Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Ja, Mininova heeft een probleem. De torrentzoekmachine moet binnen drie maanden haar databank schonen. Als er “gegronde twijfel” bestaat bij bepaalde torrents, moeten die eraf – en volgens TNO/BREIN-onderzoek zou dat 80 à 90% van de inhoud van Mininova zijn. Dat vonniste de Utrechtse rechter gisteren in de bodemprocedure die stichting BREIN vorig jaar had aangespannen. Het vonnis bevat een paar opmerkelijke wendingen die ook elders door kunnen werken (nee, niet FTD).

Allereerst stelt de rechter vast dat Mininova geen auteursrechten schendt door torrents aan te bieden. Dat zijn immers slechts links om een download te starten, en dat is wezenlijk iets anders dan het zelf doorgeven van de betreffende werken. Oftewel: hyperlinken is geen openbaar maken – daar zullen BREIN’s buren van de BUMA blij mee zijn. Bijkomstig voordeel voor Mininova is dat zij nu geen volledige proceskostenvergoeding hoeft te betalen, want dat is de regel bij inbreukzaken. Omdat ze alleen op onrechtmatige daad onderuit gaat, geldt het gewone tarief.

Maar vervolgens wordt het verweer van Mininova verworpen dat zij een tussenpersoon is in de zin van artikel 6:196c BW en daarmee niet aansprakelijk voor wat haar gebruikers uploaden. Mininova vult de site immers niet zelf met torrents: dat doen gebruikers. Mininova categoriseert en modereert, net zoals menig forum of blog. En daarmee heeft ze bemoeienis met de inhoud, inderdaad dus net zoals menig forum of blog. De zorgwekkende trend waarover ik laatst in Tijdschrift voor Internetrecht publiceerde zet dus door: reken dus niet op uw notice & takedown procedure tenzij u 4chan of puur passieve hoster bent.

En omdat Mininova dus ten volle aansprakelijk wordt gehouden voor wat haar gebruikers uploaden, gaat ze onderuit omdat volgens door TNO en BREIN uitgevoerd onderzoek 80 à 90% van de torrents op de site verwijzen naar illegaal aanbod. Mininova levert namelijk “welbewust een actieve bijdrage aan de verspreiding en ontsluiting van auteursrechtelijk beschermd materiaal.” En

Door deze handelwijze worden de gebruikers beter in staat gesteld om bestanden met auteursrechtelijk beschermd materiaal met elkaar te delen.

Dit alles acht de rechtbank onrechtmatig, omdat het in strijd is met de ongeschreven “maatschappelijke zorgvuldigheid” die mensen jegens elkaar in acht moeten nemen. Vandaar dat de rechtbank Mininova verplicht tot het nemen van maatregelen. Tijdens de zitting gaf dat al de nodige discussie: moet BREIN gaan vinken of moet Mininova gaan filteren? Het laatste, want het zou te duur zijn om BREIN te laten vinken en bovendien is uiteindelijk Mininova onzorgvuldig bezig volgens de rechtbank.

Mininova moet dus alle torrents gaan filteren en ervoor zorgen dat alles dat riekt naar “commercieel vervaardigde” audio en video er gewoon niet meer doorkomt. Immers, het “is algemeen bekend dat op commercieel vervaardigde films, games, muziek en tv-series auteursrechten rusten, en dat die werken slechts bij uitzondering rechtenvrij zijn.” Het filter moet torrents naar dergelijk materiaal gaan tegenhouden, waarbij het criterium wordt dat er “gegronde twijfel” bestaat over de legaliteit van dat materiaal.

En zoals ik al voorspelde komt het stuk over false positives hier terug: het is niet erg dat Mininova dan af en toe een legale film weggooit, want die kunnen zo worden teruggezet. De rechtbank suggereert zelfs een “notice and put back” procedure waarmee plaatsers bezwaar kunnen maken tegen een onterechte verwijdering.

