Dwangbevel OM haalt honderden kraaksites offline

om-takedown-poster.jpgHet Openbaar Ministerie heeft met een dwangbevel honderden kraaksites offline laten halen, las ik bij Webwereld. Op één van die sites was een plaatje te vinden (zie hiernaast) dat volgens het OM majesteitsschennis (of iets dergelijks) opleverde. De politie eiste verwijdering, en op het laatste moment ging provider Leaseweb hiertoe zelf over. Zij moest daarbij grof handelen: in plaats van het plaatje zelf te deleten ging de hele server offline. Kan dat zomaar? Is daar niet een gerechtelijk bevel voor nodig?

Ja, dat kan, en nee, daar hoeft niet apart een rechtszaak over gevoerd. De wet biedt namelijk een aparte mogelijkheid voor Justitie om content offline te krijgen. Artikel 54a Strafvordering bepaalt dat een officier van Justitie kan bevelen dat zaken offline worden gehaald, op straffe van aansprakelijkheid van de provider zelf. Wel is er dan een machtiging van de rechter-commissaris nodig, en dat is toch een soort van onafhankelijke gerechtelijke toets.

Formeel is het dus correct wat hier gebeurt. Het bevel is met een machtiging van de R-C afgegeven, en die vond dus dat de afbeelding inderdaad strafbaar leek. Hoewel het dan wel bevreemdt dat in het bevel nergens de URL van het plaatje wordt genoemd maar alleen de gehele site, zodat je formeel wel de site offline móet halen vanwege die ene afbeelding.

En dat is gek. Het gaat hier om strafrecht, meer specifiek om het verbieden van een meningsuiting, toch niet bepaald een lichte categorie van overtredingen. Bij invoering van dit wetsartikel zei de minister dan ook:

De ontoegankelijkmaking van de gegevens moet redelijkerwijs kunnen worden gevergd. De verlangde maatregelen moeten derhalve in overeenstemming zijn met de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Er mogen geen andere, minder verstrekkende mogelijkheden openstaan om een einde te maken aan de als onwenselijk ervaren situatie. En de verlangde maatregelen mogen niet verder strekken dan strikt noodzakelijk.

Een gehele site offline halen vanwege één afbeelding is niet proportioneel. Ook gaat het mij te ver om per direct naar de provider toe te stappen zonder de plaatser zelf eerst aan te spreken. In dit geval kon dat prima, diens identiteit was gewoon bekend.

Een ander belangrijk punt (zie ook het TILT-rapport) is dat nu de afbeelding weg is, er niet echt meer een reden lijkt te zijn voor het OM om de plaatser daarvan te gaan vervolgen. En dat wringt, want nu kan er niet meer worden getoetst door de rechter of het bevel inderdaad rechtmatig was. De provider kan niets doen (heeft geen juridische grond) en de plaatser zelf kan ook niet klagen als hij niet wordt vervolgd. Kortom, het voelt mij te veel als een handige shortcut om even snel zaken offline te krijgen.

Arnoud

Rectificeren op Twitter, hoe doe je dat?

twitter-vonnis-rectificatie.pngOpmerkelijk: de rechtbank vonnist tot rectificatie op Twitter. Alleen is de rectificatietekst zelf langer dan 140 tekens, zodat dit dus niet gaat passen. Wat nu?

De zaak zelf is niet zo heel ingewikkeld. Maar waarom de samenvatting het kopje “Internetterreur” moest bevatten, is mij niet helemaal duidelijk. Het ging om een mevrouw die boos was op Total Telecom (een aanbieder van 0900nummers en domeinregistraties), en op zijn blog en Twitter diverse uitlatingen deed van het soort:

“[eiser sub 2] licht mensen op met nep site mediumWillem”
“Total Telecom SA ([eiser sub 2] van o.a. sex en Astro TV/Koffieleutjes/Spirittv verliest WEER van [Y] EN mijn blog EN mij, contactverbod stalkers+dwangsom”
“@Paso2011doble en spirit tv is ook van sexlijn exploitant [eiser sub 2] die heeft een contactverbod “””.dwangsom ivm smaad van de [X]”

De blog werd in Amerika gehost (via WordPress.com) en Twitter is ook een Amerikaans medium, maar de rechter had er (terecht) geen enkele moeite mee om dit onder Nederlands recht aan te pakken. Het is immers evident dat deze mevrouw zich met blog en tweets op Nederland richt, en zo dus in Nederland schade aanricht.

