december 2011 - Pagina 2 van 3

“H&M wil niet dat haar logo gebruikt wordt op fok.nl”

Geplaatst op 19 december 20118 september 2012 in Ondernemingsvrijheid, Uitingsvrijheid, 7 reacties

Bij Hyped las ik dat op het forum van fok.nl diverse positieve artikelen over H&M verschenen, mét het logo van het bedrijf. Dat leverde een blafbrief van H&M op: er was geen toestemming verleend voor het gebruik van het logo, dus dit werd gezien als merkinbreuk. Bij Fok begrijpen ze er niets van: dit is toch gewoon reclame?

Of iets positieve dan wel negatieve reclame voor een merk is, is juridisch geen argument. De merkenwet verbiedt kort gezegd elk gebruik van een merk om dezelfde of soortgelijke producten te verkopen, ook als je een variant op het merk gebruikt. Ook mag je niet doen of je een officiële band met de merkhouder hebt. En daarnaast is het niet toegestaan het merk te gebruiken voor nietcommerciële doeleinden als je daarmee de reputatie van het merk aantast, bijvoorbeeld door van luxaflexen te spreken terwijl je lamellen bedoelt.

H&M gaat voor de officiële band:

Door het gebruik van ons beeldmerk kan bij het publiek de indruk worden gewekt dat er een commerciële band bestaat tussen uw onderneming en H&M, dan wel dat uw onderneming op enigerlei wijze gelieerd is aan H&M, en/of dat H&M achter de door u aangeboden diensten/producten staat.

Als ik het even doorlees, dan lijkt het te gaan om zelfgemaakte H&M banners van Fok!ers. Daar zou ik me nog net iets bij kunnen voorstellen, maar om nu een blafbrief te sturen aan enthousiaste merkfans?

H&M kan niet verbieden dat men over haar of haar producten schrijft, en ook niet dat men daarbij haar logo gebruikt. Wat ik dus rechtsboven doe is volstrekt legaal. Ik schrijf over H&M en illustreer dat met hun logo. Maar ik doe me nergens voor áls H&M, verherbouw hun logo niet nodeloos en wek niet de indruk dat ICTRecht een wederverkoper van H&M of iets dergelijks is. Fok! zou dat ook kunnen doen, bijvoorbeeld door bij het H&M topic het H&M logo te tonen zodat iedereen weet over welke winkel het gaat. (Maar “het officiële H&M topic” is als ondertitel dan op het randje, dat klinkt alsof H&M het sponsort.)

In het kader van boze kritiek op H&M hun logo gaan fotofucken zou op het randje zijn, maar zou in uitzonderlijke gevallen wel kunnen. Mooi voorbeeld is de Nijntje-fotofuck naar aanleiding van het Nijntjevonnis dat de Nijn-Elevenparodie verbood (in hoger beroep teruggedraaid). Ik zou alleen niet weten wat er aan het H&M logo te fotofucken is. Jullie wel?

Arnoud

“Volg-me-nietregister voldoet niet aan nieuwe privacywet”

Geplaatst op 16 december 20118 september 2012 in Privacy, 9 reacties

Het cookieicoon is leuk, maar wie zich aan de nieuwe privacywet wil gaan houden heeft er niets aan. Dat is ongeveer de samenvatting van het advies dat de Europese privacytoezichthouders (pdf) vorige week uitbrachten.

Al een hele tijd wordt er gesteggeld over de nieuwe privacywet, met name op het gebied van cookies. Doel van de nieuwe privacyrichtlijn is namelijk onder meer het tracken en profilen van burgers aan banden te leggen. Daar is straks altijd toestemming voor nodig, ook (juist!) als dat langs indirecte weg gebeurt. Precies, via cookies dus.

Wie de privacyrichtlijn letterlijk leest – en zeker het Nederlandse wetsvoorstel dat erop gebaseerd is – ziet dat het er eigenlijk op neerkomt dat je voor elk cookie toestemming moet vragen als dat cookie ingezet wordt bij profiling of tracking. En dat gaat dus niet werken.

