Wanneer mag je nou op straat filmen (en dat op Youtube zetten)?

camera-foto-filmen-straat-openbare-weg.pngNaar aanleiding van GeenStijl’s berichtje van gisteren kreeg ik een hoop vragen over wat er nou wel en niet mag met filmen van mensen op de openbare weg. Ik geef dan ook maar even een samenvatting.

Hoofdregel is dat filmen en fotograferen op de openbare weg mag, omdat dat valt onder de vrijheid van informatiegaring (onderdeel van de vrije meningsuiting, artikel 10 EVRM). Gebruik je een aangebrachte camera, dan moet je mensen daarvoor waarschuwen voordat ze in beeld zijn. Bij een met de hand vastgehouden camera hoeft dat niet.

Mensen hebben portretrecht. Dat wil zeggen dat als er een “redelijk belang tegen publicatie” is, je het filmpje (of de foto) niet zomaar mag publiceren. Het wil niet zeggen dat ze het filmen of fotograferen zelf al mogen verbieden. Voor gewone mensen op straat lijkt het portretrecht niet zo sterk, hoewel daar de nodige juridische discussie over is. Voor politieagenten die gewoon aan het werk zijn, ben ik er vrij zeker van dat je ze gewoon mag filmen. Zolang je hem maar niet nodeloos hindert bij zijn werk, dus niet voor de voeten gaan lopen of een afgezet gebied betreden.

Zet je zo’n filmpje of foto online, dan kan het zijn dat je de agent onherkenbaar moet maken, zoals bleek in een rechtszaak over foto’s van flitsende agenten:

Niet alleen kan [appellant] in het kader van het kritisch volgen van het handelen van overheidsinstanties een (journalistiek) belang hebben bij de mogelijkheid op genoemde internetsite verslag te doen van de wijze waarop deze instanties een geval als het onderhavige behandelen. In hoeverre de foto’s aan dat verslag kunnen bijdragen, is een journalistieke beslissing waarin de rechter in beginsel niet dient te treden.

Film je heel intieme situaties, dan kán sprake zijn van een privacyschending. In ieder geval zul je zulke filmpjes niet zomaar kunnen publiceren.

In het filmpje waar het GeenStijl-bericht over gaat, lijkt een gesprek gefilmd te worden. Dat maakt het enigszins discutabel. Het heimelijk met een technisch hulpmiddel opnemen van een gesprek is namelijk strafbaar. Van een afstandje onopvallend filmen (met een goeie microfoon erbij) zou daaronder kunnen vallen.

Arnoud

Naaktfotodief krijgt in hoger beroep strafverlaging

Het publiceren van naaktfoto’s op internet is op zichzelf genomen geen belediging. Dat blijkt uit een arrest van het Hof Leeuwarden van vorige week. De zaak was het hoger beroep in de Manon-Thomaszaak van vorig jaar april, waarin de verspreiding van foto’s en filmpje van de presentatrice naast auteursrechtenschending ook een belediging jegens haar werd genoemd. De veroordeling vanwege de auteursrechten blijft in stand.

De insteek “belediging” bij de rechtbank was gebaseerd op het idee dat publicatie van naaktfoto’s een inbreuk opleveren op het grondrecht van onaantastbaarheid van het lichaam. Die inbreuk is een “aantasting van de eer en goede naam”. Diezelfde redenering werd gehanteerd in een smaadzaak uit 2008 waarbij verspreiding van naaktfoto’s via filesharing als smaadschrift werd gezien. Ook daar was het enkele feit dat het naaktfoto’s waren, genoeg om van smaad te kunnen spreken.

Het Hof acht hier de context juist van wezenlijk belang:

Het plaatsen van een (privé)filmpje waarop een persoon naakt te zien is, is als zodanig en op zichzelf niet te beschouwen als het beledigen bij afbeelding.

Goed, het gaat om belediging en niet om smaad maar de achterliggende gedachte is dezelfde. Uit de context moet blijken dat je de bedoeling had om iemands eer en goede naam aan te tasten. Dat blijkt niet uit het enkele feit dat je een naaktfoto online zet. (Ik kan geen legitieme andere reden bedenken om zonder overleg een naaktfoto online te zetten, maar goed.)