Er was geen enkel bewijs voor deze stellingen, en tsja dan ga je voor de bijl. Ook het argument “dat Total Telecom c.s. haar op ongeoorloofde wijze overal in betrekt en zij dagelijks honderden dreigementen ontvangt” gaat niet op. Dat is geen reden om zelf terug te gaan dreigen of roepen. Mevrouw moet dan ook gewoon rectificeren (en ” 1.391 proceskosten betalen).

Rectificeren is op een blog niet zo’n probleem, je zet gewoon een nieuwe blog neer en die maak je eventueel ‘sticky’ zodat ie blijft zitten bovenaan op pagina 1. Maar op Twitter? Oordeel zelf, hoe krijg je dit in een tweet?

Rectificatie: De voorzieningenrechter te Almelo heeft bij vonnis van 18 april 2012 geoordeeld dat ik, [gedaagde], wonende te [woonplaats], onrechtmatige en ongegronde uitlatingen heb getwitterd met betrekking tot Total Telecom en de heer [eiser sub 2].
De voorzieningenrechter te Almelo heeft mij bij dat vonnis tot rectificatie hiervan veroordeeld;

Uw uitdaging voor vandaag: herschrijf dit tot rectificatietweet mét bit.ly linkje in 140 tekens? Strekking moet hetzelfde zijn, overbodige informatie mag eruit, algemeen bekende afkortingen zijn toegestaan. Voor “eiser sub 2” mag u “directeur Jansen” of vergelijkbare term gebruiken als u dit binnen de strekking nodig vindt. Twitlonger en multitweets (1/3, 2/3, 3/3) zijn niet toegestaan, het moet en zal één gewone tweet zijn.

Update: (27 april) van advocaat Filip Van Eeckhoutte (van de eiser) kreeg ik de originele tekst van de gevraagde rectificatietweet:

Rectificatie: ik verklaar dat ik onrechtmatige en ongegronde uitlatingen heb getwitterd met betrekking tot Total Telecom en de heer [directeur].

Dat past net!

Arnoud

Is een forumnickname merkinbreuk?

nickgenerator.pngEen lezer vroeg me:

Ik ben moderator bij een groot forum, en wij zien van tijd tot tijd mensen zich registreren met nicknames waar een merknaam in zit. Soms toevallig en onbedoeld (“Gazelle213”), soms omdat ze fan zijn (“PepsiDrinker”) en soms vanwege puberaal gedoe (“Micro$oftSux”). Nu vroeg ik me af, kan dat merkinbreuk zijn? En wat moeten wij dan doen?

Gebruik van een nickname op een forum zal niet snel merkinbreuk zijn. De merkenwet is immers primair gericht op het beschermen van namen (en logo’s) in het handelsverkeer. Wie diensten of producten aanbiedt via het forum (denk aan de Verkoop&Aanbod secties of fora zoals Marktplaats), is wel commercieel bezig en moet dus rekening houden met het merkenrecht. Een verkoper van Philipstelevisies zou als nickname “PhilipsVerkoper” kunnen hanteren bijvoorbeeld – maar dan mag hij niet óók concurrerende televisies verkopen.

Gebruik dat niet commercieel is, kan heel soms worden verboden. De merkenwet beperkt hier de mogelijkheden tot “gebruik zonder geldige reden” met als eis dat “ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit het merk” of dat “afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk”.

Een geldige reden is bijvoorbeeld dat je wil schrijven over het merk. Hierboven noem ik bijvoorbeeld de merken Gazelle, Pepsi, Microsoft, Marktplaats en Philips. Dat is een geldige reden, en ik trek geen ongerechtvaardigd voordeel uit die merken en ik doe geen afbreuk aan hun reputatie. Nee, ook niet bij “Micro$oftSux” want a) iedereen snapt dat ik dat niet echt vind, en b) als dat wél afbreuk deed aan hun merk dan waren ze allang failliet.

Wie wél opzettelijk met kreten als “sucks” of “deaud” gaat gooien in combinatie met merken, kan echter best wel eens aansprakelijk worden onder dat artikel van de merkenwet. Je ziet op klaagfora nog wel eens dat mensen zich MicrosoftSucks of PretiumGedupeerde of PasopvoorOplichterTerBrink gaan noemen. Nu mag je klagen over een merkproduct of bedrijf, maar inhakken op de merknaam, zeker met puberale varianten of suggesties die naar smaad neigen heb je een probleem.

