YouTube haalt kanaal Alkmaars archief uit de lucht om haatzaaien

| AE 11324 | Ondernemingsvrijheid, Uitingsvrijheid | 13 reacties

Het YouTube-kanaal van het Regionaal Archief Alkmaar is offline gehaald vanwege haatzaaien. Dat las ik op NRC. De aanleiding zouden beelden uit de Tweede Wereldoorlog zijn geweest, die “herhaalde of ernstige schendingen” van de richtlijnen van YouTube op zouden hebben geleverd. Na duizenden boze reacties ging de videosite overstag; het kanaal is weer hersteld. Maar het is natuurlijk een hele rare zaak, waar veel mensen zich van afvroegen of Youtube dat nu mag, zomaar met eigen regels materiaal weghalen.

Welke beelden exact de reden voor het weghalen waren, is niet duidelijk geloof ik. Maar gezien de recente crackdown op haatzaaivideo’s ligt het voor de hand dat het zal gaan om fragmenten van Nazi-materiaal. NRC meldde dat er eerder een waarschuwing was ontvangen vanwege een video van NSB-leider Anton Mussert.

Het argument ter verdediging van Youtube is natuurlijk dat het hun plaform is en dat zij dus de regels mogen bepalen. Het is dan ook in principe aan hen wat ze “haatzaaien” vinden en wat “ongepast”. Dan kun je dus prima als platform zo’n video verwijderen, net zoals je gasten je café uit mag zetten ook al ontdek je de volgende dag dat het eigenlijk wel meeviel wat die persoon allemaal deed.

Daar staat natuurlijk tegenover dat Youtube niet een willekeurig café is maar het grootste en daarmee niet te passeren platform voor video’s. Wie zo’n platform heeft, moet een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid in acht nemen dan een cafébaas om de hoek. Je kunt zo naar een ander café, maar wie zegt dat je zo naar een ander platform kan die lach ik keihard juridisch in zijn gezicht uit. Dat is net zo relevant als bij een burenruzie zeggen dat je op een hutje op de hei kunt gaan wonen.

Helaas is er niet echt jurisprudentie over. Ik blog vaker over de Appleby-zaak, waarin het ging om mogen demonstreren in een winkelcentrum dat privaat eigendom was. Dat recht heb je dus niet omdat het andermans eigendom is, tenzij het verbod van het winkelcentrum zo veel impact heeft dat het

preventing any effectieve exercise of freedom of expression or [if] it can be said that the essence of the right has been destroyed (r.o. 47).

En daarvan is eigenlijk niet snel sprake. Pas als ongeveer het gehele stadscentrum privaat eigendom is, dan mag de eigenaar van het stadscentrum niet categorisch iedere demonstratie of flyeractie weigeren. Maar als het alleen gaat om één koopgoot, dan mag dat wel want je hoeft dan niet per se daar te demonstreren of flyeren.

Ik zou meer zien in het argument dat Youtube gewoon een fóut gemaakt heeft: zelfs als je zegt dat ze haatzaaien of whatever mogen verbieden, dan nog overtrad het Archief Alkmaar niet die regels. En een regel “wij mogen fouten maken en dan heb je alsnog pech”, die gaat er bij mij niet in vanwege de redelijkheid.

Praktisch blijft natuurlijk wel het punt dat Youtube het gewoon doet, je kanaal opheffen. En of je het terugkrijgt, lijkt meer afhankelijk van hoe veel herrie je kunt schoppen dan van je juridische argumenten. Dát is denk ik nog het sterkste argument tegen de macht van de platforms: rechtsongelijkheid.

Arnoud

Kabinet heeft geen interesse in Nederlandse boetewet sociale media

| AE 9530 | Uitingsvrijheid | 14 reacties

Het kabinet ziet niks in een nieuwe wet die sociale media beboet bij verspreiding van haatzaaiende berichten, meldde Nu.nl onlangs. Een recent aangenomen Duitse wet zet boetes tot 50 miljoen euro op het doen verspreiden van haatzaaiende, smadelijke of anderszins onrechtmatige inhoud, voor beheerders van social media platforms. Volgens de Nederlandse ministers zou dat weinig toevoegen, en bovendien botsen met de vrijheid van meningsuiting.

Duitsland loopt voorop in het bestrijden van online haatzaaien, discriminatie en dergelijke. Zij zien sociale media als een belangrijke bron van dergelijke informatie, en willen dan ook dat de beheerders daarvan hun verantwoordelijkheid nemen en proactief ingrijpen op dergelijke berichten. In het verleden is veel gesproken over samenwerking, convenanten en dergelijke maar dat mocht niet baten. Vandaar de recente Netzwerkdurchsetzungsgesetz, die verwijdering binnen 24 uur na notificatie vereist op straffe van megaboetes.

