Mogen onze buren mijn overpad filmen?

dome-camera.jpgEen lezer vroeg me:

Onze buren hebben beveiligingscamera’s opgehangen. Deze filmen ook het pad waar wij een recht van overpad over hebben. Mag dat zomaar zonder overleg?

Mensen mogen beveiligingscamera’s ophangen om hun eigendommen, dus ook hun grond, te beschermen. Wel moet er duidelijk worden gewaarschuwd aan bezoekers dat cameratoezicht plaatsvindt.

De openbare weg mag eigenlijk niet worden gefilmd. De jurisprudentie is daar vrij streng in. De weg is niet van jou, dus daar heb je in principe geen noodzaak om te filmen. Maar ik kan dat wel omkeren: als het wél nodig is om de openbare weg te filmen, bv. om je auto te kunnen filmen als er regelmatig iets vernield wordt, dan zou het wél moeten kunnen.

Hier is sprake van een soort tussensituatie. Dat pad is geen openbare weg, maar de buren hebben een recht van overpad. Zij mogen er dus overheen, en hun bezoek ook. Maar het is eigendom van de andere buren, die met de camera’s.

In principe mogen zij een camera ophangen, want ze mogen hun eigendom beveiligen. Maar daarbij moeten ze vanwege het overpad wel echt rekening houden met de privacy van hun buren. De redelijkheid en billijkheid vereisen dit.

Volgens mij volgt daaruit dat je alleen in overleg met je buren die camera’s mag ophangen, en dat als zij dat écht niet willen, je naar iets anders moet zoeken. Maar specifiek hierover ken ik geen jurisprudentie.

Arnoud

Ik wil niet worden gefilmd bij de cursus!

video-camera-filmen-fotoEen lezer vroeg me:

Mijn werkgever wil dat mijn hele afdeling op training gaat om persoonlijke kwaliteiten te verbeteren. Prima als dat moet, maar nu lees ik dat je bij die training gefilmd wordt en dat we dat met z’n allen terugkijken “om persoonlijke verbeterpunten te herkennen”. Ik heb daar totaal geen behoefte aan. Welk juridisch argument kan ik hiertegen inbrengen? Cameratoezicht mag alleen bij vermoedens van diefstal, had ik altijd begrepen.

Personeel verplichten zichzelf te laten filmen kan alleen als er een zeer zwaarwegend belang is waarvoor de privacy moet wijken. Een vermoeden van diefstal is zo’n zwaarwegend belang, maar niet het enige. Een triviaal ander voorbeeld is een nieuwslezer voor het journaal.

Bij een training kan ik me er iets bij voorstellen dat je wordt gefilmd, dat is nuttig om achteraf te zien hoe je iets deed zodat je ervan kunt leren. Ik denk dus dat je dáár je moeilijk tegen kunt verzetten.

De beelden tonen aan de andere deelnemers vind ik van een andere orde. Is dat nodig voor het eigen verbetertraject? En is dat dan zwaarwegend genoeg om de privacy opzij te mogen zetten?

Enerzijds kun je zeggen, die andere deelnemers waren erbij toen je het deed, dus die weten al wat ze gaan zien. Maar dingen anderzijds, iets terugkijken op een scherm is toch anders dan iets live meemaken. Dus ik denk dat daar net de grens ligt.

Arnoud

Wat is het verschil tussen portretrecht en de Wet bescherming persoonsgegevens?

camera-foto-filmen-straat-openbare-weg.pngEen lezer vroeg me:

Afgelopen maandag blogde je over de regels over cameratoezicht. Het viel me op dat het daar nergens ging over je portretrecht wanneer je met een camera wordt gefilmd. Maar het gaat toch allebei over hetzelfde, dat je zeggenschap hebt over je portret?

De regels over cameratoezicht die de Autoriteit Persoonsgegevens recent stelde, zijn allemaal geschreven vanuit het perspectief van de Wet bescherming persoonsgegevens, de privacywet. Een foto of filmopname waar je herkenbaar op staat, is een persoonsgegeven omdat deze tot jou te herleiden is. Op grond van de wet mag dat gegeven niet zomaar worden verwerkt, daar moet toestemming of een andere grondslag (zoals een eigen dringende noodzaak) voor zijn.

