Ben ik strafbaar als ik in opdracht tijdelijk illegale software installeer?

Een lezer vroeg me:

Onze organisatie gebruikt al jaren bepaalde software onder licentie. Deze blijkt enige maanden geleden te zijn verlopen en het heractiveren duurt om onduidelijke redenen heel erg lang. Mijn manager heeft me opgedragen dan maar tijdelijk een illegale versie te installeren zodat het werk niet blokkeert, en ze gaan dat rechttrekken in de onderhandelingen. Ben ik strafbaar als ik dat doe, of kan mijn werk dan alsnog de boete van de rechthebbende op mij verhalen?

Als werknemer ben je niet privé aansprakelijk voor je handelen dat je in opdracht doet, of het moet wel héél ver buiten “gewoon je werk doen” treden. Je handelt immers als vertegenwoordiger van het bedrijf, dus wat jij doet wordt je werk aangerekend.

Als je specifiek en expliciet discussie hebt gevoerd dat de software illegaal gebruikt gaat worden, dan zie ik die grens wel in beeld komen. Ik kan me niet voorstellen dat je dan wegkomt met “ik kreeg de opdracht dus ik doe het gewoon”.

Vaak zie je dat het eerder iets is van, we hebben een tijdelijke licentie gebruik die maar, of je collega is parttime HBO docent dus we gebruiken de educatieve licentie. Daar kun je over twisten of dat legaal is maar daarbij heeft de werkgever dan het laatste woord. Dat zou hier op kunnen gaan, omdat de werkgever aangeeft dat dit een tijdelijke oplossing is die men gaat melden aan de licentiegever (en kennelijk denkt voordelig recht te kunnen breien). Ik denk dat je daar als werknemer wel in mee moet gaan.

Mijn advies zou desondanks zijn om expliciet in de mail op schrift te krijgen dat men de illegale versie wil, onder verwijzing naar het mondelinge gesprek en de gevolgen die jij ziet. Of je stuurt het door naar de bedrijfsjurist met de vraag hoe jij die licentieovereenkomst vervolgens moet sluiten.

Arnoud

Mag ik mijn werknemers echt niet verplichten een tweefactorauthenticatieapp te installeren?

Een lezer vroeg me:

Als werkgever in een gebied waar met gevoelige persoonsgegevens wordt gewerkt, zie ik mezelf verplicht om 2factor authenticatie in te voeren. Wij hebben hiervoor een breed bekende leverancier gevonden, die ons een simpele en privacyvriendelijke app beschikbaar stelt voor op de telefoons van medewerkers. Alleen: ik begrijp uit eerdere blogs dat ik dit niet op privetelefoons mag zetten, maar het hele kantoor zakelijke telefoons moet geven enkel voor deze apps. Dat vind ik nogal wat qua kosten en beheer (een bedrijf met 80 man, iedereen heeft een eigen mobiel en men werkt op kantoor dus geen mobiele bereikbaarheid nodig). Is de wet werkelijk zo streng?

Ik heb inderdaad in het verleden altijd gesteld dat een werkgever niet mensen kan verplichten op hun privételefoon een app te installeren die voor het werk nodig is. De werkgever moet de gereedschappen leveren waarmee het werk wordt gedaan.

Uitzondering op deze wettelijke regel is als het normaal is dat de werknemer zulk gereedschap zelf meeneemt. Het clichevoorbeeld is de kapper met eigen scharen of de chefkok met eigen messen. Maar daar zit eigenlijk altijd achter dat die werknemer dat prettiger vindt dan wat de werkgever heeft liggen. Niet dat de werkgever dan goedkoper uit is.

Dat gezegd hebbende zie ik het dilemma wel bij een organisatie als deze. Je wilt het goed doen maar ook geen enorme kosten maken. En als er dan een app is die je één keer per werkdag nodig hebt (bij het inloggen voor de dag) en die verder geen rare dingen doet, wat is dan het probleem?

