Hoe algemeen mogen onze voorwaarden zijn?

Een lezer mailde me:

Ik beheer een forum. De sfeer is over het algemeen goed, maar soms zijn er toch vervelende akkefietjes. Wij beroepen ons dan op onze huisregels, waar de regel in staat “De moderators mogen op elk moment ieder bericht aanpassen om elke reden. Evenzo mogen zij mensen bannen zonder opgaaf van reden”. Deze huisregels worden gemeld bij het registreren. Maar nu zegt er iemand dat deze huisregel veel te algemeen is en daarom niet rechtsgeldig. We zouden alleen bij overtredingen van de wet mogen ingrijpen. Klopt dat?

Nee dat klopt niet, maar de huisregel is wel erg algemeen dus daar zou ik toch wel wat aan doen.

Op zich mag je je huisregels formuleren zoals je wilt (daar zijn het huisregels voor). Het is dus niet zo dat je alleen mag verbieden wat in strijd is met de wet. Wil je geen politieke discussie, moeten gebruikersnamen met een A beginnen of is een bepaald woord verboden, dan schrijf je dat op en dan mag het niet.

Daaruit volgt alleen niet dat je ook maar te allen tijde zonder reden alles kunt doen als beheerder. Huisregels zijn algemene voorwaarden, en mogen dus niet ‘onredelijk bezwarend’ zijn voor je gebruikers. Dat betekent dat er wel iets van een grond moet zijn om die huisregel te hanteren – al was het maar “bewaren van onze unieke sfeer”. Een ban uitdelen aan een willekeurige gebruiker omdat je hoofdpijn hebt, zou m.i. niet moeten kunnen hoe generiek je huisregels ook zijn.

Ik zou dus op zijn minst die regel wat uitbreiden met een motivatie over doel en strekking van de regel. Wil je misbruik tegengaan, een bepaalde sfeer bewaren of alleen optreden bij smaad, laster en dergelijke?

Arnoud

Over bannen en edits: het forumlid versus het beheer

Vele lezers vroegen me zaken als:

  • Ik ben geband op een forum en nu wil ik mijn berichten verwijderen, hoe dwing ik dat af?
  • Het forumbeheer heeft mijn berichten verwijderd, kan ik eisen dat ze teruggezet worden?
  • Er is geen reglement op ons forum maar toch zegt het beheer dat mijn berichten niet passen, wat nu?

De positie van forumleden en forumbeheer is juridisch bepaald niet duidelijk. Er is wettelijk niets expliciet geregeld, dus je moet dan terugvallen op de hoofdregels uit het recht. Helaas zeggen die niet veel meer dan “je moet redelijk en billijk tegen elkaar doen” (art. 6:2 en 6:248 BW), wat ongeveer net zo praktisch bruikbaar is als “gedraag je” vroeger op de basisschool.

Om veel problemen te vermijden, of in ieder geval te reguleren, is een goed reglement erg belangrijk. Daarin kan het beheer regelen wat wel en niet toegestaan is (bv. wel of geen off-topic discussies, wanneer berichten weggehaald mogen worden, of slowchat toegelaten is, of je mag reageren op spelfouten, noem maar op).

Is er geen reglement, dan is het lastig om te zeggen waar je aan toe bent. In principe bepaalt het beheer wat er wel en niet mag: het is hun server en zij mogen dus bepalen wat de regels zijn. Mag er niet worden gepraat over politiek, dan mag dat niet en kun je geband worden als je het toch doet. Dit volgt uit het XS4All/Ab.Fab arrest, waarin de Hoge Raad bepaalde dat de eigenaar van een server kan bepalen dat hij bepaalde zaken niet wenst te ontvangen (in dit geval ging het om spam maar de regel is algemeen).

Er zitten natuurlijk wel grenzen aan dat recht. Zo kun je regels niet van moment tot moment wijzigen zoals het jou uitkomt als beheer. Je zult wijzigingen moeten aankondigen en mensen de tijd moeten geven om hun gedrag daarop aan te passen.

