Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Soms voel ik me een beetje het CBR, met al die “mag dat” vragen. Het Archive Team heeft de krabbels, foto’s en filmpjes van alle accounts van het Nederlandse sociale netwerk gedownload, meldde Webwereld onlangs. De bedoeling is dat de Hyves-back-up uiteindelijk wordt gepubliceerd op Archive.org, de Amerikaanse non-profit webbibliotheek. Maar eh, privacy, auteursrechten, zelfbeschikkingsrecht, wat hoe kan dat zomaar?

Ja nou ja het kan maar mág het? Die teksten en foto’s van mensen zijn auteursrechtelijk beschermd, en hergebruik daarvan mag dus niet zomaar. Ook vanuit privacyoogpunt zijn er bezwaren: mensen gaven dan wellicht Hyves toestemming tot gebruik/publicatie van gegevens, maar dat wil niet zeggen dat een ander dus ook met die gegevens aan de haal mag.

Anderzijds, het gaat hier wél om een stuk cultureel erfgoed. Ja, lach maar maar Hyves was wél een belangrijk deel van de samenleving toen het bestond. Net als voorheen de krant en weekbladen. Dat die worden gearchiveerd vinden we niet meer dan logisch, dus waarom is dat dan bij Hyves ineens wél een probleem?

Dit is weer zo’n onderwerp waar het recht eigenlijk gewoon geen rekening mee houdt. Dat je papieren kranten in je archief mag bewaren staat vast – dat valt onder toegestaan gebruik na uitputting van rechten. Maar of rechten zoals bij Hyves gelden, ook uitgeput kunnen zijn, is nog een open vraag. (Bij digitale verkoop van standaardsoftware geldt uitputting, maar dat doortrekken naar forumberichten en -foto’s is wel heel creatief.)

Praktisch gezien zal er weinig gebeuren. Immers alleen de Hyver wiens werk daar staat, kan een rechtszaak beginnen. En heel veel mensen zullen daar gewoon geen zin in hebben. Hyves zelf kan niets, zij hebben geen auteursrechten op de user content dus hebben ze geen standing to sue zoals dat zo mooi heet.

Afijn. Leuk dus voor de roddelbladen: even spitten wat onze ministerpresident van over 30 jaar allemaal als onbezonnen puber op Hyves heeft gezet.

Arnoud

Hyves houdt op te bestaan als sociaal netwerk en gaat zich volledig richten op online gaming, las ik bij Nu.nl. Na het hoogtepunt in 2010 daalde de populariteit van het netwerk snel, en eigenaar TMG vond het kennelijk nu tijd de stekker eruit te trekken en ieders profielen op te heffen. Maar daarmee worden wel alle resterende gebruikers hun Hyvesmogelijkheden ontzegd. Kan dat zomaar?

Hyves biedt tot eind dit jaar de optie om je profieldata te kunnen downloaden. Op Dutch Cowboys las ik over een alternatief dat meteen een digitaal fotoboek erbij componeert. Dat is erg netjes van Hyves, want formeel hoeven ze zoiets niet mogelijk te maken. Einde dienst is einde data; juridisch gezien is data niets dus valt er ook niets op te eisen. Tweakers schreef nog een mooie eulogie trouwens.

Hier en daar hoor ik ook al geluiden over “Hyves mag niet stoppen” of “ik eis dat mijn profiel in de lucht blijft”. Dat kun je vergeten. Hyves is en blijft een privaat initiatief en je kunt van een bedrijf juridisch niet eisen dat ze hun dienstverlening door blijven zetten. Zeker niet als die gratis is.

In 2011 hadden we een vergelijkbare discussie bij de sluiting van het Volkskrantblog. Mensen hadden daar een blog met reputatie, inhoud en lezers opgebouwd en de Volkskrant trok daar zomaar de stekker uit. Ook dat mag, hoe frustrerend het ook is.

Ik zie eerlijk gezegd niet hoe dit anders geregeld zou kunnen worden. Van een bedrijf verlangen dat ze doorgaan met iets verliesgevends is niet redelijk. Ja, misschien als de dienst zó groot is dat mensen echt niet zonder kunnen en er bovendien geen alternatief is. Met die argumenten worden nog wel eens verlieslijdende bus- of treindiensten in de lucht gehouden (een trein in de lucht?), en ook KPN is hier en daar verplicht een verliesgevende vastetelefonieverbinding aan te leggen met een dergelijk argument.

Maar bij een internetdienst zie ik die analogie niet. Er is eigenlijk altijd wel een alternatief, een ander kanaal waar ongeveer hetzelfde kan. Het grootste probleem is het netwerkeffect dat je kwijt bent – mensen die je lazen op Hyves, gaan niet mee naar Facebook en die verliezen je dan uit het oog. Maar dat voelt wat magertjes. En bovendien, als een internetdienst zó essentieel is dat niemand zonder kan, waarom is die dienst dan verliesgevend?

Zouden jullie een internetdienst weten die écht niet uit de lucht mag gaan?

Arnoud

Een man uit Noord Holland heeft vorige maand van de kortgedingrechter een socialemediaverbod van één jaar gekregen, meldde NRC gisteren. De man had een uitgebreide smaadcampagne op zijn Hyves- en Facebookprofielen begaan, en na een eerdere veroordeling weigerde hij te stoppen. Hij mag een jaar geen profielen aanmaken, op straffe van een dwangsom en lijfsdwang (gijzeling). En, juridisch nieuwtje, met het vonnis in de hand mag de besmade ex-partner zélf verwijdering van die profielen eisen bij de providers.