Het portretrecht is ouder dan de Wbp en staat om historische redenen in de Auteurswet, waar het verder niets mee te maken heeft. Portretrecht gaat ook over zeggenschap over je portret, maar de benadering is iets anders. Allereerst is er het onderscheid tussen portretten in opdracht en anderen portretten. Bij de eerste categorie mag de fotograaf niets met de foto zonder toestemming van de geportretteerde(n). Dat is dus strenger dan de Wbp, die uitzonderingsgronden biedt zoals die eigen dringende noodzaak of de goede uitvoering van een contract.

Bij een portret “anders dan in opdracht” ligt het subtieler. De wet zegt dat publicatie mag, tenzij de geportretteerde een redelijk belang tégen publicatie heeft. Dat belang kan een privacybelang zijn, maar ook een ander belang – het financiële of het commerciële portretrecht. Zo kun je op grond van je portretrecht optreden tegen je gezicht in reclame, zeker als bekende persoonlijkheid met een verzilverbare bekendheid zoals dat heet. Dit vereist een belangenafweging, hoe groot is het belang bij publicatie en hoe weegt dat op tegen de privacy. Die afweging lijkt sterk op de afweging voor de eigen dringende noodzaak onder de Wbp.

En daarmee heb je nog een ander onderscheid te pakken: portretrecht gaat over publicatie van foto’s en filmbeelden, de Wbp over het verwerken van dergelijk beeld en dat is veel breder. Op grond van je portretrecht kun je niets doen tegen een verborgen beveiligingscamera die je filmt, tenzij de beelden zeg maar op Youtube komen. Maar de Wbp stelt hele hoge eisen aan verborgencameratoezicht.

Portretrecht loopt overigens ook nog langer door dan de bescherming van persoonsgegevens: tot tien jaar na het overlijden, in plaats van direct na overlijden. Een cru voorbeeld: het is legaal gegevens van recent overledenen van hun grafzerk over te typen en te publiceren, maar niet om de daaronder hangende portretfoto erbij te reproduceren. (En ja, hier krijg ik ook vaak vragen over.)

In de praktijk zal er vaak overlap zijn. Wie structureel foto’s of films van personen maakt en die op een of andere wijze publiceert, loopt zowel tegen portretrecht als Wbp aan. De juridische analyses verschillen maar het komt uiteindelijk meestal op grofweg hetzelfde neer: welk belang is er voor publicatie en welk belang is daartegen. Bij een publicatie in de pers is traditioneel het portretrecht de aangewezen route, bij cameratoezicht zou de Wbp de logische insteek zijn. Maar volgens mij is dat meer historisch zo gegroeid dan perse juridisch de enige manier.

Arnoud

Drones en dashcams krijgen strenge nieuwe privacyregels

drone-camera-vliegenEen drone met camera moet een encrypted filesystem hebben, en wie met een dashcam gaat rijden, moet eerst in de buurt gaan flyeren dat hij rondrijdend cameratoezicht gaat toepassen. Dat maak ik op uit de nieuwe Beleidsregels Cameratoezicht die de Autoriteit Persoonsgegevens (het blijft wennen, die naam) vorige week publiceerde. Met deze regels wil de AP verduidelijken wat er wel en vooral wat er niet mag met cameratoezicht.

Cameratoezicht is een verwerking van persoonsgegevens, begint het. Ook als je alleen live kijkt. Een beeld van een persoon is een persoonsgegeven, en alles dat je daarmee doet is een verwerking. Dus ook het bekijken van dat beeld via een computersysteem. Je kunt dus – afgezien van de particulier die zijn eigen huis van binnen van camera’s voorziet – nooit meer onder de Wbp, de privacywet uit.

Daar komt dan nog even een vervelende hobbel tussendoor: eigenlijk zijn het bijzondere persoonsgegevens, en die mag je überhaupt niet verwerken behalve in een paar gevallen die bij cameratoezicht niet opgaan. Maar om “opportune redenen” besluit de AP dat camerabeelden alleen bijzondere persoonsgegevens zijn als je het doel hebt informatie over bijvoorbeeld ras of gezondheid van mensen te vergaren. (Dat “doel”-vereiste geldt overigens alleen bij dit onderdeel. Als je per ongeluk mensen in beeld brengt met je schoorsteen-inspectiedrone, dan is dat gewoon een verwerking en moet je de camera maar later aanzetten.)