Een veelgehoorde klacht gaat over berichten verwijderen. Dat kan niet zomaar: niet door het beheer maar ook niet door het forumlid zelf. Het bericht is deel van een discussie, en verwijdering verstoort die discussie. (Als het bericht illegale zaken bevat, dan mag je het natuurlijk wel verwijderen.) Een forumlid kan wel eisen dat zijn naam van berichten wordt gehaald, of dat eventuele tot hem herleidbare informatie (persoonsgegevens) uit de berichten wordt verwijderd.

Berichten aanpassen kan op zich wel toegestaan zijn, mits het dan gaat om kleine wijzigen die de strekking niet aantasten. Bijvoorbeeld hele lappen geciteerde tekst van elders verwijderen of niet ter zake doende alinea’s er tussenuit knippen.

Overigens heeft het forumlid (en niet het beheer) het auteursrecht op die berichten. Het beheer krijgt een licentie om het bericht te publiceren op het forum, maar ook in de RSS feeds en eventuele nieuwsbrieven die aan het forum vastzitten. Die licentie is waarschijnlijk eeuwigdurend, omdat er geen termijn is afgesproken. Dat betekent dat een lid niet zomaar op grond van zijn auteursrecht kan eisen dat berichten eraf gaan, ook niet als hij van het forum verbannen is.

Een forumlid zomaar verbannen kan denk ik ook niet zonder meer. Je zult vooraf aan moeten geven wat de redenen zijn waarop je iemand mag verwijderen, en een waarschuwing vooraf is nooit verkeerd. Je hebt daarna dan immers de reden “luistert niet naar waarschuwingen” en die lijkt me in principe geldig.

Het wordt hoog tijd voor wat specifiekere wettelijke regels of op zijn minst meer jurisprudentie over de relatie beheer-forumlid.

Arnoud

Het duimenfilter versus het auteursrecht

duim-omhoog-thumbs-up-vote-oordeel-positief.jpgDe discussie over censuur ken ik, maar deze variant nog niet: is het ‘wegminnen’ van berichten op een forum, site of blog een vorm van auteursrechteninbreuk? Toevallig kwam ik terecht op het stamboomforum, waar de beheerder een “duim omhoog/omlaag”-knop had ingevoerd. Berichten met veel duimpjes omlaag worden onzichtbaar gemaakt, maar ze zijn wel aan te klikken voor wie het echt wil lezen.

Een gebruiker wees de beheerder echter op artikel 25 Auteursrecht, dat de auteur te allen tijde het recht geeft om verminking en andere aantastingen van het werk te verbieden als daardoor zijn eer of goede naam in gevaar komt. Want:

Als je een oordeel wilt geven doe je dat met een authentiek geschrift dat onafhankelijk staat van het oorspronkelijke werk. In het geval van het duimenfilter voorzie je het authentieke artikel van een oormerk. Dat mag dus niet.

(Ik vermoed dat hij met “authentiek” bedoelt “apart nieuw”.) De redenering is dus: door een bericht weg te minnen, wordt het bericht voorzien van een aanduiding, iets als “Dit bericht is het lezen niet waard”. Die aanduidingen hebben hun weerslag op de auteur, die nu immers te kijk staat als schrijver van iets dat het lezen niet waard is. En dat zou je met enige goede wil kunnen zien als een aantasting van zijn goede naam.

Maar wordt het werk zelf wel aangetast? Ik denk het niet. Dat werk staat er nog steeds, en wie wil kan het lezen. Er is een extra drempel, maar die zit niet in het werk zelf.

Een vergelijking met de fysieke wereld is altijd gevaarlijk, maar het lijkt me toch gepast hier: als de bibliotheek een boek van de plank neemt en alleen op verzoek uit het magazijn haalt, wordt de auteur ook als “niet echt lezenswaardig” gekarakteriseerd. Maar is het werk, het boek zelf, aangetast? Dat lijkt me toch niet.