Mininova heeft al aangekondigd in hoger beroep te willen gaan, en ik hoop van harte dat ze dat ook werkelijk doorzetten. Ik vind het erg zorgelijk dat de bescherming van tussenpersonen zo ver uitgekleed wordt. Het wil er bij mij gewoon niet in dat die wettelijke regeling echt alleen bedoeld zou zijn voor puur passieve partijen, want die bestaan nagenoeg niet. Als een webhoster een extremistische site verwijdert bij een klant, is hij dan ineens geen provider meer? Nee, daar moet echt een beter criterium voor geschreven worden.

Maak ik me nu trouwens zorgen over de zaak van FTD tegen BREIN? Nee, helemaal niet. FTD en Mininova bieden geheel verschillende diensten en ook nog eens ten aanzien van technisch volstrekt verschillende systemen. Mininova is een zoekmachine voor Bittorrent, FTD is een ontmoetingsplek voor Usenet-gebruikers. Bij Mininova kun je torrents (een soort hyperlinks) vinden naar legaal en illegaal aangeboden bestanden. Bij FTD tippen mensen elkaar over downloadbaar materiaal, maar dat is zonder hyperlinks.

Verder moet je bij gebruik van Bittorrent altijd zowel uploaden als downloaden, terwijl je bij Usenet niet hoeft te uploaden als je wilt downloaden. Daarmee valt Usenet binnen de wettelijke regels over de thuiskopie; je kunt dus altijd legaal downloaden van Usenet. De redenering hierboven over “gebruikers beter in staat stellen om werken met elkaar te delen” (wat auteursrechteninbreuk zou zijn) gaat daarmee niet op voor FTD. FTD komt pas in zicht als een upload al gebeurd is, en FTD verbetert daarmee niets aan het uploaden/delen van werken.

Als u overigens nog tips heeft naar aanleiding van BREIN’s eis in reconventie (PDF, 20MB!) in de FTD zaak dan hoor ik dat graag.

Arnoud

Vandaag een gastbijdrage van Maarten van Amerongen, student Nederlands recht aan de Universiteit Utrecht en werkzaam bij de Centrale Raad van Beroep als zittingsgriffier. Deze bijdrage is een ingekorte versie van zijn afstudeerscriptie.

Er zijn honderden websites met een index aan eD2k-links, torrents en NZB’s, er hun aantal lijkt voortdurend toe te nemen. Voor mijn masterscriptie heb ik onderzoek gedaan naar drie P2P netwerken en evenzoveel websites die om verschillende redenen interessant zijn voor de behandeling van de problematiek rond de indexeringsites. Geclaimde massale inbreuken via zulke sites en gestelde miljoenenverliezen voor de rechthebbenden, een actueel probleem wereldwijd met in Nederland een tweestrijd tussen, voornamelijk, auteursrechtenbeschermer Stichting Brein en de beheerders van de indexeringsites. Veel indexeringsites worden door Stichting Brein als eendrachtig en inbreukmakend beschouwd maar de verschillen zijn zoveel interessanter.

In de loop van het afgelopen decennium is de werkwijze van Stichting Brein tegen indexeringsites en hun bezoekers veranderd. Ook de geleerden, rechterlijke macht en overheid lijken niet goed te weten wat men met de indexeringsites aanmoet. Zo haalde rechtenprofessor D.J.G. Visser in een artikel in Computerrecht 2001 de P2P dienst Napster aan. Destijds achtte hij Napster niet aansprakelijk voor auteursrechteninbreuk, wel leverde de dienst een onrechtmatige daad op. In een P2P dienst zónder centrale database zag hij geen probleem, het zijn dan uitsluitend de gebruikers die de auteursrechtelijk relevante handeling verrichten. Nu, enkele jaren later, staat Visser Stichting Brein bij in een procedure tegen de bittorrentindexeringsite Mininova. Een site die slechts torrentbestanden host voor het gedecentraliseerde Bittorrent netwerk en daarbij een streng Notice-and-takedown beleid voert. De inhoud van de procedure Stichting Brein/Mininova veronderstel ik als bekend.

