Een prijs van nul euro, kan dat?

speciale-aanbieding.pngEen lezer vroeg me:

Bij een webshop in kantoorartikelen vond ik ineens een hele mooie aanbieding: de postbakjes waren nul euro! Ik heb er meteen honderd genomen, ik moest wel verzendkosten betalen maar dat lijkt me logisch als ze op deze manier hun magazijn leeg willen hebben. Alleen werd een dag later de bestelling geannuleerd want het had 4 euro per bakje moeten zijn. Kan dat zomaar? In de voorwaarden stond niets over typefouten in de prijs!

Ja, dat kan zomaar en nee de disclaimer of voorwaarden zijn hierbij totaal niet relevant.

Je sluit alleen een koop bij een webwinkel wanneer de prijs reëel is. Wanneer dat precies het geval is, hangt heel erg af van hoe de prijs wordt gepresenteerd, wat voor soort winkel het is (design/exclusief of juist prijsvechter) en wat het product elders kost. En in twijfelgevallen ben je als koper verplicht om navraag te doen (OTTO-arrest). Doe je dat niet, en was de prijs niet reëel dan mag de winkel de ‘koop’ annuleren. Koop tussen aanhalingstekens ja, want juridisch is er geen koopcontract gesloten als de genoemde prijs niet reëel was.

Recent hadden we een discussie over Dell, dat een prijsfout van zo’n 500 euro had gemaakt bij een laptop van 1600 euro (met SSD schijven). Daar stond “SPECIALE AANBIEDING” bij, en bovendien hadden werknemers van Dell bevestigd dat de informatie juist was. In dat geval mag je wel op de prijs vertrouwen.

Een prijs van nul euro kan volgens mij nóóit kloppen. Een winkel zal vast wel eens dingen gratis weggeven, maar dan staat er niet een prijsje van nul euro bij, dan staat er “Gratis!”. En in mijn ervaring krijg je alleen dingen gratis als je iets anders koopt. Ik heb nog nooit een (web)winkel gezien die gewoon een product in de gratis gooit. Jullie wel?

Arnoud

Dell doet een solid state OTTO

dell-prijs-besparing.pngGaan we weer een keer: nu is het Dell dat een hele strakke aanbieding doet en vervolgens annuleert omdat de prijs een fout lijkt te zijn geweest. Bij Tweakers hadden ze een aanbieding bij Dell ontdekt voor een XPS laptop met twee 512 GB SSD schijven voor 1099 totaal. Dat is wel héél mooi; die schijven op zich kosten al zo’n 1000 euro. De draad begint dan ook met “zal wel een foutje zijn” maar Dell verwerkt de bestellingen gewoon – en bevestigt desgevraagd dat de prijzen echt kloppen.

We stoffen het OTTO-arrest maar weer eens af. Bij prijsfouten, zeker naar consumenten, is de winkel verplicht te leveren tenzij de fout zo evident is dat je daar niet op mocht vertrouwen. Disclaimers en voorbehouden in de voorwaarden zijn irrelevant. Als de prijs ongeloofwaardig is, dan moet je navraag doen. In de OTTO-zaak was dat niet gebeurd, en daar ging men dus op onderuit.

Een beetje Tweaker weet dat het eigenlijk niet kan, 1000 euro aan SSD opslag als de laptop 1099 euro kost. Maar een échte Tweaker weet ook wel een verklaring waarom het wél kan: men kocht dit net wat oudere type groot in, en moet nu van de voorraad af.

En er stond wél bij dat het een speciale aanbieding was:

dell-speciale-aanbieding.png

Maar goed, dat kan een geautomatiseerde feature van de site zijn: is de prijs X eurolager dan de normale prijs, zet dan het plaatje “speciale aanbieding” erbij.

Kortom, navraag doen dus. En dan krijg je dus dit te horen:

dell-chat-bevestiging.png

En ja ik geloof onmiddellijk dat deze helpdeskdrone ook alleen maar op de site keek en niet zelf nadacht of navraag deed. Maar dát is echt het probleem van Dell. Je mag verwachten dat een helpdeskmedewerker bevoegd is om namens het bedrijf dingen te bevestigen of te ontkennen over producten bestellingen. (Niet natuurlijk als het een chatscript was.) Dus als die medewerker zegt “ja dat klopt wat op de site staat” dan heb je de verplichte navraag gedaan en mag je afgaan op de mededeling van de medewerker.