Arnoud

Leraar24: nieuw platform voor leraren, ouderwetse voorwaarden

leraar24-logo.pngAls je een Web 2.0 site begint, lijkt het logisch dat je dan ook in je gebruiksvoorwaarden rekening houdt met het actieve karakter van de website. Toch gebeurt het nog vaak genoeg dat prachtige nieuwe initiatieven worden gelanceerd met een set voorwaarden en disclaimer die neerkomt op “wij mogen alles met wat u doet en u niet met wat wij doen”. Zo ook Leraar24, een online platform van, voor en door leraren. Het initiatief werd met veel bombarie gelanceerd, maar de onderwijscommunity (o.a. Margreet van den Berg, Pierre Gorissen en Willem Karssenberg) viel het al snel op dat de ‘disclaimer’ heel wat meer deed dan aansprakelijkheid uitsluiten.

Ik mag bijvoorbeeld het logo van Leraar24 niet tonen om te verwijzen naar Leraar24, omdat ik geen uitdrukkelijke toestemming heb. Guess what: die heb ik niet nodig als ik een nieuwsbericht over Leraar24 schrijf. Ook mag ik de broncode van de HTML-pagina’s niet reverse engineeren.

Raadselachtig vond ik het verbod op “Hyperlinks of een vorm van linken die de URL wijzigen”. Wie weet wat dit zou kunnen betekenen?

Ook eist men alle gebruiksrechten op alles wat je plaatst of bijdraagt op de site:

De gebruiker verleent Leraar24 een onherroepelijke, onvoorwaardelijke, wereldwijd en voor altijd geldende, royaltyvrije licentie voor het gebruik van dergelijk materiaal of een onderdeel daarvan in enige en alle media op een naar eigen goeddunken in te vullen wijze. De gebruiker doet tevens afstand van alle persoonlijkheidsrechten en/of morele rechten en soortgelijke rechten op het materiaal;

Dat kan op zich wel (afgezien van de afstand van ‘alle’ persoonlijkheidsrechten), maar het is natuurlijk bepaald onvriendelijk. Als je een communitysite gaat uitprinten en als boek gaat uitgeven, is het op zijn minst wel zo netjes om dat even te overleggen met je leden.

Verder ontbreekt de privacyverklaring waar men in de disclaimer naar verwijst.

De mooiste vind ik nog steeds:

Leraar24 ervaart geen enkele aansprakelijkheid voor enige content of enige schade…

Ik ervaar ook zelden aansprakelijkheid, maar de ervaring leert dat aansprakelijk gesteld worden een interessante ervaring kan zijn.

Misschien moet ik maar eens een cursus “gebruiksvoorwaarden schrijven voor advocaten” gaan geven.

Update: (19 maart) Leraar24 heeft haar voorwaarden aangepast en ze lezen nu een stuk prettiger. Het scheelt dat ik ze (mede) mocht schrijven.

Arnoud

De zin en onzin van disclaimers, algemene voorwaarden, etcetera?

Bij Lancelots Forum – Voor freelancers werd een interessante vraag opgeworpen: wat is de (on)zin van disclaimers/voorwaarden/privacyverklaringen op een website?

Zie door de bomen het bos van disclaimers/ algemene voorwaarden/ privacybeleid niet meer. Hoe moet ik een disclaimer of dergelijke op een website plaatsen als, in mijn mening, zover ik begrijp de juristen er nog niet over uit zijn. Op het ene moment lees ik dat het plaatsen van een disclaimer geen rechtsgeldige zin heeft (omdat de website toch onder Nederlandse recht valt – indien gehost in Nederland(?)) anderszijds lees ik dat het wel weer verplicht/ handig kan zijn.

Vaak plaatsen mensen die teksten alleen omdat iedereen het doet, wat ongeveer de slechtste reden is om iets te doen. Nadeel is ondertussen wel dat het zo ingeburgerd is dat het nu opvalt als je het niet meer doet. Misschien zou dat tegen je gebruikt kunnen worden, dus dan kun je maar beter toch met de massa meedoen.

Staan wij juristen hier echt puur voor de vorm die teksten te produceren, vraag ik me wel eens af. Niemand leest algemene voorwaarden of privacyverklaringen. Je gaat er vanuit dat ze redelijk zijn en dat het met je privacy wel goed zal zitten. Dat is vaak niet zo, maar wie heeft er tijd voor (of zin in) om dat allemaal te gaan controleren?

Zou het niet eens tijd worden voor een strengere wettelijke regeling voor gebruiksvoorwaarden voor websites?