Als forumbeheerder of moderator ben je verplicht in te grijpen als het onmiskenbaar (evident) is dat hiermee de wet wordt overtreden. Als een merkhouder je er bijvoorbeeld op wijst dat meneer PhilipsVerkoper alle mogelijke merken televisies verkoopt, zul je iets moeten doen. Het account opheffen hoeft niet meteen, je zou de naam kunnen veranderen of eisen dat de gebruiker zelf dat doet binnen een paar dagen. Bij gebruikers PasopvoorOplichterTenBrink en PretiumGedupeerde zul je niet snel hoeven in te grijpen, tenzij uit de berichten zelf meteen duidelijk is dat meneer geen werkelijke grieven heeft maar alleen erop uit is om die merken af te zeiken.

Arnoud<br/> Beeld: Creating a Nickname Generator bij Codeproject.

Ontslag vanwege Facebookposting

post-facebook-wall.pngJe werkgever uitschelden op Facebook (“hoerebedrijf” en “kkstreken” van de teamleder) is reden voor ontslag. Ook als je dat doet op Facebook. En dat krijg je niet teruggedraaid door snel de berichten te verwijderen. De rechtbank Arnhem is streng – en terecht, wat mij betreft.

De werknemer was magazijnmedewerker bij de Blokker, en had het kennelijk niet zo naar z’n zin want hij had zich op het internet (Facebook) negatief uitgelaten over zijn werkgever. Die ontdekte dit en gaf hem een formele waarschuwing. Twee weken later deed hij het weer, en dat was voor de Blokker reden om hem per direct te schorsen, en vervolgens deze procedure op te starten om de arbeidsovereenkomst te beëindigen.

De kantonrechter is snel klaar met deze zaak. Dat de Blokker juist gehandeld heeft, staat vast. De berichten waren grove beledigingen, met vrijheid van meningsuiting had dat niets te maken. Zeker niet omdat er geen enkele aanleiding was om zo los te gaan met kankerdit en hoerendat.

Als hij die teksten op briefjes in het fietsenhok had gehangen, had niemand er een punt van gemaakt. Maar omdat hij de teksten op zijn Facebook heeft geprikt, is dit een uniek internetvonnis waar ik binnenkort over mag gaan vertellen op een arbeidsrechtcongres. En nou ja, helemaal onterecht is dat ook weer niet, want is Facebook het fietsenhok van het bedrijf of je eigen achtertuin? Je mag toch zeker wel thuis privé schelden op je baas?

Het privékarakter van Facebook is immers betrekkelijk, zoals de rechtbank het formuleert. In dit geval zaten er collega’s in de Facebook, en eentje daarvan had het bericht doorgespeeld. Net zoals dat kan gebeuren als je dit roept in het fietsenhok.

Mijn tenen krullen zich een tikje bij

[werknemer] miskent bovendien dat met het plaatsen van het bericht op Facebook er het risico van re-tweten is, welk risico met zich meebrengt dat ook anderen dan de “vrienden” van [werknemer] kennis kunnen nemen van het bericht in kwestie.

want je retwet (sic) niet op Facebook. Ok, die koppeling is vast te maken maar de rechtbank wilde hier volgens mij net iets te internethip zijn. Hoe dan ook: inderdaad, als je iets op FB zet dan kunnen mensen dat doorplaatsen op hun eigen wall, tweeten op Twitter of prikken op Pinterest. En als je bericht dan ter ore komt van de werkgever dan heb je een probleem als je hem een kkhomo noemt.

Misschien dat dat anders wordt wanneer je zelf het bericht zo veel mogelijk afschermt en een ander door de privacysettings heen ramt. Had hij dit via MSN of Ping aan zijn vriendin gestuurd, en had die (of een meelezende schoonmoeder) het naar de baas doorgestuurd dan kan ik me de uitkomst een stuk moeilijker voorstellen.

Omdat de man al gewaarschuwd was, heeft de rechter geen medelijden: hij ging door en daarmee is de dringende reden voor ontslag gegeven.