De schending van de auteursrechten blijft grond om de verdachte te veroordelen. Wel wordt de oorspronkelijke veroordeling wat genuanceerd. De foto’s waren namelijk in eerste instantie alleen gepubliceerd in gedeelde mappen op MSN van zes contactpersonen. Dat is volgens het Hof geen openbaarmaking in de zin van de Auteurswet. Het publiceren op Youtube is dat natuurlijk wel.

Naast auteursrecht werd ook nog het portretrecht opgevoerd: het openbaar maken van een portret zonder daartoe gerechtigd zijn is namelijk ook een strafbaar feit (artikel 30 Auteurswet, en ja ik moest dat ook even nazoeken). Opmerkelijk genoeg oordeelt het Hof dat wél sprake is van publicatie van een portret wanneer je die portretfoto in zo’n gedeelde map zet.

Opmerkelijk, maar begrijpelijk, want het Hof vindt schending van de privacy (waar het portretrecht over gaat) belangrijker dan de commerciële belangen van de fotograaf:

Het hof heeft hierbij in aanmerking genomen hetgeen met betrekking tot openbaarmaking in artikel 12 van de Auteurswet is opgenomen en de strekking van de Auteurswet die er op gericht is het commerciële belang van de auteursgerechtigde te beschermen.

[Bij de schending van het portretrecht] spelen niet alleen commerciële belangen een rol maar ook privacy-belangen van de geportretteerde.

De 180 uur werkstraf waartoe hij in eerste instantie werd veroordeeld, wordt verlaagd naar dertig uur. Ook wordt het smartengeld dat de man moet betalen verlaagd van 5.000 naar 3.000 euro. Wel is hij zijn computer kwijt – die is immers gebruikt om het misdrijf “schenden auteursrecht” te begaan.

Arnoud

YouTube-filmpje als bewijs van verboden wapenbezit

pistool-youtube.pngEen filmpje van jezelf op Youtube zetten mag, maar het is niet slim om een filmpje van jezelf online te zetten terwijl je een pistool afvuurt. Het hebben van een vuurwapen is namelijk verboden onder de Wet Wapens en Munitie, zo ondervond een Brabander vorige week toen de politie hem kwam arresteren. Nu.nl meldt:

Op het bewuste filmpje is te zien hoe de jongen met een zilverkleurig pistool aan het schieten is in de achtertuin van zijn woning in de wijk Dommelbergen in de Brabantse gemeente. Uit de loop kwam na ieder schot een steekvlam. Later bleek dat de vlammen met een computerprogramma in het filmpje waren gemonteerd.

Het pistool(*) was dus nep, maar ook het bezit van nepwapens is verboden. Het criterium is of ze “voor bedreiging of afdreiging geschikt zijn” (categorie I-wapen), en dat kan ook best opgaan voor een nepwapen. Als een pistool er op een Youtube-filmpje echt uitziet, dan lijkt het mij dat wel voldaan is aan dit criterium, ook al blijkt achteraf dat het wapen niet kan schieten. Kunnen schieten is namelijk niet belangrijk, het gaat om het kunnen dreigen.

(*) Ik blijf het hilarisch vinden dat een vuurwapen gedefinieerd is als een voorwerp dat “een scheikundige ontploffing of een andere scheikundige reactie” teweegbrengt. (Wat voor ontploffingen heb je nog meer naast de scheikundige trouwens?)

Waarom het filmpje is verwijderd, is me niet duidelijk. Het zou kunnen dat de jongen het vrijwillig heeft gedaan, maar ik sluit niet uit dat dit is geëist door de politie. Al heb ik geen idee welke wettelijke grondslag men daarvoor zou hebben.

