Mijn kind heeft credits gekocht op Facebook, wat nu?

Een lezer vroeg me:

Mijn kinderen spelen op Facebook allerlei spelletjes, en gebruiken daarbij het account van mij of van mijn vrouw. Bij sommige spellen kun je via extra credits hogerop komen, maar die moet je dan kopen. Onze dochter van 9 ontdekte echter dat onze creditcardgegevens werden onthouden door Facebook, zodat ze snel voor 55 euro wat credits aanschafte. Hoger kon niet, want daarvoor hadden ze de pincode nodig. Kan ik deze ongewenste betaling ongedaan maken?

De wet (art. 1:234 BW) bepaalt dat minderjarigen niet zelfstandig overeenkomsten kunnen sluiten. Daarvoor is toestemming nodig van de ouders. Het is alleen niet handig als een kind voor elke reep chocola een briefje van zijn ouders nodig zou hebben. Daarom staat in de wet staat dat die toestemming wordt verondersteld te zijn gegeven als het een rechtshandeling is “waarvan in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is dat minderjarigen van zijn leeftijd deze zelfstandig verrichten.”

De vraag is dan, is het voor minderjarigen van 9 jaar gebruikelijk dat ze credits voor Facebookspelletjes kopen. Ik heb eerlijk gezegd geen flauw idee. Wie onderzoek heeft naar dit onderwerp, ik hoor het graag.

Een bijkomstig punt is hier wel dat het niet het kind is dat de aanschaf deed, maar de vader. Althans, zo zag het eruit voor Facebook. Er werd immers gewerkt vanaf diens account, en niet vanaf een account dat gekoppeld was aan de negenjarige dochter. Ik denk dan ook dat het in die situatie niet mogelijk is de aankoop te annuleren op grond van artikel 1:234 BW. Het zou wel érg makkelijk zijn voor volwassen om dan dingen te kopen en achteraf te zeggen dat het hun minderjarige kind was.

Een juridisch argument om dat te onderbouwen is dat wanneer je je kind jouw account laat gebruiken, je hem of haar in feite als jouw vertegenwoordiger aanstelt. Het kind koopt dan niets, maar jíj koopt die zaken en het kind handelt daarbij als uitvoerder in jouw naam. In die situatie is het onmogelijk om je op artikel 1:234 BW te beroepen want jij als ouder bent meerderjarig.

Het lijkt me dus handiger je kinderen een eigen account te geven, dat stevig af te sluiten tegen ongewenst gebruik en ze zelf te laten sparen voor eventuele credits.

Arnoud

Mogelijk tijdslot voor internetuitzendingen publieke omroep

kijkwijzer-iconen-reet.pngMogelijk komt er wetgeving die het publieke omroepen verbiedt programma’s met een bepaalde leeftijdsclassificatie voor een bepaalde tijd op internet uit te zenden, meldde Nu.nl gisteren. Dat klopt niet helemaal: de wetgeving is er al, de vraag is alleen of deze ook geldt voor internetcontentaanbieders. Bij Tweakers wordt het iets beter uitgelegd:

Streams, ook on-demand, die een Kijkwijzer-classificatie van twaalf jaar en ouder hebben, zouden dan vanaf acht uur ’s avonds mogen worden bekeken; inhoud die alleen geschikt is voor zestien jaar en ouder pas vanaf tien uur ’s avonds.

Dit heeft te maken met de Mediawet, die regels stelt voor het aanbieden van audiovisuele content die “schade kan toebrengen aan de lichamelijke, geestelijke of zedelijke ontwikkeling van personen jonger dan zestien jaar”. Zo mag een omroep die alleen uitzenden op televisie als ze zich houden aan de regels van de Kijkwijzer, een vorm van bindende zelfregulering opgezet door het NICAM. Onderdeel van die regels zijn de hierboven gegeven tijdslimieten voor uitzending (artikel 3.1 Deelreglement Televisie van de NICAM reglementen).

Nu spreekt de wet van “televisieprogramma-aanbod”. Valt Uitzendinggemist daar onder? Als ik de sliert aan definities napluis die daarvoor nodig zijn, dan kom ik echt alleen uit bij “media-aanbod op basis van een chronologisch schema” en juist niet bij de “mediadienst op aanvraag” die Uitzendinggemist is. Maar in artikel 4.6 van de Mediawet staat dat deze regels (en dus ook de Kijkwijzer) ook gelden voor het overige media-aanbod van de publieke mediadiensten. Daarmee moet de publieke omroep zich dus óók bij Uitzendinggemist.nl houden aan de regels van Kijkwijzer.