Wil je camerabeelden verwerken, dan moet je daar een rechtvaardiging voor hebben onder de Wbp. Dat zal gewoonlijk het eigen dringende belang zijn, oftewel u kunt niet anders én u heeft alles gedaan om de privacy zo veel mogelijk te beschermen. Maar de AP zit er streng in: denk vooral niet te snel dat je een voldoende belangrijk belang hebt. Je kunt heel vaak ook alternatieven invoeren, en dat die een beetje duurder of voor jou ingewikkelder zijn, is minder van belang.

Beveiliging van personen of goederen is in principe een legitiem doel, maar de privacy van anderen weegt zwaar. Zorg dus dat je beleid hebt dat rechtvaardigt waarom je er zonder camera niet komt. Zijn er geen poortjes te plaatsen of tassen te doorzoeken? Moet de camera de hele werkvloer filmen of kan hij ook beperkt tot die kassa waar soms geld uit verdwijnt?

Verder heb je beveiligings- en informatieplichten. Camerabeelden kunnen ook datalekken, dus logisch dat je de opslag en het gebruik daarvan netjes moet regelen. Documenteer wat je doet, en zorg ervoor dat dat wordt nageleefd. Hier staat niets geks, het is eigenlijk al lang best practice om dit gewoon goed uit te werken en op te letten wat er gebeurt met je beelden.

Maar dat pakt wel gek uit bij drones en dashcams. Als een drone uit de lucht valt, aldus de AP, dan kan de vinder bij de beelden en dat is een datalek. Daarom moeten de beelden versleuteld opgeslagen zijn. Ja, dat vind ik een tikje gezocht.

Informeren dat je cameratoezicht hanteert, is ook een belangrijke. Een bedrijf kan dat prima: hang een bordje op en leg een kopie van dat beleid bij de receptie. Inzage is dan ook nog wel te regelen. Maar hoe doe je dat bij een drone? Nou, zo:

Te denken valt aan het plaatsen van borden aan de randen van het vlieggebied, een vooraankondiging en het verstrekken van actuele informatie op de website van de verantwoordelijke en via (sociale) media en bijvoorbeeld gemeentelijke nieuwsbrieven, het ter plekke uitdelen van informatiefolders en het zichtbaar en hoorbaar maken van de drones door middel van bijvoorbeeld felle kleuren, (knipperende) lichten en geluidssignalen.

Voor dashcams doet men niet eens een póging dit uit te werken, en ik zou ook werkelijk niet weten hoe je daaraan zou kunnen voldoen.

Afijn. Een heel nobel streven deze richtlijnen, maar het bevestigt bij mij alleen maar het beeld van die kaartenbakwet die overal op toegepast wordt. Een drone of dashcam ís geen personeelsadministratie of klantrelatiedatabank. En regels die goed passen bij die twee dingen, werken gewoon niet als je het vertaalt naar een drone. Desalniettemin, het idee van sectorspecifieke privacywetgeving gaat hem voorlopig echt niet worden. Dus voorzie die drone van knipperlichten en strooifolders, en laat een mannetje vooruit lopen als je met je dashcam gaat rijden.

Arnoud

Ik mag geen kopie van mijn eigen camerabeelden?!

dome-camera.jpgEen lezer vroeg me:

In mijn kantoor heb ik beveiligingscamera’s opgehangen. De beelden daarvan gaan naar een bewakingsbedrijf, en ik krijg alerts als er een probleem geconstateerd wordt. Alleen weigeren ze me nu beelden te geven tenzij ik eerst aangifte doe en een kopie daarvan verschaf. Anders is het een “schending van de privacy”? Ik wil alleen gewoon zien wat ze zoal filmen, het is toch mijn kantoor, mijn privacy en mijn camera? Hoe zit dit?

Wanneer met een camera beelden worden vastgelegd waarop mensen te zien zijn, gelden die beelden als persoonsgegevens. Er zijn immers gegevens over mensen uit die beelden te halen. Derhalve moet de partij die die beelden vastlegt en gebruikt, zich aan de Wet bescherming persoonsgegevens conformeren. Die is de ‘verantwoordelijke’ onder de wet.