Een tijd geleden hadden we ook zoiets met Nokia, dat een aanbieding deed die ze niet wilden leveren. Ook daar werd bevestigd dat de site klopte, en ook daar werden de bestellingen vervolgens geannuleerd met “foutje, bedankt”. En ook toen wilden mensen graag naar de rechter om hun gelijk te halen. Alleen ging dat toen (zoals eigenlijk elke keer) als een nachtkaars uit.

Voor 1099 euro lijkt het me toch wel de moeite waard om eens een OTTO II arrest te gaan halen. Dus nogmaals, en nu écht: wie wil er naar de rechter, en welke jurist helpt (net als ik) mee met de dagvaarding en dergelijke?

Arnoud

Waarom verandert KLM steeds zijn prijzen bij mijn bezoeken?

klm-wereld-deal-aanbiedingen.jpgBij Luuk Koelman las ik over zijn frustratie met steeds wijzigende prijzen bij vervoersbedrijven:

Heb je bijvoorbeeld vijf keer dezelfde reis gecheckt, schotelt KLM je bij de zesde keer de dubbele prijs voor. Om vervolgens, bij de zevende keer weer de oude prijs te tonen. Een slimme manier om de twijfelde klant over de streep te trekken. Ik zie ze ertoe in staat, want de reisbranche is gek op ip-adressen.

Mag dat? Nou ja, in principe wel. Een bedrijf is niet verplicht om iedere klant dezelfde prijs te bieden, of zelfs maar dezelfde klant steeds dezelfde prijs. Formeel is een aanbod (zoals “vlieg naar New York voor 200 euro”) geldig totdat het is verworpen, en het afhaken bij het boekingsproces kun je zien als een “verwerping”. Je mag daarna dus een nieuw aanbod doen en dat mag gerust anders zijn.

Hier is het echter niet een verkoper zelf die ter plekke een mooie offerte in elkaar draait. Het is een geautomatiseerd proces, gebaseerd op onder meer je IP-adres, cookies die ze hebben achtergelaten en daaraan gekoppelde profielgegevens. En dan wordt het interessant, want dan kun je als bezoeker je op de Wet bescherming persoonsgegevens beroepen. Zo’n automatisch proces is immers een “verwerking van persoonsgegevens” en dan heb je allerlei rechten.

Je kunt dus KLM vragen wat ze van jou weten én hoe ze erbij komen dat de prijs soms ineens omhoog schiet. Ja, ook dat laatste. Immers, bij het inzagerecht onder de Wbp hoort ook

Desgevraagd doet de verantwoordelijke mededelingen omtrent de logica die ten grondslag ligt aan de geautomatiseerde verwerking van hem betreffende gegevens.

En die logica is nu net wat je hier wilt weten: wat is de logica achter vijf keer te horen dat het 100 euro kost, de zesde keer dat het 400 is en de zevende dat het weer 100 euro is?

Ik twijfel alleen of het antwoord – als je dat al krijgt – verder komt dan “op basis van uw profiel en overige relevante factoren bepalen we de best passende aanbieding”. Of, zoals Facebook deed, “dat mogen we niet zeggen op grond van de wet op de handelsgeheimen”.

Arnoud

“Stuntuitverkoop” van iPad met 96% korting rechtsgeldig?

ipad-96-procent-afgeprijsd-uitverkoop.pngWegens een technische storing is Mailamac.nl tijdelijk niet bereikbaar, stond gisteren op hun homepage. Dat kwam vlak nadat onder meer MobileMac meldde dat de stuntuitverkoop van het bedrijf onder meer een iPad met 96% korting aanbood. Oftewel “21 voor een 64GB iPad 3G (normaal zo’n 550 à 700 euro).

Gevalletje OTTO, denken meteen alle juristen: de fypetout van 99 euro waar 699 bedoeld was, leidde niet tot een rechtsgeldige overeenkomst, omdat je als consument moet begrijpen dat zo’n lage prijs niet kan. Je hebt dan een onderzoeksplicht, oftewel je moet even controleren of die prijs wel klopt.