Wie dus heel formeel leest, kan tot de hierboven geciteerde conclusie komen. Maar ik heb grote moeite met die aanpak. Ten eerste omdat de regels van “na acht uur / na tien uur” niet voor niets in het Deelreglement Televisie staan: ze zijn specifiek voor televisie. Akkoord, je houden aan Kijkwijzer geldt ook voor andere diensten, maar moet je dat zó ver doortrekken? Ik zou verwachten dat die regel alleen geldt voor de algemene bepalingen uit Kijkwijzer, niet de televisiespecifieke.

En ten tweede omdat het volgens mij de bedoeling was dat “niet-lineaire diensten” (zoals dat zo mooi heet) een lichter wettelijk regime zouden krijgen dan “lineaire” of chronologische diensten. Met deze interpretatie trek je de twee precies gelijk, en het kan niet de bedoeling zijn dat alle televisieregels ook gaan gelden voor internetcontent.

Update (25 april 2012) ze gaan het echt doen, meldt Tweakers.

Arnoud<br/> Afbeelding: Kijkwijzersymbolen gecompileerd door reet, en dit zijn “door de Merkplaats geregistreerde merken” (lolwut?)

Mijn ouders krijgen een portaal, mag dat?

Een lezer vroeg me:

Onze school (voortgezet onderwijs) is van plan om in schooljaar 2010-’11 een internetportaal te introduceren voor ouders waarop zij onze cijfers, gemiste uren en te laat-briefjes kunnen vinden. Zo kunnen ouders dus precies zien wat wij doen (of beter gezegd niet doen). Nu snap ik dat ouders dat graag willen, maar zeker in de bovenbouw heb je als leerling toch ook een eigen verantwoordelijkheid en bovendien een zekere privacy op school. Kan dit zomaar?

Ja dat kan, ten minste als je nog geen zestien bent. De Wet Bescherming Persoonsgegevens zegt dat de ouders over alles beslissen op het gebied van privacy en persoonsgegevens totdat het kind zestien is (artikel 5 Wbp). Daarna beslist het kind zelf, hoewel het me niet zou verbazen als de school de toestemming simpelweg opeist in het inschrijfformulier.

Als de ouders beslissen, moeten ze wel rekening houden met het Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind, dat bepaalt in artikel 3:

Het belang van het kind moet voorop staan bij alle maatregelen die kinderen aangaan. De overheid moet het welzijn van alle kinderen bevorderen en houdt toezicht op alle voorzieningen voor de zorg en bescherming van kinderen.

De ouders moeten dus wel degelijk het privacybelang van het kind meewegen bij het besluit of dit wel zo wenselijk is. Ik moet zeggen dat ik aarzel bij de vraag of dit hier het geval is. Natuurlijk, als kind heb je een zekere vrijheid en moet je de ruimte hebben om een keer een baaldag te hebben. Maar als ouder moet je ook vroeg kunnen signaleren dat je kind te veel spijbelt of onvoldoendes haalt, zodat je kunt ingrijpen voordat het helemaal misgaat.

De beste kans lijkt me om dit via de leerlingenraad of (met hulp van ouders) de ouderraad aan te kaarten. Misschien zijn er ondergrenzen af te spreken – bijvoorbeeld dat pas bij 3 keer spijbelen in een maand het in het portaal verschijnt.

Arnoud

Mijn kind wordt in de klas gefilmd, mag dat?

Een lezer vroeg me:

Op de basisschool van mijn kind wil men voor de jongste groepen permanent enkele camera’s in de klas hangen. Ouders krijgen dan een wachtwoord waarmee ze op elk moment van de dag kunnen inloggen en zien hoe hun kind het doet in de klas. Maar ik wil dit eigenlijk niet, hoe kan ik hier bezwaar tegen maken?

Bij cameratoezicht op het werk geldt de regel dat de ondernemingsraad instemming moet geven. Cameratoezicht valt namelijk onder de Wet Bescherming Persoonsgegevens, en op grond van de Wet op de Ondernemingsraad heeft de OR daar instemmingsrecht voor.