Wel moet het evident strafbaar zijn, dus bij twijfel geen boete. En de wet is beperkt tot platforms met meer dan 2 miljoen gebruikers, en geldt niet voor platforms met een wetenschappelijke of journalistieke functie.

Nederland ziet weinig in de wet, en noemt het vooral symbolisch. Uiteindelijk moet iedere klacht toch getoetst bij de rechter, wanneer zo’n boete zou worden opgelegd. Gezien het grote aantal berichten en klachten dat te verwachten is (want het gaat om klachten van bezoekers, niet officiële sommaties van Justitie) is dat niet erg realistisch.

Belangrijker is ook dat er natuurlijk een chilling effect uit kan gaan van zo’n boete. Als platform zou je dan kunnen besluiten gewoon veel minder toe te laten, om te voorkomen dat je ooit in zo’n boetetraject terecht komt. En dat is dan voor Nederland de reden om dit niet te doen.

Ons huidige systeem lijkt goed te werken. Organisaties als het Meldpunt internetdiscriminatie (MiND) beoordelen berichten naar aanleiding van klachten, en verzoeken dan bij de beheerders om weghalen als zij denken dat het illegaal is. Werkt die niet mee, dan kan de organisatie aangifte doen (dat mag immers iedereen, bij vermoede strafbare feiten). In de afgelopen twee jaar is dat drie maal gebeurd. In één geval heeft het OM deze zaak voor de rechter gebracht. Deze zaak loopt nog.

Het lijkt er op dat de meeste bedrijven een aardig effectieve klachtenprocedure hebben, dus ook vanuit dat perspectief zou het weinig toevoegen om boetes te zetten op het niet hebben van een klachtenregeling of uitvoering daarvan.

Arnoud

Hoe strafbaar is het liken van strafbare berichten?

| AE 9462 | Regulering | 19 reacties

Een rechter in Zwitserland heeft een man veroordeeld vanwege het liken van lasterlijke berichten over een dierenrechtenactivist op Facebook, las ik bij de NOS. Met zijn likes zou hij de posts uitdrukkelijk hebben onderschreven, en daarmee zeg maar medeplichtig zijn aan het plegen van de laster. Dat vonden ze bij de NOS raar: liken is toch de basis van Facebook, dus hoezo kan dat nou strafbaar zijn?

Wat betreft het delict laster ligt het op zich relatief simpel. Wie een smadelijke bewering verspreidt wetende dat deze in strijd is met de waarheid, pleegt laster. Dat is Ouder Dan Het Internet, en op zich dus ook gewoon strafbaar om op internet te doen. Een Facebookbericht waarin je dus schadelijke onwaarheden verspreidt, is net zo goed lasterlijk als een krantenartikel.

Maar liken is natuurlijk niet hetzelfde als zelf een artikel schrijven. Alleen, dat is niet vereist om van smaad of laster te kunnen spreken. Je pleegt ook die misdrijven als je de betreffende beweringen verder verspreidt – althans als je dat doet op een positieve manier. Dan ga je achter de inhoud staan, en doe je in feite hetzelfde als de oorspronkelijke uiter van de bewering.

Het komt dus neer op de vraag wat een like nu precies betekent. Heel naïef kun je zeggen: er stáát “Dit vind ik leuk”, dus wat je doet is zeggen dat je die inhoud leuk vindt. Dat is een positieve uiting, en het bericht verschijnt ook nog eens op je tijdlijn. Dat is dus een manier van verspreiding waarbij jij achter de inhoud gaat staan, en dan kom je dus bij laster terecht.

In de praktijk heeft een like meer functies. Facebook kent niet echt een uitgebreid vocabulaire: ook als je een bericht juist stom vindt maar wel wilt delen (“gatver moet je dít nou zien, wat een schande”) dan moet je het liken. Vanuit dat perspectief zou het geen laster zijn om een bericht verder te verspreiden via dat mechanisme.

Uiteindelijk komt het er dus op neer wat je intenties waren, althans hoe dit overkomt bij de rest van de wereld. Dat is een vrij subjectieve inschatting, waardoor het voor een rechter dus geen eenvoudige kwestie zal worden. In een zaak uit 2007 werd een hyperlink naar opruiende teksten strafbaar geacht:

In het geval van de verdachte zijn die relevante omstandigheden dat zij een moslima is met een meer dan gewone belangstelling voor het jihadistisch-salafistisch gedachtegoed en dat zij actief is deze geloofsovertuiging uit te dragen via het internet door daar allerlei bestanden en stukken op te plaatsen. In ruim drie maanden tijd heeft de verdachte meer dan 65 artikelen geplaatst op het internet. […] Gelet op het voorgaande en met haar kennis van zaken aangaande de islam kan het plaatsen van de betreffende links door de verdachte, niet anders worden gezien dan als een strafbare handeling als bedoeld in artikel 132 van het Wetboek van Strafrecht, te weten – kort gezegd – het verspreiden van geschriften waarvan zij ernstige reden heeft te vermoeden dat die opruiend zijn.