De Wbp brengt onder meer met zich mee dat camerabeelden niet zomaar mogen worden verstrekt aan derden. Wie op beeld staat, heeft recht van inzage, maar anderen niet.

Het komt daarmee neer op de vraag wie er eigenlijk de ‘verantwoordelijke’ is, de partij die onder de Wbp opdraait voor wat er misgaat met de beelden. Dat lijkt hier het bewakingsbedrijf te zijn. Zij halen de beelden binnen, zij kijken of er gekke dingen op staan en zij handelen dat af. In die situatie klopt het dat de eigenaar van de muur met camera geen rechten heeft.

Het kan ook anders. De eigenaar van die muur kan immers zelf camera’s ophangen en zelf de beelden uitkijken. Hij is dan de verantwoordelijke. Hij mag ervoor kiezen de werkzaamheden uit te besteden aan een zogeheten bewerker, iemand die in zijn opdracht werkt. Via een bewerkersovereenkomst worden rechten en plichten afgesproken. Maar de eigenaar van de muur blijft de verantwoordelijke. Hij zou daarmee dan zelf een bevoegdheid hebben (als er een grond is) om die beelden te bekijken voor zijn eigen doeleinden.

Nadeel van verantwoordelijk zijn is dat je, eh, verantwoordelijk bent voor het gebruik van die beelden. Geef je ze ten onrechte aan een derde, dan is dat een datalek en daarmee een boetewaardige overtreding van de Wbp. Ook als je informatieplichten (“Let op cameratoezicht”) niet nakomt of de beelden te lang bewaart, kun je in de problemen komen met de toezichthouder.

Je kunt je dus afvragen of je dat wel moet willen, te allen tijde bij de beelden kunnen. Je bent dan ook aansprakelijk voor alles dat er misgaat met de beelden.

Arnoud

Mag Johan Nijenhuis wel stiekem upskirts maken tijdens #rokjesdag?

vondelpark-rokjesdag-privacyRegisseur Johan Nijenhuis gaat binnenkort van start met de opnames van zijn nieuwe romantische komedie Rokjesdag en kan deze echte rokjesdag vandaag niet laten schieten. Dat meldde Spitsnieuws gisteren. De “totaal niet creepy” (dixit Spitsnieuws) regisseur gaat met een verborgen camera dames in rokjes filmen vanuit de bosjes, en meent dat dat legaal is omdat hij films maakt of zoiets. Maar ís het legaal?

Aan de openbare weg mag je filmen wat je wil. Pas bij publicatie van de beelden loop je tegen portretrecht aan. De enige situatie waarin de strafwet direct wat verbiedt over filmen van de openbare weg (inclusief het Vondelpark dus) is wanneer je een camera vast monteert op een bepaalde plaats (art. 441b Strafrecht).

Alleen: Nijenhuis gaat met een verborgen camera ergens filmen, is dat op zich niet strafbaar dan? Nee. Er is wel een strafwetartikel over filmen met een verborgen camera maar dat artikel (139f Strafrecht) gaat alleen over filmen in woningen en andere niet openbare plaatsen. Een verborgen camera in de wc is dus strafbaar (of deze nu vastzit aan de muur of niet), maar een verborgen camera in de bosjes buiten is dat dus niet.

Specifiek voor Amsterdam vond ik nog artikel 2.25 APV Amsterdam, waarin staat:

2. Het is verboden zich op of aan de weg op te houden met de kennelijke bedoeling personen die zich op of aan de weg of in een gebouw of vaartuig bevinden te bespieden.

Me dunkt dat in de bosjes liggen met een camera wel valt onder ‘bespieden’. Dus wie zich bespied voelt door die camera, zou ik aanraden een agent aan zijn jasje (of rokje) te trekken met een printout van dit artikel in de hand. Afgezien daarvan zou ik geen wettelijke regel vinden die zich hiertegen verzet.

Maar dan, wat doe je als je eigen rokje ineens herkent in die nieuwe film? Hier zou je je dan op het portretrecht moeten beroepen. En dat zal niet meevallen als er alleen wordt ingezoomd op benen en -ahem- het gebied rond het rokje.

