Bij annulering koop op afstand moet je meteen mensen hun geld teruggeven (duh)

Dat je als webwinkelier mensen hun geld terug moet geven als ze hun annuleringsrecht gebruiken, is algemeen bekend volgens mij. Ook vrij bekend lijkt me dat je dat teruggeven gewoon ongevraagd moet doen, en wel via hetzelfde betalingsmiddel als waarmee men betaalde. Toch was er een boete van de ACM én gerechtelijk vonnis nodig om een internetwinkel hiervan te doordringen. Werken met een piepsysteem en dan een waardebon(!) geven, is niet genoeg.

Het ACM-onderzoek laat een paar pareltjes zien waar ik van mijn stoel val. Vanaf 2014 kwamen signalen binnen bij Consuwijzer.nl dat deze shop niet volgens de wet aangaf hoe het zat met het retourrecht, en dat niet iedereen uit eigen beweging van de winkel zijn geld terugkreeg.

Wat je wel kreeg, was een waardebon. Dat mag niet, tenzij de consument daar specifiek om vraagt natuurlijk. En dan: Wanneer een consument na terugzending van het product informeerde wanneer zijn geld zou worden teruggestort, verstuurde de onderneming standaardmail 1 waarin werd aangegeven dat de retourzending niet conform de retourprocedure was aangeboden. Als een van de redenen om niet tot terugbetaling over te gaan gaf de onderneming aan dat een IBAN-nummer ontbrak op het retourformulier. Daaronder werd in het e-mailbericht vermeld: “Omdat wij graag uw retourzending alsnog correct willen afhandelen hebben wij u zojuist handmatig een waardebon toegestuurd t.w.v. de geretourneerde artikelen.”

Ook de leveringskosten werden niet terugbetaald, terwijl ook dat wettelijk verplicht is.

De webwinkel zag dit als het probleem van de consument: het bracht immers behoorlijk wat werk met zich mee als je achter mensen hun bankrekeningnummer aan moet, terwijl een waardebon opsturen snel en makkelijk is. En mensen die echt hun geld willen, die gaan wel piepen.

Maar dat mag niet, aldus de rechtbank. Dit is een misleidende handelspraktijk: hiermee wordt de consument op het verkeerde been gezet over zijn wettelijke rechten. Een hoop mensen zullen denken dat ze met de waardebon genoegen moeten nemen. Zeker omdat men bij navraag te horen kon krijgen dat men geen recht meer heeft op teruggave maar een waardebon krijgt toegezonden, omdat hij verzuimd heeft zijn rekeningnummer op te geven.

Verder verzaakt de winkelier hiermee zijn zorgplicht, zijn professionele toewijding zoals dat in het consumentenrecht heet. Een piepsysteem ten aanzien van wettelijke rechten is niet toegestaan, je moet gewoon zelf in actie komen en de consument zijn recht geven. Ongevraagd en uit eigener beweging.

De hoogte van de boete wordt door de rechtbank wel iets verlaagd, omdat de ACM was uitgegaan van meerdere aparte overtredingen en de rechtbank het ziet als één samenhangende overtreding. Daarnaast bleken ACM-leden op hun LinkedIn-pagina over de zaak te hebben geschreven, en dergelijke negative publiciteit is van invloed op de boete.

Deze webwinkel heeft meer jurisprudentie op zijn naam, namelijk dat je mag annuleren voor levering. Wat precies het doel is van deze shop om de grenzen van volgens mij vrij evidente wetsartikelen op te zoeken, ontgaat me.

Arnoud

Mag je een op maat geassembleerde pc retourneren?

hardware-software-computer-gollem-huh.jpgInteressante discussie bij Tweakers:

ik heb onderdelen bij Azerty besteld en deze laten assembleren tot een computer. Nu vraag ik me af of ik recht heb om de computer binnen 14 dagen te retourneren, volgens azerty niet omdat het een op maat bestelde computer betreft, maar op internet kom ik verschillende meningen hierover tegen.