Een sterk vergelijkbare regeling staat er in de Wet medezeggenschap op scholen, artikel 13 sub i:

Het bevoegd gezag van een school … behoeft de voorafgaande instemming van het deel van de medezeggenschapsraad dat uit en door de ouders of de leerlingen is gekozen, voor elk door het bevoegd gezag te nemen besluit met betrekking tot … vaststelling of wijziging van een regeling over het verwerken van en de bescherming van persoonsgegevens van ouders en leerlingen;

Wil een school dus cameratoezicht in de klas invoeren, dan moet ze dat in zo’n regeling (reglement) opnemen en vervolgens de medezeggenschapsraad / ouderraad daarover laten stemmen. Ik vraag me af of er veel scholen zijn die dit een goed idee vinden. Je kinderen in de gaten houden op school lijkt me zowel voor het kind als voor de docent nogal een belasting. Elk foutje dat je maakt, wordt meteen vastgelegd en kan op de ouderavond aan de orde komen.

Een andere aspect is dat zo’n livestream wel goed beveiligd moet worden. Die beelden gaan over internet en zijn alleen bestemd voor ouders. Gewoon een webpagina met een wachtwoord lijkt me zwaar onvoldoende. Op zijn minst zou de videostream zelf beschermd moeten zijn met encryptie, alleen zit je dan weer met het probleem dat veel ouders de benodigde software niet aan de gang zullen kunnen krijgen.

Trouwens, ik krijg dit soort vragen ook wel over kinderdagverblijven. Deze wet geldt alleen niet voor kdv’s, hoewel ze wel vaak ouderraden hebben. Weet iemand of dat gebaseerd is op een wettelijke regel, of zou dat gewoon vrijwillig ingesteld worden?

Arnoud

Moet je controleren of iemand minderjarig is?

minderjarigEen lezer vroeg me:

Naar aanleiding van de discussie over minderjarige forumleden vroeg ik me af: hoe kun je als forumbeheerder controleren hoe oud een lid is? Je kunt toch moeilijk zeggen: “Registreren is gratis,maar we willen wel even een kopie van je paspoort!” En wat gebeurt er als ik het niet controleer en de ouders erachter komen?

Je hebt gelijk, dat is bijna niet te controleren. In de praktijk gaat het meestal goed, omdat je er niets van merkt dat iemand minderjarig is. Een 14-jarige kan ook prima discussiëren op een forum of meedoen aan een spel. Als de ouders erachter komen, dan kunnen ze eisen dat zijn account wordt verwijderd, en dat moet je dan doen als beheerder.

Pas als er dingen betaald moeten worden (abonnementen, diensten etc) wordt het echt relevant hoe oud iemand is. Want als iemand nog geen 18 is, moeten zijn ouders toestemming geven voor die transactie, tenzij het volstrekt normaal is dat iemand van die leeftijd die transactie aangaat.

Een 14-jarige die Habbo-meubi, mobiel beltegoed of Runescape-punten koopt, kan dat doen zonder toestemming want dat is volstrekt normaal vandaag de dag. Maar als hij acht jaar is, denk ik dat de ouders het wel terug kunnen draaien. Al was het maar omdat Habbo zelf verbiedt dat je meedoet onder de 12 jaar zonder toestemming. Een webhostingabonnement bij een 14-jarige vind ik een twijfelgeval.

Een ander punt is publicatie van persoonsgegevens. Die 14-jarige kan dingen over zichzelf publiceren die de ouders niet online willen hebben. De ouders kunnen te allen tijde eisen dat die informatie eraf gaat, en kunnen vaak zelfs de site aansprakelijk stellen omdat het erop stond. Dit volgt uit de Wet Bescherming Persoonsgegevens, die hier erg ongenuanceerd streng over is.

Arnoud

Hoe laat ik minderjarigen lid worden van mijn site?

Een lezer vroeg me:

Ik heb een website met daarop een spel, waarbij je je moet registreren voordat je mee kunt doen. Is het verplicht dat mensen onder een bepaalde leeftijd toestemming van hun ouders vragen om akkoord te gaan met deze voorwaarden? En als dat verplicht is, is het dan voldoende om de (toekomstige) gebruikers bij registratie te laten verklaren dat ze toestemming hebben?

Toestemming is niet altijd nodig, maar als die nodig is dan is het waarschijnlijk niet genoeg om zo’n verklaring op te nemen in het registratieformulier.