In het OTTO-geval had niemand dat gedaan, en er waren ook geen andere omstandigheden om te denken dat sprake was van een legitieme aanbieding. Als er nou “stuntaanbieding” of “de knettergekke dagen” bij stond, zou dat anders kunnen liggen.

En dat is waarom het hier interessant wordt: Mailamac hád er “stuntaanbieding” bij staan. Op de screenshot van MobileMac staat onder meer “Uitverkoop”, “Hoge kortingen” en “tot 428 euro” te lezen. Dus mag je er dan wél op vertrouwen dat sprake is van een bijzondere aanbieding?

Ja en nee. Je mag verwachten dat de prijzen lager zijn dan normaal. Ik vind alleen “96%” in blauw wel wat magertjes bij zo’n mega-aanbieding. Dat is zó ver onder de kostprijs dat daar wel meer aandacht gegeven was als dat serieus de bedoeling was. “Het hoesje is duurder!” of zo er bij.

Verder is 96% korting zó veel dat je redelijkerwijs kunt twijfelen of dat wel de bedoeling was. Ik heb nog nooit eerder 90% korting gehad, meer dan 50% à 60% zie je eigenlijk nooit. Daarmee geldt dan toch de OTTO-regel dat je navraag moet doen.

Afgezien van de OTTO-zaak ken ik geen rechtspraak op dit punt. Wel zijn er een paar uitspraken van geschillencommissies. In een al wat oudere zaak <a href=”https://loket.degeschillencommissie.nl/Web/Site/popup.aspx?m=uitspraken&a=uitcatp&vt=2414&ca=d&guid=F1F4C7AE-A90D-475E-ABF5-2927DF3AF38C->kreeg de consument gelijk bij een korting van 85% (125 euro in plaats van 850), vanwege ‘schreeuwerige kortingen in de showroom” maar ook omdat hij navraag had gedaan en de verkoper in de showroom had bevestigd dat het klopte. Ook had de consument aangeboden om 200 euro bij te betalen voor de normaal gratis extra’s.

Echter, in een zaak waar een product van normaal zo’n 300 euro werd aangeprezen voor 65 euro, sprak de commissie van een onbegrijpelijk lage prijs. Evenzo noemde de geschillencommissie Thuiswinkel een prijsverschil van 75% of meer echt te veel, zelfs bij stuntaanbiedingen, om aanspraak te kunnen maken op levering.

Wat is de hoogste korting die jullie ooit in ’t openbaar geadverteerd gezien hebben bij een legitieme aanbieding?

Arnoud

Wat kost een software?

Regelmatig krijg ik vragen als de volgende:

Als softwareontwikkelaar/designer/ontwerper van logo’s/teksten/webapplicaties houden wij het auteursrecht op de door ons gemaakte werken. Stel dat een klant deze over zou willen nemen, wat is dan een aannemelijke manier van waardebepaling?

Deze vraag komt neer op “wat kost een auto”. Daar is juridisch geen zinnig woord over te zeggen. Je mag als ontwerper of maker zelf bepalen wat je wil hebben voor het overnemen van het auteursrecht. Je mag zelfs weigeren dit over te dragen.

In sommige branches (met name fotografie en tekstschrijven) wordt als vuistregel wel gehanteerd dat je de rechten overneemt (of afkoopt) tegen drie maal het normale tarief. Maar ik vind dat een beetje rare manier van zakendoen: is dat werkelijk de waarde voor de klant?

Economisch gezien zou de redenering moeten zijn: welke inkomsten zou ik hebben verkregen door dit werk te hergebruiken bij andere klanten? Je mag een gemaakt werk immers niet meer opnieuw inzetten na overdracht auteursrecht. Volgens die redenering zou het auteursrecht op een generieke module dan duurder zijn dan het auteursrecht op een logo dat je specifiek voor één klant maakt. Dat logo kun je niemand anders meer verkopen.