Je komt dan in het gebied van goed werknemerschap. Een goed werknemer doet dingen voor het werk, ook als dat niet letterlijk op papier staat of zelfs hem in geringe mate op kosten of moeite jaagt. Ik zou dat bij een simpele app als deze wel zien, als je als werkgever zegt, gebruik die alsjeblieft.

Daar staat tegenover dat een goed werkgéver ook weer rekening houdt met de belangen van werknemers. Als iemand echt bezwaar maakt (of geen mobiel heeft, om welke reden dan ook) dan zoek je een andere oplossing.

Wel zou je als werkgever iets moeten bedenken voor het geval de werknemer z’n telefoon gestolen wordt, of gewoon kapot is. Want je kunt niet verwachten dat hij binnen een dag een nieuwe telefoon heeft, en hij zal in de tussentijd toch moeten werken?

Arnoud

Mogen verse ouders de kraamverzorger in de gaten houden met de babycam?

Een lezer vroeg me:

Wij zijn een kraamzorgbureau met drie vaste verzorgenden. Recent kwam een van onze medewerkers bij een nieuwe cliënt thuis, die vertelde dat er diverse camera’s hingen om de baby te kunnen zien én, ik citeer, “om te zien wat de kraamverzorgende op een dag doet.” Dat voelde zeer onprettig dus zij heeft geëist dat de camera uit zou gaan. Er dreigt nu een conflict te ontstaan, hoe moeten we daarmee omgaan? En wat is wijsheid voor de toekomst?

Dit dilemma kom ik steeds vaker tegen, en ik moet zeggen dat ik het lastig vind een praktisch werkbaar compromis te bedenken.

Juridisch bekeken komt het neer op een afweging onder de AVG, maar die is nog knap ingewikkeld. Enerzijds mag je als privépersoon in je huis een camera inzetten ter beveiliging en surveillance, met de AVG heb je dan niets te maken want dat valt onder de uitzondering voor huishoudelijke verwerking. (Tenzij je Rynes héél breed leest en zegt, ook hier is een situatie dat de verwerking “buiten de privésfeer geraakt van degene die door middel van dit systeem gegevens verwerkt”.)

Anderzijds hoeft een werknemer niet te pikken dat zhij verplicht voor de camera gaat staan van een derde als dat niet voor het werk noodzakelijk is. Een goed werkgever moet hier waarborgen tegen genomen hebben – de recente Transavia-discussie over het fotograferen van stewardessen. Je kunt als werkgever dus niet makkelijk roepen, je gaat maar bij de klant voor de camera staan want je moet gewoon aan het werk. Ook niet als die klant als privépersoon die camera aan mag hebben staan.

Derderzijds kun je als werkgever niet zomaar alle klanten weigeren omdat ze een camera hebben, zeker niet in de kraamzorg, oppas en dergelijke dienstverlening waar de veiligheidszorgen erg groot zijn en de wens om een camera in te zetten dus zeer persoonlijk en stevig is. Je moet daar dus meer mee dan “die camera weg want m’n personeel d’r privacy gaat voor”.

Ik blijf erover peinzen en ik kom er niet uit. Ja, in je voorwaarden opnemen dat camera’s “in overleg” mogen worden ingezet en dat maatregelen tegen misbruik en excessen moeten worden genomen. Maar wat dan, ga je dan de klant z’n camera-setup controleren? Eis je dat encrypted harddisks met two-man-access-rule worden ingezet en dat terugkijken in aanwezigheid van de manager moet gebeuren?

Arnoud

Kan een it-werknemer worden ontslagen als hij ransomware binnenlaat?

Een lezer vroeg me:

Verschillende steden in de VS zijn met ransomware besmet geraakt omdat personeel een besmette e-mailbijlage opende. Nu heeft één van deze steden een it-medewerker ontslagen. Zou dat in Nederland kunnen, iemand ontslaan omdat zijn gedrag tot een infectie leidde, bijvoorbeeld omdat hij een bijlage opende of een update niet installeerde?

Het lijkt me uitermate onwaarschijnlijk dat in Nederland iemand wordt ontslagen enkel vanwege het feit dat door zijn handelen een ransomware-infectie uitbrak.