Als je onder de 18(!) bent, heb je toestemming nodig van je ouders voor elke juridische handeling, zoals het sluiten van een contract of het lid worden van een website of spel. Doe je dit zonder toestemming, dan kunnen de ouders op elk moment en zonder overleg die handeling terugdraaien. De wederpartij heeft dan pech.

Er is een uitzondering: als het normaal is voor mensen van die leeftijd om die soort juridische handeling te verrichten, dan wordt de toestemming geacht te zijn gegeven. Een twaalfjarige mag dus snoep kopen bij Jamin, en de ouders kunnen dat niet terugdraaien. Koopt die twaalfjarige een bromfiets, dan kunnen de ouders dat wel terugdraaien (zelfs als er al op gereden is en zelfs als de twaalfjarige een vervalst identiteitsbewijs liet zien).

Het is dus de vraag of het normaal is voor jongeren van de leeftijdscategorie bij deze site om dit soort spellen te spelen en zich daarvoor in te schrijven op de site. Bij een Habbo- of Runescape-achtig spel kun je denk ik wel zeggen dat het normaal is voor twaalfplussers om mee te doen. Ze doen het in ieder geval massaal. (Habbo lijkt er vanuit te gaan dat je onder de zestien niet zelfstandig kan/mag beslissen.)

Als je niet op die “normaal voor de leeftijd” criteria wilt vertrouwen, of denkt dat jouw deelnemers wel eens te jong kunnen zijn, dan moet je toestemming vragen. Dat gebeurt vaak met zo’n vakje “Ik ben onder de zestien en verklaar toestemming te hebben van mijn ouders”, maar ik betwijfel ten zeerste of dat genoeg is. Zo’n kruisje is snel gezet, en het bewijst m.i. absoluut niet dat er ook werkelijk toestemming is. Als wederpartij kun je daarop dan ook niet vertrouwen.

Je hebt dus een probleem als website-exploitant. Want webhosters kunnen een identiteitsbewijs opvragen en zo identiteit controleren en de ouders nabellen, maar voor een site-eigenaar is dat volstrekt onpraktisch, zeker bij een gratis dienst.

In de praktijk lijkt dit nooit te spelen (zeker bij gratis sites) maar dat is meer omdat niemand zich er druk om maakt dan omdat het juridisch in orde is.

Arnoud

PEGI classificatie van spellen toch wel verplicht?

Ik moet toch even terugkomen op mijn blogpost van onlangs over gamen en internetten in de bieb. Daarin schreef ik dat de PEGI classificaties in Nederland geen wet zijn. Dat blijkt niet helemaal te kloppen: enkele PEGI classificaties kunnen wel degelijk juridische consequenties hebben. Het gaat dan met name om de classificatie 16+, die meldt dat het spel niet geschikt is voor zestienminners.

Artikel 240a Wetboek van Strafrecht verbiedt namelijk het vertonen of verstrekken van beelden aan zestienminners indien dat schadelijk voor hen zou zijn. En computerspellen vallen onder dit begrip “beelden”. Dat blijkt uit de memorie van toelichting bij een bundel wetswijzigingen uit 1999, waarin de Wet op de Filmvertoningen werd ingetrokken en de Mediawet en het Wetboek van Strafrecht werden herzien op dit punt. Bij het aanbieden van het onderzoeksrapport Horen, zien en verkrijgen? afgelopen februari schreef de staatssecretaris dat de brancheorganisaties “een voor haar leden bindende regeling dienen te treffen” om hier meer duidelijkheid te bereiken.

Maar, zo blijkt uit diezelfde brief:

In 2006 is vastgesteld dat deze wettelijke bepaling niet meer vertaald is in een bindende regeling, waarmee de ondernemers hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid tot uitdrukking kunnen brengen. Daarmee is de vraag gerezen in hoeverre zelfregulering daadwerkelijk leidt tot de bescherming van jongeren aan het einde van de distributieketen.

Uit het rapport maak ik op dat de PEGI-classificatie echt puur zelfregulering is. Er is nog nooit een rechtszaak gevoerd over overtreding van art. 240a bij gewelddadige spellen, en al helemaal niet over de vraag of de PEGI code 16+ daarbij uit zou maken.

Ik heb het NICAM gevraagd om een reactie. Per e-mail meldt het NICAM dat zij en de betreffende ministeries (Justitie, OCW) er van uit gaan dat de leeftijden van Kijkwijzer en PEGI (omdat het serieuze geaccepteerde systemen zijn) geldig zijn in relatie tot art 240a.