Arnoud

Wat moet een forumbeheerder weggooien als je dat vraagt?

delete-user.pngZeer, zeer regelmatig krijg ik vragen van mensen die hun account op een of ander forum verwijderd willen hebben. Of van forumbeheerders die die vraag kregen en niet weten wat ze ermee moeten. Wat kun je eisen dat weg moet, wat mag een beheerder laten staan en wanneer wordt het moeilijk?

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (de “privacywet”) heb je het recht om te verzoeken dat je naam en andere persoonsgegevens uit bestanden worden verwijderd, als deze niet meer “ter zake dienen” zoals de wet dat noemt. Forumberichten zijn ook persoonsgegevens, omdat ze gekoppeld zijn aan je account. Ook als je echte naam er niet bij staat en ook als je een vaag Hotmailaccount hebt gebruikt en een proxy zodat niemand je IP-adres weet.

Wanneer zijn je postings niet meer “ter zake dienend”? Dat is een hele lastige. De privacywet werkt dat niet uit, omdat die er vanuit gaat dat dat eigenlijk vanzelf spreekt. Ben je ergens geen klant meer, dan zijn je adresgegevens niet meer ter zake dienend en die moeten dus op verzoek worden verwijderd. En heb je ooit toestemming gegeven om je naam ergens op een lijst te zetten, dan kun je die toestemming intrekken en dan is men in principe ook verplicht je naam te verwijderen.

Bij een forum speelt er meer. Je berichten zijn niet zomaar persoonsgegevens, het zijn óók bijdragen aan een discussie, ze maken deel uit van de gemeenschap die rond het forum is ontstaan. En daarmee gaat er een uitzondering uit de privacywet gelden: wanneer iemand een “eigen aantoonbare noodzaak” heeft om je persoonsgegevens te publiceren, dan kun je geen verwijdering daarvan eisen.

Die noodzaak is bij forums de vrijheid van meningsuiting, meer specifiek het belang om een compleet en begrijpelijk archief te kunnen publiceren. De integriteit van archieven zijn namelijk een essentieel deel van die vrijheid van meningsuiting. En die vrijheid is, net als privacy, een grondrecht. Dat betekent dat je niet kunt zeggen “mijn privacy, weghalen”, maar trouwens ook niet dat de beheerder altijd mag zeggen “vrijheid van meningsuiting, het blijft staan”. Er moet een balans worden gevonden tussen de belangen van beide partijen.

De privacytoezichthouder heeft in hun Richtsnoeren over privacy op internet uitgewerkt hoe die balans er in principe uit zou moeten zien. Kort gezegd komt dit op het volgende neer:

  • Wie op een forum post, geeft daarmee toestemming voor publicatie van de persoonsgegevens die hij in zijn berichten opneemt. Op die grond mag het forum de posts publiceren, verspreiden en archiveren.
  • De toestemming kan op elk moment worden ingetrokken. Het forum moet dan bepalen of ze nog een “eigen noodzaak” heeft om berichten te laten staan. Zo niet, dan moeten de berichten weg.
  • In principe bestaat die eigen noodzaak bij berichten die deel zijn van een discussie, want die discussie wordt anders onbegrijpelijk. Een los berichtje, bv. een tekst op de profielpagina, is geen deel van een discussie en moet dus in principe weg.
  • De naam en contactgegevens moeten echter worden verwijderd, het profiel moet dus worden geanonimiseerd. Men kan “gast” of “verwijderd account” of eventueel “Ex-gebruiker 651” gebruiken om de berichten alsnog een ‘eigenaar’ te laten hebben. Is de naam op zichzelf nieuwswaardig (bv. omdat veel mensen over die gebruiker discussiëren) dan zou de beheerder hiervan kunnen afzien, maar dat moet hij wel onderbouwen.
  • In bijzondere gevallen moeten berichten tóch weg als ze deel zijn van een discussie. Het beste voorbeeld is als er gevoelige medische gegevens in het bericht staan. Het privacybelang weegt dan meestal zwaarder dan de vrije meningsuiting.
  • Als het echter genoeg is om in zo’n geval te knippen in het bericht, dan hoeft het bericht niet weg. Iemand kan dus het feit dat zijn 06-nummer in het bericht staat, niet aangrijpen om het hele bericht weg te krijgen. Vervang gewoon het nummer door 06-********.
  • De bewijslast dat sprake is van een bijzonder geval ligt bij de gebruiker. Bij een verzoek tot verwijdering hoeft de beheerder dus alleen het profiel op te heffen, de gebruikersnaam te vervangen door “Ex-gebruiker 651” en eventuele profielteksten onzichtbaar te maken. Voor andere zaken moet de gebruiker aandragen om welke berichten het gaat, welke bijzondere situatie daar speelt en waarom weghalen belangrijker is dan de integriteit van het forum.