Natuurlijk is het bepaald slordig als je als werknemer een besmette e-mailbijlage opent, zeker als je op de it-afdeling werkt en dus (zo mag je vermoeden) enige kennis over it, beveiliging en risico’s hebt. Maar slordig je werk doen of onoplettend bezig zijn onder werktijd is simpelweg niet genoeg om tot ontslag over te mogen gaan. Of iets preciezer gezegd: één geval van disfunctioneren is geen reden voor ontslag.

Een disfunctionerende medewerker kun je in Nederland pas ontslaan als je het nodige hebt gedaan (https://www.arbeidsrechter.nl/disfunctioneren-van-de-werknemer-transitievergoeding-schorsing-ontbindingsprocedure) om verandering te brengen in het functioneren van de medewerker. De werkgever moet de medewerker daarbij expliciet informeren over wat er misgaat en hoe dat beter kan, en heeft een zorgplicht dat de werknemer dit ook werkelijk beter gaat doen. Bij it-gerelateerd disfunctioneren moet de medewerker dus op cursus, even kort door de bocht. En pas als hij daarna hardnekkig domme dingen blijft doen, kun je aan ontslag denken.

Ook helpt het behoorlijk bij een ontslagaanvraag om duidelijke regels gesteld te hebben, die dan zijn overtreden ondanks de training en awareness daarover die je als werkgever eraan hebt gegeven. (Enkel dus iets in een reglement zetten of via de mail mededelen is juridisch dus betekenisloos.)

Dan heb je ook nog de ontslag op staande voet, maar bij security incidenten moet iemand het dan wel héél bont hebben gemaakt wil je daartoe over kunnen gaan. Enkel een besmette bijlage openen -ook al ben je de security officer- zou ik als te weinig zien om dit paardenmiddel in te kunnen zetten. Al is het maar omdat een groot deel van de schade bij het bedrijf dan ook komt door gebrekkige beveiliging en backups, en ik het gevoel zou hebben dat het ontslag meer een vorm van afreageren is dan een daadwerkelijke proportionele respons op verwijtbaar handelen.

Arnoud

Mijn werkgever wil me op social media neerzetten, moet ik daaraan meewerken?

Een lezer vroeg me:

Mijn werkgever (een mkb-bedrijf met 14 man) wil dat wij allemaal onszelf op internet zetten. Op de bedrijfswebsite “zodat de klant weet wie er langskomt” en ook op social media, om onszelf te promoten. We moeten zelfs meedoen aan discussies op Linkedin. Na wat geruzie heeft een collega voorgesteld dat we toestemming geven (of niet) maar volgens mij is dat niet rechtsgeldig. Hoe moet het nu wel? Wanneer kan de werkgever dit verplichten?

Inderdaad is in beginsel toestemming van een werknemer niet rechtsgeldig. De AVG eist dat die vrijwillig wordt gegeven, en een werkgever die iets vraagt, dat komt altijd toch een tikkeltje gedwongen over. “Wil jij even die klant terugbellen” is geen vraag maar een bevel, beleefd geformuleerd. Dus vandaar dat je als werkgever niet met toestemming moet werken.

Als werkgever kun je wel mensen dingen opdragen die gewoon hun werk zijn. Dat is dan hetzij de grondslag uitvoering overeenkomst (het is nodig voor het werk) hetzij het eigen belang van de werkgever. In het eerste geval moet het dan echt nodig zijn voor het werk, in het tweede geval moet je als werkgever ook een belangenafweging maken of de privacy van de werknemer niet in het geding komt en hoe je dat kunt voorkomen.

Wanneer iets ‘nodig’ is voor het werk, is natuurlijk een stukje inschatting. Ik vind bijvoorbeeld dat iemand met een buitendienst-functie al snel met zijn foto op internet gezet kan worden, zodat de klanten weten wie er langskomt of met wie ze te maken hebben. Anno 2019 hoort dat gewoon bij het werk – uitvoering overeenkomst. Dit moet; ga op de foto en wel nu. Als vuistregel: vind je als werkgever dat je dit als dienstbevel kunt opdragen.

