Leuke discussie bij Tweakers: hoe zit het juridisch als je een mobiele telefoon leaset bij je abonnement en deze doorverkoopt voordat het abonnement is geëindigd? Is er dan sprake van heling, ben je strafbaar en welke plichten heeft een site als Tweakers waar je die doorverkoop kunt realiseren?
Als je een telefoon leaset, is juridisch sprake van huur met de optie van koop aan het einde van de huurperiode. Een huurder is geen eigenaar, en als je geen eigenaar bent dan kun je de zaak niet verkopen. Natuurlijk kun je een “te koop”-advertentie plaatsen, daarin verzwijgen dat het een leasetoestel is en een reële prijs vragen. Geen koper die dan zal twijfelen. Maar formeel heb je het toestel niet verkocht, want daarvoor is vereist dat je eigenaar bent. De koper is om diezelfde reden óók geen eigenaar.
Of nou ja, meestal niet. Want er is het concept derdenbescherming (art. 3:86 BW): als de koper te goeder trouw is, dan wordt hij tóch eigenaar ondanks dat de verkoper eigenlijk helemaal niets kon verkopen. De koper moet dus geen reden hebben gehad om te twijfelen aan het feit dat de verkoper mocht leveren. Staat er “leasetoestel” in de advertentie, dan kan de koper dus geen goede trouw claimen. Maar kan hij dat wel, dan wordt hij eigenaar en dan is de oude eigenaar – de telecomprovider – dus de eigendom toch kwijt. Wel ontstaat er dan natuurlijk een schadeclaim op de verkopende partij.
Een belangrijke voorwaarde om als koper je op derdenbescherming te mogen beroepen, is dat hij in staat moet zijn om tot drie jaar na de koop de verkoper te kunnen identificeren (art. 3:87 BW). Kan hij dat niet, dan kan hij zich niet op derdenbescherming beroepen en dan moet hij de telefoon dus teruggeven. (Uiteraard heeft hij dan recht op geld terug van de verkoper, maar aangezien hij die dus niet meer kon identificeren gaat dat lastig worden.)
Strafbaar is dit niet, en heling al helemaal niet. Het toestel is niet door misdrijf verkregen, en van heling kan alleen sprake zijn bij doorverkoop van gestolen (of afgeperste of geroofde) artikelen. Aangifte doen als benadeelde koper (of telecomboer) heeft dus geen nut. Het is puur een privaatrechtelijke, contractuele discussie waarvoor je zelf naar de rechter moet om het op te lossen.
Update (27 februari) in de comments wijst Arnout erop dat dit wel degelijk strafbaar kan zijn, en wel als verduistering (art. 321 Sr). De rechtbank Utrecht bepaalde in 2011 dat
… kan het naar het oordeel van de rechtbank niet anders zijn dan dat verdachte wist dat hij de objecten niet mocht verkopen en dat hij door dat -in strijd met de uitdrukkelijke bewoordingen van de door hem ondertekende contracten- toch te doen willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat hij zich door die verkoop schuldig zou maken aan de verduistering van die objecten.
Ik denk niet dat dit betekent dat je als koper automatisch heler bent. Daarvoor is nodig dat je wist of had moeten weten dat de verkoper het toestel had verduisterd. En dat zul je maar zelden kunnen zien aan de advertentie.
Wat Tweakers hieraan kan doen? Bar weinig. En dat hóeven ze ook niet, want zij zijn als tussenpersoon slechts aansprakelijk als het evident is dat een advertentie in strijd is met de wet en ze dan niet ingrijpen. En ik denk dat een advertentie in deze categorie alleen evident in strijd kan zijn als er expliciet staat “Leasetoestel, abo nog niet afgelopen” of zoiets doms. Ik kan me dat niet voorstellen.
Arnoud