De marketingbranche heeft een alternatief ontwikkeld, en wel het icoon rechtsboven. Dit komt dan op of bij een advertentieblokje te staan. Wie zo’n advertentie ziet, kan op het icoon klikken en gaat dan naar Your Online Choices, waar hij kan zien welke cookies er al bezig zijn hem te tracken en welke firma’s dat allemaal (willen) doen. Tevens kan daar dan een einde aan worden gemaakt.

Volgens de privacytoezichthouders is dit echter absoluut onvoldoende. Ten eerste snapt op dit moment niemand wat dat icoon betekent, dus je wordt niet (zoals wettelijk vereist) adequaat geïnformeerd over wat er allemaal gebeurt. Ten tweede wordt alleen gesproken van “advertenties” terwijl er eigenlijk “gepersonaliseerde advertenties” zou moeten staan.

Maar, het allerbelangrijkste: zo’n icoon is natuurlijk een opt-out terwijl de wet een opt-in eist. Je bent al gedragsmatig geprofileerd tegen de tijd dat je dat icoon ziet, en daar heb je op dat moment nog geen toestemming voor gegeven.

Daar is natuurlijk wel een draai aan te geven: toon eerst alleen generieke advertenties, en bied het icoon als optie om expliciet het profileren/tracken aan te zetten zodat je alleen nog maar relevante advertenties kunt zien. Maar is “geen Libresseadvertenties meer voor mannen” genoeg incentive om naar zo’n site te gaan?

Nog even afgezien van het praktische punt dat de opt-out op die site niet adequaat blijkt te werken, en dat als ie dat wél doet mensen (net als bij het Bel-me-nietregister) massaal gaan opt-outen zonder aanziens des ~~persoons~~advertentienetwerks zodat dan effectief het hele targeted advertising op z’n gat gaat.

Hebben jullie jezelf al ontvolgd op Your Online Choices? Of juist expliciet een volging aangezet?

Arnoud

Nationaal Wegenbestand mag vrij beschikbaar komen voor hergebruik door iedereen

Geplaatst op 15 december 20118 september 2012 in Intellectuele rechten, 10 reacties

De eindbaas is verslagen, riep OpenStreetMap gisteren (dank, Wimmel!). In juridische taal: kaartenboer Falkplan heeft een kort geding tegen de Staat verloren over het vrijgeven van het Nationaal Wegenbestand (NWB) via de Wet openbaarheid van bestuur. De staat mag het NWB vrijgeven én toestaan dat mensen dit hergebruiken voor commerciële doeleinden.

Het NWB bevat zo ongeveer alle wegen van Nederland. Het NWB is opgebouwd door de staat, en in 2007 zijn er Wob-verzoeken ingediend om dit bestand vrij te geven inclusief recht van hergebruik. Dat is apart geregeld in de Wet openbaarheid van bestuur: informatie die bijvoorbeeld beschermd is door auteur- of databankenrecht is niet automatisch te gebruiken voor elk doel als je die onder de Wob krijgt.

Over het vrijgeven van het NWB voor hergebruik is al zo’n vijf jaar gesteggeld. De minister had in 2007 aangegeven deze vrijgave te willen doorvoeren, en wel met een overgangssysteem: tot 2009 wel vrijgave maar geen recht van hergebruik, en vanaf 1 januari 2009 wél recht van hergebruik. Dit zodat kaartenmakers een overgangsperiode zouden hebben.

Dat 2009 werd 2011, maar die overgangsperiode was voor Falkplan toch wat kort dag want toen de vrijgave mét hergebruiksrecht werd aangekondigd, stapte men naar de rechter omdat deze vrijgave met onmiddellijke ingang voor haar onomkeerbare gevolgen zou hebben en daarmee direct voor haar tot grote schade zou leiden.