Promotie op social media is een belang van de werkgever, je wilt als bedrijf jezelf goed op de kaart zetten. Je hebt dan mensen nodig om je bedrijf te laten zien. Ik vind dat geen noodzaak voor het werk; poseren voor een foto is niet echt wérken. Ik vind niet dat ik mensen dat kan opdragen, dus daarom zou ik dit onder het kopje eigen noodzaak rekenen. Dan zeg ik, dit is wel heel belangrijk voor het werk dus ik wil als werkgever graag dat je dit doet, maar ik houd wel rekening met je persoonlijke levenssfeer.

Als werkgever moet je dan kijken hoe je uitkomt met de privacybelangen van de werknemer. Ik zou dan bijvoorbeeld kijken of de foto wellicht op de rug kan, of het gezicht wat geblurd kan worden et cetera. Vragen “vind je dit goed” is ook een goede maatregel in die context, en mensen die niet willen doen niet mee zonder verdere gevolgen. Daarmee zou het privacybezwaar minimaal moeten zijn.

Bij online discussies (zoals in Linkedingroepen) is dit iets lastiger. Je kunt daar moeilijk aan meedoen zonder naam, functietitel en foto. Dat is nu eenmaal de mores daar, en het heeft voor het bedrijf ook weinig zin als daar “Wim B” zonder functietitel en een chihuahua als foto gaat meedoen. De belangenafweging is dan ingewikkelder, ik weet eerlijk gezegd geen privacy-respecterende maatregelen in de situatie dat je met naam en foto het publieke domein moet betreden.

Dus ik denk dat je daar niet aan ontkomt het te moeten rechtvaardigen onder die noodzaak van het werk. Is het iemands werk om op Linkedin vragen te gaan beantwoorden? Zo ja, dan moet hij dat dus doen. En zo nee, dan kan het alleen op basis van vrijwilligheid – maar hoe je dat inkleedt als werkgever, dat zie ik niet.

Arnoud

Een werkgever mag vingerafdruk niet zomaar verplichten bij personeel

Een schoenwinkel in Tilburg mag werknemers niet verplichten hun vingerafdruk af te staan voor het bedienen van de kassa. Dat las ik bij Tweakers. De rechtbank had geoordeeld dat vingerafdruksystemen grote risico’s meebrengen, en de noodzaak voor deze eis niet voldoende onderbouwd was. Daarom was dit vereiste in strijd met de AVG. En dat is precies hoe de AVG werkt: dingen mogen prima, als je er maar goed over nagedacht hebt en vooraf hebt onderbouwd waarom het op deze manier moet. Heb je niet nagedacht, dan mag het niet. Zoals hier.

De zaak was aangespannen* door een werknemer die het niet eens was met deze verwerking van bijzondere persoonsgegevens (biometrie) bij de Manfield-keten. Alle winkels werden voorzien van kassa’s met vingerafdruk-loginsystemen, dat verplicht moest worden gebruikt om te kunnen afrekenen. Volgens Manfield was dit nodig vanwege de gevoelige gegevens die in de kassa zitten: financiële gegevens, maar ook persoonsgegevens van personeel. En tsja, de AVG verplicht tot gebruik van passende state of the art technische beveiliging en zo’n pincodetje zoals vroeger, dat is natuurlijk wel een tikje verouderd he meneertje. (Oh pardon, ga ik weer met mijn AVG cynisme.)

(* Met compliment voor Manfield, dat er een gezamenlijke stap naar de kantonrechter van maakte om duidelijkheid te krijgen én de griffiekosten betaalde.)

Een iets serieuzere reden was zo te lezen dat er in de oude systemen nog wel eens fraude werd gepleegd, je kunt immers elkaars pincode afkijken en dan valse transacties onder elkaars account boeken – of een collega inloggen die eigenlijk nog niet op het werk was, en zo toch voor de hele dag betaald kan krijgen. Er was “nagedacht” over alternatieven zoals pasjes, maar dat bleek niet 100% waterdicht.