Uit het rapport blijkt dat veel winkeliers tekort schieten bij de controle op leeftijdsgrenzen. En de labels zouden ook nog eens de verkeerde aantrekkingskracht hebben. Daarom kondigt de staatssecretaris in datzelfde document publiekscampagnes aan. Ook onderzoekt hij de mogelijkheid van de inzet van specifieke toezichthouders op de naleving van art. 240a Strafrecht voor games.

Arnoud

Over gamen en internetten in de bieb

library-bieb.pngJaja, lezersvragenweek. Een lezer mailde me:

In onze bibliotheek zijn onlangs computers neergezet met internettoegang waar games kunnen worden gespeeld. In principe mikken we daar op publiek van zestien jaar en ouder, maar eigenlijk controleren we niet hoe oud gebruikers zijn. Maar sommige spellen hebben een PEGI classificatie van 16+, dus nu zitten we met een probleem: moeten we nu leeftijdscontroles invoeren, of kunnen we maar beter die spellen weghalen? En hoe zit het met kinderen die meekijken?

De PEGI classificaties zijn in Nederland geen wet maar een richtsnoer voor consumenten die games willen aanschaffen. Het is dus niet verboden om een kind van 10 een PEGI 16+ game te laten spelen, maar het wordt wel sterk afgeraden.

Hetzelfde geldt eigenlijk voor minderjarigen die meekijken. Ook dat is niet verboden, maar als het gaat om extreem gewelddadige of seksistische spellen, zou ik me wel twee keer achter de oren krabben voor ik het op openbare computers aan zou bieden.

Als het gaat om pornografische spellen, dan ligt dat anders. Ik kan me dat moeilijk voorstellen in een bieb, maar als mensen kunnen internetten dan kunnen ze ook pornosites bezoeken. En dan heb je een probleem als er zestien-minners in de buurt zijn. Het is namelijk strafbaar om personen onder de zestien jaar pornografie te laten zien (art. 240a Strafrecht).

Als een achttienjarige dus porno bekijkt terwijl hij weet dat er minderjarigen (onder de 16) meekijken, dan pleegt hij een misdrijf. In de bieb is de kans groot dat die minderjarigen er zijn, dus ook als hij zegt geen kinderen gezien te hebben heeft hij een juridisch probleem.

Ik zou dus als bieb zijnde gewoon het bekijken van dergelijke sites verbieden. Ook omdat je dan voorkomt dat je als medeplichtige wordt aangemerkt omdat de bieb ‘opzettelijk gelegenheid of middelen tot het plegen van het misdrijf’ zou aanbieden.

Arnoud

Webhostingabonnement afgesloten door minderjarige, wat nu?

Een meelezende moeder kwam erachter dat haar vijftienjarige zoon een domeinhosting-abonnement van 180 euro per jaar had afgesloten. Zij was het daar niet mee eens. De meelezende hostingverkopers ongetwijfeld ook niet (wie heeft een betere offerte?) maar deze moeder wilde van het abonnement af. Kan zij dat?

De vijftienjarige zoon is minderjarig. De wet (art. 1:234 BW) zegt dan dat hij niet zelfstandig overeenkomsten kan aangaan. Hij heeft toestemming nodig van zijn ouders om iets te kopen of verkopen. Nu is het natuurlijk niet echt praktisch als hij voor elke reep chocola een briefje van zijn ouders nodig zou hebben. Vandaar dat er ook in de wet staat dat die toestemming wordt verondersteld te zijn gegeven als het een rechtshandeling is “waarvan in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is dat minderjarigen van zijn leeftijd deze zelfstandig verrichten.”

Een kind van acht mag dus snoep kopen zonder dat de ouders daar iets aan kunnen doen (behalve zijn zakgeld inhouden). Een zeventienjarige kan tegenwoordig rechtsgeldig zelfstandig een abonnement voor een mobiele telefoon afsluiten, vond de Geschillencommissie Telecom. In 1999 oordeelde men nog anders: de ouders van een vijftienjarige konden het abonnement van hun zoon laten vernietigen met deze wetsbepaling.