De wet zegt dat je bij een online aanschaf altijd recht hebt het bestelde binnen 14 dagen na ontvangst te retourneren, behalve in een paar specifiek genoemde gevallen (art. 6:230p BW). Eentje daarvan gaat over maatwerk, maar de tekst van het artikel is iets specifieker:

de levering van volgens specificaties van de consument vervaardigde zaken, die niet geprefabriceerd zijn en die worden vervaardigd op basis van een individuele keuze of beslissing van de consument, of die duidelijk voor een specifieke persoon bestemd zijn;

Het gaat hier om een computer waarvan de onderdelen standaard en geprefabriceerd zijn. Zou je een doos losse onderdelen bestellen, dan is er geen twijfel mogelijk: die doos mag terug en je geld ook. (Hooguit met aftrek van eventuele schade door het zelf in elkaar zetten om te testen.) Maar de winkel zet het product hier in elkaar, en gaat daarbij af op de specificaties van de consument. Kun je die computer dan een zaak noemen die op zo’n individuele keuze is vervaardigd?

De ACM vindt van niet:

Hieronder staan voorbeelden van situaties waarbij de bedenktijd gewoon geldt. En waarvoor dus geen uitzondering geldt: (…) Computers die zijn samengesteld op verzoek van de consument.

Helaas staat er niet bij waarom. Gezien de andere voorbeelden (kleding in verschillende maten, standaard maten gordijnen) denk ik dat het argument is dat de keuzeruimte van de consument te beperkt is. Of het zit hem in de relatief kleine moeite van het assembleren en disassembleren bij computers. Een maatpak kun je niet terugdraaien naar een rol stof, een computer kan wel weer terug naar een doos onderdelen die opnieuw verkocht kunnen worden.

Wat vinden jullie? Moet een computer op maat retourneerbaar zijn (uiteraard zonder schade en grappen) of gaat dat te ver?

Arnoud

Geldt de Wet Koop op Afstand ook bij een failliet bedrijf?

wegens-omstandigheden-faillietEen lezer vroeg me:

Onlangs zijn diverse winkelketens failliet gegaan. Hun webwinkels zijn nog wel open, vaak wel met waarschuwingen dat ze failliet zijn. Nu vroeg ik me af, als ik daar wat bestel en ik wil het retourneren, kan dat nog gewoon? Of geldt de wet koop op afstand niet meer na een faillissement?

De Wet koop op afstand (iets preciezer: artikel 6:230o BW) kent geen uitzondering voor het geval de leverancier failliet is. Ook de Faillissementswet zegt nergens dat consumentenrechten vervallen als je iets koopt bij een winkel die failliet is. In theorie geldt het recht om binnen 14 dagen je bestelling ongedaan te maken dus ook gewoon bij een failliete webwinkel.

Echter, in de praktijk is dat recht er eigenlijk niet meer. De leveranciers van de webwinkel zullen niet meer leveren, en de kans dat er nog voorraad is waaruit aan jou geleverd wordt, is dus vrij klein. Bovendien heeft de curator weinig reden om jou je geld terug te betalen. Je komt pas aan de beurt als alle grote schuldeisers zijn geweest. Ik zou dit dus alleen nog wagen als ik een achterafbetaaloptie kon vinden.

Volgens de juridische theorie kun je nog betogen dat zulke vorderingen (tot levering van het bestelde) buiten de boedel vallen, omdat ze na het faillissement zijn ontstaan en aangemerkt moeten worden als ‘boedelvorderingen’. Daarvoor is wel vereist dat ze door toedoen van de curator zijn aangegaan, en die lat haal je niet met een gewone bestelling bij een webwinkel.

Arnoud

Is het nog steeds een uitprobeertermijn en geen zichttermijn?

Een vaak terugkomend onderwerp bij consumentenrecht is de vraag wat je mag doen bij iets dat je via internet besteld hebt. Mag je alleen kijken naar de doos, of mag je veertien dagen gratis gebruik maken van het bestelde en het dan gauw terugsturen? In 2010 blogde ik hierover met de conclusie dat ‘uitproberen’ mag, op gezag van het Messner-arrest waarin dat met zo veel worden werd gezegd. Echter, de wet is vorig jaar gewijzigd en specifiek op dit punt gelden er nu duidelijker regels. Hoe zit het nu?