Vanuit de AVG zijn de regels rond biometrische systemen streng. Het mag niet, tenzij een land in de wet heeft staan dat het wel mag en waarom. In Nederland staat er (art. 29 UAVG) dat het mag als noodzakelijk voor beveiliging of authenticatie. “Noodzaak” wil hier niet zeggen “we hebben geen reëel alternatief” en dat vereist een uitwerking van zowel de problemen die je oplost met het biometrisch systeem (dit is waarom het moet) als van de risico’s en hun maatregelen voor de privacy van de werknemer (dit is hoe we het netjes houden). En die uitwerking ontbrak bij Manfield, en dan ben je gewoon direct af onder de AVG. Had Manfield op papier de alternatieven uitgewerkt met hun voors en tegens en was er dán uiteindelijk dit systeem uitgekomen, dan had het zeer waarschijnlijk wel gemogen.

Wie nu denkt dat biometrie überhaupt niet meer mag in Nederland, heeft er dus weinig van begrepen. Het is prima, maar werk uit waarom het moet, waarom de privacy desondanks gewaarborgd is (en hoe dan) en waarom alternatieven niet goed genoeg zijn. Bij een datacenter dat toegangsbeveiliging met irisscan of vingerafdrukken regelt, is dit bijvoorbeeld een zeer eenvoudige casus: het gaat om zeer waardevolle en kwetsbare systemen en gegevens (fysieke toegang tot hardware), er komen veel wisselende mensen en er is niet altijd menselijk toezicht, en het gaat om beperkte werkzaamheden. Dat zie ik dus niet als een probleem.

(Meelezende DC security officers: doe me alleen een lol en ga je bezoekers geen consentformulier laten tekenen voor vingerafdrukgebruik. Consent is voor nieuwsbrieven.)

Arnoud

Mag mijn werkgever uit mijn naam mails versturen voor het werk?

Een lezer vroeg me:

Op het forum van Security.nl las ik de vraag over een werkgever die in mailboxen van personeel zit en van daaruit ook in hun naam mail verstuurt. Mag dat zomaar?

Er is natuurlijk geen wet die letterlijk dit verbiedt. Dit is iets waar je vanuit de norm van goed werkgeverschap samen uit moet komen, en helaas is dat bij dit soort types vaak wat lastiger dan zou moeten.

Hoofdregel is dat de werkgever bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd. Hij moet daarbij rekening houden met de privacy van de werknemer, maar als hij alle uitgaande berichten wil screenen of zelfs wil dicteren wat er in je brieven moet staan, dan is dat binnen de redelijkheid gewoon zijn recht. Ook als jouw naam er onder staat.

Ongevraagd en zonder inspraak mails versturen uit naam van de werknemer vind ik een ander verhaal. De werknemer moet wel ongeveer weten wat er namens hem of haar wordt gezegd. Ik denk dus niet dat dat kan, tenzij er expliciet bij staat “verzonden door X uit naam van Y” of iets dergelijks.

Toegang tot de mailbox kan nodig zijn om die mails van klanten op te vangen, of om in oude mails te zoeken wat er in het verleden is gezegd. (Natuurlijk, dat kan ook in een centraal CRM-systeem of ticketsysteem zitten maar niet elk bedrijf heeft dat.) Daar moeten dan regels over worden gemaakt in het ICT-reglement, zodat de werknemer weet hoe en wanneer de werkgever toegang mag krijgen tot de mailbox. En die regels mogen niet zijn “de baas mag op ieder moment alles”, er moet wel enige nuance in zitten.