Met die grote woorden is de rechtbank snel klaar: er is niet eens een “begin van bewijs” geleverd dat sprake is van daadwerkelijke schade. Dat er in theorie financiële consequenties kunnen zitten aan een vrij NWB, is geen argument, zo blijkt uit de rechtspraak. Pas als je als bedrijf failliet zou gaan door de vrijgave, kan dat anders worden.

Daar komt bij dat het NWB nogal ‘kaal’ is. Om echt te concurreren met de Falkplankaarten heb je ook informatie nodig over points of interest en verkeersborden, en die zit niet in het NWB. De kaarten van Falkplan zijn dus niet meteen waardeloos.

Ook op meer formeel-juridische gronden krijgt het kaartenbedrijf ongelijk. De overheid heeft het NWB opgebouwd als deel van haar publieke taak. Zij mag dan besluiten dat bestand vrij te geven, en als mensen dat bestand gaan wobben dan heb je als overheid eigenlijk niet eens een keus. De toekomstige Wet Markt en Overheid helpt ook niet. Deze wet gaat regels stellen over wat de overheid aan economische activiteiten mag ontwikkelen, en eist als hoofdregel dat een overheidsinstantie die dat doet, de kosten moet doorbelasten aan afnemers. Maar dat hoeft dan niet als

de economische activiteiten inhouden het verstrekken van gegevens die het bestuursorgaan heeft verkregen in het kader van de uitoefening van zijn publiekrechtelijke bevoegdheden of het verstrekken van gegevensbestanden die uit de genoemde gegevens zijn samengesteld;

Er is dus geen enkel wettelijk verbod op het gratis weggeven van het NWB aan de gehele markt.

Formeel is geen sprake van “verslaan van de eindbaas”: een bodemprocedure en diverse andere juridische middelen staan er nog steeds. Maar die zullen lang duren, en als in de tussentijd het NWB beschikbaar is dan zie ik de rechter niet dat over twee jaar terugdraaien. Dan zijn er al te veel partijen die op het NWB rekenen en dan hún financiële situatie in gevaar zien komen. Het is dus -in gamingtermen- een beetje een cheatmanier maar hij werkt wel.

Arnoud

Was Warhol een auteursrechtschender?

Geplaatst op 14 december 20118 september 2012 in Intellectuele rechten, 10 reacties

Een lezer vroeg me:

Mijn vraag is hoe het zit met auteurs- en portretrecht wanneer je een willekeurige foto van internet downloadt en die bewerkt. Het lijkt me dat je daar toestemming voor nodig hebt, maar als ik dan denk aan Andy Warhol en zijn bewerkingen van Marilyn Monroe of John Lennon dan lijkt het dus soms wel te mogen?

Als je voor je eigen oefening, studie of gebruik een afbeelding van internet haalt en bewerkt, dan is dat legaal. Die bewerking valt onder het recht op thuiskopiëren. Zolang je de bewerking maar voor jezelf houdt (of hooguit deelt met een hele kleine groep familie of vrienden) dan is er niets aan de hand.

Ga je de bewerking publiceren, dan zul je toestemming nodig hebben. Ook als je bewerking een heel creatieve is, zoals de hiernaast getoonde Warhol-tekening (bron). Deze tekening is gebaseerd op een foto, en Warhol kon dit alleen maar legaal doen met toestemming van de fotograaf. Ik weet niet of hij die had, en vroeger was dit natuurlijk allemaal iets makkelijker. Vandaag de dag zou Campbell eerder een claim wegens merkinbreuk indienen dan zeggen “leuk, creatief gedaan“!

In 2009 was er enige ophef over de iconische Obama-poster die gebaseerd bleek op een foto van AP-fotograaf Mannie Garcia. Dat is eigenlijk precies hetzelfde verhaal: op de bronfoto zit auteursrecht, maar het resultaat is op zichzelf zeer creatief en transformerend ten opzichte van het origineel. Dat mag dus niet.

Er zijn diverse plannen om enige vorm van “transformerend gebruik” in de wet te zetten, zodat zeer creatieve bewerkingen als deze legaal kunnen worden gemaakt en verspreid. De vraag is dan natuurlijk weer wel: wat is “transformerend” en hoe ver moet je gaan? Is een simpel filtertje genoeg, of moet je echt Kunst met een K maken? Genoeg voer voor advocaten dus.