Op zich vind ik het geen slecht idee om Youtube-filmpjes als bewijs van allerlei misdrijven te gebruiken, al blijft het natuurlijk lastig vaststellen wat er nu precies te zien is. Zo weet ik dat de politie weinig doet met mensen die coke snuiven op zulke filmpjes: het snuiven van poedersuiker of bakmeel is immers niet verboden, en bewijs maar eens dat het coke was. Welke misdrijven zou je nog meer mooi kunnen bewijzen met zo’n daderfilmpje?

Arnoud

Mijn bedrijfsnaam staat op Youtube!

youtube-logo.pngEen lezer vroeg me:

Een paar jaar geleden heb ik een naam bedacht voor mijn IT-bedrijf. Dat was nogal een klus, want de naam mocht natuurlijk niet al ergens bestaan en ik wilde zeker weten dat deze geen enkele betekenis in welke taal dan ook had. Uiteindelijk is het me gelukt, en ik werk nu al een paar jaar tot volle tevredenheid onder deze naam. Alleen, nu kwam ik er laatst achter dat een gebruiker op Youtube een account heeft aangemaakt met precies mijn bedrijfsnaam. Hij biedt daar nogal puberale filmpjes aan. Ik ben daar niet blij mee want straks denken klanten dat ik dat doe, en dat kost me mijn reputatie. Wat kan ik hiertegen doen?

Dit zal lastig worden vrees ik. Juridisch gezien heeft de vraagsteller een handelsnaamrecht, hij drijft immers een bedrijf onder die naam. Daarmee kan hij concurrenten verbieden een handelsnaam te kiezen die verwarring oproept met zijn handelsnaam. Maar: ís het wel een concurrent die daar op Youtube actief is? Is die persoon überhaupt wel commercieel bezig? Als het echt een puber blijkt die gewoon voor hem grappige filmpjes online zet, kun je als handelsnaamhouder weinig tot niets doen lijkt me zo.

Als de vraagsteller deze naam ook als merk laat vastleggen, staat hij iets sterker. Dan kun je namelijk ook tegen nietcommercieel gebruik van je merk optreden, mits dat afbreuk doet aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk. In principe kun je dan dus een claim indienen bij Youtube. Het bedrijf noemt dat namesquatting (naamkraken) en schrijft daarover:

Using someone else’s trademark in a username, in and of itself, is not necessarily infringing. However, if there is content on your user page that would confuse viewers into believing that the trademark owner created or sponsors your page or content, then the trademark owner’s rights are likely being infringed and we will need to reclaim your username. So it’s important to be sensitive to other people’s trademark rights when choosing a username.

Het bedrijf zal dus -na succesvolle merkregistratie- moeten aantonen dat deze gebruiker verwarring oproept over de afkomst van de informatie. Als het inderdaad waarschijnlijk is dat mensen gaan denken dat dit Youtubekanaal van dit bedrijf is, dan zou een claim bij Youtube wel succes moeten hebben. Maar het lijkt me sterk dat dat in het algemeen lukt: ik zie dat alleen gebeuren als het kanaal wordt gebruikt voor commerciële filmpjes of reclame voor een bedrijf.

Arnoud

Naaktfotodief Manon Thomas krijgt taakstraf

manon-thomas-filmpjes-schending-publicatie.pngDe man die anderhalf jaar geleden naaktfoto’s van Manon Thomas verspreidde, is donderdag door de rechtbank in Leeuwarden veroordeeld tot een taakstraf van 180 uur en een maand voorwaardelijke gevangenisstraf. Dat meldde nu.nl, dat overigens in april zelf op de vingers getikt werd door de Raad van de Journalistiek voor het linken naar de foto’s. Door het verspreiden van de foto’s en een filmpje heeft hij Thomas beledigd en bovendien opzettelijk inbreuk gemaakt op het auteursrecht van Thomas’ partner die het materiaal maakte.

Het stuk auteursrecht lijkt me duidelijk: zonder toestemming andermans foto’s of films verspreiden is inbreuk. De kwestie van de belediging ligt ingewikkelder. Beledig je iemand door een naaktfoto te bpuliceren?