Arnoud

Opheffen van meerdere accounts, wanneer moet dat?

Een meelezende forumbeheerder mailde me:

Wij hebben geconstateerd dat een gebruiker meerdere gebruikersnamen in gebruik bleek te hebben (laten we zeggen: A, B en C). Dat is in strijd met ons forumreglement. Ik heb gebruiker A daarom aangeschreven. A heeft gereageerd en ontkende B en C in gebruik te hebben. Nu eist A in een e-mail verwijdering van zijn gebruikersnaam en al zijn berichten. Ook eist hij hetzelfde voor B en C.

Iemand die zijn account op een website of forum wil opheffen, kan opheffing eisen bij de beheerders. Dat blijkt uit de privacy-richtsnoeren van het College Bescherming Persoonsgegevens. Berichten van die persoon moet je dan ook verwijderen, tenzij dat de structuur en begrijpelijkheid van de discussie zou verstoren. In dat geval moet je ze zo veel mogelijk anonimiseren.

Hier is het lastige dat persoon A eerst ontkent eigenaar te zijn van accounts B en C, en vervolgens eist dat ze opgeheven worden. Als het beheer zelf overtuigd is dat B en C inderdaad door dezelfde persoon gebruikt worden (bijvoorbeeld omdat ze op hetzelfde moment vanaf hetzelfde IP-adres gebruikt zijn), dan zou het verzoek geen probleem moeten zijn.

Wel moet je natuurlijk controleren dat het echt A is die de mail met het verzoek stuurt. Ik zou zeggen dat zo’n verzoek vanaf het gebruikersaccount moet komen dat moet worden opgeheven (via een privébericht naar beheer bijvoorbeeld). Niet vanaf een Hotmail- of Gmail-account. de beheerder mag er vanuit gaan dat iemand die het wachtwoord heeft van een account, de eigenaar ervan is.

Dat lost meteen het probleem op met B en C: als meneer A daar ook de eigenaar van is, kan hij probleemloos drie pb’s sturen vanaf elk van de accounts en dan is het beheer keurig ingedekt.

Arnoud

Wat moet Marketingfacts met klachten over mijn haar?

Voor Marketingfacts schreef ik een column over aansprakelijkheid van hosters en forumbeheerders:

“Die Engelfriet heeft raar haar.” Als iemand dat op Marketingfacts zou schrijven, zou ik hem of haar een proces aan kunnen doen wegens smaad. Het is tenslotte een aantasting van mijn eer en goede naam, ook al is het misschien wel waar. Maar ja, vind die anonieme reaguurder maar eens. Een e-mailadres kun je niet dagvaarden. Marketingfacts zelf is makkelijker te vinden, en ze hebben nog geld ook. Dan pak ik die wel, zij zijn tenslotte medeplichtig door die reactie openbaar te maken.

Heel ver zal ik daarmee niet komen, want M! geniet wettelijke bescherming. Zij zijn niet aansprakelijk voor opmerkingen over raar haar van haar gebruikers, of voor schendingen van privacy, inbreuken op auteursrecht of andere rare dingen die die gebruikers uithalen. Tenminste, wanneer de redactie ingrijpt als er een klacht komt over zo’n opmerking, en die klacht blijkt “onmiskenbaar onrechtmatig” (juridisch voor “wanneer die reactie echt niet kan”). Maar wanneer kan iets nou echt niet? Hoe raar ís mijn haar?

Lees verder in Wat moet Marketingfacts met klachten over mijn haar?.

Arnoud

Heb je vrijheid van meningsuiting op andermans blog?

Blogs zijn eigendom van hun beheerders. Die mogen kiezen of ze wel of geen reacties toelaten, en als ze reacties toelaten onder welke voorwaarden ze dat willen. Wie geen zin heeft in gezeur, mag de comments dus uitzetten en niemand kan hem verplichten die aan te zetten. Maar ja, dan ben je wel een bloggende in de woestijn. De meeste bloggers kiezen er dus voor om de comments aan te zetten, en krijgen dan binnen de kortste keren viagraspam, vervelende reacties en andere vormen van verbaal onkruid.