De Stichting Brein voert keer op keer procedures tegen ISP’s of websitehouders om indexeringsites van het internet te krijgen. Hierbij verwijst Stichting Brein maar al te graag naar een paar behaalde matige successen uit het verleden. Relevante uitspraken die de stichting minder behagen worden doodgezwegen. De status van de indexeringsite is hierdoor, mijns inziens onterecht, op een hellend vlak gekomen waarbij de onrechtmatigheid van dergelijke websites dikwijls onterecht en steeds maar sneller wordt aangenomen, veelal door de voorzieningenrechter en zonder degelijk inhoudelijk feitenonderzoek. Een onterechte gang van zaken. Er mag vanuit worden gegaan dat de stichting weliswaar representatief is op het gebied van piraterijbestrijding maar dat hun zelfuitgeroepen expertise en oordeel in redelijkheid niet als waarheid overgenomen mogen worden in rechtelijke procedures. Ze zijn belangenbehartiger met een opinie en géén (onafhankelijk) expert, ook al profileren zij zich wel als zodanig. Een aanwezigheid van medewerkers van Stichting Brein bij doorzoekingen van woningen door de politie naar aanleiding van verdenkingen van intellectuele eigendomsfraude is derhalve volstrekt overbodig en ongewenst voor een deugdelijk onderzoek.

Hoe dan om te gaan met de indexeringsites? Naar mijn opvatting bestaat reeds afdoende wetgeving in de vorm van artikel 6:196c BW om de indexeringsite uit het juridische “grijze gebied” te halen. Een indexeringsite vormt in zekere zin een dienst van de informatiemaatschappij waarbij van de beheerder een vorm terughoudendheid van verlangd mag worden als het gaat om de controle van de inhoud van de door bezoekers geplaatste hashcodes, links of andersoortige data. Controle leidt immers te snel tot een ongewenste vorm van censuur.

In de lijn van de wetsgeschiedenis en jurisprudentie valt op te maken dat een beheerder van een website binnen het kader van de bescherming van artikel 6:196c BW valt indien hij adequaat optreedt bij meldingen van rechthebbenden inzake verwijzingen naar onrechtmatige data. Een dergelijke toepassing van art. 6:196c BW geeft een rechthebbende naar mijn mening in een procedure een sterke positie indien een beheerder weigerachtig blijft om links te controleren en verwijderen.

Het ligt derhalve voor de hand aan te nemen dat een beheerder van een indexeringsite in redelijkheid verplicht is informatie in de vorm van links, torrents, NZB’s etc. te verwijderen zodra hij wordt geïnformeerd door de rechthebbende over de onrechtmatigheid van de bestanden achter de verwijzing. Echter totdat de beheerder is geïnformeerd meen ik te kunnen concluderen dat de -mijns inziens ongefundeerde- klaagbeden van de nationale en internationale rechthebbendenorganisaties over de enorme verliezen die jaarlijks geleden zouden worden als gevolg van het downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal als gevolg van links die opgenomen zijn bij de P2P indexeringsites, genegeerd kunnen worden. Ik zie in beginsel, en onder voorbehoud van speciale omstandigheden, weinig tot geen juridische problemen in het bestaan van dergelijke sites.

Maarten van Amerongen is student Nederlands recht aan de Universiteit Utrecht en werkzaam bij de Centrale Raad van Beroep als zittingsgriffier. Zijn scriptie is begeleid door mw. prof. mr. drs. M. de Cock Buning. Na het behalen van zijn masterdiploma ambieert hij een functie in de advocatuur, richting IT/IE.

Jaja, daar zit je dan in je mooie “You wouldn’t download a car” shirt in de rechtszaal bij de Mininova-bodemprocedure. Verder was iedereen keurig gekleed, dus ik detoneerde slechts een heel klein beetje.

De zitting kende twee delen: het voorlezen van de pleitnota’s (waarom dat moet is me een raadsel) en het vuurwerk. Lees de pleitnota van Mininova of die van Brein online. Hieronder geef ik een impressie van wat me zoal opviel tijdens de zitting. Lees ook het verslag van Anne Jan Roeleveld trouwens.

