Hoezo eigenlijk moeten onrechtmatige publicaties weggehaald worden?

Afgelopen maandag las ik op Blikopdebeurs.com over een vonnis over een ruzie over forumpostings. Twee berichten bleken onrechtmatig, omdat daarin iemand voor “oplichter” (en ook “oplichters en dieven”) werd uitgemaakt zonder dat dat voldoende basis in de feiten bleek te hebben. Nu lijkt dat op zich wel te kloppen, maar de opmerkingen in het begin van het vonnis intrigeerden me: waarom moesten deze berichten eigenlijk verwijderd worden?

Het vonnis opent namelijk met een discussie over de vraag of de forumposts wel onder de vrijheid van meningsuiting vallen. Natuurlijk, zegt de rechtbank. Ook mensen die geen professioneel journalist zijn, komt uitingsvrijheid toe. Zij mogen op forums discussiëren over -in dit geval- mogelijke misstanden in de financiële wereld. Overigens ben je al snel journalist volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Natuurlijk moeten ook journalisten de grenzen van de wet in de gaten houden, en ook journalisten kunnen worden veroordeeld als zij smaad plegen.

Die discussie deed me denken aan een al wat oudere uitspraak van de Raad voor de Journalistiek over media-archieven. Moeten de media kunnen vergeten, zoals Henk Blanken het kernachtig formuleerde. Het oordeel van de Raad: nee. Ik citeer Blankens advies:

Archieven moeten principieel beschermd worden tegen “correcties”. De samenleving moet op hun integriteit kunnen vertrouwen. … Een ondeugdelijk bericht moet worden gerectificeerd, maar een onwelgevallig artikel wordt niet uit het archief verwijderd, evenmin als aan het archief met terugwerkende kracht artikelen kunnen worden toegevoegd omdat die een “beter” beeld geven van het verleden. De journalist dient de waarheid, ook met terugwerkende kracht.

Dit heeft zich ondertussen vertaald in dit advies uit de Leidraad van de Raad:

Het publieke belang van zo volledig mogelijke, betrouwbare archieven waarvan de inhoud niet kan worden gewijzigd, weegt in beginsel zwaarder dan het belang dat personen kunnen hebben bij het verwijderen of anonimiseren van gearchiveerde artikelen met een voor hen onwelgevallige inhoud. Slechts in bijzondere gevallen kan dit maatschappelijk belangrijke principe wijken voor een privébelang.

Ik snap het standpunt, maar ik krijg wel de indruk dat zich nu een dubbele standaard aan het ontwikkelen is. Websites die onrechtmatige uitingen publiceren, moeten die verwijderen – ook als de uiting in het kader van journalistiek is gedaan. Maar kranten die onrechtmatige uitingen publiceren, hoeven alleen een rectificatie te publiceren. Er hoeft niet eens een kadertje bij het gewraakte artikel om aan te geven dat die rectificatie er is. Waarom? Ik begrijp daar echt niets van.

Ok, ik weet dat veel websites verder gaan dan kranten of tijdschriften. Dat een gênant en beschamend filmpje van internet moet, kan ik nog billijken. Daar was ook geen serieus journalistiek motief voor te verzinnen, volgens de rechter. Maar een discussie als deze lijkt me gewoon onder de noemer van journalistiek te vallen, zeker gezien de brede definitie van het mensenrechtenhof.

Dat het weggehaald kan worden, is geen argument. Dat kan bij online krantenarchieven ook, maar die mogen -volgens de Raad- gewoon online blijven staan.

Ik vraag me af hoe ver je komt als je bij een krant gaat eisen dat ze een duidelijk kader in het gearchiveerde bericht opnemen met een verwijzing naar de rectificatie.

Arnoud

Mag je jezelf nuweggen op Wikipedia?

Je eigen OP nuweggen, mag dat? Of beter: wat betekent dat? Dit Wikipedia-jargon komt neer op de vraag “mag je de pagina waarop andere gebruikers met jou overleggen over je bijdragen aan de vrije encyclopedie zomaar weghalen”. En die discussie kwam aan de orde naar aanleiding van een zelfverwijdering van een Wikipediaan.