Update (2 april 2012) juridisch artikel van advocaat Quirijn Meijnen over precies dit onderwerp (via).

Arnoud

Telefoongids wil toestemming voor citeren tweets

Geplaatst op 13 december 20118 september 2012 in Iusmentis, 9 reacties

De Telefoongids snapt nog niet helemaal hoe het internet werkt, las ik gisteren bij De Jaap. De gids blijkt mensen via twitter te vragen of ze een positieve tweet over een bedrijf mogen copypasten in de review-sectie van hun bedrijvengids. Eh, wat?

De URL in al die tweets verwijst naar deze pagina waar je kunt toestaan dat DTG “al mijn recensie-tweets op haar site gebruikt”. Allemaal? Dus niet alleen deze ene?

Omineus vind ik “en ontvang dit bericht niet meer.” bij die optie, want die ontbreekt bij de optie “Ik ga er niet mee akkoord dat detelefoongids.nl mijn recensie-tweets op haar site gebruikt.” Oftewel je mag nee zeggen maar dan gaan we het elke dag opnieuw vragen? Hm.

Nu vond ik die voorwaarden wel érg kort, ik ben gewend dat er ergens tien pagina’s A4 staat die in kleine lettertjes (liefst lichtgrijs in 6punts Arial) meldt dat alle auteursrechten overgaan naar DTG, dat je het merk DTG niet zonder toestemming mag gebruiken en dat men nooit en te nimmer aansprakelijk is als een telefoongids ontploft.

Ik moest flink zoeken, maar toen vond ik de voorwaarden van de reviewsectie van de Telefoongids. Die lijken me van toepassing, hoewel daar formeel geen sprake van is want als je een bedrijfsvermelding opent dan staat daar “Review dit bedrijf” maar het floepvenster waar je dan geacht wordt te typen, verwijst nergens naar die voorwaarden. Beetje onlogisch dus. (De voorwaarden zelf zijn op zich trouwens best netjes.)

Ik snap werkelijk niet waarom DTG zo moeilijk doet. Het lijkt mij evident dat je een tweet over een bedrijf mag citeren in het kader van aankondiging/bespreking. Dat blijkt immers met zo veel woorden uit de Funda-jurisprudentie. Als Jaap (zonder “De”, de huizensite dus) een stukje advertentie van een makelaar mag overnemen, dan mag DTG een stukje recensie overnemen van een recensent. En omdat het hier gaat om een korte tekst, mag deze integraal worden overgenomen.

Waarom verandert KLM steeds zijn prijzen bij mijn bezoeken?

Geplaatst op 12 december 20118 september 2012 in Privacy, 9 reacties

Bij Luuk Koelman las ik over zijn frustratie met steeds wijzigende prijzen bij vervoersbedrijven:

Heb je bijvoorbeeld vijf keer dezelfde reis gecheckt, schotelt KLM je bij de zesde keer de dubbele prijs voor. Om vervolgens, bij de zevende keer weer de oude prijs te tonen. Een slimme manier om de twijfelde klant over de streep te trekken. Ik zie ze ertoe in staat, want de reisbranche is gek op ip-adressen.

Mag dat? Nou ja, in principe wel. Een bedrijf is niet verplicht om iedere klant dezelfde prijs te bieden, of zelfs maar dezelfde klant steeds dezelfde prijs. Formeel is een aanbod (zoals “vlieg naar New York voor 200 euro”) geldig totdat het is verworpen, en het afhaken bij het boekingsproces kun je zien als een “verwerping”. Je mag daarna dus een nieuw aanbod doen en dat mag gerust anders zijn.