Torrentbestandzoekmachine<br/> Al vanaf de opening ademde het pleidooi van advocaat Dirk Visser (inderdaad, van <a href=”http://books.google.nl/books?id=jQ0aRMeK9hMC->mijn favoriete boek) de bekende BREIN-retoriek. Ik hoorde binnen 3 minuten al de bekende kreten “leeuwendeel van het aanbod” en “faciliteren”. Plus de nieuwste in de stal, het “verspreiden van entertainmentinformatie” waarmee denk ik de torrentbestanden bedoeld worden. Dat was overigens de enige keer dat torrentbestanden als zodanig benoemd werden. De rest van het pleidooi had namelijk net zo goed geschreven kunnen zijn voor een website die zelf de content host en verspreidt.

En dat vond ik jammer: Mininova’s positie als torrentbestandzoekmachine is een wezenlijk andere dan die van een zelfhostende website, en de juridische aansprakelijkheid daarvan is mij in ieder geval een stuk minder duidelijk. Iets waarvan Visser in de repliek aangaf schoon genoeg van te hebben: al die bijdehante IT-ers bedenken moeilijke technische processen met allerlei stappen die afzonderlijk allemaal heel ondoorzichtig doen en daardoor zijn het altijd anderen die je als rechthebbende moet aanspreken. Dat moet maar eens afgelopen zijn. Mininova is de hoofdpersoon in dit hele proces, zij biedt de toegang, het startpunt van het proces en via Mininova gaan mensen het vinden. Aldus Visser, die zich tegen het einde van zijn repliek zo druk leek te maken dat me de opmerking “Denk aan je hart Dirk!” te binnen schoot.

(Overigens vind ik het al langer een interessante gedachte dat veel van de technische innovatie op dit gebied een gevolg is van de vele juridische procedures tegen ongeautoriseerde verspreiding van content. Zonder MPAA en consorten was Bittorrent nooit uitgevonden.)

Dienstverleners van de informatiemaatschappij<br/> Het verweer van Solv-advocaten Vita Zwaan en Wanda van Kerkvoorden hierover ging uit van de bekende uitsluiting voor aansprakelijkheid voor internetdienstverleners. Die geldt namelijk niet alleen voor de klassieke webhosters, maar ook voor forumbeheerders en chatboxaanbieders, zo blijkt uit de wetsgeschiedenis rondom deze Europese regel. En Mininova is niets meer of minder dan een beheerder van een platform, waar gebruikers zelf torrentbestanden, verwijzingen naar informatie elders plaatsen. Net zo min als een webhoster aansprakelijk is voor content van klanten is Mininova dat. Zie bijvoorbeeld de Franse Dailymotion-zaak, waar de Franse filmpjesdeelsite werd vrijgesproken onder dit regime.

BREIN’s standpunt kwam uiteindelijk neer op de stelling dat Mininova haar verantwoordelijkheid moet nemen en gewoon preventief moet gaan filteren. Uiteraard op eigen kosten. Maar om toch Mininova tegemoet te komen, was BREIN bereid om een lijst met 7000 trefwoorden aan te leveren (digitaal ook nog eens) waar Mininova dan makkelijk op kon filteren.

Wie nu denkt Napster, heeft helemaal gelijk: net als bij Napster is die lijst alleen maar bedoeld om de zoekfunctie van Mininova dusdanig onbruikbaar te maken dat het aantal bezoekers dusdanig terug zou vallen dat Mininova effectief failliet gaat, tenzij ze zich weet om te vormen tot een Linux-distributeur of zo. Want natuurlijk kun je (net als bij Napster gebeurde) wel dingen heel l33t g44n sp3llen, maar dan kan niemand meer vinden wat hij zoekt.

aXXo-actie<br/> Op de publieke tribune ontstond nog enige consternatie toen BREIN begon over torrent-uploader aXXo, die door Mininova bedankt zou zijn “voor zijn mooie torrents” en daarvoor ook een VIP-status zou hebben gekregen. Wie me een bron kan aanwijzen voor die twee zaken krijgt een gratis exemplaar van mijn boek én het bekende t-shirt. Update (5 juni): JoG meldde in de comments twee berichtjes op Mininova waarin ene ‘moxin’ deze uitspraken doet. Moxin is voor zover ik kan nagaan een moderator van Mininova maar of hij ook directeur/medewerker is, weet ik niet.