Als je comments weghaalt, beginnen er al snel mensen “censuur” te roepen. Censuur betekent formeel gesproken voorafgaande toestemming (vergunning) van de overheid. Juridisch zou je iemand dus niet van censuur kunnen beschuldigen als hij je van je weblog verwijdert, tenzij het gaat om een weblog dat beschikbaar gesteld wordt door de overheid. En die zijn er niet, dat ik weet.

Er is geen jurisprudentie, laat staan wetgeving over het al dan niet terecht ingrijpen in reacties bij weblogs of forums. Mijns insziens mag de beheerder van een weblog ingrijpen als reacties over de schreef gaan, hoewel dat natuurlijk altijd discussies kan en zal opleveren. Wanneer gaat iets te ver? Geenstijl heeft daarover een heel andere mening dan een kattenblog bij web-log.nl.

Een mening verwijderen die on-topic en binnen de perken is, alleen maar omdat je het er als blogger mee oneens bent, gaat mij te ver. Als je je weblog, forum of site openzet voor anderen, dan geef je daarmee die anderen een bepaalde ruimte. Die kun je dan niet zomaar meer afpakken. Net zoals een winkelcentrum niet zomaar meer mensen eruit kan zetten, ook al is het gebouw privéeigendom.

Net als een winkelcentrum staat het een weblogger natuurlijk vrij om vooraf bepaalde grenzen aan te geven. Gaat iemand die grenzen te buiten (hoe arbitrair gekozen ook), dan kun je het bericht op die grond verwijderen. Wie “Het is verboden het met mij oneens te zijn” in zijn huisregels zet, zal vast niet veel reaguurders krijgen. Maar uiteindelijk is het wel jouw weblog en dus jouw huisregels. Hoe bekrompen of selectief mensen die ook mogen vinden.

Bij het Volkskrantblog van Satuka staat het mooi geformuleerd:

Je hoeft een medium dat naar jouw mening een eenzijdig beeld schetst niet te lezen of te bekijken. Je hoeft niet op een weblog te komen waar naar jouw idee niet genoeg ruimte wordt gegeven aan jouw mening, of waar de wijze waarop je die mening kenbaar maakt blijkbaar niet op prijs wordt gesteld. Maar je kan van die krant niet eisen dat jouw protestbrief wordt gepubliceerd. Je kan van een omroep niet verwachten dat ze jouw persoonlijke visie als leidraad nemen voor de invulling van hun programma’s. En je kan van die blogger niet eisen dat hij alles over zich heen laat komen. Laat staan dat hij zijn weblog volgens jouw persoonlijke regels (niet) modereert.

Maar blogger alib_bondon zegt juist:

Mijn blog is openbare ruimte. Mijn blog is een plein waar iedereen kan komen kijken naar en reageren op de beelden (stukken) die ik daar heb geplaatst. Ik wens geen gebruik te maken van de mogelijkheid om reacties te wissen of personen te bannen. Voor reacties wissen geldt één uitzondering: waar de privacy wordt geschonden, treed ik op.

Wat vinden jullie? Mijn server, dus schop er maar af wiens nick je niet aanstaat? Of alle discussie laten staan tenzij er grenzen uit het strafrecht overtreden worden?

Arnoud

Wanneer moet je een geband persoon teruglaten op je forum?

Van forums verwijderd (geband) worden is een regelmatig terugkerend onderwerp hier. Logisch ook: de gemoederen lopen hoog op en dan wordt er al snel met juridische taal gegooid. Hier weer een lastige die we nog niet gehad hebben.

Eén van onze bezoekers had nogal ongezouten en vaak grove meningen gepost op ons forum. Vanwege taalgebruik en klachten van anderen is zij na een paar waarschuwingen tijdelijk geband. Na die ban kwam ze weer terug en begon alles van voren af aan. Toen hebben we haar permanent verbannen, zoals ook in ons reglement staat. Toen kwam ze vanaf een ander IP-adres terug met een andere usernaam, die we vervolgens ook weer opgeheven hebben. Nu schrijft zij: “ik wil alleen maar op het forum kunnen posten. Jullie bans zijn een schending van mijn vrije meningsuiting en ik ga daar stappen tegen ondernemen.”