Het idee achter het herroepingsrecht is dat je bij een internetbestelling het product niet vooraf kunt bekijken of proberen. Je zou dus een kat in de zak kunnen kopen, en om dat te voorkomen krijg je het recht het product terug te sturen als het binnen 14 dagen niet blijkt te bevallen. Alleen: hoe ver mag je daarbij gaan met proberen of het bevalt? Het ligt nogal voor de hand dat hier misbruik van kan worden gemaakt.

De oude wet was hier niet heel duidelijk in, maar de nieuwe wet bevat een meer uitgewerkte regeling. Ik citeer overweging 37 uit de Europese Richtlijn waar het allemaal mee begint:

Aangezien de consument bij verkoop op afstand de goederen niet kan zien voordat hij de overeenkomst sluit, dient hij een herroepingsrecht te hebben. Om diezelfde reden moet de consument de goederen die hij gekocht heeft kunnen testen en inspecteren, voor zover dit noodzakelijk is om de aard, de kenmerken en de werking van de goederen na te gaan.

Je hebt dus het recht om te “testen en inspecteren”, oftewel het mag uit de verpakking en je mag het product fysiek bepotelen. Je mag echter niet verder gaan dan echt nodig is. Hierover zegt overweging 47:

Het uitgangspunt dient te zijn dat de consument, om de aard, de kenmerken en de werking van de goederen te controleren, deze slechts op dezelfde manier mag hanteren en inspecteren als hij dat in een winkel zou mogen doen. De consument mag dus bijvoorbeeld wel proberen of een kledingstuk past, maar hij mag het niet langere tijd dragen.

Een overhemd aandoen om te testen of het past, is dus toegestaan. Datzelfde overhemd een dag aandoen op kantoor om te testen of het je zweetplekken aankan, mag niet, want dat is niet nodig.

Belangrijk is wel om te beseffen dat te ver gaan met dat uitproberen niet betekent dat je retourrecht vervalt. Wat er dan gebeurt, is dat de winkel de waardevermindering bij je in rekening mag geven – praktisch gezien je slechts een deel van je geld terugbetalen. Maar een retourname weigeren omdat het product te veel is gebruikt, is dus tegen de wet. Artikel 6:230s lid 3 BW:

De consument is slechts aansprakelijk voor de waardevermindering van de zaak als een behandeling van de zaak verder is gegaan dan noodzakelijk om de aard, de kenmerken en de werking daarvan vast te stellen.

Een ‘gewone’ waardevermindering telt daarbij dus niet mee. Het enkele feit dat de verpakking niet meer puntgaaf is, is dus géén reden om geld in te houden. Het moet echt gaan om schade die bij normaal uitproberen zich niet had voorgedaan.

Dus: je mag uitproberen maar niet meer dan dat je in de winkel zou mogen. Doe je meer, dan mag de winkel een deel van je geld houden ter compensatie maar ze moeten wel onderbouwen hoe veel én ze mogen niet de gehele retour weigeren.

En dan nu de hamvraag: wat mág je in de winkel? Bij de Blokker mag ik het koffiezetapparaat van het schap pakken en op de knopjes drukken (met stekker niet in het stopcontact), maar bij Van Pommeren mocht ik een kopje koffie zetten met elk apparaat dat me aanspraak. (Ik dronk 9 espresso en sliep de hele nacht niet, maar dat terzijde.) Wat is nu de maatstaf?

Arnoud

Steam laat gebruikers geld terugvragen bij games

steam-valve-gamingVia Steam kunnen gebruikers voortaan het aanschafbedrag van een game terugkrijgen van Valve als zij bijvoorbeeld niet tevreden zijn over hun aankoop, las ik bij Nu.nl. Men lijkt hiermee verder te gaan dan in maart aangekondigd: je hebt veertien dagen en ook maximaal twee uur speeltijd, en dat is méér dan de wet voorschrijft. Wel is het verboden misbruik te maken van de retourregeling, bijvoorbeeld door heel vaak even een spel te proberen.