De vraag of je je eigen bijdragen aan een site of forum kunt verwijderen, is hier al vaker aan de orde geweest. Dat is iets dat je in je gebruiksvoorwaarden zou willen regelen, maar Wikipedia heeft die nu net niet. Wel een GFDL (die gelukkig binnenkort vervangen wordt door Creative Commons) maar daar staat weinig in dat bij deze vraag helpt.

In principe kun je als gebruiker eisen dat je persoonsgegevens worden verwijderd van een site, zelfs als je in eerste instantie toestemming hebt gegeven voor de publicatie (verwerking) daarvan. De site moet daaraan meewerken, tenzij er een eigen belang is dat zwaarder weegt dan het privacybelang van de gebruiker. Vandalismebestrijding kan zo’n belang zijn; Wikipedia kan vandalisme alleen maar tegengaan door bij te houden wie dat doen en bij herhaling op te treden. Als een vandaal zomaar kan eisen dat die informatie wordt verwijderd, lukt dat niet meer.

Het is me niet duidelijk wat er precies aan de hand is, maar de betreffende gebruiker lijkt het nodige negatieve commentaar te hebben gehad en dat niet op prijs te hebben gesteld. Discussie of reacties op iemands acties zijn een lastige categorie. Aan de ene kant kan daar een privacybelang bij spelen, maar aan de andere kant heeft de site er ook belang bij dat die blijven staan. De ontwikkeling en geschiedenis van Wikipedia-pagina’s is een belangrijk onderdeel van de site, en die wordt lastig te begrijpen als niet meer na te lezen is waarom iets is teruggedraaid of weggehaald. Daarom denk ik dat er maar weinig situaties denkbaar zijn waarop de gebruiker kan eisen dat berichten over hem (ook op zijn overlegpagina) weggehaald moeten worden.

Verder meen ik dat ze bij Wikipedia maar heel weinig informatie bewaren over geregistreerde gebruikers. Zo worden er geen IP-adressen bewaard. Je kunt je dus zelfs afvragen of dat wel persoonsgegevens zijn. Is zo’n gebruikersnaam wel te herleiden tot een specifiek persoon?

Arnoud

Forum Maroc.nl niet aansprakelijk voor inbreuk auteursrecht door leden

logo-maroc-nl.pngHet gaat te ver om van een forumbeheerder te verlangen dat hij voorafgaand aan plaatsing van iedere forumbijdrage afbeeldingen op mogelijke inbreuk op auteursrechten controleert. Dat blijkt uit een recent vonnis in een rechtszaak tussen Peter Vincent Schuld (ja, die van de Cruijffclaim) en discussieforum Maroc.nl.

Op het forum had een deelnemer een foto(otje) geplaatst die gemaakt was door Peter Vincent Schuld, en waarop ook nog eens de minderjarige dochter van diezelfde Schuld te zien was. Schuld maakte bezwaar op grond van zijn auteursrecht. De moeder legde tevens een claim op grond van het portretrecht, aangezien zij de wettelijk vertegenwoordiger van de dochter is. De rechter wijst terecht de stelling af dat de forumbeheerders de inbreukmakers zijn: “Degenen die de foto’s hebben geplaatst en daardoor de betreffende rechten hebben geschonden zijn de betreffende gebruikers van het forum.”

Een forumbeheerder heeft echter wel een zorgplicht: hij moet optreden wanneer hij klachten krijgt. De rechter noemt het niet expliciet, maar uit zijn motivatie blijkt dat hij aansluiting zoekt bij de algemene regels voor aansprakelijkheid van internet-dienstverleners:

Wel mag van een forumbeheerder een alerte houding worden verwacht in het tegengaan van dit soort plaatsingen op zijn forum. De forumbeheerder dient daartoe ongewenste bijdragen als waarvan hier sprake is op eerste aanmaning te verwijderen en ook de mogelijkheid tot het doen van zulke aanmaningen te faciliteren, alsmede desgevraagd medewerking te verlenen aan het achterhalen van de identiteit van de werkelijke plaatser van auteursrechtelijk beschermd materiaal.