In een zaak uit juli vorig jaar werd een billenfoto geen portretrechtschending genoemd. Je moet voor een beroep op portretrecht wel herkenbaar zijn, en hoewel dat ook kan zonder een gezicht in beeld, is enkel het onderlijf niet genoeg. Zouden andere mensen je herkennen, dan kan dat andres worden

Het vervelende is alleen dat zo’n juridische claim gelijk publiciteit is voor de film én gelegenheid is voor “totaal niet creepy” media om die foto nog eens extra in beeld te brengen. Dus of de juridische weg nu de beste is?

Arnoud

Mag je een aankomende trein eigenlijk wel filmen?

ns-trein-station-foto-filmenEen vraag via Twitter:

Even een vraag, is het verboden om zonder toestemming van weet ik veel wie een trein te filmen die aankomt op een station? / Ik kreeg namelijk net een conducteur over mij heen, die ik overigens niet gefilmd heb.

In principe niet, zou je denken: je mag toch op de openbare weg filmen wie en wat je wilt? Maar hier ligt het subtiel anders, want de stations van de NS zijn privébezit (NS Stations). En de eigenaar van een stuk privéterrein mag regels stellen over wat daar gebeurt, inclusief regels die botsen met de rechten die je normaal hebt.

De NS heeft dan ook huisregels over wanneer en hoe je mag fotograferen of filmen op hun terreinen. Journalisten mogen hun gang gaan, mits ze maar een persvoorlichter erbij vragen “om de opnamen in goede banen te leiden”.

Voor particulieren lijkt het simpeler:

Een particulier die voor privégebruik op voor het publiek toegankelijke gedeelten van het station en in treinen opnamen wil maken, heeft geen toestemming nodig.

Inderdaad. Echter, vervolgens komt er anderhalf kantje A4 met randvoorwaarden die gelden als je geen toestemming nodig hebt, waar ik een juridische wenkbrauw van optrek. Maar dat zijn logische zaken: niet flitsen richting een machinist, die kan dan verblind raken. Of uitkijken met een hoge microfoon want als die tegen de bovenleiding komt, ga je dood. En natuurlijk dat je niet in de weg mag staan voor passagiers. Niets zo ergerlijk als een bruidsstel dat romantisch op de roltrap op de foto wil (“Onderweg naar hun nieuwe leven”) terwijl jij de 9:02 wilt halen, immers.

Men vermeldt in de voorwaarden ook nog dat “reizigers of NS-medewerkers niet zonder hun toestemming herkenbaar [mogen] worden afgebeeld”, maar dat is een bekend misverstand: portretrecht gaat niet over het afbeelden van mensen maar over het publiceren van de beelden. Op grond van portretrecht kun je niet tegenhouden dat je op de foto wordt gezet.

Volgens deze regels zou een conducteur dus niet behoren in te grijpen als je een particulier bent die zonder mensen te hinderen staat te filmen op het station. Maar helaas blijkt de praktijk nog wel eens weerbarstig: iemand heeft half onthouden dat “fotograferen niet mag” of denkt dat een telelens betekent “commerciële cameraploeg” en gaat hard ingrijpen. Een voorbeeld van je recht hebben versus het krijgen, denk ik.

Hoe zouden jullie reageren als je de vraagsteller was met een conducteur in zijn nek?

Arnoud

Ja, de politie mag je filmen (mits je ze niet hindert)

politie-bordje-logo-aangifte-bureau.jpgHet Amerikaanse Court of Appeals heeft bepaald dat burgers politieagenten mogen filmen als die op de openbare weg hun werk doen, las ik. Een man was daar “wiretapping fraud” ten laste gelegd omdat hij een agent had gefilmd zonder toestemming te vragen. Helemaal fout, aldus het beroepshof: het is een evidente uitoefening van je vrije meningsuiting om agenten te filmen in het openbaar. En ja, dat geldt bij ons ook. Mits je de agenten maar niet hindert en je bij publicatie een beetje om de privacy van de individuele agent denkt.

Filmen en fotograferen op de openbare weg mag, omdat dat valt onder de vrijheid van informatiegaring (onderdeel van de vrije meningsuiting, artikel 10 EVRM). Gebruik je een aangebrachte camera, dan moet je mensen daarvoor waarschuwen voordat ze in beeld zijn. Bij een met de hand vastgehouden camera hoeft dat niet. Dat geldt voor gewone mensen net zo goed als voor een professionele journalist.