Het publiceren van het filmpje merkte de rechtbank in het vonnis aan als een aantasting van de eer en goede naam van Manon Thomas. Daarbij deed het er niet toe dat de film zonder commentaar werd verspreid, zoals de verdachte had betoogd. Die vond dat iets pas belediging kan zijn als je een mening uit, het tonen van een filmpje zou slechts een feit zijn zonder kwalificatie. Maar nee:

De rechtbank is van oordeel dat door het plaatsen van bovengenoemd filmpje op het internet verdachte inbreuk heeft gemaakt op aangeefsters recht op onaantastbaarheid van haar lichaam en het respect waarop iemand als mens, als zedelijk wezen, aanspraak mag maken. Derhalve is aangeefster in een ongunstig daglicht gesteld en in haar eer en goede naam gekrenkt.

Een dik jaar geleden werd het verspreiden van naaktfoto’s van je ex nog als smaad (smaadschrift) aangemerkt, op ongeveer dezelfde gronden. Het verschil tussen smaad en belediging is, kort gezegd, dat het bij smaad om een beschuldiging van een concreet feit gaat. “Je bent een dief” is dus smaad, “je bent een eikel” is een belediging (tenzij je vindt dat iemand werkelijk de vrucht van een eikenboom is). Bij dat vonnis werd niet specifiek gemotiveerd welk feit het nu zou zijn.

Ik gebruik deze gebeurtenis wel eens in presentaties over privacy en internetrecht. Wat mij daarbij opvalt, is dat mensen hierbij toch vaak zeggen dat Thomas toch wel een zekere eigen schuld heeft: had ze die foto’s maar niet moeten laten maken “als bekende Nederlander”. Maar als ik de casus verplaats naar henzelf, dan wordt het ineens een heel ander verhaal. Enig idee waarom dat zou zijn? Het stelen van een foto van een BN’er is toch net zo erg als het stelen van een foto van een Onbekende Nederlander?

Update: zie het hoger beroep.

Arnoud

Geld verdienen met Youtube filmpjes, mag dat? (2)

Vaste lezers opgelet: voor geld verdienen met Youtube-filmpjes gelden nu andere regels. Een lezer wees me erop dat Youtube haar voorwaarden heeft aangepast. Men is nu veel strenger over verboden commercieel gebruik.

De voorwaarden vermelden nu expliciet:

Het is u niet toegestaan om zonder de voorafgaande schriftelijke goedkeuring van YouTube ten behoeve van zakelijke toepassingen gebruik te maken van de Website of van enigerlei Dienst (met inbegrip van de YouTube-player).
Wie dus op welke manier dan ook geld verdient met Youtube-filmpjes, heeft toestemming nodig van Youtube. De voorwaarden noemen twee voorbeelden:

  1. Het doorverkopen van (toegang tot) filmpjes.
  2. Het opzetten van je eigen betaalde “Best of Youtube” site.

Beide voorbeelden hebben als gemeenschappelijk element dat je daarmee concurreert met Youtube. Je zou dus kunnen concluderen dat commercieel gebruik dat niet concurreert met Youtube geen probleem is, maar het algemene verbod sluit ook elk ander soort commercieel gebruik uit.

In de FAQ wordt wel gezegd dat filmpjes embedden op een blog met “algemene advertenties” geen probleem is. Dat helpt een beetje, maar lang niet genoeg voor iedereen. Hoe algemeen moeten advertenties zijn om hieraan te voldoen?

Heeft iemand wel eens een klacht van Youtube gehad dat zijn embedded filmpje eraf moest? Of kunnen ze dat gewoon zelfstandig aan hun kant uitzetten?

Arnoud

Nieuw licentiemodel auteursrechten vrijwaart embedder (mits niet commercieel)

Ik loop een beetje achter geloof ik. Ik las het vrijdag pas bij 3Voor12. Emerce had het al op 4 september. Gelukkig ben ik niet de allerlaatste: Buma/Stemra zelf heeft het nog steeds niet op de site staan (wie het kan vinden, mag het melden).

