hof. Dat lijkt me echter onvermijdelijk bij nieuws: nieuwsberichten zijn eigenlijk altijd zo opgebouwd dat je in de eerste drie zinnen de kern leest, en pas als je dan doorleest krijg je meer achtergrond.

De persexceptie gaat ook niet op, want daarvoor moet het gaan om actueel nieuws dat nú nú nú gebracht moet worden. Google bewaart nieuws 30 dagen, daar is geen haast bij. Bovendien publiceert Google geen eigen nieuws, ze is meer een knipselkrant (wat het Hof onderbouwt met een link in het arrest naar een Frans Wikipedia-artikel ter onderbouwing).

Google herpubliceert volgens het Hof eenvoudigweg het nieuws, en zorgt er daarbij voor dat de bron inkomsten en bezoekers misloopt. Dat is dus in strijd met de driestappentoets (zie ook het Infopaq-arrest van het Europese Hof). Je mag stukjes uit andermans werk gebruiken maar zij mogen er geen boterham minder om eten.

Vanwege deze schendingen van het auteursrecht werd Google verplicht

à retirer des sites Google.be et Google.com, plus particulièrement des liens en cache visibles sur «Google Web» et du service «Google News», tous les articles (…)

Dit was in lijn met de eisen van de kranten, die ook hun pijlen hadden gericht op “tout ses sites (Google News et «cache» Google sous quelque dénomination que ce soit)”.

Het draait dus om “plus particulièrement” oftewel “meer in het bijzonder”. Bedoelt het Hof daarmee “deze specifieke diensten op Google.com/.be” of “alle diensten op Google.com/.be en met name maar niet alleen deze specifieke”? De dwangsom van 25.000 euro per dag dat niet voldaan wordt aan het bevel zou voor een gemiddeld bedrijf reden moeten zijn om de conservatieve interpretatie te kiezen.

Nu is Google geen gemiddeld bedrijf, maar ook voor hen lijkt me 25.000 euro per dag toch aan te gaan tikken. Hoewel men recent in Taiwan toch enige tijd de boetes voor schenden van het retourrecht op apps willens en wetens heeft laten oplopen, maar dat is nu ook gestopt. Het komt natuurlijk wél heel goed uit dat het vonnis hier net een tikje ambigu is.

Arnoud

“GeenStijl is gericht op digitale nieuwsvoorziening”

“Dit is een principezaak”, zeggen ze zelf. Maar een leuke opsteker is het wel: GeenStijl mocht een nieuwsbericht uit de Nijmeegse Stadskrant overnemen op haar eigen site, en pleegde daarbij geen inbreuk op het auteursrecht. Dat blijkt uit een vonnis (Een, Twee, Drie, Vier, Vijf, Zes) van de rechtbank Amsterdam van vorige week.

Overnemen van nieuwsberichten is voor veel bloggers doodnormaal, maar nieuwsmedia kunnen er aardig over schuimbekken. De situatie is niet eenvoudig: in de Auteurswet staat (artikel 15) de zogeheten persexceptie, het recht voor nieuwsmedia om actuele berichten van elkaar over te nemen. Daarbij moet wel bronvermelding worden gehanteerd, en mag het auteursrecht niet zijn voorbehouden. Zo’n voorbehoud staat vaak in het colofon trouwens, en het is de vraag of dat genoeg is.

Een open discussiepunt is of blogs überhaupt onder deze exceptie kunnen vallen. In 2000 werd dit voor kranten.com onder bevestigd beantwoord. Bij de laatste wetswijziging in 2006 van dit artikel werd “een ander medium dat eenzelfde functie vervult” toegevoegd aan het lijstje van media die van deze uitzondering gebruik kunnen maken. Daarbij werd opgemerkt:

Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Echter, in 2008 moest blogger Joffrey Vermeule nog 365 euro betalen voor overname van een nieuwsbericht. Zijn blog was geen nieuwsmedium. Ook enkele andere blogs konden niet met deze exceptie wegkomen.

Dat GeenStijl een nieuwsmedium is, staat echter buiten kijf. Ze zijn “gericht op digitale nieuwsvoorziening” zoals de rechter het formuleert. En omdat ze keurig (nou ja, keurig) aan bronvermelding hadden gedaan en er bij het artikel zelf geen voorbehoud te bekennen is, kent de rechter het beroep op artikel 15 toe. Het artikel mag dus worden overgenomen.

Ik ben benieuwd of ik zelf ook een nieuwsmedium ben eigenlijk.

Arnoud

Na ontslag wachtwoord blijven gebruiken strafbaar

De rechtbank in Den Haag heeft twee voormalige voorlichters van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid veroordeeld tot voorwaardelijke taakstraffen van 150 en 100 uur, meldde Nu.nl zaterdag. De twee bleven hun oude wachtwoord van de Geassocieerde Pers Diensten gebruiken om zo vroeg kennis te krijgen van nog ongepubliceerde nieuwsberichten.

Het bewijs was in deze zaak niet zo moeilijk rond te krijgen. De twee liepen tegen de lamp toen ze een verslaggever vroegen om in een artikel een wijziging aan te brengen: het artikel beweerde dat minister Donner gereformeerd was, maar hij is protestant. Dat verbaasde de journalist nogal, want het artikel was nog helemaal niet gepubliceerd op dat moment. Het systeem van GPD blijkt bij te houden wie welk artikel opvraagt, en zo waren de verantwoordelijken snel op te sporen. Er bleek meer dan 800 maal illegaal ingelogd te zijn vanaf een IP-adres van het ministerie van Sociale Zaken (195.109.215.181, zoek maar na).

De zaak doet sterk denken aan de computerinbraak door persbureau Novum, waarbij ook andermans wachtwoord werd gebruikt om in te loggen. Een verschil hier, dat de verdachten zwaar werd aangerekend, was dat zij als ambtenaren op het ministerie werkzaam waren en dus een voorbeeldfunctie hadden.

De verdachten gebruikten in eerste instantie nog hun eigen wachtwoorden, die na hun ontslag nog gewoon bleken te werken. Eigen schuld dus, en geen misdrijf, zo betoogde de advocate. Maar nee, “het behoort vanzelf te spreken, dat men na vertrek bij een werkgever geen kennis meer neemt van of gebruik maakt van vertrouwelijke informatie, ook al kan feitelijk nog toegang tot die gegevens worden verkregen; daar is geen verbod van die werkgever voor nodig.” Daarmee was dat computervredebreuk.

Opmerkelijk was nog dat de journalist die zijn wachtwoord aan zijn ex-collega’s gaf, ook veroordeeld werd: een voorwaardelijke taakstraf van 60 uur voor medeplichtigheid aan de computervredebreuk. Pas dus goed op je wachtwoord!

Arnoud