Die lijn doortrekkend zou dus een like strafbaar zin als iemand ernstige reden had moeten hebben om te vermoeden dat sprake is van laster, en je enigszins in de materie zit waar het artikel over gaat. Je zou die strafbaarheid dan weer wel kunnen weerleggen door er expliciet afstand van te nemen.

Arnoud

EC formuleert samen met techbedrijven gedragsregels tegen haatzaaien op internet

| AE 8690 | Uitingsvrijheid | 8 reacties

Samen met Microsoft, Facebook, YouTube en Twitter heeft de Europese Commissie een gedragscode tegen haatzaaien op internet opgesteld, meldde Tweakers vorige week. Daarin is onder andere vastgelegd dat dergelijke inhoud binnen 24 uur verwijderd wordt. De gedragscode is een uitvloeisel van nieuwe wetgeving voor online mediaplatforms. Het doet wat gek aan, maar gezien de partijen… Lees verder

Mag je Mein Kampf opnieuw uitbrengen nu het auteursrecht vervallen is?

| AE 8363 | Intellectuele rechten, Regulering | 32 reacties

Een lezer vroeg me: Het auteursrecht op “Mein Kampf” van Adolf Hitler is per 1 januari verlopen. Mag je dat boek dan nu in Nederland uitbrengen? Hoofdregel van het auteursrecht is dat dit recht vervalt op 1 januari 70 jaar na het sterfjaar. Bij overlijden in 1945 kom je dus inderdaad uit op 1 januari… Lees verder

Kabinet wil notice/takedown van extremistische uitingen opvoeren

| AE 6929 | Regulering, Uitingsvrijheid | 21 reacties

Het kabinet wil verspreiding van online radicaliserende, haatzaaiende, gewelddadige jihadistische informatie tegengaan, maakte men vorige week bekend. Onderdeel daarvan is een specialistisch team dat notice/takedownbevelen gaat geven aan tussenpersonen zoals Facebook. “Ook maakt het team afspraken met internetbedrijven over effectieve blokkeringen.” Onder de huidige wet is het mogelijk een bevel tot verwijdering te geven van… Lees verder

DNA afstaan vanwege discriminerende tweet?

| AE 2456 | Informatiemaatschappij | 22 reacties

Bij Madbello las ik het opmerkelijke bericht dat een zeventienjarige twitteraar DNA moest komen afgeven nadat hij (voorwaardelijk) veroordeeld was voor een haatzaaiende tweet. En na deze retecoole reactie kon ik niet anders dan er induiken. De jongeman was veroordeeld voor het twitteren van Tering joden in israel zijn weer bezig. Als de Fuhrer nou… Lees verder

Koninklijke Bibliotheek neemt technische maatregelen tegen haatzaai-beschuldiging

| AE 2203 | Uitingsvrijheid | 12 reacties

De Koninklijke Bibliotheek heeft het Ministerie van Justitie toegezegd ‘technische voorzieningen’ te treffen om te voorkomen dat via het internet beschikbare nazi-stukken worden misbruikt. Dat meldde Tweakers gisteren. De “nazi-stukken” zijn digitale reproducties van publicaties als NSB-krant Volk en Vaderland, het weekblad Storm en het antisemitische De Misthoorn. Het Ministerie van Justitie had eerder aangegeven… Lees verder

“Minder openbare” websites bestaan niet

| AE 1866 | Uitingsvrijheid | 14 reacties

Semi-openbare websites bestaan per definitie niet, zo ging NRC Handelsblad gisteren kort door de bocht. Het Gerechtshof Amsterdam had namelijk in hoger beroep een man veroordeeld die op Polinco.net discriminerende teksten had achtergelaten. Eerder had de rechtbank hem vrijgesproken omdat lezers niet onverhoeds tegen de uitingen aan zouden kunnen lopen en daarmee de uiting niet… Lees verder

Moderator van Stormfront geen (mede)pleger van discriminatie

| AE 1830 | Uitingsvrijheid | 19 reacties

Een moderator kan niet zomaar verantwoordelijk worden gehouden voor de inhoud van berichten van leden. Dat vonniste de Amsterdamse rechter begin deze maand (jaja, maar Boek 9 had het ook pas gisteren). De verdachte werd vervolgd voor zijn rol als moderator van het extreemrechtse Stormfront.org bij een aantal antisemitische uitlatingen op dat forum. De rechtbank… Lees verder