Hoe zit dat nu bij webhosting? Ik zou niet snel aannemen dat het gebruikelijk is dat mensen van vijftien jaar zelfstandig webhostingaccounts nemen. De moeder kan de overeenkomst dus vernietigen. Zij kan dit doen door een brief te sturen waarin ze meldt dat

  • de zoon vijftien jaar was
  • zij niets van de overeenkomst wist
  • haar zoon geen toestemming van haar had
  • zij daarom de overeenkomst vernietigt krachtens artikel 1:234 BW

Voor zaken waarbij de minderjarige persoonsgegevens van zichzelf publiceert, gelden strengere regels. Zo mag een minderjarige onder de zestien jaar geen lid worden van een forum of profielensite zonder toestemming van zijn ouders, zelfs als het heel normaal zou zijn voor mensen van die leeftijd om lid te worden van die site.

Meelezende hosters: hoe controleren jullie of klanten meerderjarig zijn?

Arnoud

Forumlid worden als minderjarige vereist toestemming ouders

“Ik stem toe met de voorwaarden en ben ouder dan 13 jaar.” Wie zich op een Nederlandstalig forum registreert dat phpBB gebruikt, moet op deze zin klikken om de registratie te voltooien. Die zin is rechtstreeks afkomstig uit de Amerikaanse versie, waar de Children’s Online Privacy Protection Act eist dat forumbeheerders uitdrukkelijke toestemming van de ouders moeten vragen voordat ze personen onder de 13 jaar lid mogen laten worden van het forum.

De Nederlandse wet is veel strenger. Voor personen onder de zestien jaar is toestemming van diens ouders of verzorgers nodig.

Minderjarigen (personen onder de achttien) kunnen alleen overeenkomsten sluiten als zij daarvoor toestemming hebben van hun ouders of verzorgers. Een overeenkomst zonder toestemming kan altijd door de ouders worden teruggedraaid. De wederpartij heeft dan pech; hij kan zich niet beroepen op bijvoorbeeld het feit dat hij dacht dat de koper meerderjarig was. Registratie bij (lid worden van) een forum is ook een overeenkomst en valt dus ook onder deze regel.

De toestemming wordt verondersteld te zijn gegeven als de overeenkomst voor personen van diezelfde leeftijd gebruikelijk is. Een twaalfjarige kan dus rechtsgeldig een blikje cola kopen op het station. Een zeventienjarige kan een mountainbike kopen. De ouders van deze twee kunnen daar niets tegen beginnen.

Internet is natuurlijk erg populair onder jongeren, dus je kunt goed verdedigen dat lid worden van een internetforum gebruikelijk is. Daarmee is het voor jongeren toegestaan om zich zonder expliciete toestemming van hun ouders op te geven. Zou je denken.

De spelbreker hier is namelijk de artikel 5 van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Bij registratie op een forum geef je namelijk persoonsgegevens aan de site. Daarvoor is toestemming van de ouders nodig als de minderjarige de leeftijd van zestien jaren nog niet heeft bereikt.

En die toestemming moet altijd expliciet worden gegeven. De regel hierboven van “verondersteld te zijn gegeven” geldt hier niet.

Het “ik ben ouder dan dertien” moet in Nederland dus “ik ben minimaal zestien” worden.

En dat realiseren zich maar weinig sites. Habbo Hotel: “wanneer je jonger bent dan 12 jaar”). Myspace “verklaart en garandeert u dat … u 14 jaar of ouder bent”. Sugababes en Superdudes: “Je moet minimaal 13 jaar zijn om lid te mogen worden”. Hyves: stelt geen eisen. TMF: idem. De Nederlandse vertalers van phpBB bevelen zelfs aan de hele controle te verwijderen.

De Richtsnoeren persoonsgegevens op internet van het College Bescherming Persoonsgegevens leggen uit waarom:

De dagelijkse gang van zaken op internet is dat veel jongeren gedetailleerde informatie over zichzelf en hun vrienden en kennissen publiceren op internet, op een eigen website of in sociale netwerkomgevingen. Zo lang de betrokkenen geen hinder ondervinden van dergelijke publicaties, kan het wettelijk toestemmingsvereiste daarbij soms zinloos lijken. Bij publicatie op internet moet echter rekening worden gehouden met het feit dat de gevolgen pas jaren later merkbaar kunnen worden, door koppeling van gegevens over een persoon door de tijd heen, of omdat een jongere zich in een nieuwe omgeving (bijvoorbeeld bij wisseling van school) op een andere manier wil kunnen ontwikkelen dan voorheen.

Arnoud