In ieder geval, Buma/Stemra heeft een nieuw licentiemodel ontwikkeld voor muziek via internet. De belangrijkste verandering zit hem in de zogeheten embedded file licentie. Daarmee kan een muziekverspreider (zoals Youtube of Fabchannel) regelen dat anderen filmpjes of muziek mogen embedden op hun site. Deze bronsites moeten betalen, maar de embedder wordt gevrijwaard van claims voor gebruik van Buma-repetoire. Zo hoeven embeddende bloggers dus niet meer wakker te liggen van boze brieven van overenthousiaste Buma-stagiaires.

Een grote beperking aan die gratis licentie is dat de embedder niet commercieel bezig mag zijn. Een blog of site die geld verdient met de content, moet alsnog betalen, vindt Buma. Maar wanneer ben je commercieel? 3Voor12 citeert een optimistische Antal de Waij van Buma/Stemra: “Zodra het om een advertentie of promo gaat, lijkt mij dat overduidelijk.” Mij lijkt het dat er tientallen grensgevallen zijn, dus dat kan nog een leuke worden. Hoe veel blogs hebben er niet een paar Google Ads op hun site staan? Of een betaalde link naar een sponsor?

Storend vind ik wel dat via deze achterdeur nu toch “embedden = verplichting tot betaling” wordt ingevoerd. Embedden is geen nieuwe openbaarmaking maar hooguit onrechtmatig. Het is faciliteren van een openbaarmaking. Daar moet de openbaarmaker voor betalen, niet de embedder. Door nu non-commerciële sites gratis toestemming te geven, wordt die juridische discussie gewoon omzeild. Die hebben niets meer te klagen, en commerciele sites zullen geneigd zijn het (relatief lage) bedrag gewoon te betalen omdat ze immers al voor alles met muziek aan Buma betalen.

Is deze blog eigenlijk niet commercieel, nu ik als juridisch dienstverlener werk en klanten krijg naar aanleiding van blogberichten zoals deze?

Arnoud

Geld verdienen met Youtube filmpjes, mag dat?

Let op (19 september) Deze tekst is verouderd omdat Youtube haar voorwaarden heeft herzien!

Een lezer vroeg zich af:

Op onze site willen we gebruik gaan maken van ‘embedded’ Youtube-films. Geen Hollywoordfilms, maar bijvoorbeeld grappige filmpjes of productpresentaties of interessante lezingen. Maar onze site is wel commercieel, en ik kan me voorstellen dat we dan toch ergens tegen de regels van Youtube aanlopen. Mogen we bijvoorbeeld advertenties vertonen op de pagina’s met filmpjes, filmpjes op een betaald deel zetten of reclame maken met dat wij de leukste filmpjes hebben uitgezocht?

Youtube is een commercieel bedrijf, en vindt het dus niet leuk als anderen geld gaan verdienen met ‘hun’ content. Vandaar dat de Terms of Service in artikel 4D verbieden dat gebruikers geld verdienen met filmpjes die op Youtube staan. Tenminste, als dat het hoofddoel is van het overnemen of embedden van de filmpjes.

Advertenties op een pagina met een embedded filmpje mag dus best, maardat moet niet het voornaamste doel van de pagina zijn:

Prohibited commercial uses do not include: using the Embeddable Player to show YouTube videos on an ad-enabled blog or website, provided the primary purpose of using the Embeddable Player is not to gain advertising revenue or compete with YouTube;

En in de FAQ wordt uitgelegd dat het doel van dit verbod is te voorkomen dat mensen pagina’s maken met alleen filmpjes en advertenties. Want de enige die dat mag doen, is Google zelf.

Natuurlijk moet je altijd wel uitkijken dat de filmpjes legaal op Youtube staan. Want een illegaal aangeboden film via de embedded player doorgeven op een commerciële site is vrijwel altijd onrechtmatig. De maker van de film kan dan een schadevergoeding indienen.

Ik vraag me nu wel af hoe Youtube zelf geld verdient als mensen filmpjes via de embedded player vertonen.