Dit doet natuurlijk sterk denken aan de zaak over profielensite CU2 uit 2007. Een provider hoeft niet vooraf te filteren, maar moet wel op basis van een (terechte) klacht optreden en het materiaal weghalen als de klacht evident juist blijkt.

Opmerkelijk is de expliciete verwijzing naar “de mogelijkheid tot het doen van zulke aanmaningen”, oftewel de “dit is niet OK”-knopjes die je op steeds meer forums en andere sites ziet. Wie dat nog niet heeft, zou daar nu dus serieus over moeten gaan nadenken.

Maroc.nl heeft zo’n mogelijkheid. Uit het vonnis blijkt dat Schuld geen gebruik heeft gemaakt van dit knopje. Zijn gemachtigde stuurde de brieven naar een oud adres van Maroc.nl (dat in de WHOIS stond), en dat terwijl het KvK-register en de website het juiste adres vermeldden. Dit gebrek aan controle, plus het niet volgen van de door Maroc.nl aangelegde procedure, leidt ertoe dat pas de dagvaarding de eerste gelegenheid was waarbij Maroc.nl geacht werd kennis te hebben van de inbreuk. En omdat men meteen daarna de foto in kwestie verwijderde, is zij niet aansprakelijk voor enige schade van Schuld of diens dochter.

Ergens wel jammer voor Maroc.nl is dat zij haar proceskosten nauwelijks vergoed krijgt (50 euro). De voorzittersecretaris was zelf verweer komen voeren. Maar alleen de kosten van je gemachtigde komen voor de (volledige) proceskostenvergoeding in aanmerking. Ter vergelijking: in de vorige zaak van Schuld kreeg diens gemachtigde ” 1.647 aan proceskostenvergoeding.

Die knopjes vind ik wel een goed idee, je hebt dan een snelle mogelijkheid om aan te kunnen geven dat het beheer iets moet onderzoeken. Maar je kunt het ook zien als een mogelijkheid tot obstructie: je laat klagers dan door allerlei hoepels springen om een klacht in te kunnen dienen, in plaats van gewoon een boze brief te mogen faxen.

Arnoud

Bob Sijthoff wil niet in Wikipedia, begint rechtszaak

wikipedia-bob-sijthoff.pngBob Sijthoff wil niet in Wikipedia, meldde DAG gisteren. Zijn lemma vermeldt onder andere dat hij in het nieuws verscheen over mishandeling, afpersing en andere strafbare feiten die hij begaan zou hebben. Sijthoff neemt geen genoegen met het standaardverhaal “dan pas je dat toch aan” maar stapt naar de rechter, die op 10 december uitspraak zal doen. Kan ik er op mijn verjaardag mooi over bloggen, dus dat is wel weer aardig van hem.

Volgens de discussie in de Wikpedia-Kroeg zijn de Nederlandse poten van de vrije encyclopedie, namelijk Vereniging Wikimedia Nederland en Stichting Wikimedia Nederland, aangeklaagd. Dat is juridisch interessant, omdat de hosting van Wikipedia vanuit de VS gebeurt en onder controle van de Amerikaanse Wikimedia Foundation staat. De Nederlandse vereniging en stichting hebben formeel niets te zeggen over wat er op Wikipedia gebeurt. In de praktijk natuurlijk wel, want iedereen kan de encyclopedie wijzigen. Maar de bedoeling is natuurlijk om de pagina te wijzigen en gewijzigd te houden zodat de vermeend smadelijke teksten niet meer online staan.