Speciaal voor de publieke tribune<br/> BREIN’s uiteindelijk eis was dat Mininova zou worden veroordeeld om op basis van die lijst van 7000 trefwoorden te gaan filteren, met een dwangsom als stok achter de deur. Men had nog meer eisen maar koppelde daar geen dwangsom aan, in de verwachting dat die lijst genoeg zou zijn om Mininova effectief de nek om te draaien.

Overigens, “speciaal voor de publieke tribune” meldde Visser nog dat dit een uniek aanbod was dat alleen gold voor Mininova. Andere torrentsites moesten niet verwachten dat ze met rust gelaten zouden worden als ze maar beloofden die 7000 trefwoorden te gaan hanteren.

Mininova’s filter trial<br/> Zwaan en Van Kerkvoorden gaven nog toelichting op het filter dat Mininova eerder vrijwillig installeerde. Dit blijkt een stuk uitgebreider dan verwacht. Ik dacht eerst dat men alleen op de hashcode in de torrentbestanden zelf filterde, maar als ik het goed begrepen heb dan zit er in de VS werkelijk een club mensen die torrents aan te klikken, de achterliggende content te downloaden en te kijken of daar werkelijk MPAA-inhoud aan vast zit. Zo ja, dan gaat de torrent van de site en op een zwarte lijst. Dit hele systeem implementeren zou Mininova een kleine 50.000 euro hebben gekost inclusief menskracht – een substantieel deel van de inkomsten van de site.

BREIN doet echter niet mee aan deze trial. Naar eigen zeggen omdat zij ook andere belanghebbenden dan alleen de filmindustrie (de MPAA, Motion Picture Ass. of America) vertegenwoordigden. De muziek- en softwareindustrie had geen zin in dit soort filters maar wil (concludeer ik dan maar) gewoon die sites dicht.

Vinken en modjes<br/> To filter or not to filter? Of beter, how to filter or how not to? Dat was uiteindelijk de grote vraag. En daarbij speelt de verdeling van de werklast een grote rol. Mag BREIN achterover zitten en van Mininova verwachten dat die al het werk doet? Of kan Mininova juist achterover blijven zitten tot BREIN een middag gaat “vinken”, om pas dan de aangevinkte torrents te verwijderen? Volgens de Solv-advocaten was het laatste de geëigende weg: de handhaving van auteursrechten is de taak van de rechthebbende, dus die moet zelf in actie komen als hij inbreuken bespeurt. Visser draaide de stelling om: bij zo’n grootschalige inbreuk kan dat niet het uitgangspunt zijn.

Naast trial en de notice-en-takedownprocedure die Mininova hanteert, zijn er ook moderators actief op de site. Deze vrijwilligers hebben als taak het netjes (family-friendly) houden van de site, door op te treden tegen bv. politieke teksten of pornografie. Volgens de Mininova-directie en tot kennelijk ongeloof van BREIN is deze club slechts vijf persoon sterk trouwens.

Afijn, dat roept de vraag op waarom de modjes wel kunnen constateren dat iets racistisch of pornografisch is en niet dat iets een Hollywoodfilm of Microsoftofficepakket is. “Wil je nu met droge ogen beweren dat je dat niet ziet” aldus een man uit de zaal. Tsja. Ik weet niet precies hoe actief die modjes zijn, maar ik kan me voorstellen dat ze alleen optreden op klachten en die komen er natuurlijk heel wat minder bij een geslaagde aXXo-upload dan bij een beloofde Disneyfilm die een laten we zeggen zeer volwassen vervolg op Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen (NSFW) blijkt te zijn.

De rechtbank had hierover nog een goeie vraag: kan Mininova iets terugzetten nadat de modjes het hebben weggehaald? Jazeker, dat was technisch mogelijk. Het zou me niets verbazen als dat terugkomt in het stuk over false positives bij de discussie over filteren in het vonnis. Wie gaat filteren op “Office” om de bekende Britse comedyserie of het pakket van Microsoft buiten de deur te houden, sluit immers ook OpenOffice.org buiten. En veel thuisfilms over de Veelvraat zullen er ook niet meer doorheen komen als het filter op “Wolverine” actief is. Maar dat probleem is een heel stuk kleiner als Mininova “gewoon” onterecht weggehaalde torrentbestanden weer terug kan zetten, vermoed ik dat de rechtbank zal zeggen als zij een filterplicht voor Mininova op wil leggen.