Oh ja, soms zie je dat forumeigenaren in hun huisregels expliciet bepalen dat bijdragen nooit worden weggehaald, of dat je eeuwigdurende toestemming onder de privacywet geeft. Dat kan niet: de privacywet is “dwingend recht” en kan niet via een contract opzij worden gezet. Toestemming kan altijd worden ingetrokken.

Ook fout is wat ik sommige forummers wel zie roepen: dat ze auteursrecht hebben op hun bijdragen en dat ze de licentie bij deze intrekken. Dat je auteursrecht hebt op teksten of foto’s klopt, maar de Auteurswet biedt niet zomaar een mogelijkheid om je licentie in te trekken.

Arnoud

Ik ben verbannen van het forum en dat is oneerlijk!

Zeer, zeer regelmatig krijg ik mails met als strekking “ik ben verbannen op een forum en dat vind ik onterecht”, met vervolgens een hele trits redenen waarom dat onterecht zou zijn. Men had bijvoorbeeld niet gezegd waarom, of niet de eigen huisregels goed gelezen, of de beheerder had wel iets gemeld maar wil niet in discussie over de feitelijke onjuistheden. Of hij trekt niet één lijn, zijn vriendjes mogen wel blijven maar de kritische forummer wordt eruit geschopt.

Een site-eigenaar stelt zijn eigen regels en daarbij mag hij arbitrair kiezen hoe redelijk of fair of makkelijk hij wil gaan werken. Als hij meldt mensen te bannen als ze hem tegenspreken of gewoon vervelend zijn naar zijn oordeel, dan mag dat. En daar heb je je maar bij neer te leggen als deelnemer.

Wél vind ik dat als je huisregels stelt, je als site-eigenaar daar ook naar moet leven. Als je zegt vrije discussie toe te staan en je verwijdert iedereen die je tegenspreekt, dan schend je je eigen regels en dat vind ik niet zomaar kunnen. Huisregels zijn deel van een contract tussen jou en je deelnemers, en dus ook bindend voor jou.

Ik zet daar wel tegenover dat ik veel klagers zie die ik moeilijk serieus kan nemen. Als ik tussen de regels door het gevoel krijg “wat ben jij een trol geweest” of “jamaar dit is gewoon spammen”, dan houdt het voor mij al heel snel op met de juridische analyse. Onredelijk overlastgevend gedrag is eigenlijk altijd wel een reden voor uitsluiting. En op het moment dat mensen beginnen over hun recht op vrije meningsuiting of “leven we nou in Nederland of Noord-Korea” dan ben ik er meteen klaar mee. Nee, je hebt geen recht je mening te uiten op andermans blog op forum.

En dáár weer tegenover staan de forumeigenaren die zich absoluut onredelijk gedragen, van dag tot dag andere regels hanteren, privéberichten lezen of zelfs aanpassen, modder over leden online zetten en zo de sfeer in hun eigen forum verpesten. Ja, dat is buitengewoon frustrerend en ik kan me voorstellen dat je dan kokend in de mail hangt naar een jurist om aan dat onrecht een einde te maken. Maar ja, als zo iemand tegen jou als lid onredelijk is waarom zou ik als buitenstaander dan wél wat kunnen bereiken?

Arnoud

“H&M wil niet dat haar logo gebruikt wordt op fok.nl”

henm.pngBij Hyped las ik dat op het forum van fok.nl diverse positieve artikelen over H&M verschenen, mét het logo van het bedrijf. Dat leverde een blafbrief van H&M op: er was geen toestemming verleend voor het gebruik van het logo, dus dit werd gezien als merkinbreuk. Bij Fok begrijpen ze er niets van: dit is toch gewoon reclame?