Gaat dit Sijthoff lukken? Het zou een novum zijn, want er is nog niet eerder een gerechtelijke uitspraak geweest over dit geval. We hadden natuurlijk Patricia Remak die eerder met dezelfde eis kwam, maar zij zette niet door. En in september werd bekend dat de site Kleintje Muurkrant een artikel moest verwijderen, waarbij de rechter behoorlijk ver ging in de beoordeling of sprake was van journalistiek.

Nu is een encyclopedie niet hetzelfde als een krant, dus je kunt je afvragen of de rechter dezelfde criteria zou moeten aanleggen. Een nieuwsfeit moet je in de context van de periode zien. Een bericht kan journalistiek gerechtvaardigd zijn afgaande op de feiten van de dag van publicatie. Maar een lemma in een encyclopedie moet op elk moment correct zijn. Een nieuwsfeit kan achterhaald zijn of zelfs onjuist blijken, en dan hoort het niet in een encyclopedie thuis. Het nieuwsfeit moet, in Wikipedia-termen, relevantie voor een encyclopedie hebben. Maar hoe beslis je dat? Zijn daar criteria over? Zelfs Wikipedia zelf is het daar lang niet altijd over eens.

Als het goed is, komt de rechter trouwens niet toe aan deze discussie omdat de Vereniging noch de Stichting bevoegd is om de gevraagde wijzigingen/blokkades door te voeren. Wat dat betreft is het wel slordig van de advocaat van Sijthoff om niet het Amerikaanse Wikimedia te dagen. Zou hij niet opgelet hebben? Of is dit een kwestie van “laat ze het maar onderling uitzoeken nadat ik mijn vonnis heb”?

Arnoud

Blogruzies en weghalen van blogberichten

Een collegablogger vroeg me:

Onlangs is er bij een weblog waar ik ook voor schrijf een van de medebloggers weggegaan. Hij heeft echter bij zijn vertrek zonder overleg al zijn (meer dan 100) posts verwijderd van de weblog. Ik heb ze teruggezet omdat ik het zonde vond, en nu mailt hij dat ik zijn auteursrecht schend. Maar dat auteursrecht ligt toch bij ons als hij op onze blog publiceert?

Een blogger heeft zelf het auteursrecht op wat hij schrijft. Ook als hij dat op andermans blog doet. Door publicatie draagt hij het auteursrecht niet over maar geeft hij alleen toestemming, een licentie om dit werk te publiceren op een blog. Voor overdracht is een ondertekend document nodig waarin dat expliciet opgeschreven is. Dat mag elektronisch (mail met digitale handtekening) maar een publicatie op een website is nog lang geen overdracht.

Deze licentie werd gegeven zonder vooraf afgesproken einddatum. De vraag is dan of het redelijk is dat de auteur deze zomaar in kan trekken. Voor opzegging van een langlopende overeenkomst geldt dat het er vanaf hangt:

Of in een concreet geval opzegging mogelijk is, moet volgens de rechtspraak van de Hoge Raad beantwoord worden aan de hand van de redelijkheid en billijkheid in verband met de omstandigheden van het geval. Ten aanzien van duurovereenkomsten die voor onbepaalde tijd zijn aangegaan, neemt de (lagere) rechtspraak in kwantitatief de meeste gevallen aan dat opzegging zonder meer mogelijk is, mits een redelijke opzegtermijn in acht worden genomen. (Hijma et al., “Rechtshandeling en Overeenkomst”, nr. 297)

Maar ja, wat is een redelijke opzegtermijn bij een publicatie op internet?

Je zou hier goed kunnen betogen dat je als blogger weet dat publicatie “voor de eeuwigheid” is, en dat je daarom je eenmaal gegeven niet meer kunt intrekken. Of er moet iets heel bijzonders aan de hand zijn. Bijvoorbeeld een blog dat ineens “commercieel gaat” en deze auteur is het daar volstrekt niet mee eens. Dan kan hij de licentie intrekken omdat hij geen medewerking hoeft te verlenen aan een zodanig anders geworden blog.

Wie heeft hier wel eens mee te maken gehad?