Hoe nu verder?<br/> Afijn, er is nog veel meer gezegd maar dit waren volgens mij wel de belangrijkste punten. Het pleidooi van Visser was enigszins oppervlakkig en deed vooral een appèl op het gevoel: het is toch gewoon duidelijk dat Mininova profiteert van structureel illegaal aanbod, dat kan toch niet zomaar. Ik hoorde weinig jurisprudentie of argumentatie (ok, afgezien van zeven “BREIN versus” kortgedingvonnissen) en dat vond ik jammer.

Het pleidooi van Zwaan en Van Kerkvoorden was inhoudelijk sterker en zeer grondig opgebouwd als het ging om de jurisprudentie. Volgens mij is letterlijk elke zaak over tussenpersonen sinds 1996 wel een keer genoemd, plus nog een berg arresten over vrije meningsuiting. Maar moest je nou écht al die tekst voorlezen?

Eerlijk gezegd heb ik nog geen idee wat de rechtbank zal doen. Het voorstel van BREIN om alleen het filteren op basis van de 7000 trefwoorden afdwingbaar te maken met een dwangsom klinkt aanlokkelijk, omdat het relatief weinig werk lijkt en toch redelijk zou zijn gezien de belangen van BREIN. Maar het is natuurlijk het begin van het einde. BREIN kondigde al aan die lijst wekelijks te zullen herzien, en reken maar dat “herzien” net als bij uw energieprijs altijd “verhogen” betekent.

Het notice-en-stay down idee spreekt me persoonlijk aan (zie ook mijn artikel hierover) omdat het het beste past binnen de Europese wet. Rechthebbenden constateren inbreuken, melden dit en het werk wordt aan een filter toegevoegd zodat dat nooit meer online kan komen.

Uitspraak volgt naar verwacht 15 juli.

Arnoud

Bij Webwereld publiceerde Peter Olsthoorn afgelopen zaterdag vijf redenen waarom Mininova wel of niet zou moeten filteren. De torrentzoekmachine werd in 2008 aangeklaagd door stichting Brein wegens het “systematisch en structureel gebruik maken van ongeautoriseerde bestanden”. Mininova hanteert een Notice en Takedown systeem, maar experimenteert nu met een systeem dat geautomatiseerd torrent-bestanden kan verwijderen. Dit… Lees verder

Een Amerikaanse rechtbank heeft p2p-site Torrentspy een boete opgelegd van 110 miljoen dollar (72 miljoen euro), meldden Nu.nl en Tweakers. De site bood links aan waarmee films en tv-programma’s kunnen worden gedownload. Toch zegt dit weinig over de legaliteit van andere filesharing sites. Torrentspy kreeg deze schadevergoeding vooral opgelegd vanwege haar klunzige manier van omgaan… Lees verder

Tijdens een discussie op Tweakers over de werkwijze van BREIN in 2007 kwam een deelnemer met een slimme opmerking over Bittorrent. Bij de meeste file sharing netwerken download je het bestand van één iemand. Zijn er meerdere aanbieders, dan moet je er eentje kiezen en maar hopen dat die de beste snelheid levert (en ook… Lees verder

Nou nou nou. TorrentFreak ziet dat stichting BREIN (die hard bezig is torrentsites te sluiten) tekst van hen overneemt en lanceert gelijk maar een open brief: Specifically, your organization has selectively and misleadingly quoted from our publication without properly attributing the source, in contravention of the Creative Commons license under which this text was published…. Lees verder

Een opvallende passage uit het persbericht van BREIN waarin men meldt weer 6 Bittorrent websites uit de lucht te hebben gehaald : Met de verstrekte naam- en adresgegevens van de site-eigenaren kan BREIN deze in persoon aanspreken om herhaling te voorkomen en schadevergoeding te vorderen. Het komt voor dat service providers niet over betrouwbare klantgegevens… Lees verder