Of iets positieve dan wel negatieve reclame voor een merk is, is juridisch geen argument. De merkenwet verbiedt kort gezegd elk gebruik van een merk om dezelfde of soortgelijke producten te verkopen, ook als je een variant op het merk gebruikt. Ook mag je niet doen of je een officiële band met de merkhouder hebt. En daarnaast is het niet toegestaan het merk te gebruiken voor nietcommerciële doeleinden als je daarmee de reputatie van het merk aantast, bijvoorbeeld door van luxaflexen te spreken terwijl je lamellen bedoelt.

H&M gaat voor de officiële band:

Door het gebruik van ons beeldmerk kan bij het publiek de indruk worden gewekt dat er een commerciële band bestaat tussen uw onderneming en H&M, dan wel dat uw onderneming op enigerlei wijze gelieerd is aan H&M, en/of dat H&M achter de door u aangeboden diensten/producten staat.

Als ik het even doorlees, dan lijkt het te gaan om zelfgemaakte H&M banners van Fok!ers. Daar zou ik me nog net iets bij kunnen voorstellen, maar om nu een blafbrief te sturen aan enthousiaste merkfans?

H&M kan niet verbieden dat men over haar of haar producten schrijft, en ook niet dat men daarbij haar logo gebruikt. Wat ik dus rechtsboven doe is volstrekt legaal. Ik schrijf over H&M en illustreer dat met hun logo. Maar ik doe me nergens voor áls H&M, verherbouw hun logo niet nodeloos en wek niet de indruk dat ICTRecht een wederverkoper van H&M of iets dergelijks is. Fok! zou dat ook kunnen doen, bijvoorbeeld door bij het H&M topic het H&M logo te tonen zodat iedereen weet over welke winkel het gaat. (Maar “het officiële H&M topic” is als ondertitel dan op het randje, dat klinkt alsof H&M het sponsort.)

In het kader van boze kritiek op H&M hun logo gaan fotofucken zou op het randje zijn, maar zou in uitzonderlijke gevallen wel kunnen. Mooi voorbeeld is de Nijntje-fotofuck naar aanleiding van het Nijntjevonnis dat de Nijn-Elevenparodie verbood (in hoger beroep teruggedraaid). Ik zou alleen niet weten wat er aan het H&M logo te fotofucken is. Jullie wel?

Arnoud

Mag Twitter gegevens van Europese gebruikers aan Amerikaanse Justitie geven?

twitter-signup.pngTwitter moet persoonsgegevens van drie personen betrokken bij Wikileaks, waaronder de Nederlandse hacker Rop Gonggrijp, aan de Amerikaanse justitie overhandigen. Dat meldde Webwereld vrijdag. Dit in verband met dat het onderzoek naar het openbaren van de legervideo ‘Collateral Murder’.

In principe lijkt dit te mogen. Het privacybeleid van Twitter vermeldt expliciet

Law and Harm: We may preserve or disclose your information if we believe that it is reasonably necessary to comply with a law, regulation or legal request; to protect the safety of any person; to address fraud, security or technical issues; or to protect Twitter’s rights or property.

en in dit geval was er een gerechtelijk bevel, dat zelfs in hoger beroep getoetst en bevestigd werd. Aan de letter van de (Amerikaanse) wet is dus voldaan. In strijd met Europese privacyregels lijkt me dit niet. Hoewel er zeker dubieuze aspecten in met name de USA PATRIOT ACT staan, lijkt het hier volgens dezelfde soort regels te zijn gegaan als bij ons: opsporingsdienst verzoekt rechtbank om toestemming, rechtbank toetst aan de wet en staat toe.

De gebruikte regel (18 USC 2703(d)) is wel erg breed: het bevel mag ook tegen niet-verdachten gericht zijn en meer dan een “redelijke grond” voor de doorzoeking is niet nodig. Dit in tegenstelling tot een huiszoeking, die in de VS “probable cause” vereist, een hogere standaard. Dus als je redelijkerwijs mag denken dat deze twitteraar wellicht iets te maken heeft met een misdrijf, dan kun je zijn naam, adres, e-mailadres, IP-adres etcetera opvragen bij Twitter.

Maar die regel in de VS is strenger dan bij ons: in Nederland mag elke agent, zonder zelfs maar een officier van justitie te hoeven bellen, naam en adresgegevens (plus IP-adres en dergelijke) opvragen van gebruikers van een dienst (art. 126nc en 126na Strafvordering, plus 13.4 Telecomwet). Pas als er gespit gaat worden in mailboxen of meegelezen wordt met chats, is er een officier van Justitie nodig (art. 126nd en 126ne Strafvordering, bij niet heel ernstige misdrijven is de rechter-commissaris nodig).