Arnoud

Je ex-werknemer mag zo snel mogelijk van de bedrijfsbus af

Tot hoe lang na uitdiensttreding mag je als werknemer worden ingezet als ‘gezicht’ van het bedrijf? Die vraag stond centraal in een conflict tussen een oud-werknemer van een pakketbezorger en de werkgever. Deze foto werd gebruikt bij persberichten over de dienst, maar op zeker moment ook aangebracht als foto op bezorgbussen en vrachtwagens. Daar maakte de werknemer na uitdiensttreding bezwaar tegen, omdat hij toen niet meer met deze werkgever geassocieerd wilde worden. En dat recht heb je onder het commercieel portretrecht. Weg dus met die foto in de folder, en ga maar krabben op je bus.

Uit het vonnis haal ik dat de werkgever fungeert als onderaannemer voor PostNL Extra@Home, de speciale bezorgdienst voor grotere producten van PostNL waarbij ook een installatieservice kan worden afgenomen. Om dat te illustreren, had men een mooie foto gemaakt van twee installateurs bezig met het afleveren van een televisie, zie de thumbnail hiernaast. Maar na uitdiensttreding had de man er geen zin meer in dat zijn foto steeds maar gebruikt bleef worden. In eerste instantie verliep de discussie minnelijk: hij vroeg een vergoeding voor gebruik van zijn portretrecht, en het bedrijf onderhandelde daar zakelijk over, maar de discussies liepen na geruime tijd spaak. Enkele jaren later pakte de man het opnieuw aan via een advocaat, waarna de werkgever aangaf dat er al geschikt was en dus niets meer betaald hoefde te worden. Daarop stapte de man naar de rechter voor een verbod met schadevergoeding.

Uitgangspunt van de man was dat de foto’s specifiek waren gemaakt voor intern gebruik ten behoeve van een presentatie aan medewerkers over een nieuwe bedrijfstak van de werkgever en niet voor de promotionele of commerciële doeleinden waarvan in het onderhavige geval sprake is. De werkgever stelde daar tegenover dat hij als werknemer toestemming had gegeven voor het gebruik van zijn beelden, zonder dat er aan die toestemming beperkingen waren verbonden. Met dat stuk is de rechter snel klaar: er was geen duidelijk bewijs van toestemming, met name was er geen ondertekend stuk.

De rechtbank gaat vervolgens verder op het ‘redelijk belang’ uit het portretrecht (artikel 21 Auteurswet). Dit doet wat vreemd aan anno 2019, nu een foto een persoonsgegeven is en de AVG daarop van toepassing is. De AVG vervangt daarmee het klassieke portretrecht, omdat Europees recht immers nationaal recht vervangt. Maar allereerst dateert het gebruik van de foto van vóór de AVG, en ten tweede roept de man geen privacygrondslag in voor zijn argument: hij maakt bezwaar tegen de associatie met het bedrijf, hij wil niet langer het ‘gezicht’ van deze dienstverlening zijn. Dat is een aparte grond, los van de privacy.

Deze grond is al in 1997 apart erkend in het Discodanser-arrest (HR 2 mei 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2364, NJ 1997, 661). De Hoge Raad formuleerde hierin de norm dat een geportretteerde in beginsel steeds een redelijk belang zal hebben om zich te verzetten tegen gebruik van zijn portret ter ondersteuning van een commerciële reclame-uiting. De geportretteerde zal door het publiek immers geassocieerd worden met het betreffende product of de dienst, waarbij het publiek in het algemeen – en doorgaans terecht – ervan uit zal gaan dat het gebruik van het portret niet zal zijn geschied zonder toestemming van de geportretteerde en de opname van het portret in de reclame-uiting zal opvatten als een blijk van publieke ondersteuning van het product of de dienst door de geportretteerde. Op deze gronden is het op een dergelijke wijze gebruiken van een portret in beginsel aan te merken als een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de geportretteerde (strijd met artikel 8 EVRM).

In theorie is het mogelijk om die inbreuk te rechtvaardigen met beroep op een ander grondrecht. Dit zal meestal de uitingsvrijheid (artikel 10 EVRM en artikel 7 Grondwet) zijn. In dit geval is dat niet sterk, het gaat om een reclame-uiting en geen redactionele boodschap. Daarbij is niet van belang of de foto’s al dan niet schadelijk zouden zijn voor zijn reputatie en/of dat de werknemer een verzilverbare populariteit geniet of niet. Bovendien had de werkgever dit niet nader onderbouwd.