Hier is het echter niet een verkoper zelf die ter plekke een mooie offerte in elkaar draait. Het is een geautomatiseerd proces, gebaseerd op onder meer je IP-adres, cookies die ze hebben achtergelaten en daaraan gekoppelde profielgegevens. En dan wordt het interessant, want dan kun je als bezoeker je op de Wet bescherming persoonsgegevens beroepen. Zo’n automatisch proces is immers een “verwerking van persoonsgegevens” en dan heb je allerlei rechten.

Je kunt dus KLM vragen wat ze van jou weten én hoe ze erbij komen dat de prijs soms ineens omhoog schiet. Ja, ook dat laatste. Immers, bij het inzagerecht onder de Wbp hoort ook

Desgevraagd doet de verantwoordelijke mededelingen omtrent de logica die ten grondslag ligt aan de geautomatiseerde verwerking van hem betreffende gegevens.

En die logica is nu net wat je hier wilt weten: wat is de logica achter vijf keer te horen dat het 100 euro kost, de zesde keer dat het 400 is en de zevende dat het weer 100 euro is?

Ik twijfel alleen of het antwoord – als je dat al krijgt – verder komt dan “op basis van uw profiel en overige relevante factoren bepalen we de best passende aanbieding”. Of, zoals Facebook deed, “dat mogen we niet zeggen op grond van de wet op de handelsgeheimen”.

Arnoud

Wat is er nou mis met die Spaanse privacywet?

Geplaatst op 9 december 20118 september 2012 in Privacy, 2 reacties

Een lezer vroeg me

Ik las dit artikel bij The Register. Zo te lezen is het iets belangrijks over de privacywet, maar ik snap werkelijk niet waar het over gaat. Kun jij je licht laten schijnen hierover?

In de Europese privacyrichtlijn staat dat je voor gebruik van persoonsgegevens toestemming nodig hebt, tenzij een wettelijke uitzondering geldt. Eén zo’n uitzondering is de “strikte noodzaak”. Deze komt neer op “het mag als het écht moet én de privacy minder zwaar weegt dan jouw noodzaak.” Het bekendste voorbeeld van zo’n noodzaak is de vrije meningsuiting: als iemands naam journalistiek relevant is, en onthulling zijn privacy niet meer schaadt dan nodig, dan mag je zijn naam publiceren in een journalistiek stuk. Google kwam via dit artikel weg met Streetview.

De privacyrichtlijn is op zichzelf geen wet, dus elke EU-lidstaat moest zijn eigen vacywet invoeren met daarin een tekst die gebaseerd is op de richtlijn. Bij ons is dit stuk uit de richtlijn één op één overgenomen in artikel 8 sub f Wet bescherming persoonsgegevens.

In Spanje hadden ze die “strikte noodzaak” ook in de wet gezet, maar met de extra eis dat de persoonsgegevens uit een publieke bron moesten komen. Je mocht dus geen private bestanden gebruiken met een beroep op de “strikte noodzaak”.

Dat mag niet, zegt het Hof (zaak C-486/10): de privacywet moet overal gelijk zijn, en dus niet strenger in Spanje. In Europees-juridische termen heet dit “volledige harmonisatie”. Een land mag dus geen extra eisen stellen, net zo min als ze lossere regels mag invoeren over het omgaan met persoonsgegevens.

De voorgenomen nieuwe privacywet waar ik recent over schreef zal waarschijnlijk een Verordening worden. Dan kan er in het geheel geen discussie meer zijn over hoe een land dit in de wet moet zetten: elke nationale privacywet komt dan te vervallen en alléén de Europese Privacywet geldt dan nog.

Arnoud

Wat is het verschil tussen een officier van justitie en een rechter-commissaris?

Geplaatst op 8 december 20118 september 2012 in Informatiemaatschappij, 3 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik las een artikel over de draconische SOPA wet die men in de VS wil aannemen. Over één punt had ik een vraag. Men schrijft: “Hiervoor is dan een bevel van de Officier van Justitie genoeg, een rechterlijke uitspraak is niet meer nodig.” Maar waarom is dat eigenlijk erg? Het lijken mij (als juridische leek) beide hele capabele personen die beiden een vakgerichte studie afgerond hebben en verstand van zaken hebben. Dus waarom zou een Officier van Justitie een andere beoordeling maken dan een rechter?