Je kunt bij de overdracht bedingen dat je een licentie terug krijgt voor hergebruik in andere projecten mits die maar niet te veel lijken of hetzelfde doen als het project dat de klant overneemt. En dan zou overdracht van de rechten niet heel veel meerprijs moeten zijn. De klant heeft nu het voordeel dat hij niet bang hoeft te zijn voor jouw faillissement: omdat hij de rechten heeft verkregen, kan de curator zijn licentie niet intrekken of extra betaling eisen.

Arnoud

Do travel sites use cookies to dupe you into paying more?

Een lezer wees me op een opvallende observatie van prijzen op vliegwebsites (websites voor vliegtickets dus, grapjassen). Deze blijken door middel van cookies na te gaan of iemand een nieuwe bezoeker is of een vaste klant. In het laatste geval krijgt hij een hogere prijs voorgeschoteld.

Mag dat zomaar? Ja, dat mag zomaar.

Er is geen wet die eist dat je iedereen dezelfde prijs voorschotelt. Bij ieder aanbod mag je als aanbieder zelf weten welke prijs en welke voorwaarden je hanteert. Je mag zelfs bepaalde personen weigeren een contract aan te bieden. Dat laatste dan weer niet op verboden gronden zoals ras, geslacht of seksuele voorkeur maar dat is echt de uitzondering.

Of het slim is, is een andere vraag. Het komt altijd uit wanneer je het op internet gaat doen, want er zijn altijd mensen met tijd over die even kijken wat er gebeurt als ze uitloggen en nog een keer langskomen.

Maar als het lukt en de klant betaalt de hoge prijs, dan is dat mooi voor de winkelier. En nee, de klant kan geen claim indienen op het prijsverschil, net zo min als hij aanspraak kan maken op de aanbiedingsprijs die 1 dag na zijn aanschaf ingaat. (Ik heb als student op zaterdag bij de HEMA gewerkt, en ik ken alle smoezen – van zowel winkelier als klant – op dit punt.)

Arnoud

Een originele laagsteprijsgarantie

vliegticket.pngEen lezer wees me op de laagsteprijsgarantie van Vliegwinkel, met daarin deze opvallende clausule:

8. Tickets aangeboden door low cost maatschappijen zijn uitgesloten van de laagste prijs garantie, aangezien hun tarieven dagelijks zeer sterk fluctueren. Tickets voor Business Class en First Class en vakantievluchten (charters) die u via de zoekoptie “vind een vakantie” heeft geboekt, zijn eveneens uitgesloten.

Op zich mag je je garanties afgeven zoals je wilt, maar je moet wel duidelijk zijn in wat de voorwaarden zijn. Zo is het vrij normaal dat bedrijven speciale acties van concurrenten uitsluiten van een laagsteprijsgarantie.

Maar deze vind ik wel erg origineel: men garandeert goedkoper te zijn dan elke andere maatschappij, met uitzondering van de goedkope maatschappijen. Ehm, hoe bedoelt u?

Update: ik moet beter lezen, men biedt niet een algemene laagsteprijsgarantie maar een garantie dat een gegeven ticket tegen de laagste prijs beschikbaar is (dank Arnout!). En dan kan ik beter begrijpen dat men low cost carriers buiten de vergelijking houdt.

Arnoud

Over productreviews en het bespreken van bedrijven

benzinepomp-prijs-vast.pngHet bouwen van vergelijkingssite is de laatste tijd populair, ik krijg er in ieder geval opvallend veel vragen over. Zou het met de crisis te maken hebben? In ieder geval, het levert leuke juridische kwesties op, zoals de vraag of je een bedrijf tegen diens zin in je vergelijker op mag nemen, en vooral de vraag wat je mag en moet doen met recensies.

Want prijzen zijn leuk, maar als lezer wil je toch liever weten wat nu de beste winkel, de handigste telefoon of het grappigste spel voor je spiksplinternieuwe Wii (jaja, kerstkado) is. En nog liever hoor je waar je de slechtste service, botste horken of langste levertijd krijgt, zodat je die winkels kunt mijden. En dan wordt het pijnlijk, want winkeliers hebben weinig behoefte om in zo’n overzicht te staan. Welke grenzen heb je nu als beheerder van zo’n site?