Welke lessen zijn hier nu uit te trekken? Allereerst natuurlijk dat je als werkgever duidelijke afspraken moet maken én op papier moet zetten. Daarbij zal al snel het argument te berde komen dat onder de AVG werknemers geen toestemming kunnen geven, vanwege het ontbreken van het ‘vrije’ karakter vanwege de afhankelijkheidsrelatie tot de werkgever. Dit vonnis danst daar mooi omheen: het gaat om een niet-persoonsgegevens gerelateerde kwestie, namelijk het commercieel portretrecht. Daarbij staat een belangenafweging voorop, en toestemming is een factor binnen de belangen die moeten worden afgewogen. De mate van vrijheid bij die toestemming kan daarin worden meegenomen, maar is niet in zijn eentje doorslaggevend.

Wel denk ik dat in het algemeen het ophoudt zodra de werknemer uit dienst gaat. Het kan niet waar zijn dat een werkgever goede sier blijft maken met een foto van een ex-werknemer. Zo dat al niet volgt uit privacy of portretrecht, zal het toch volgen uit gewoon de open norm van goed werkgeverschap. Zoiets doe je niet. (Eventuele historische documenten zoals oude brochures of een reeds gepubliceerd filmpje met datum daargelaten.) Als werkgever zul je dus altijd een plan paraat moeten hebben om dergelijke uitingen te vervangen wanneer de gefilmde werknemers uit dienst gaan.

Arnoud

Mag je werkgever je verplichten een smartphone met chatapp te kopen?

Een lezer vroeg me:

Mijn werkgever wil dat ik mobiel bereikbaar ben, niet alleen om te bellen maar ook via een chat-app. Ik heb geen smartphone en wordt dus zo gedwongen die te kopen én een account bij Apple of Google te nemen. Kan een werkgever me dit werkelijk verplichten?

Anno 2019 is dit niet 100% duidelijk. In de kern moet de werkgever aan de werknemers de gereedschappen beschikbaar stellen voor het werk, maar als het in de branche gebruikelijk is dat die het zelf meeneemt, dan kan de werkgever zich daarop beroepen. Dit speelt bijvoorbeeld bij kappers en chefkoks die eigen scharen en messen meenemen zodat het het beste bij hun hand past. Een restaurant kan dan zeggen, bij ons krijg je geen eigen messen, die moet je zelf meenemen.

Het gaat voor mij echter te ver om te zeggen, koop als ‘gewone’ werknemer maar een smartphone van vele honderden euro’s en zet daar onze app op. Een dergelijke investering kun je niet verlangen van werknemers. En ja, ik weet dat messensets ook duur kunnen zijn maar dat zijn werknemers die ook navenant beloond worden en unieke skills hebben. Als je als werknemer in een met chefkoks vergelijkbare situatie bent én het normaal is dat iedereen met eigen smartphones rondloopt, dan wil ik dit standpunt nog wel herzien.

De meeste mensen hebben een eigen smartphone, en dan kun je dat ‘duur’ argument natuurlijk niet meer gebruiken. Dan gaat het in de praktijk vooral over het gedoe rondom die chat-app en wat er nog meer bij komt kijken. Het installeren van WhatsApp is praktisch gezien weinig gedoe en vergt niet veel van je telefoon, dus daar heb je alleen je privacy-argument nog over. Een custom chat-app inclusief MDM en remote wipe optie is op zich alweer een hele burden voor de werknemer.

Dat privacyargument is wel iets wezenlijk extra’s ten opzichte van die messen- of scharenset. Daar gaat die vergelijking dan ook scheef op, wat mij betreft. Je kunt denk ik best verlangen dat mensen eigen spullen meenemen die hen op het lijf zijn gesneden, zeker als iedereen dat al jaren doet, maar eisen dat ze ook bij jou hun privacy te grabbel gooien is volgens mij geen goed werkgeverschap.

Arnoud