Het recht van retournering van online aankopen geldt ook bij diensten, en Steam-spellen worden gezien als diensten. Binnen veertien dagen na het sluiten van de overeenkomst mag je deze herroepen, zo staat in de wet. Alleen is er een uitzondering: als de levering al begonnen is én je daar uitdrukkelijk toestemming voor hebt gegeven, dan is de dienst niet meer te herroepen.

Dat is hoe ik in maart dacht dat Valve de wet zou gaan toepassen – je mag wel annuleren maar niet als je begint te spelen. Maar het bedrijf is flexibeler: je mag het spel wel spelen, maar niet meer dan twee uur in veertien dagen. Dat vind ik een hele nette oplossing, die beter aansluit bij de geest van de wet.

Voor downloadable content geldt een kortere periode: 48 uur na aanschaf. En ook dat hoeft het bedrijf niet te doen: dlc is iets dat je meteen gebruikt, en de wet zegt dat je bij dergelijke zaken géén retourrecht hebt, mits dit duidelijk vooraf is uitgelegd.

Ik moet zeggen, ik ben positief verrast. Eindelijk eens een bedrijf dat meer doet dan de wet eist. Is het werkelijk zo treurig dat je blij moet zijn met een bedrijf dat wél klantvriendelijk is?

Arnoud

Een met vervalste gegevens geplaatste bestelling, wat nu?

doos-pakket-beschadigd.jpgMet enige regelmaat duikt het op: mensen ontvangen een pakket dat ze niet besteld hebben, maar er zit wel een acceptgiro bij. En als ze dan navraag doen, dan blijkt dat de (web)winkel toch echt een bestelling heeft ontvangen waarbij hun adres is opgegeven als koper. Dus graag even betalen. Wat nu?

Een simpele oplossing kan zijn dat je het product terugstuurt. Vanaf vandaag geldt een retourtermijn van veertien dagen na ontvangst waarbinnen je aan de webwinkel moet melden dat je je recht van retour wilt gebruiken. Enige nadeel is dat je dan mogelijk de retourportokosten moet betalen.

Dit vereist wel dat is besteld bij een webwinkel, juridisch gezegd dat een overeenkomst op afstand is gesloten. Dat zal in deze situatie vaak het geval zijn maar je moet het wel even controleren. En het werkt niet bij de variant waarbij je alleen de acceptgiro krijgt en het product elders is bezorgd.

Verder bepaalt de wet in artikel 7:7 BW dat wie ongevraagd een product ontvangt, dit mag houden ongeacht wat er bij de zending staat. Dat wetsartikel is gericht op de “gratis proefzending, indien u dit niet wilt moet u een aangetekende brief laten sturen door uw notaris”-handelspraktijken die vroeger populair waren. Het is de vraag of je je op dat artikel kunt beroepen. Hoewel je er feitelijk niet om hebt gevraagd, is het uit de verpakking en begeleidende tekst duidelijk dat dit pakket niet bedoelt je over te halen iets te kopen. Men gaat er (weliswaar onterecht) vanuit dat je al iets gekocht hébt.

De bewijslast ligt bij de winkel: die stelt dat er een overeenkomst is, en dat moet hij dan maar bewijzen. Hij heeft vast een ingevuld webformulier, maar omdat hij met een acceptgiro werkte, is dat erg mager om te bewijzen dat de ontvanger ook werkelijk dat formulier heeft ingevuld. Echter krijgt de winkel dat hard gemaakt, dan moet de ontvanger bewijzen dat hij niet degene was die het formulier heeft ingevuld. Dat kan ook lastig zijn natuurlijk. Is hij onder een ander account al klant bij die winkel, dan kan dat een aardig begin zijn voor zo’n bewijs.

Een lastige is dat de winkel met een beetje pech gewoon volhoudt dat jij het wel had, en de acceptgiro ter incasso gaat aanbieden zonder naar je verweer te luisteren. Mag niet, gebeurt wel.

Wat zouden jullie doen (of heb je gedaan) met zo’n ongevraagd pakket?

Arnoud

Zijn mijn workshops annuleerbaar onder de Wet koop op afstand?