Bij publicatie kunnen mensen hun portretrecht inroepen. Dat wil zeggen dat als er een “redelijk belang tegen publicatie” is, je het filmpje (of de foto) niet zomaar mag publiceren. Het wil niet zeggen dat ze het filmen of fotograferen zelf al mogen verbieden. Voor gewone mensen op straat lijkt het portretrecht niet zo sterk, hoewel daar de nodige juridische discussie over is.

Specifiek bij politieagenten is zo’n redelijk belang minder snel denkbaar. Zij verrichten een openbare taak en hebben daarmee een sterke positie in de maatschappij. Daar kritiek op willen uitoefenen of bewijs verzamelen van wat jij eventueel wangedrag vindt, hoort daar dan bij. Hoge bomen vangen veel wind. Er is dus niet snel een reden voor een agent om je te sommeren het filmen te staken.

Tegelijk zal het zelden gaan om de specifieke persoon van de agent die je filmt. Die doet gewoon zijn werk, en wat je ook vindt van dat werk, dat kun je meestal niet die specifieke persoon verwijten. Dat betekent dat je bij publicatie rekening moet houden met de privacy, wat in de praktijk erop neerkomt dat je de agent onherkenbaar moet maken, zoals bleek in een rechtszaak over foto’s van flitsende agenten:

Voor zover [de agenten] zich tegen publicatie van hun naam, hoofd en gezicht (al dan niet in combinatie met elkaar) verzetten, is een toewijzing van hun vordering dan ook in een democratische samenleving noodzakelijk.
Ook mag je de agenten natuurlijk niet voor de voeten lopen, want dan kunnen ze hun werk niet doen en dát is een reden om je te sommeren ergens anders te gaan staan met je camera.

In de praktijk is het goed mogelijk dat je desondanks een héél streng bevel krijgt onmiddellijk op te houden met filmen, en misschien wel dat je aangehouden wordt of dat je camera in beslag genomen wordt. Daar is op dat moment erg weinig aan te doen, maar het hoort niet. Het wissen van de beelden hoort al helemáál niet: die beelden zijn bewijs bij die arrestatie, en een agent behoort geen bewijs te vernietigen. (En als de beelden niet relevant zijn voor de arrestatie, waarom moeten ze dan gewist?)

Eisen dat beelden vernietigd of gewist worden op grond van portretrecht is niet mogelijk. Portretrecht gaat alleen over publicatie van beelden, niet over het maken ervan. En dan nog: als je als persoon iets wil eisen op grond van je privacy of portretrecht, dan doe je dat bij de civiele rechter en niet via een strafrechtelijke inbeslagname. (Zie ook deze en deze rechtszaken.)

Maar ja, wat doe je als je daar staat te filmen en je krijgt bars te horen “Nú wissen of je gaat mee”?

Arnoud

Onrechtmatig verkregen camerabeelden toch bruikbaar als bewijs

dome-camera.jpgIs een stiekem gemaakte verborgencameraopname bruikbaar als bewijs? Wie veel Amerikaanse rechtbankseries kijkt, weet het antwoord: nee. Maar het Nederlands (burgerlijk) recht werkt anders, zo blijkt maar weer eens uit een recent vonnis (via) waarin dergelijke verborgencamerabeelden gewoon als bewijs gebruikt mochten worden.

De werknemer was op staande voet ontslagen wegens (zo te lezen) het vernielen van computersystemen en ander ongepast gedrag. Dit was (grotendeels) vastgesteld door beelden van een verborgen camera. De aanwezigheid van de camera of zelfs maar de mogelijkheid van verborgencameratoezicht was niet gemeld, en ook een reglement was er niet. Een klassiek geval van hoe het niet moet met cameratoezicht op het werk.

Kan de werknemer zo dat bewijs van tafel krijgen, en vervolgens zijn staandevoetje ongedaan maken? Nee:

Echter, de omstandigheid dat de camerabeelden onrechtmatig zijn verkregen, brengt niet zonder meer mee dat die beelden in deze zaak buiten beschouwing moeten blijven en niet als bewijs mogen worden gebruikt.