Het staat iedereen vrij zijn mening te geven over een winkel, of die winkel daar nu op zit te wachten of niet. Je mag dus gerust een platform bieden voor meningen over winkels, of over bedrijven of producten natuurlijk. Als beheerder ben je niet aansprakelijk voor die meningen, mits je ze maar niet vooraf modereert of controleert. Wel moet je optreden bij (terechte) klachten.

Als een bedrijf komt klagen, zal dat meestal zijn omdat iemand negatieve kritiek heeft. Negatieve kritiek mag, maar die moet wel gefundeerd zijn in de feiten. Het is dus een goed idee om bij recensies de eis te voeren dat negatieve kritiek op jouw verzoek onderbouwd kan worden met bewijs. Het bedrijf de mogelijkheid van een weerwoord bieden is ook erg belangrijk, als een bedrijf zich niet kan verdedigen tegen kritiek, heeft het sneller een juridische claim. In het Garagetest-vonnis zorgden deze maatregelen dat het forum niet aansprakelijk was voor negatieve recensies.

Verder: je mag bedrijfs- of productlogo’s tonen, mits je dat maar op een nette en zakelijke manier doet. Toon ze dus bij alle bedrijven of producten uit een categorie, en vermijd alles waarmee mensen kunnen denken dat jij een zakelijke band met het bedrijf hebt. Houd logo’s dus klein en zet ze niet vlak naast je eigen logo. En vraag je af of je dat logo echt wel nodig hebt. Kun je niet volstaan met het gewoon typen van de naam?

Een ander goed idee is het monitoren van IP-adressen van plaatsers. Daarmee kun je mensen herkennen die onder verschillende namen steeds hetzelfde bedrijf afkraken – of juist ophemelen. Het zal niet de eerste keer zijn dat een bedrijf zichzelf de hemel in prijst onder naam van een zogenaamd tevreden klant. Of juist de concurrent consequent de grond in boren. Met zo’n controle kun je dat opsporen en tegengaan (bv. met een IP-ban). Je moet trouwens wel in je privacyverklaring melden dat je dit soort dingen doet.

Je hoeft dus geen toestemming te vragen aan een bedrijf om het bedrijf of diens producten in je vergelijkingssite op te nemen. Het kan wel, alleen kun je je afvragen waarom een bedrijf daar toestemming voor zou geven. Zeker als je in het contract zet dat je ook negatieve kritiek zult plaatsen. Als bedrijf zou ik niet weten waarom ik dat zou accepteren. Dit bleek in 2004 bij Telecomvergelijker een probleem bijvoorbeeld.

Komt er ondanks alles een klacht, al dan niet in dure juridische taal met veel “verzoek en voorzover nodig sommeer” en “mogelijk onrechtmatig”, haal dan eerst eens diep adem. Als je je aan bovenstaande houdt, loop je weinig risico. Onderzoek de klacht, en informeer zo nodig bij de klager of het wel klopt wat hij schreef. Bied het bedrijf aan een weerwoord te plaatsen, het liefst bij de recensie zelf in plaats van onderaan als reactie nummer 385 (zoals ik deed bij RWE Energie). En bekijk dan hoe je het op een minnelijke manier kunt oplossen.

Hoe zouden jullie omgaan met klachten van boze bedrijven? Stel dat de klager terugmailt dat het echt waar is maar verder weinig medewerking vertoont, wat doe je dan?

Arnoud

Prijzen onder voorbehoud van drukfouten, kan dat?

Een lezer wees me op een discussie op het Tros Radar forum over aanbiedingen van elektronicaketen BCC:

Nu stond afgelopen week een Canon EOS 450D in een huis-aan-huis folder van BCC. Prijs: 399,- EUR. Na contact met een winkel blijkt dat ook hier de prijs niet juist is, want dit hoort 599,- EUR te zijn.

Foute prijzen komen regelmatig voor, niet alleen in folders maar ook op internet. Bedrijven zoals BCC proberen zich daartegen in te dekken door in kleine lettertjes te zetten dat de mededelingen onder voorbehoud van druk- en zetfouten zijn. Maar in het algemeen zal ze dat niet veel helpen.