Arnoud

‘Toddler takedown’ geen misbruik van DMCA

Een Amerikaanse rechter heeft een moeder in het ongelijk gesteld in een rechtszaak die zij had aangespannen tegen Universal, meldde Nu.nl gisteren. Het platenlabel liet vorig jaar een filmpje van Youtube verwijderen waarin haar peuter danst op muziek van Prince. En de moeder is toen een rechtszaak begonnen wegens misbruik van auteursrecht.

Universal bezit de auteursrechten op een deel van het Prince-repetoire, waaronder het nummer “Let’s go crazy”. Stephanie Lenz had een filmpje gemaakt van haar peuterzoon, terwijl toevallig de radio aanstond en dat liedje te horen was. Reden voor Universal om meteen een DMCA takedownverzoek te sturen. Zoiets kan bij ons ook: een hostingprovider kun je aanschrijven met een verzoek om onrechtmatig materiaal weg te halen. Doet hij dat niet, dan kun je hem aansprakelijk stellen voor je schade.

Punt is natuurlijk wel dat dit een typisch geval van fair use is. De muziek is toevallig te horen en niet gekozen en het filmpje heeft geen commercieel oogmerk. Iets dat Universal had moeten weten, aldus de moeder in haar rechtszaak. Door desondanks toch een klacht in te dienen, maakte Universal misbruik van de takedownprocedure om het filmpje weg te krijgen.

Maar met dat argument kwam ze niet ver. De fairness was ook weer niet zo duidelijk dat Universal die hele brief niet had mogen sturen, aldus de rechter.

Opvallender was het tweede stuk van de zaak: Universal kwam met het originele verweer dat zij in haar vrije meningsuiting werd gehinderd door Lenz’s zinloze rechtszaak. Dit verweer heet de anti-SLAPP wet, en is bedoeld om mensen te beschermen die door grote bedrijven met tientallen onzinnige rechtszaken worden lastiggevallen als ze een misstand aan de kaak proberen te stellen of gewoon kritiek op die bedrijven willen leveren. Dit is de eerste keer dat de wet omgekeerd wordt toegepast: een groot bedrijf voert dit verweer bij een rechtszaak aangespannen door een individu.

De zaak is hiermee nog lang niet ten einde. Beide partijen mochten naar huis om hun verzoeken nog eens netjes over te doen. “En ditmaal goed!”, zou mijn oude leraar Duits zeggen.

Arnoud

Jazz op Youtube – de rechten van een gefilmde band

Een muzikale lezer vroeg zich af hoe het zit met filmopnames van de optredens van zijn band:

Wij zijn een amateurjazzband die regelmatig optreden in café’s. Gewoon voor onze lol. Nu zien we soms mensen met hun telefoon of zelfs met een echte camera ons filmen. Prima hoor, maar nu vroegen we ons af, stel iemand zet zo’n filmpje op YouTube. Hebben wij daar wat over te zeggen? En als wij zo’n filmpje toevallig vinden en we linken ernaar, geven we dan onze rechten op?

De band heeft als uitvoerend artiest het ‘naburige recht’ op de uitvoering. Iemand mag die niet op TV uitzenden of op Youtube zetten zonder hun toestemming. Filmt iemand uit de band het zelf, dan is er uiteraard niets aan de hand.

Laat je iemand filmen, dan heb je die iemand toestemming gegeven. De vraag is of onder die toestemming ook viel dat hij het op Youtube mocht zetten. Als hij dat vooraf aankondigde, of hij staat bekend als iemand die films op internet zet, dan heb je die toestemming gegeven als je hem laat filmen.

Zie je ineens een filmpje van jezelf, dan kun je besluiten achteraf alsnog toestemming te geven. Door ernaar te linken met een positief commentaar erbij lijkt het me dat je toestemming geeft.

Een ander punt is de rechten van derden. De componist en tekstschrijver hebben auteursrecht op het werk dat de band uitvoert. Hiervoor heeft de band dus weer toestemming nodig. Speelt de band eigen werk, dan is er ook hier niets aan de hand. Zitten componist of schrijver bij Buma/Stemra, dan moet je van hen die toestemming krijgen voor publicatie op Youtube.

Arnoud