Een lezer vroeg me:

Ik organiseer workshops voor creatievelingen en laat mensen via internet boeken. Dat kunnen zowel individuele privépersonen als bedrijven zijn (personeelsuitjes). Maar nu wil iemand de inschrijving annuleren onder de Wet koop op afstand. Kan dat zomaar? Ik heb al kosten gemaakt!

Ook bij dienstverlening die via internet wordt afgenomen, geldt de Wet koop op afstand. Het moet dan wel gaan om een boekingssysteem, gewoon per mail een vraag “is er nog plek” binnenkrijgen maakt het m.i. geen dienstenkoop op afstand.

De Wet koop op afstand geldt voor consumenten, particulieren dus. Bij een zakelijke klant bestaat geen recht van annuleren. Daar ben je dus vrij om dat te weigeren, of om het alleen onder zelf gekozen voorwaarden toe te staan.

Bij een consument zul je de annulering moeten weigeren via een van de genoemde uitzonderingsgronden voor diensten. De meest voor de hand liggende is die van ‘vrijetijdsbesteding’ (art. 7:46i lid 3 BW). Dergelijke diensten kunnen niet worden geannuleerd,

indien de dienstverlener zich er bij het sluiten van de overeenkomst toe verplicht, deze diensten te verrichten op een bepaalde datum of tijdens een bepaalde periode.

Dit vereist dus dat bij boeking meteen een datum gekozen is voor de workshop. Een voucher of kadobon voor een workshop met “datum nader te bepalen” is dus annuleerbaar. Terecht denk ik, er is weinig reden om in dat geval geen geld terug te geven.

De wet is hier rechtlijnig: als de uitzondering opgaat, dan mag de consument gewoon niet annuleren. Ook niet als de kosten maar 10% van het betaalde bedrag zijn. Dat biedt dus ruimte voor coulance oftewel een vrijwillige annuleringsregeling. Ik zou dan ook zeggen, neem in je algemene voorwaarden op dat annuleren mag (tot een zeker aantal dagen voor de startdatum) mits tegen vergoeding van bepaalde kosten met bv. een staffel (10% indien minstens 4 weken, 50% bij minstens 2 weken enzovoorts).

Arnoud

Hoe bewijs ik dat ik als consument iets koop?

Een lezer vroeg me:

Laatst had ik een internetbestelling op het werk laten bezorgen. Toen ik deze wilde retourneren, weigerde de winkel dat omdat de bestelling zakelijk zou zijn! Maar ik heb hem privé betaald en hij was ook niet voor het werk, mogen zij dit dan toch zo zeggen?

Alleen wanneer je als consument een koop op afstand (internetkoop) doet, heb je recht op een retournering binnen zeven werkdagen. Een bedrijf heeft dit niet – tenzij de algemene voorwaarden van de winkel opzettelijk of per ongeluk vermelden van wel. (Of mogelijk via reflexwerking.)

De bewijslast dát sprake is van een consumentenkoop, ligt bij de consument. Hij moet dus aantonen dat het bedrijf niets met de transactie zelf te maken heeft. En dat is toch lastig als de bedrijfsnaam in het bestelproces opduikt. Koop je als consument “op de zaak” dan is formeel sprake van een zakelijke bestelling. Immers het bedrijf is dan de contractspartij, voor zover de winkel kan zien.

Bij een bestelling op eigen naam maar met adressering het bedrijf maak je het dus twijfelachtig wat de bedoeling was, zeker als je bij “Naam klant” de bedrijfsnaam invult en pas ergens bij “opmerkingen” de tekst “ter attentie van Jan de Vries, kamer 3A” invult. Mijn advies is dan ook om, als dat kan, het privéadres op te geven als klantadres/factuuradres, en dan “afwijkend bezorgadres” te kiezen met daar het bedrijf. Dan is het duidelijk dat je privé koopt en het alleen laat bezorgen.

Arnoud

Mag ik een per e-mail gedane bestelling annuleren?

Een lezer vroeg me:

Bij een webwinkel vond ik een product dat ik zocht, op wat details na. Ik heb toen de winkelier gemaild en na wat discussie waren we eruit wat ik nodig had. Via mail het akkoord gegeven. Helaas viel het na ontvangst tóch tegen, dus ik wilde het terugsturen via de Wet koop op afstand. Maar de winkel accepteert dat niet! Sta ik nu in mijn recht?