Arnoud

Verplichting tot verwijdering forumbericht uit Google Cache

Op het Rechtenforum vond ik een tijdje terug een erg interessante vraag over een verplichting tot verwijdering uit Google Cache. Een forumbeheerder kreeg een klacht over een vervelend bericht over een mevrouw X. Dat is verwijderd, maar nu vraagt mevrouw X ook:

Als u aan mijn verzoek hebt voldaan, dient u zo spoedig mogelijk de aanpassingen door te geven aan derden aan wie u mijn gegevens hebt verstrekt, dit is dus Google zodat hier ook mijn naam wordt verwijdert met betrekking tot de berichten die op jullie site zijn geplaatst.

Berichten die identificerende informatie over iemand bevatten, zijn persoonsgegevens. Op grond van de privacywetgeving kun je eisen dat zulke berichten over jouzelf worden verwijderd. Dit is door het College Bescherming Persoonsgegevens ook expliciet zo uitgewerkt in hun Richtsnoeren Privacy op Internet.

Artikel 36 van de Wet Bescherming Persoonsgegevens zegt dat je bij de ‘verwerker’ (het forumbeheer) een verzoek tot verwijdering kunt indienen. Die is dan verplicht de persoonsgegevens te verwijderen of het bericht te anonimiseren. Maar Google is niet de verwerker, en bovendien niet verbonden aan de verwerker. Kun je nu eisen dat het forumbeheer Google gaat verplichten iets weg te halen?

Artikel 38 WBP bepaalt dat iemand die op grond van artikel 36 iets heeft verwijderd (of aangepast) bij zijn eigen verwerking, verplicht is om derden die de persoonsgegevens hebben gekregen, hiervan op de hoogte te stellen. Het is dan aan die derden om iets te doen met de mededeling. De wet eist niet dat je Google moet dwingen de informatie te verwijderen, maar wel dat je je best doet om de informatie bij Google weg te krijgen.

Google heeft daarvoor de tool verwijderen van een URL. Deze biedt ook de mogelijkheid om aan te geven dat de eigenaar van de site de pagina gewijzigd heeft, zodat de pagina niet langer de informatie of afbeelding bevat die Google in haar cache heeft. Dan zal Google die pagina met voorrang opnieuw indexeren, of in ieder geval verwijderen.

Connie Breukhoven kreeg iets dergelijks vorig jaar voor elkaar bij de rechter: websites Witheet en ZIJonline moesten binnen vier dagen na het vonnis Google opdracht geven de berichten te verwijderen.

Arnoud

Berichten verwijderen op forumsites

Een nieuwe lezersvraag: mag een forumbeheerder berichten verwijderen van een deelnemer?

Wie zijn website openstelt voor anderen, doet er verstandig aan om meteen duidelijke regels in te voeren. Forums en andere discussiesites lopen, net als bloggers, het risico aangesproken te worden voor wat deelnemers doen.

Een moderator of beheerder mag berichten alleen inhoudelijk wijzigen (of weghalen) wanneer daar duidelijke regels over gesteld zijn. Het wijzigen van de strekking van iemands betoog mag niet zomaar.

Soms komt het voor dat een deelnemer zelf vraagt om een bericht te laten verwijderen. Ook dat kan niet zomaar. Een deelnemer moet weten dat alle andere lezers het bericht onder ogen zullen krijgen. Formeel is dat een impliciete toestemming tot publicatie van het bericht. Zo’n toestemming kan ingetrokken worden, maar niet zomaar. Er moet wel een bijzondere reden voor zijn. Bijvoorbeeld dat er iets in stond dat nooit gepubliceerd had mogen worden.

De deelnemer moet namelijk rekening houden met de andere deelnemers. Door het weghalen van een bericht kan de inhoud of strekking van berichten van anderen onbegrijpelijk worden, en dat is niet de bedoeling.

Een beheerder moet dus heel terughoudend zijn met het verwijderen van berichten. Ook als de deelnemer er zelf om vraagt.

Arnoud