Als site-beheerders heb je natuurlijk het recht om je site in te richten zoals je wilt. Maar als je je site openstelt voor anderen, dan kun je niet zomaar meer eenzijdig bepalen hoe alles verloopt. Je moet dan rekening houden met de belangen van je bezoekers.

Een goed huisreglement is dan van wezenlijk belang. Daarin zet je wat je wel en niet gewenst acht op je forum, en wat je gaat doen als mensen zich daar niet aan houden. Na een waarschuwing een tijdelijke en daarna een permanente uitsluiting is bijvoorbeeld een prima regeling. Zolang maar duidelijk is wat de regels zijn.

Desondanks kunnen forumbeheerders of moderators niet zomaar elk bericht om elke reden verwijderen of aanpassen. Iemands meningsuiting is beschermd, en er moet dus een geldige reden zijn om dat te doen. Bij illegale bijdragen (belediging, racisme, inbreuk op andermans rechten) is er evident zo’n geldige reden aanwezig. Reclame mag ook zomaar verwijderd worden. En berichten die off-topic zijn, kunnen verplaatst of eventueel verwijderd worden. Maar inhoudelijk ingrijpen bij on-topic discussies zou zeer uitzonderlijk moeten zijn.

Wie zich echter aantoonbaar misdraagt en bij herhaling de regels overtreedt, mag van een forum worden uitgesloten. Belooft hij dan beterschap, dan mag het forum hem terugnemen maar dat hoeven ze uiteraard niet te doen. Dat is dan de keuze van de beheerders.

Arnoud

Wanneer mag je iemands berichten van je forum verwijderen?

De beheerder van een forum mailde mij:

Een van onze leden heeft gigantische ruzie gemaakt met zo ongeveer iedereen en daarbij onze huisregels zwaar overtreden. Wij hebben hem dan ook geband (verbannen). Maar de berichten hebben we laten staan, want mensen moeten kunnen lezen wat er is gebeurd. Hij eist nu dat wij alle berichten van en over hem verwijderen. Kan hij dat?

Uit de privacy-richtsnoeren blijkt dat de privacywet hier mogelijkheden biedt voor het met ruzie vertrokken ex-lid.

Elk bericht dat hij plaatste, is namelijk een “persoonsgegeven” omdat het te herleiden is tot deze specifieke persoon. Hij heeft dus het recht te beslissen wat er met dat bericht mag gebeuren.

Door het bericht te plaatsen, gaf het forumlid toestemming voor deze “verwerking” van persoonsgegevens. Anderen mochten het bericht, het persoonsgegeven dus, lezen en in hun reacties verwerken. Tot zover geen probleem.

Die toestemming kan echter op elk moment worden ingetrokken, en dat betekent dat men met de verwerking moet stoppen. Je kunt niet in het huisreglement iemand verbieden deze toestemming in te trekken. De door het ex-lid geplaatste berichten moeten dus in principe worden verwijderd als hij daarom vraagt. De enige reden om het te mogen laten staan, is als er een “eigen gerechtvaardigd publicatiebelang” is.

Zo’n belang kan bijvoorbeeld zijn dat door de verwijdering de discussie onbegrijpelijk wordt. In dat geval, zo zeggen de richtlijnen, kun je volstaan met de naam van de plaatser vervangen door [VERWIJDERD] of iets dergelijks. Tenzij de inhoud van het bericht zelf nog informatie over de plaatser bevat, dan zou die informatie moeten worden geschrapt.

Een advertentie op b.v. Marktplaats zou dus door het bedrijf verwijderd moeten worden als de plaatser daarom vraagt. Iemands recensie van een film op een forum voor filmliefhebbers ook. Zulke berichten kun je verwijderen zonder dat andere berichten daardoor onbegrijpelijk worden, en als dat kan, dan moet het ook.

Informatie verwijderen die in andermans berichten verwerkt is, is heel erg lastig. Deze verwerking was in het kader van een vrije meningsuiting. Verwijderen mag dan alleen als het echt absoluut de enige manier is om de inbreuk op de privacy van de originele poster (het ex-lid dus) te beëindigen. En dat zal vrijwel nooit het geval zijn.

Arnoud