Ik vermoed van niet. Een koop op afstand mag je als consument inderdaad annuleren binnen zeven werkdagen, maar dan moet er wel sprake zijn van een koop op afstand volgens de wet. En die bepaalt dat iets een koop op afstand is als er een “systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand” wordt ingezet zodat je de overeenkomst kunt sluiten via een website, telefoon of ander communicatiemiddel (art. 7:46a BW).

Nu is een webwinkel met shopping cart en zo natuurlijk een “systeem”, maar dat systeem moet dan wel gebrúikt zijn om die overeenkomst te sluiten. Ga je los van de shop zitten mailen met de winkelier, en geef je dan ook via de mail akkoord, dan heb je niet via het systeem besteld.

Een systeem dat werkt per mail is op zich mogelijk. E-mail is een techniek voor koop op afstand, net zo goed als een website. Maar los mailtjes heen en weer sturen kan ik echt niet zien als een “systeem”, daar zit voor mij echt een flinke component automatisch handelen in. Een autoresponder of script dat mails analyseert en daar acties op onderneemt (stuur mail naar jaikwil@ en krijg uw bevestiging in de mail) zou voor mij wel het minste zijn.

Meer algemeen is er nog de regel dat een “overeenkomst langs elektronische weg” te annuleren is wanneer de verkoper niet aan bepaalde informatieplichten heeft voldaan. Zo moet hij melden hoe die overeenkomst tot stand gaat komen, hoe je (eventueel) een kopie daarvan te pakken krijgt, en hoe je kunt annuleren voordat je definitief akkoord gaat (art. 6:227b BW). Maar ook bij deze regel is er een uitzondering voor e-mail:

… is niet van toepassing op overeenkomsten die uitsluitend door middel van de uitwisseling van elektronische post of een soortgelijke vorm van individuele communicatie tot stand zijn gekomen.

Ergens wel logisch, want als je met elkaar mailt dan is dat zo’n individueel contact dat je daar eigenlijk geen regels voor standaardbestellingen op van toepassing wilt laten zijn. Maar het wringt wél met de wet koop op afstand, want ook na zo’n individueel contact kan het product tegenvallen. En dan heb je dus pech.

Arnoud

Een pakketje bij de boze buren

Een lezer vroeg me:

Onlangs bestelde ik een sinterklaaskadootje via internet. Dit is bij de buren twee huizen verderop afgegeven, en dat is heel vervelend want daar hebben we op zijn zachtst gezegd een forse ruzie mee. Dat pakketje krijg ik dus niet terug. Mijn moeder is langsgegaan om uit te leggen dat het een kadootje was, maar daar wilden ze niet naar luisteren. Wat nu?

Ai. Ruzie met buren is iets dat je écht wilt vermijden, want het levert een van de grootste vormen van irritatie en derving van levensvreugde op.

Juridisch gezien is het vrij simpel. Dat pakketje is niet van de buren, en dat weten ze. Ze moeten het dus afgeven aan de werkelijke eigenaren. Je zou in theorie zelfs kunnen spreken van het misdrijf verduistering: het onder je houden van een goed zonder dat je daar recht op hebt (art. 321 Strafrecht).

Praktisch gezien wil je absoluut niet die juridische route bewandelen. Je krijgt je pakketje er niet mee terug (in ieder geval niet voor Sinterklaas) en aangifte doen wegens verduistering zal de relatie zeer zeker niet verbeteren.

Toch op een of andere manier het gesprek aangaan en kijken of je de relatie kunt verbeteren is vrees ik de enige optie. Of het pakket nog een keer bestellen en het elders laten bezorgen.

Een tip voor de volgende keer: laat er “alléén huisadres” op vermelden, en dan zal Post.nl het niet bij de buren afgeven. Althans, dat is de bedoeling: soms heb je van die zó behulpzame postbestellers dat die het toch doen. Die mogen in de Zak Naar Spanje.

Arnoud