Wie een product adverteert voor een bepaalde prijs, wekt de indruk bij lezers dat hij een aanbod doet om het product te verkopen tegen die prijs. Het kan natuurlijk dat de adverteerder niet wilde verkopen tegen die prijs. Maar de wet zegt dat wanneer die indruk bij de wederpartij gerechtvaardigd is, de adverteerder toch vastzit aan de koop (art. 3:35 BW). Je kunt dus als verkoper niet zomaar zeggen “dat had ik niet bedoeld” en onder je verplichtingen uitkomen.

Bij onwaarschijnlijk lage prijzen (zoals OTTO’s LCD-TV voor 99 euro) ligt dat anders: je kunt daar als wederpartij niet zomaar op vertrouwen, zo bleek uit het arrest in die zaak. Het Hof merkte daarbij nog op:

Ingeval van twijfel omtrent de juistheid van de prijs dient de consument dienaangaande nader onderzoek te verrichten (artikel 3:11 BW).

Hier is de prijs niet bepaald extreem laag. De prijs is zeer laag, maar BCC zegt zelf dat ze de laagste prijs garanderen. Veel onderzoek hoef je niet te doen na zo’n mededeling. Doe je dat toch, dan kom je bijvoorbeeld uit bij de Pricewatch van Tweakers waaruit blijkt dat er anderen zijn die de camera voor zo’n 450 euro leveren. Een prijs van 399 euro bij BCC is dan niet onwaarschijnlijk laag.

De algemene voorwaarden zullen BCC daar weinig bij helpen. Als je als consument niet hoefde te verwachten dat een aanbod een fout bevatte, dan het lijkt mij onredelijk dat de winkel eenzijdig kan zeggen dat de prijs toch een fout was.

Arnoud

Ik beken: ik ben lid van een kartel

benzinepomp-prijs-vast.pngJa, echt waar. Ik maak mij schuldig aan het afstemmen van feitelijke gedragingen met andere ondernemingen, wat ten gevolge heeft althans ertoe strekt dat de mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan wordt verhinderd, beperkt of vervalst (art. 6 Mededingingswet). Ook kan deze afstemming de mededinging binnen de gemeenschappelijke Europese markt verhinderen, beperken of vervalsen (art. 81 EG-Verdrag).

Mijn enige excuus: ik moet wel, want de Nederlandse wetgever verplicht mij om lid te worden van dit kartel. Op grond van de Wet op de vaste boekenprijs ben ik namelijk een uitgever, en daarmee verplicht om een vaste prijs voor mijn boek vast te stellen. Alle Nederlandse boekhandels zijn eveneens verplicht om die prijs aan te houden.

Het idee achter de vaste boekenprijs is, kort gezegd, dat uitgevers daardoor meer boeken zullen uitgeven in plaats van alleen bestsellers. Niet dat ik nu ineens van plan ben om boeken van anderen uit te geven (laat staan boeken die kennelijk niemand wil lezen), maar goed ik ben dan ook geen grote uitgever. Het gekke is, in de wet staat nergens dat uitgevers de winst die ze halen met de vaste boekenprijs moeten investeren in het opbouwen van een pluriform cultureel verantwoord aanbod. Dus hoe deze wet hiertoe zal leiden, is me volstrekt onduidelijk.

Verder gaat deze wet er vanuit dat het uitgeven van boeken een kostbare en riskante onderneming is. Dat was twintig jaar geleden misschien zo, maar tegenwoordig kun je via print-on-demand en internetuitgeverijen de risico’s behoorlijk beperken. Internetboekhandels slagen er prima in om de long tail van relatief slecht verkopende boeken aan de man te brengen, ook -of vooral- in landen met een vrije boekenprijs.

Waarom niet gewoon een subsidie voor cultureel verantwoorde boeken? Dat is een veel directer middel om te stimuleren dat bepaalde boeken er komen. Bij andere vormen van kunst is dit al gebruikelijk. Voor non-fictie ligt dat misschien iets lastiger, maar uit onderzoek van het CBP blijkt dat het aanbod van non-fictie boeken relatief toeneemt bij afschaffing van de vaste boekenprijs.

Gelukkig voor u mag ik als uitgever regelmatig kortingen geven aan kopers van mijn boek.

Ziet er iemand voordelen in een vaste boekenprijs?

En heeft u al vooringetekend op mijn boek?

Arnoud