Uit het vonnis blijkt dat het hier om een langlopend relatieconflict gaat, altijd het naarste soort juridisch conflict dat je kunt krijgen. De man in deze relatie had zijn ex-partner al eerder van allerlei zaken beschuldigd, van prostitutie tot kindermisbruik en nazisme aan toe, plus nog het een en ander. Hij kreeg daarvoor in een eerder vonnis een straatverbod en een verplichting om onder dwangsom de teksten en afbeeldingen in kwestie te verwijderen van zijn Facebook- en Hyvesprofielen.

Dat hielp niet: de profielen bleven voorzien worden van kwade beschuldigingen (in all caps) in dezelfde trant, waarop de ex-partner weer naar de rechter stapte. Ditmaal met zwaarder geschut: hem moet verboden worden nog een socialemediaprofiel te hebben, want een verbod enkel op bepaalde inhoud werkt niet. Ook moet als dwangmiddel lijfsdwang (gijzeling) kunnen worden ingezet.

Het verweer van de man kwam niet verder dan dat zijn profielen privé zijn, maar omdat alle teksten te vinden zijn met Google (kennelijk zonder zelfs maar te hoeven inloggen op Hyves of Facebook) vindt de rechter dat -terecht- geen argument. En of de maatregel “buitenproportioneel” is (zijn andere argument), tsja, het ís nogal wat zo’n algeheel verbod maar hij had het er ook wel naar gemaakt met die uitspraken én het negeren van het eerdere vonnis.

Wat ik nog niet eerder gezien had is de bepaling dat het vonnis “in de plaats treedt” van wat er maar nodig is van de man om zijn profielen verwijderd te krijgen. Hyves had namelijk aangegeven dat ze alleen profielen verwijdert met een gerechtelijk bevel, en dit is de manier om zo’n bevel te geven. De ex-parter kan nu met dit vonnis bij Hyves elk profiel van de man laten verwijderen gedurende een jaar na betekenis. Een juridisch paardenmiddel, maar kennelijk nodig.

(Hm, taalkundige terzijde: het is toch socialemediaprofiel? Het vonnis heeft het over een “sociaal mediaprofiel”, en bij NRC idem dito met “sociaal mediaverbod”. Maar wat is er sociaal aan een mediaprofiel? Het is toch een profiel op sociale media?)

Update (31 januari) in de comments wordt gewezen op dit vonnis waarin teksten van internet moeten worden verwijderd, en de rechter het vonnis eveneens als machtiging opvoert (“machtigt eisers op grond van artikel 3:299 BW om deze handelingen zelf te verrichten”).

Arnoud

Volgens het mailtje dat ik vanochtend kreeg, zitten er 93 mensen met smart te wachten op mijn terugkeer op LinkedIn. Hoe veel er op Plaxo zitten weet ik niet, maar ik word er regelmatig aan herinnerd dat dat nog bestaat. En op Facebook is het ook heel gezellig maar zou het toch leuker zijn met… Lees verder

Verzekeraars maken gebruik van sociale media om te kijken of mensen die schade hebben, de boel niet oplichten. Dat meldde RTL Nieuws gisteren. Men verwijst naar de Telegraaf, dat meldt over een verzekerde wiens autoverzekering stopgezet zou worden, omdat hij mee zou hebben gedaan aan straatraces. En, voor mij opmerkelijk, dat meldt dat het Cbp… Lees verder

Een lezer vroeg me: Op mijn werk blijkt de toegang tot Twitter te zijn geblokkeerd. Navraag leerde dat de directie bang was voor imagoschade als werknemers gingen twitteren. Daarom had men Twitteren categorisch verboden in het arbeidsreglement. Ik mag dus niet op het werk Twitteren maar óók niet thuis op mijn eigen computer! Kan dat… Lees verder

Op 27 mei 2011 verscheen in De Telegraaf onder de kop “Blinde bejaarde keihard belazerd” een artikel over een bejaarde dame met een contract met Pretium. In iets gewijzigde vorm verscheen dit ook op www.telegraaf.nl. Via Twitter en Facebook werd de URL gepubliceerd, en anderen bleken het bericht geretweet en geliked te hebben. Ook op… Lees verder

Het gerechtshof heeft een vrouw (39) in hoger beroep vrijgesproken voor smaad via MSN, meldde Cops in Cyberspace. Ze had aan haar vrienden op MSN bepaalde berichten gestuurd, maar het Uit het Hof vindt dat geen smaad omdat de groep beperkt was. Pas als de teksten kenbaar waren geworden voor een bredere kring van betrekkelijk… Lees verder

Via Twitter werd ik gewezen op een wel héél merkwaardig zoekresultaat: zoeken op “jacob de wit school facebook” levert niet alleen resultaten van Facebook op, maar ook een pagina van die school op Hyves, met de merknaam Facebook in de URL. Het lijkt erop dat Hyves die naam zelf toevoegt, zodat de Hyvespagina van de… Lees verder

‘Werknemers kunnen hun werkgever ernstige schade berokkenen door het gebruik van sociale media. LinkedIn, Facebook of Twitter leggen bedrijfsgevoelige informatie bloot, zoals cv’s, zakelijk netwerk of klantenbestand’, zo opende een column in het Financieele Dagblad vorige week (via GeenStijl). De strekking: verbied al die sociale shizzle of ga er in ieder geval keihard bovenop zitten… Lees verder