Wat wel bevreemdt is dat het hier gaat om personen die niet allemaal Amerikanen zijn. Naast onze Rop betreft het ook de IJslandse parlementariër Birgitta Jonsdottir. Zij reageerde woedend:

We have to have the same civil rights online as we have offline. Imagine if the US authorities wanted to do a house search at my home, go through my private papers. There would be a hell of a fight. It’s absolutely unacceptable.

Ik snap het punt maar volgens mij is haar vergelijking niet helemaal juist. Men doorzoekt niet haar huis in IJsland, men doorzoekt in deze analogie haar vakantiebungalow in Californië, of misschien moet ik zeggen haar postbus in Californië. Want het gaat om een Amerikaanse dienst met opgeslagen data in de VS. Het lijkt me dan iets logischer dat de Amerikaanse justitie vindt dat ze daar wat over te zeggen heeft.

Veel zorgelijker vind ik het idee dat we Nederlanders zouden uitleveren op basis van een onderzoek als dit.

Arnoud

Mijn werkgever verbiedt me te Twitteren, mag dat?

access-blocked.pngEen lezer vroeg me:

Op mijn werk blijkt de toegang tot Twitter te zijn geblokkeerd. Navraag leerde dat de directie bang was voor imagoschade als werknemers gingen twitteren. Daarom had men Twitteren categorisch verboden in het arbeidsreglement. Ik mag dus niet op het werk Twitteren maar óók niet thuis op mijn eigen computer! Kan dat zomaar?

Dat kan, maar niet zomaar. Een internetprotocol wordt meestal ingevoerd om oneigenlijk of ongewenst gebruik van de bedrijfsmiddelen te reguleren, maar men kan langs deze weg ook regels stellen over het gebruik van sociale media, zoals Twitter, Facebook of Google+.

Wel moet er dan een redelijk belang zijn voor de werkgever om iets te mogen zeggen over wat werknemers twitteren of Facebooken. Dit belang moet te herleiden zijn tot het werk: werknemers kunnen bedrijfsgeheimen onthullen door bijvoorbeeld een voorgenomen fusie op Facebook te melden, of arbeidsconflicten veroorzaken door te twitteren dat een collega onfris ruikt. Maar ook het vragen beantwoorden over producten of diensten kan het bedrijfsbelang raken: dergelijke communicatie wordt toegerekend aan het bedrijf, en kan het bedrijf dus binden aan bijvoorbeeld een toegezegde schadevergoeding of vervangend product.

Voor sommige bedrijven zijn de negatieve consequenties zó zorgelijk dat ze keihard beleid hanteren: verboden de bedrijfsnaam te noemen op je Linkedinpagina, alle tweets schriftelijk voorleggen aan de afdeling Communicatie en op de Hyves- of Facebookpagina mag niets over het werk vermeld worden. Dergelijke regels zijn echter volstrekt onhaalbaar: mensen zijn zó gewend om over zichzelf te hyven, facebooken, twitteren of googleplussen dat ze deze regels niet serieus kunnen nemen.

De meeste medewerkers begrijpen echter prima de belangen van de werkgever, mits deze zich maar redelijk opstelt (wat overigens ook een wettelijke eis is voor werkgevers). De werkgever hééft soms gewoon redelijke bedrijfsbelangen. En het in acht nemen van het bedrijfsbelang kan soms betekenen dat de werkgever zich anders moet uitdrukken of even niet moet reageren of ingaan op een discussie.

Natuurlijk, dergelijke regels leveren een beperking van de vrije meningsuiting van de werknemer op, maar dat is legaal. De werknemer kiest er zelf voor wanneer hij in dienst treedt bij dat bedrijf. Maar de werkgever mag niet verder gaan dan het bedrijfsbelang vergt. Zo kan een werkgever een werknemer niet verbieden zijn mening over zijn favoriete voetbalclub te uiten, behalve wellicht wanneer hij bij een concurrerende club werkt. Een werknemer bij een bank mag niet zomaar zeer negatieve artikelen over het bankwezen publiceren. Ook niet als hij dat doet op persoonlijke titel maar wel met de bedrijfsnaam erbij.