De Officier van Justitie is een vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie (OM). Hij geeft leiding aan de politie bij het onderzoek naar een strafbaar feit en treedt op als aanklager in een strafzaak. Een rechter-commissaris is een rechter die toezicht houdt op strafrechtelijke onderzoeken door dat OM. Bepaalde opsporingsmiddelen, zoals een telefoontap of doorzoeken van een mailbox, mag het OM alleen toepassen met toestemming (een machtiging) van de rechter-commissaris.

Ze spelen dus allebei een rol in het strafproces, maar het werk van OvJ deel is van de politie, of beter gezegd het Openbaar Ministerie. Zijn werk is opsporen en aanklagen. Een rechter-commissaris is deel van de rechterlijke macht, en heeft als werk beoordelen en afwegen. Een OvJ zal dus eerder geneigd zijn ergens strafbare feiten te zien en op basis daarvan te vervolgen. De rechter meldt dan of hij gelijk heeft. Maar bij twijfel vindt de OvJ je strafbaar. De rechter spreekt je juist vrij bij twijfel.

Officieren kunnen bijvoorbeeld alleen verwijdering van informatie eisen met een machtiging van de rechter-commissaris onder de huidige wet. Eind 2009 was er enige ophef over de Drentse rechter-commissaris, die structureel zou weigeren zulke machtigingen te geven. In het nieuwe wetsvoorstel computercriminaliteit zou deze bevoegdheid bij de officier worden gelegd, waarmee dus formeel geen onafhankelijke rechterlijke toetsing meer plaatsvindt alvorens informatie wordt verwijderd. Dat vind ik toch een beetje eng.

(Ik hoop dat het OM in deze zaak dus netjes een machtiging heeft gehaald, maar het artikel geeft me het gevoel dat het OM is “vriendelijk gaan vragen” bij de hoster.)

Natuurlijk, je kunt een bevel van een officier altijd aanvechten, zoals RIPE nu doet na een IP-blokkadebevel, maar lang niet iedereen zal weten dat dat kan of de energie willen steken in dat aanvechten. Een ingebouwde toets bij een onafhankelijke instantie lijkt me toch iets handiger dan.

Arnoud

Brein wint zaak over naw-gegevens van e-paymentprovider

Geplaatst op 7 december 201118 september 2012 in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 14 reacties

Stichting Brein heeft een rechtszaak tegen Techno Design gewonnen, meldde Tweakers gisteren. Techno Design, bij trouwe lezers bekend van de ZoekMP3-zaak, blijkt tegenwoordig een digitale betalingsprovider en leverde diensten aan torrentsite www.greece-forever.info. Brein wilde – en kreeg – de NAW-gegevens plus IP- en bankrekeningnummers van de contractspartij.

OMGWTFBBQ persoonsgegevens privacy verwacht u misschien nu te horen. Nou nee. Het vonnis is juridisch volstrekt in lijn met wat de Hoge Raad in Lycos/Pessers bepaalde: als je identificerende gegevens van iemand hebt, en die iemand handelt onrechtmatig tegenover een derde, dan kan je verplicht zijn die gegevens af te geven aan die derde.

Daar zit wel een privacytoets op, maar die valt in dit geval vrij eenvoudig in het voordeel van Brein uit. De torrentsite is een bedrijf, en bedrijven moeten sowieso van de wet al hun adresgegevens op hun site zetten (art. 3:15d BW). Er is dus geen reden om anoniem te mogen blijven.

De zaak is wel opmerkelijk omdat deze eis van Brein in september de nodige ophef veroorzaakte. Brein had toen gemeld dat ze een paymentprovider hadden overtuigd, maar Techno Design sprak dat tegen. Brein zou tegen de afspraken in publiek zijn gegaan over een vrijwillige afgifte en directeur Dros meende dat Brein “gewoonweg procedures wil voeren en media-aandacht wenst te krijgen”. Volgens Brein lag dat volstrekt anders en was de procedure noodzakelijk.