Bewijs in rechtszaken tussen burgers onderling is eigenlijk zelden tot nooit onrechtmatig. Ook niet bij privacyschendingen. De Hoge Raad oordeelde al in 1987 dat voor uitsluiting van bewijs sprake moet zijn van een “rechtens ontoelaatbare inbreuk op de privacy, zulks op basis van bijkomende omstandigheden die deze conclusie rechtvaardigen”. Oftewel: een inbreuk op zich is niet genoeg, het moet wel een hele erge zijn.

In een zaak uit 2013 overwoog de rechter dat het stiekem maken van geluidsopnames ook als bewijs telde, maar dit handelen van de werkgever zou wel mee kunnen wegen bij het bepalen van de hoogte van de ontslagvergoeding. En in een zaak over inbreken op e-mail van de werknemer moest de werkgever € 7500 schadevergoeding betalen aan de werknemer – maar het ontslag gebaseerd op de uit inbraak verkregen informatie bleef wel in stand.

Ik weet dat mensen moeite hebben met deze uitspraak, want zo keur je impliciet dus strafbaar handelen goed. Je beloont mensen door hun illegaal verkregen informatie te gebruiken. Maar ik zie het anders: de informatie toont de waarheid aan, en daarom moet deze gebruikt worden. Anders krijg je van die rare situaties uit het Amerikaanse recht dat je wéét dat iemand fout zat, maar het bewijs van tafel moet en daardoor de zaak stuk. Nee, dan liever de werkgever een boete laten betalen lós van de status als bewijs. Zo worden beide partijen gestraft.

Arnoud

Mag je als chauffeur een dashcam gebruiken?

dashcam-ruslandEen lezer vroeg me:

Als professioneel chauffeur heb ik een dashcam in mijn voertuig geplaatst. Zo film ik de weg waar ik rij en heb ik bewijs voor het geval van verkeersovertredingen of ongevallen. Die moet ik immers betalen. Maar mijn werkgever verbiedt dit in verband met de privacy van de klant (die soms in beeld kan komen inderdaad). Mag hij dat?

Hoofdregel uit het arbeidsrecht is dat de werkgever bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd. Wil hij dat je met Windows werkt, dan heb je als Macliefhebber dus helaas pech gehad. Wil hij dat je naar een conferentie gaat, dan ga je.

Natuurlijk zijn daar grenzen aan, zoals waar het de privacy betreft. Je werkgever mag niet zomaar bepalen dat je je locatie 24/7 bekend moet maken bijvoorbeeld. Daar moet een zwaarwegende reden voor zijn, zoals dat je dure spullen vervoert en het belangrijk is te weten waar die zijn. Maar de locatiebepaler moet dan uit als je pauze hebt (en geen dure spullen meer bij je hebt).

Omgekeerd moet een werkgever ook rekening houden met de belangen van klanten en andere relaties. Dat kan dus betekenen dat jij iets niet mag omdat de werkgever (redelijkerwijs) bepaalt dat het klantbelang zwaarder weegt. Kledingeisen zijn een bekend voorbeeld: de werkgever beslist dat dat een representatieve uitstraling geeft, en dus moet jij een uniform aan of een stropdas om. Tenzij er dan weer zwaarwegende redenen vanuit de werknemer zijn, zoals een religie die hoofdbedekking voorschrijft of een allergie voor de stof waarmee het uniform is gemaakt.

De werknemer is in principe zelf aansprakelijk voor verkeersboetes, zeker als dat in het arbeidscontract is geregeld. Het is dan ook logisch dat de werknemer een dashcam wil inzetten om bewijs te verzamelen tegen onterechte boetes of overtredingen die eigenlijk andermans schuld zijn.

Tegelijk snap ik ook het belang van de werkgever, die boze klanten aan de telefoon krijgt omdat “ze gefilmd zijn door die chauffeur” en ze niet weten wat er met de beelden gebeurt. Een totaalverbod lijkt me niet echt de oplossing. Je zou kunnen kiezen voor een afspraak waarbij de werknemer de camera uit moet zetten zodra hij het terrein van de klant op rijdt, het liefst met een stuk karton of plastic voor de lens zodat er écht niet meer gefilmd kan worden. Of werkgever en werknemer spreken af dat de beelden nergens online komen (ook niet bij Wegmisbruikers), hoe ernstig de gefilmde overtreding ook. Dan kan de werkgever die zekerheid doorgeven aan de klant.

Arnoud