Arnoud

Ben je aansprakelijk voor retweets?

Een lezer vroeg me:

Als fanatiek twitteraar zie ik regelmatig leuke of intrigerende tweets van anderen voorbij komen. Die retweet ik dan naar mijn eigen volgers. Maar word ik dan aansprakelijk (of zelfs strafrechtelijk te vervolgen) als blijkt dat die tweet eigenlijk de wet schendt?

Het doorgeven van andermans uiting kan inderdaad tot aansprakelijkheid leiden voor de doorgever, hoewel dat zeker geen gegeven is. Alles hangt -grr- van de omstandigheden van het geval af.

In principe is retweeten niet meer dan citeren: je wilt andermans werk aankondigen of bespreken, en door het te retweeten breng je de informatie bij je eigen publiek onder de ogen. Er staat meteen een keurige bronvermelding bij. Je kunt er in vervolgtweets op doorgaan, of het laten bij de retweet om zo je publiek te wijzen op wat er gezegd wordt.

Maar met een retweet doe je ook impliciet een bepaalde uitspraak over de inhoud van die tweet. Je vindt die tweet relevant voor je eigen volgers, jouw publiek, en dat kan worden opgevat als dat jij je achter de inhoud schaart. Retweet je bijvoorbeeld een bericht waarin staat dat iemand een oplichter is, dan vind jij dat kennelijk ook. En als die tweet smadelijk blijkt, dan kun jij daar ook op aangesproken worden.

Een manier om dit te voorkomen, is duiding oftewel een eigen toelichting te geven bij de retweet. Niet alleen maar doorzetten maar meteen een toelichting erbij. In een vervolgtweet, of liever nog in de retweet zelf (als dat past). Al is het maar het woord “Schandalig”, het kan net genoeg zijn om aan te geven dat jij het juist oneens bent met de oplichtingsbeschuldiging.

De meest beruchte retweet (hoewel dan als screenshot, een soort van fotokopie) is natuurlijk die van internetfenomeen Bert Brussen. Hij postte een screenshot van een dreigtweet op zijn blog, met als enige toevoeging “Bedreigen doe je zo!”. Voor het OM was daarmee duidelijk dat Brussen zelf zo oproepen tot het keeldoorsnijden van Wilders, terwijl Brussen deze bedoeld had als ironische signalering van andermans dreigement.

Uiteindelijk werd hij niet vervolgd, mede vanwege een advies van dr. Alexander Pleijter, universitair docent journalistiek. Hij concludeerde:

Als we de context van het weblog van Bert Brussen in ogenschouw nemen dan kan geconcludeerd worden dat de herpublicatie van de dreigtweet niet bedoeld is om te dreigen, de bedreiging te ondersteunen of verder te verspreiden, maar om de negatieve bejegening van Geert Wilders aan de kaak te stellen. In eerdere blogposts ageerde Brussen meermaals tegen negatieve berichten over Geert Wilders. In dat licht is de publicatie van de dreigtweet te beschouwen als het wederom agenderen van negativiteit jegens Wilders.

Om te voorkomen dat de brenger van een boodschap al te snel strafrechtelijk kan worden vervolgd, is in de wet opgenomen dat men pas strafbaar is als er geen sprake is van zakelijke berichtgeving. Het kunnen brengen van nieuws is immers een belangrijk grondrecht – en dit geldt niet alleen voor massamedia, maar ook voor gewone burgers die feiten of meningen willen brengen.

De term “zakelijk” is vooral bedoeld om het onderscheid te maken met meer als columns of opiniestukken ingestoken berichten. In een dergelijk bericht moet de auteur zelf duidelijk stelling nemen en melden wat hij vindt van de uiting die hij overneemt. Wie een uiting niet alleen herhaalt maar ook laat blijken het ermee eens te zijn, bericht er niet zakelijk over.

Update (15:22) Ik vergeet helemaal dat vonnis van de Wereldomroep waarin ze niet aansprakelijk werd geacht voor voorgelezen SMS-jes. SMS voorlezen op de radio lijkt me wel de analoge variant van retweeten. De Wereldomroep hoefde gezien de formulering van de sms redelijkerwijs niet te beseffen dat de mededeling in de sms onjuist was of dat er wellicht een smadelijke bedoeling achter zat. En die regel lijkt me voor retweets ook prima.

Arnoud