Op zich ben ik dus totaal niet verrast door deze uitspraak. Je kunt je nog afvragen welke partijen nu nog meer in aanmerking komen voor deze medewerkingsplicht: de domeinnaamhouder natuurlijk ook, en waarschijnlijk ook de accessprovider via wiens netwerk de site wordt beheerd. Maar wie leveren er nog meer relevante diensten?

Wel blijft lastig dat de Lycos/Pessers regels niet eisen dat de rechter er tussen moet gaan zitten. De persoon met de gegevens moet zélf beoordelen of aan de toets is voldaan. Maakt hij die afweging verkeerd, dan handelt hij onrechtmatig en moet hij de schade vergoeden die de derde lijdt door het niet krijgen van de gegevens. In het geval van Techno Design komt dat neer op ” 1.466,81 aan advocaatkosten, maar ik zie het wel gebeuren dat een rechthebbende een concrete schadepost neerlegt.

(Ik weet niet of ik liever een gerechtelijke toets heb elke keer; in theorie is dat perfect natuurlijk maar de rechtbank zit al zo verstopt.)

Arnoud

Zit er auteursrecht op fonts?

Geplaatst op 6 december 20118 september 2012 in Intellectuele rechten, 21 reacties

Een lezer vroeg me:

Zit er eigenlijk auteursrecht op lettertypes (fonts)? En zo ja, hoe ver gaat dat dan?

Ok, eerst even nitpicken: een lettertype is een stilistisch samenhangende set tekens die meestal letters, cijfers en leestekens uitbeelden. De term ‘font’ wordt vaak als synoniem gebruikt, maar heel strikt gesproken is een font een verzameling letters en tekens uit een lettertype in een bepaalde grootte en in bepaalde stijl (zoals cursief of vet).

Het ontwerpen van een lettertype is creatieve arbeid (denk aan dit lettertype voor dyslectici), dus ja, de lettersymbolen (glyphs) zelf zijn auteursrechtelijk beschermde werkjes. In de VS is dit anders: daar is “typeface as typeface” expliciet uitgesloten van auteursrechtelijke bescherming.

Wel geldt dat auteursrecht natuurlijk alleen op de eigen toevoeging of variaties van de ontwerper op wat al bestaat. Veel lettertypes zijn immers variaties op reeds bestaande letters (zoals Arial op Helvetica varieert).

Lettertypen kunnen ook als ’tekening’ worden vastgelegd (zoek maar eens op Linotype of Adobe, ik kan niet dieplinken naar zoekresultaten) en zijn dan apart beschermd onder het Beneluxverdrag voor de Intellectuele Eigendom. In de praktijk komt die bescherming op hetzelfde neer, behalve dat je iets makkelijker kunt bewijzen dat iets inbreuk op je tekeningrecht is dan op je auteursrecht.

De vraag is natuurlijk, wat mag je met een auteursrechtelijk beschermd lettertype? In principe precies datgene dat in de licentie staat, of het “normaal gebruik” van dat lettertype. Oftewel het gebruiken om er teksten in te zetten en die teksten te gebruiken naar eigen inzicht. Maar een lettertyperechthebbende kan je niet verbieden om zo’n eigen tekst in zijn lettertype te verspreiden. Dat kunnen verbieden zou betekenen dat de maker van het lettertype auteursrechten kan doen gelden op elk document in ‘zijn’ font, en dat is ridicuul.

Wel kan hij verbieden dat je het lettertypebestand zelf verspreidt of in gebruik hebt zonder toestemming. Net zoals hij kan verbieden dat je een variatie op zijn font maakt. Dat verspreiden kan trouwens nog wel eens per ongeluk gebeuren: wie een presentatie of PDF bestand verspreidt met de optie “embed fonts”, verspreidt tevens een kopie van dat font. Om deze reden weigeren sommige documentgeneratoren fonts te embedden tenzij dat expliciet is toegestaan in het fontbestand zelf.

Arnoud